Morgunblaðið - 29.05.1957, Blaðsíða 8

MORClJKfíT 4ÐTÐ
MiðviTojclagur 29. maí 1957
Vinstri stjórnin hefur höggvið tilfinnanlegt
skarð í tekjur hvers einasta heimilis í landinu
ÞEGAR þessar eldhúsumræður
fara fram er vor í lofti. Og vorið
er tími bjartsýnnar trúar á fram-
tíðina, gróanda og þróunar. En
því miður er óvenjulega dimmt
og uggvænlegt umhorfs í íslenzk
um efnahagsmálum og stjórnmál-
um um þessar mundir. Því fer
víðsfjarri að 8 mánaða þinghald
hæstvirtrar ríkisstjórnar hafi
leyst nokkurn vanda þjóðarinnar,
eða komið örlagaríkustu málum
hennar í örugga höfn.
Á þessu timabili hefur það
fyrst og fremst sannast, að þeir
stjórnmálaflokkar, sem á undan-
förnum árum hafa lifað á því að
lofa öllum öllu hafa nú haft það
helzt fyrir starfi að svíkja alla
um all£» nema örfáa leiðtoga
sina um nýjar stöður og bitlinga.
Þjóðinni er nú einnig óðum að
verða það ljóst, að hinir nýju
valdhafar geta ekki réttlætt getu-
leysi sitt og úrræðaleysi gagn-
vart vandamálunum með því að
staglast sífellt á því, að fyrrver-
andi ríkisstjórnir hafi siglt öllu
í strand.
Þjóðin krefst þess, að þeir,
sem tekizt hafa stjórn lands-
ins á hendur og heitið henni
nýjum leiðum og úrræðum
sýni þessi úrræði svört á hvítu
og vaxi síðan eða minnki af
eigin afrekum, eftir því sem
efni standa til. Slík hljóta að
vera örlög allra ríkisstjórna í
lýðræðislandi.
TÆKIFÆRI VINSTRI
STJÓRNARINNAR
íslendingar hafa nú fengið
nokkra reynslu af stefnu og úr-
ræðum þeirra stjórnmálaflokka,
sem undanfarin ár hafa verið í
stjórnarandstöðu og hafa gagn-
rýnt harðlega aðgerðir og stefnu
Sjálfstæðismanna og samstarfs-
manna þeirra. Vinstri stjórn hef-
ur fengið sitt tækifæri. Þessir
flokkar, Alþýðuflokkurinn og
kommúnistaflokkurinn höfðu
fyrst og fremst lofað þjóðinni að
ráða niðurlögum dýrtíðar og verð
bólgu, án þess að krefjast fórna
af almenningi. Þeir höfðu jafn-
framt lofað stórfelldum auknum
umbótum í húsnæðismálum, og
umfram allt réttlátri og frjáls-
lyndari stjórnarstefnu.
Á þeim stutta tíma, sem ég
hefi hér til umráða, vil ég víkja
nokkuð að þessum atriðum.
ENGIN NÝ STEFNA
Ef athugað er í stórum drátt-
um, hvað gerst hefur á sviði dýr-
tíðarmálanna, kemur það í ljós,
að dýrtíð og verðbólga hefur far-
ið ört vaxandi síðan vinstri stjórn
in tók við völdum. Sprettur sú
staðreynd fyrst og fremst af því,
að í stað þess að marka nýja
stefnu í efnahagsmálunum, eins
og stjórnarflokkarnir höfðu lof-
að, hafa þeir vaðið lengra út í
fen uppbóta og styrkjastefnu, en
nokkur önnur íslenzk ríkisstjórn
hefur gert. Til framkvæmda
þessari stefnu lögðu stjórnar-
flokkarnir fyrir síðustu jól um
300 millj. króna í nýjum sköttum
og tollum á almenning. Síðan
hafa enn nýir skattar verið á
lagðir.
Það er mál út af fyrir sig, að
útflutningsframleiðslan þarfnað-
ist aukinnar aðstoðar. Hinir nýju
stjórnarflokkar höfðu lofað „nýj-
um úrræðum" til lausnar þeim
vanda, og lýst því hátíðlega yfir
að hækkun skatta og tolla á al-
menningi kæmi ekki til greina.
Þessar gífurlegu nýju skatta-
og tollaálögur hafa haft í för með
sér mikla hækkun verðlags og
þungar byrðar á hverja einustu
fjölskyldu og heimili í landinu.
