Morgunblaðið - 26.05.1957, Blaðsíða 16

16
MOJtnuyBT/AÐlÐ
Sunnudagur 26. maí 1957
SA
ustan
Edens
eftir
John
Steinbeck
44 »
EEEE |
breytingar eiga sér stað í heim-
inum. Orka og vald eru í þann
veginn að mynda framtíð, sem við
vitum ekki hvaða svip muni bera.
Sum þessi öfl virðast okkur ill,
kannske ekki útaf fyrir sig, held-
ur vegna þess að þau leitast við að
útrýma mörgu því er við álítum
gott og gilt.
Það er satt, að tveir menn geta
lyft þyngri steini en einn maður.
Hópur manna getur framleitt
fleiri og betri bifreiðir en einn
maður og brauð úr stóru brauð-
gerðarhúsi eru ódýrari og jafn-
ari. Þegar maturinn sem við borð-
um, fötin sem við klæðumst og hí-
býli okkar, þegar fjöldafram-
leiðsla er á öllu þessu, þá fer ekki
ist hónum öll heimsins dýrð, þann
hjá því að þessi sama fjölda-
aðferð setji svip sinn á hugs-
un okkar og útiloki alla aðra
hugsun. — Á vorum dög-
um hefur fjölda eða safn
framleiðsla rutt sér til rúms í hag
fræði okka'-, stjórnmálum og jafn
vel trúmálum, s>' að sumar þjóð-
ir hafa gert hugtakið guð að
nokkurs konar safnheiti. Þetta er
□-
—□
Þýðing
Sverrir Haraldsson
□--------------------n
hætta líðandi stundar. 1 heiminum
er ríkjandi mikil þennsla á öllum
sviðum, þennsla, sem brátt þolir
ekki meira og hlýtur að bresta.
Og mennirnir eru hamingjuvana
og ráðþrota.
Á slíkum tímum virðist mér það
rétt og eðlilegt, að spyi-ja sjálfan
mig: Á hvað trúi ég? Fyrir hverju
verð ég að berjast og gegn hverju
dial barizt?
Af öllum dýrategundum erum
við mennirnir sú eina skapandi,
og við höfum aðeins eitt sköpunar
tæki — anda og sál einstaklings-
ins. Aldrei hafa tveir menn, hvað
þá fleiri, skapað neitt í samein-
ingu. Samvinna hefur aldrei bor-
ið neinn lifandi ávöxt í tónlist, í
myndlist, í skáldskap, í stærðfræði,
í heimspeki. Fyrst þegar krafta-
verk sköpunarinnar hefur gerzt,
getur hópurinr. fært það út og full
Nýkomnir
Amerískir modelhattar
og úrval af ljósum
filthöttum
Hatta & Skermabúbin
Bankastræti 14
vor og sumarlitir
Ath.: Jerseykjóll er bezti ferðakjóllinn
hvert sem farið er.
MARKAÐURINN
Hafnarstræti 5
komnað, en hann uppgötvar aldrei
neitt. Hinir dýrmætu hæfileikar
búa í sál einstaklingsins.
Og nú hafa þau öfl, sem fylkja
sér um hóphugtakið, hafið útrým-
ingarstríð gegn hinum dýrmæta
mannsanda. Með niðrunum, með
sulti, með kitgun, með þvingunar-
stjórn, með auðmýkjandi skilyrð-
Um og með misbeitingu valds hef-
ur hinn frjálsí, leitandi andi verið
hundeltur, Keflaður, fjötraður og
fótum troðinn. Það er ömurleg
sjálfsmorðsaðferð, sem við virð-
umst hafa valið.
Og þessi er trú mín: — Að hinn
frjálsi og leitandi andi einstakl-
ingsins sé dýrmætari öllu öðru í
þessum heimi.
Og fyrir þessu vil ég berjast:
Að andinn hafl rétt og frelsi til að
velja hvaða stefnu er hann vill
sjálfur fylgja, án annarra stjórn-
ar.
Og gegn bessu verð ég að berj-
ast: — Hverri þeirri hugmynd, trú
eða stjórn, sem lamar eða útrým-
ir einstaklingr.um. Þannig er ég
og þannig er mín skoðun. Ég skil
vissulega hvers vegna kerfi, snið-
ið eftir fyrirmynd, verður að
reyna að tortíma hinum frjálsa
anda, því að hann er það eina, sem
með rannsókn getur kollvarpað
slíku kerfi. Vissulega get ég skil-
ið það og gegn því ætla ég að berj
ast, til þess að vernda þetta eina,
sem skilur okkur frá skynlausum
skepnum.