Þegar þessar byrðar eru athug-
aðar nokkru nánar, kemur þetta
í ljós:
Hinor nýju nlögur nemn ntgjöldnm fimm
mnnnn fjölskyldu til knupn n kjöti og
kjötvörum, mjólk, mjólkurvúrum og feitmeti
Ææða Sigurðar Bjarnasonar i
útvarpsumræðunum i fyrrakvöld
9400 KR. BYRÐI Á HVERJA
5 MANNA FJÖLSKYLDU
Miðað við svipaða fjölskyldu
stærð og gert er ráð fyrir við
útreikning vísitölu framfærslu
kostnaðar nemur gjaldabyrð-
in vegna hinna nýju skatta og
tolla vinstri stjórnarinnar um
það bil 9400 krónum á hverja
fimm manna fjölskyldu í land
inu.
Við skulum nú, hlustendur góð-
ir, athuga hvað þessi nýja út-
gjaldabyrði þýðir fyrir heimili
ykkar. Við skulum rannsaka,
hvað hægt er að kaupa af al-
gengustu nauðsynjum heimilanna
fyrir þann útgjaldaauka, sem al-
menningi hefur skapast með hin-
um nýju skattaálögum ríkisstjórn
arinnar.
Ef við lítum fyrst á það magn,
sem gert er ráð fyrir í vísitölu-
útreikningnum, að fimm manna
fjölskylda kaupi af kjöti og hvers
konar kjötvörum, þá kemur það
í ljós, að ársneyzla hennar af
þessum þýðingarmiklu matvæl-
um, kostar, miðað við verðlag
1. maí sl., um 4.550.00 krónum.
Ef við athugum næst um mjólk,
mjólkurvörur og feitmeti, kemur
það í ljós, að það magn, sem
reiknað er með að 5 manna fjöl-
skylda neyti af þeim matvælum,
kostar með verðlagi þessara vara
1. maí sl. rúmlega 4.900.00 kr.
yfir allt árið.
STÓRKOSTLEGT SKARÐ
í TEKJUR HEIMILANNA
Samtals kostar það magn
af kjöti og hvers konar kjöt-
vörum, mjólk, mjólkurvörum
og feitmeti, sem reiknað er
með i útreikningi framfærslu
vísitölunnar, að 5 manna fjöl-
skylda neyti á einu ári þann-
ig um 9.450.00 krónur, eða
álíka upphæð og vinstri stjórn
in hefur gert þessari sömu
fjölskyldu að greiða í nýjum
tollum og sköttum!
Á það skal ekki lagður dóm-
ur hér, hvort þetta magn mat-
vara, sem gert er ráð fyrir við
útreikning framfærsluvísitölunn-
ar er raunveruleg ársneyzla 5.
manna fjölskyldu. Vel má verá
að neyzla hennar sé nokkru
meiri. En dæmið hér að ofan
sýnir hverri einustu húsmóðir,
sem kaupir daglega til heimilis
síns,
hversu stórkostlegt skarð hinn
ar nýju skattaálögur hafa
höggvið í tekjur heimilis
hennar. Fyrir hinar nýju á-
lögur, sem lagðar hafa verið
á meðalfjölskylduna, hefði
húsmóðirin getað keypt hvorki
meira né minna en allt kjöt
og kjötvörur, alla mjólk
og mjólkurvörur og feitmeti
til heimilis síns á heilu ári.
HVAÐ ER HÆGT AÐ KAUPA
FYRIR NÝJU ÚTGJÖLDIN
Við skulum athuga nokkra
fleiri liði vísitöluheimilisins.
Miðað við verðlag 1. maí kostar
það magn af fiski, nýjum, söltuð-
um, hertum og niðursoðnum, sem
gert er ráð fyrir að 5 manna
fjölskylda neyti á ári kr. 1.084.00.
Allar kornvörur og brauð þess-
arar sömu fjölskyldu kosta með
núgildandi verðlagi kr. 2.160.00,
allir garðávextir og ávextir kr.
Sigurður Bjarnason
543.00 og allar nýlenduvörur fjöl-
skyldunnar kr. 1750.00.
Samtals er gert ráð fyrir því
við útreikning framfærsluvísu-
tölunnar, að það magn, sem 5
manna fjölskylda kaupir af þess-
um vörum kosti, miðað við nú-
verandi verðlag rúmlega 5.500.00
krónum.
En sú upphæð er aðeins
rúmlega helmingurin af hinni
nýju gjaldabyrði, sem hæstv.
ríkisstjórn lagði á hvert ein-
asta heimili fyrir síðustu jól.
HLUTUR
FÉLAGSMÁLARÁÐHERRA
Það þarf þess vegna mikil
brjóstheilindi eða djúpa fyrir-
litningu fyrir dómgreind al-
mennings, þegar hæstvirtir
ráðherrar koma fram fyrir al-
þjóð og lýsa því yfir, að dýr-
tíðin hafi ekki vaxið og lífs-
kjör fólksins hafi ekki verið
skert.
Verstur er þó hlutur hæstvirts
félagsmálaráðherra, Hannibals
Valdimarssonar, í þessu efni.
Hann beitti sér fyrir því, að síð-
asta Alþýðusambandsþing lýsti
því yfir sem stefnu sinni „að
við þær aðgerðir í efnahagsmál-
unum, er nú standa fyrir dyrum,
sé það algert lágmarksskilyrði
verkalýðshreyfingarinnar, að ekk
ert verði gert ,er hafi í för með
sér skerðingu á kaupmætti vinnu-
launanna og ekki komi til mála
að auknum kröfum útflutnings-
framleiðslunnar verði mætt með
nýjum álögum á alþýðuna".
Með þennan reisupassa kom
forseti Alþýðusambandsins á
fund í hæstvirtri ríkisstjórn. Og
verkin sýna merkin um það,
hvernig hann hefur þar fram-
kvæmt þá viljayfirlýsingu verka-
lýðssamtakanna, sem hann sjálf-
ur beitti sér fyrir á síðasta Al-
þýðusambandsþingi.
FÓLK Á AÐ HÆTTA
AÐ BORÐA KJÖT OG FISK!
Vel má vera að hæstvirt ríkis-
stjórn segi sem svo:
Ríkissjóður verður að fá
sitt, hít dýrtíðarinnar verður
að seðja, en almenningur í
landinu getur hætt að borða
kjöt og mjólk eða fisk, korn-
vörur og ýmsar aðrar brýn-
ustu nauðsynjar, sem nefnd-
ar voru hér að framan.
Árangurinn af aðgerðum stjórn
arinnar í efnahagsmálum yfirleitt
kemur svo einna gleggst í Ijós
í því, að nú í þinglokin hafa
einstakir þingmenn sjálfra stjórn
arflokkanna lýst því hiklaust yf-
ir, að sérstaklega vegna aðgerð-
anna fyrir jólin sé gengislækkun
nú orðin óhjákvæmileg. Á ég hér
við ummæli háttvirts þingmanns
Siglufjarðarkaupstaðar, Áka Jak-
obssonar, á Alþingi fyrir nokkr-
um dögum. En undir þá skoðun
hans var í raun og veru tekið af
formanni Alþýðuflokksins, Emil
Jónssyni, hv. þm. Hafnarfjarðar-
kaupstaðar. Efnahagsmálastefna
ríkisstjórnarinnar hefir þannig á
örskömmum tíma beðið algert
skipbrot.
UPPGJÖFIN
í HÚSNÆÐISMÁLUNUM
En hvað þá um efndir þess
loforðs að beita sér fyrir stór-
auknum stuðningi við umbætur
í húsnæðismálum þjóðarinnar.
Fyrrverandi ríkisstjórnir höfðu
undir forustu Sjálfstæðismanna
beitt sér fyrir merkum nýmæl-
um á þessum sviðum. Árið 1952
hófst starfsemi lánadeildar smá-
íbúða, sem veitti á þremur árum
um 1600 íbúðalán til efnalítilla
einstaklinga um land allt. Var að
þessu stórmikill stuðningur, enda
þótt lánin væru lág. Árið 1955
höfðu Sjálfstæðismenn og Fram-
sóknarmenn samvinnu um setn-
ingu nýrrar löggjafar til stuðn-
ings við íbúðarbyggingar. Sam-
kvæmt henni skyldi hafin veð-
lánastarfsemi til íbúðabygginga
og lánin hækkuð mjög verulega
frá því sem áður var, er lána-
deild smáíbúða starfaði.
Þessi nýja lánastarfsemi fór
mjög vel af stað. Á árunum 1955
og 1956 voru veittar nær 100
milljónir króna, beint frá hús-
næðismálastjórn, sem lán út á
nýjar íbúðir, þar með talið fram-
lagið til bygginga í sveitum. En
samtals voru á þessu sama tíma-
bili veittar til húsbyggingar í
löngum lánum um 230 milljónir
króna.
Grundvöliur þessarar auknu
lánastarfsemi til íbúðabygg-
inga var hin aukna sparifjár-
myndun í bönkum og lána-
stofnunum. Vegna hennar
gátu bankarnir lagt fram fé til
hins nýja veðlánakerfis.
SP ARIF J ÁRM YNDUN
STÖÐVUÐ
En um leið og vinstri stjórn-
in settist að völdum á sl. sumri
tók gersamlega fyrir sparifjár-
myndunina. Og síðan má segja að
starfsemi veðlánakerfisins hafi
verið lömuð.