2.
Yfir uppvexti Adams hafði hvílt
grámi hversdagsleikans. Ævidag-
ar hans höfðu verið óslitin, hæg-
fara röð sorga og sjúkrar óánægju
og þá birtist honum skyndilega
dýrð lífsins — við komu Cathy.
Það skiptir ekki máli þótt Cathy
væri, það sem ég hef kallað
ófreskju. Xannske getum við e<kki
skilið Cathy, eii hins vegar .rum
við fær um margt og margvíslegt,
bæði illt og gott. Og hver hefur
ekki í huga sínum kannað hin
myrkustu djúp?
Kannske höfum við öll innra
með okkur falinn pytt, þar sem
Ijótir og illir hlutir verða til og
vaxa. En þessi pollur er umgirtur
og þessi illu fóstur falla niður aft-
ur, er þau reyna að komast yfir
vamargarðinn. En er það ekki
hugsanlegt, að hjá sumum mann-
’eskjum yxi og efldist hið illa svo
mjög, að það brytist yfir girðing-
una og slyppi út? Myndi ekki ein-
mitt slíkur maður vera ófreskja
og erum við ekki honum skyld?
Það væri fjarstæða, ef við gætum
ekki skilið bæði engla og djöfla,
þar sem við höfum skapað hvort
tveggja.
Hvað svo sem Cathy kann að
hafa verið, þá var það hún sem
kveikti þetta ljós ummyndunarinn
ar hjá Adam. Andi hans fékk
vængi og hóf sig hátt upp yfir
ótta og áhyggjur og bitrar minn-
ingar. Slík aðdáun Iýsir upp heim
inn og breytir honum, in» og Ijós
sprengja breytir vígvelli. Kannske
sá Adam Cathy alls ekki, svo blik
andi var hún í ljósinu, frá augum
hans. 1 huga hans var greypt mynd
af fegurð og blíðu, mynd hreinn-
ar og heilagrar meyjar, dýrmæt-
ari öllu öðru, ástúðlegrar og góðr-
ar. Slík var mynd hans af eigin-
konu sinni og ekkert sem Cathy
sagði eða gerði gat varpað skugga
á þessa Cathy Adams.
Hún sagðist ekki vilja fara til
Californíu og hann hlustaði ekki
á það, þvi að Cathy hans tók í
hönd hans og fylgdi honum. Svo
blindaður var hann af sínu eigin
innra ljósi, að hann sá ekki þung-
búinn þjáningasvip bróður síns,
sá ekki glampann í augum hans.
Hann seldi Charles sinn hluta jarð
arinnar fyrir minna, en rétt verð-
mat og með það fé, ásamt föður-
arfinum, hóf hann ferðina, frjáls
og fjáður.
Bræðurnir voru nú orðnir fram
andi hvor öðrum. Á brautarstöð-
inni kvöddust þeir með handa-
bandi og Charles horfði á eftir
lestinni og nuddaði örið á enninu.
Svo hélt hann til veitingahússins,
tæmdi fjögur bjórglös og þramm-
aði upp á loft Hann greiddi stúlk
Til leigu
Skemmtilegt einbýlishús með garði og
bílskúr til leigu. Tilb. merkt: „Austur-
bær — 5176“ leggist inn á afgr.
blaðsins.
Frá Sundlaugum Reykjavíkur
Sundnámskeið fyrir böm 7 ára og eldri hefjast í Sund-
laugum Reykjavíkur, 3. júní, ef næg þátttaka fæst. Áskrifta-
listi liggur frammi í Sundlaugunum. — Kvennatími á sama
stað frá kl. 9,15 f.h. til kl. 10 f.h.
Sundlaugar Reykjavíkur
*i* ♦> v ♦> ❖ •> *■

MARKÚS Eftir Ed Dodd
1) — Andi og pabbi fóru
fönguferð í skoginum, Markús.
í | 2) — Líf okkar hefur ger-
breytzt síðan þessi maður kom
' hingað. Nú er alit orðið breytt.
3) — Aldrei fyrr hef ég vitað
Petu snúast gegn mér. Nú hefur
hún gert það fyrir hann.
4) — Hún hlýtur að vera far-
in að elska þennan ókunna mann.
unni, en þá gat hann kki harkað
af sér lengur. Hann lá grátandi í
örmum hennar, unz hún kom hon-
um út. Heima á jörðinni erfiðaði
hann eins og óður maður, braut
nýtt land, rjaði og plægði, mok-
aði og sáði. Hann unni sér engr-
ar hvíldar, engra frístunda og
hann varð ríkur maður, gleðivana
og virtur maður, vinasnauður.