Hæstvirtur félagsmálaráðherra
og ríkisstjórnin í heild hefur gef-
ist upp við framkvæmd íbúðalán-
anna og svikið hrapalega loforð
sitt um aukinn stuðning við hús-
næðisumbætur í landinu. Vegna
vantrúar almennings á efnahags-
málastefnu stjórnarinnar hefur
sparifjármyndun ,sem var hinn
eðlilegi grundvöllur veðlánakerf-
isins, stöðvast.
TÓMUR STOFNSJÓÐUR
Það er eitt gleggsta dæmið um
yfirborðshátt hæstvirts félags-
málaráðherra og kommúnista í
þessum málum, að þeir hæla sér
ákaflega af því að stofnsjóður
svokallaðs byggingasjóðs, sem
settur hefur verið á stofn, sam-
kvæmt nýjum lögum, nemi rúm-
um 118 millj. króna. En í sjóði
þessum er við stofnun hans eng-
inn eyrir til útlána. Meginhluti
hans er varasjóður hins almenna
veðlánakerfis, lán ríkissjóðs til
lánadeildar smáíbúða og væntan-
legur stóreignaskattur, sem inn-
heimta á næstu 10 ár, en enginn
eyrir hefur nú verið innheimtur
af!
PERSÓNULEGAR OFSÓKNIR
En hæstvirt ríkisstjórn hefur
talið sér nauðsynlegt að vinna
sér fleira til frægðar og ágætis
á fyrsta valdaári sínu en að hella
yfir þjóðina nýju flóði dýrtíðar,
og leggja drápsklyfjar tolla og
skatta á hvert einasta heimili í
landinu, auk þess, sem hún hef-
ur gefist upp við, að framkvæma
merkilega umbótalöggjöf á sviði
húsnæðismála. í lok 8 mánaðar
þinghaldsins, ákvað vinstri stjórn
in að sýna lit á því loforði sínu
að byggja stjórnarstefnu sína á
réttlæti og frjálslyndi eða hitt
þó heldur. Þetta gerði hún með
því að flytja frumvörp um breyt-
ingar á bankalöggjöf lands-
manna,
sem fyrst og fremst fela í sér
persónulega ofsókn gegn
nokkrum pólitískum and-
stæðingum hennar ,en miða
jafnhliða að því að tryggja
nokkrum flokksmönnum hent
ar, og þá einkum kommúnist-
um, valdamiklar stöður 1
bönkunum.
Undanfarin ár hefur því mjög
verið haldið fram af núverandi
stjórnarflokkum, að Sjálfstæð-
ismenn misnotuðu aðstöðu sína 1
stjórn bankanna. Á þessu hefur
verið þrástagast, þrátt fyrir þá
staðreynd, að Sjálfstæðismenn
hafa lengstum verið í algerum
minnihluta í stjórn allra bank-
anna, og að síðan þeir fengu meiri
hluta í bankastjórn Landsbank-
ans og Útvegsbankans, hefur það
verið upplýst, að málum sé þar
yfirleitt ekki ráðið til lykta með
meirihlutavaldi, heldur með sam
þykki allra bankastjóranna.
ENGIN DÆMI UM
MISNOTKUN
Það er athyglisvert, að í umræð
um þeim, sem fram hafa farið um
bankamálin undanfarna daga hér
á Alþingi, hefur ekki verið nefnt
eitt einasta dæmi um það, að
Sjálfstæðismenn hafi misnotað
aðstöðu sína í bönkunum, flokki
sínum til pólitísks framdráttar.
Háttvirtir stjórnarsinnar hafa
með þögninni orðið að viður-
kenna að allar þeirra fullyrðing.
ar um slíka misnotkun séu ger-
samlega rakalausar.
Tilgangurinn með breytingu
bankalöggjafarinanr nú, er þess
vegna sá, og sá einn, að tryggja
kommúnistum og nokkrum Al-
þýðuflokksmönnum nýjar stöður
í lánastofnunum. í þessu sam-
bandi má á það minna, að gild-
andi löggjöf um Landsbankann
er sett af Framsóknarflokknum
á fyrsta þingi eftir að hann tók
við stjórnarforustu 1928. Nú þarf
að breyta þessari löggjöf til þess
að leiða kommúnista til banka-
stjórastaða í þjóðbankanum.
Sama sagan mun síðan gerast í
Útvegsbankanum.
Það er mál út af fyrir sig, að
Framsóknarflokkurinn skuli telja
þjóðarnauðsyn til bera að setja
kommúnista til æðstu valda og
j áhrifa í lánastofnunum þjóðar-