Adam staldraði við í New York
nógu lengi til aö geta keypt föt á
sig og Cathy áður en þau stigu
inn í lestina, sem flutti þau yfir
þvert meginlandið. Það er mjög
auðskilið, hvers vegna leið þeirra
lá einmitt í Salinas-dalinn.
í þá daga var sífellt stríð á
milli járnbrautarfélaganna um
viðskiptin og þau notuðu öll til-
tækileg ráð, til að auka flutninga
sína og umráðasvæði. Félögin aug
lýstu ekki aðeins í blöðum og
tímaritum, heldur gáfu þau einnig
út bæklinga og pésa með myndum
og frásögnum af vestrænum dá-
semdum og auði, fegurð og alls-
nægtum. Þar gat hver maður feng
ið það sem hugurinn girntist, í
löndum og lausum aurum. Þar var
gnægð allra hluta. Jámbrautarfé-
lagið Southern Pacific, undir
styrkri stjóm Leland Stanford,
hafði náð yfirráðum yfir Kyrra-
hafsströndinni, ekki aðeins hvað
flutninga og samgöngur snerti,
heldur einnig stjómmál. Auka-
brautir voru lagðar upp dalina.
Nýjar borgir risu upp. Ný lands-
svæði byggðust, því að félagið varð
að skapa viðskiptavini, til þess að
efla viðskipti sín og verzlun.
Hinn langi Salinas-dalur var
hluti af hagsmunasvæði félagsins.
Adam hafði rannsakað litskreytta
útsýnismynd o- þar var dalurinn
sýndur sem hreinasta Paradís.
Hver sá, sem ekki vildi taka sér
bólfestu í Salinas-dalnum, eftir at-
hugun slíkrar myndar hlaut að
vera meira en lítið heimskur.
Adam rasaði hvergi um ráð
fram. Hann keypti sér vagn og
hest, ók um byggðina, hitti að máli
menn, er lengi höfðu búið í daln-
um og ræddi við þá um jarðveg og
vatn, veðurfar og uppskeru, verð
aiUtvarpiö
Sunnudagur 26. maí:
Fastir liðir eins og venjulega.
11,00 messa í Dómkirkjunni (Prest
ur: Séra Jón Auðuns dómprófast-
ur. Organleikari: Jón G. Þórarins
son). 15,00 Miðdegistónleikar (pl.)
16.30 Veðurfregnir. — Guðsþjón-
usta Fíladelfiusafnaðarins í Rvík.
17,40 Hljómplötuklúbburinn. Gunn
ar Guðmundsson við grammófón-
inn. 18,30 Barnatími (Helga og
Hulda Valtýsdætur). 19,30 Tón-
leikar: Laurindo Almeida leikur á
gítar (plötur). 20,20 Erindi: Á
eldflaug til annarra hnatta; IV.
(Gisli Halldórsson verkfræðing-
ur). 20,55 Tónleikar: Rögnvaldur
Sigurjónsson leikur píanóverk eft-
ir Schumann (plötur). 21,10 Upp-
lestur: Kvæði eftir Davíð Stefáns
son frá Fagraskógi (Steingerður
Guðmundsdóttir leikkona). 21,30
„Á ferð og flugi"; nýr útvarpsþátt
ur. Stjómandi Gunnar G. Schram.
22,05 Danslög (plötur). — 23,30
Dagskrárlok.
Mánudagur 27. mai:
Fastir liðir eins og venjulega.
13,15 Búnaðarþáttur: Um búskap
í Þingeyjarsýslu (Skafti Bene-
diktsson ráðunautur). 19,00 Þing-
fréttir. — 19,25 Veðurfregnir. —
19.30 Lög úr kvikmyndum (plöt-
ur). 20,15 Ú>varp frá Alþingi: —
Almennar stjómmálaumræður —
(eldhúsdagsumræður); — fyrra
kvöld. — Dagskrárlok um kl.
23,30. —
Þriðjudagur 28. maft
Fastir liðir eins og venjulega.
18.30 Hús í smiðum; XI: Stein-
steypa til húsagerðar (Marteinn
Bjömsson verkfræðingur). 19,00
Þingfréttir. 19,30 Þjððlög frá ým«
um löndum (plötur). 20,15 Útvarp
frá Alþingi: — Almennar stjðm-
málaumræður (eldhúsdagsumræð-
ur), siðara kvöld — Dagskrárlok
um kl. 84,00.