Morgunblaðið - 16.06.1957, Blaðsíða 11

Sunnudagur 16. júní 1957
MoncvnnT 4fíiÐ
11
Reykjavíkurbréf:
Laugardagur 15 júnl
\ irSulegiir gleðidag
- Límmæii Péturs -
ur - Nýr rektor - Kosnmgaúrslitin í Kanada - Tengsli fslands og Kanada
Talað tungum tveim - Yesaldómiir Ivarls -Kommunistar nota sér sjálfir eig-
in vesöld - Tíminn og Kanadakosningarnar - Stefnuíesta Eysteins - Lágmarkskröfur - Hegg-
ur nærri sjálfum sér
Virðulegur gleðidagur
NÝR 17. júní gengur nú í garð.
Um allt land búast menn hátíða-
búningi og fegra umhverfi sitt
eftir föngum. í þéttbýlinu et víða
komið fyrir ýmis konar skreyt-
ingu, góðir menn minnast dagsins
í ræðum og á annan hátt, en loks
tekur gleðin við, með æskuna í
broddi fylkingar og þá er stiginn
dans.
Það hefur verið mikið fagnað-
arefni hve 17. júní hefur að jafn-
aði verið haldinn virðulega há-
tíðlegur, ef svo má orða það.
Lítið hefur borið á óreglu og
ólátum. Menn hafa fundið að
slíkt hæfir ekki þessum degi, sem
nú rennur upp. Allir eiga að taka
höndum saman um að gera dag-
inn sem virðulegastan, hátíðleg-
astan og gleðilegastan fyrir sjálfa
sig og aðra og þannig á það að
vera á þesum nýja degi og öllum
slíkum dögum framtíðarinnar.
Nýr rektor
KRISTINN ÁRMANNSSON hef-
ur nú verið skipaður rektor
Menntaskólans í Reykjavík. —
Rektorsembættið er eitt af elztu,
virðulegustu og þýðingarmestu
embættum landsins. Kristinn Ar-
mannssön er vel að því kominn.
Hann er maður vel að sér og
hefur allan sinn starfstíma unn-
ið við Menntaskólann. Oft hef-
ur hann gengt rektorsstörfum í
forföllum hins skipaða rektors.
Hæverska hans, lipurð og góð-
vild er við brugðið. Hann hefur
ti) að bera þá eiginleika, sem
þeir hafa verið gæddir, er rekt-
orsstarfið hefur farið bezt úr
hendi. Gamlir nemendur Krist-
ins rektors og allir unnendur
Menntaskólans sameinast um að
óska hinum nýja rektor og skóla
hans heilla á þessum tímamót-
um.
Kosningaúrslitin
í Kanada
KOSNINGAÚRSLITIN í Kanada
vekja alheimsathygli. Vestur-ís-
lendingar, sem voru hér á ferð
fyrir skömmu og fylgjast vel
með, töldu sigur gömlu stjórnar-
innar vísan. Sama var að sjá af
heimsblöðunum. Sagt var þó í
síðustu fregnum, að stjórnin ætti
í meiri erfiðleikum en menn
höfðu búizt við. Var því ráðgert,
að meirihluti hennar á þingi yrði
minni en áður, en að hún héldi
velli.
Hér kom enn fram, sem marg-
reynt er, að engin getur með
vissu sagt fyrir úrslit kosninga.
Úrslitin eru ætíð óviss þangað
til búið er að telja atkvæðin.
Forystumenn frjálslynda
flokksins í Kanada eru mjög
mikilhæfir nienn. Á það bæði við
um forsætisráðherrann, sem ver-
ið hefur St. Laurent og utanríkis-
ráðherrann Lester Pearson. Hann
hefur nú um margra ára bil þótt
einna tillagnabeztur á alþjóða-
þingum og hefur unnið sér og
þjóð sinni sívaxandi álit. Hann
er í hópi nokkurra stjórnmála-
manna frá hinum „minni“ þjóð-
um, sem almennrar viðurkenn-
ingar njóta. í þeim hópi eru auk
hans menn eins og Spaak frá
Belgíu og Lange frá Noregi. Má
nú búast við því, að Pearson
hverfi um sinn af alþjóðavett-
vangi og er ekki um það að fást,
því að sá er gangur lífsins. Fyrir
íslendinga er það sérstakt tjón,
því að Pearson er einn þeirra
stjórnmálamanna, sem gert hafa
sér far um að setja sig inn í mál-
efni okkar. Kom hann og hingað
í opinbera heimsókn á síðastl.
hausti eins og mönnum mun í
minni. Hann hafði áður komið
snöggvast til Reykjavíkur eins og
forsætisráðherrann St. Laurent
hafði einnig gert.
Tengsli íslands og
Kanada
FYRIR okkur íslendinga skipta
atburðir í Kanada meira máli en
framvindan í flestum löndum
öðrum. í Kanada er tiltölulega
stór hópur af íslenzku bergi brot-
inn, sem lætur sér /.nnt um þjóð-
arhag okkar. Kemur það t. d.
fagurlega fram í því að enn senda
Vestur-íslendingar nær hvert
einasta ár fulltrúa á aðalfund
Eimskipafélags íslands.
Önnur enn raunhæfari bönd
tengja löndin þó saman. Kanada-
menn, þeir, er vit hafa á, telja,
að landi sínu og þjóð væri mikill
háski búinn, ef árásaraðili næði
fótfestu á Íslandi. Þess vegna
telja þeir, að öruggar varnir
landsins séu sér mikils virði. —
Fram hjá þeim sameiginlegu
vandamálum, sem af þessari
staðreynd spretta, verður ekki
komizt. Til þess að ráða fram
úr þeim og öðrum svipuðum, er
Atlantshafsbandalagið stofnað.
Þar eru allir aðilar jafn réttháir
og hinum voldugri ekki fenginn
neinn ráðstöfunarréttur á þeim,
sem minnimáttar eru. Því miður
virðist stundum gagnstæðs hugs-
unarháttar gæta hjá fulltrúum
stórveldanna. Þetta kom fram
hjá öldungardeildarmanninum
Knowland, þegar hann bauð hlut-
leysi Noregs gegn hlutleysi Ung-
verjalands. Hvaða heimild hefur
hann til þvílíks tilboðs? Norð-
menn eiga sjálfir ráðstöfunar-
rétt á landi sínu en ekki Banda-
ríkj amenn.
Þvílík vandamál rísa og þau
verðu^.'hð leysa með alþjóðlegri
samvinnu, ella er sjálfstæði smá-
ríkjanna teflt í meiri voða, en
menn í fljótu bragði gera sér
grein fyrir.
Ummæli Péturs
ATHYGLI vekur, að Alþýðu-
blaðið skyldi s.l. miðvikudag 12.
júní, segja áberandi frá ummæl-
um Péturs Péturssonar alþingis-
manns í útvarpinu deginum áð-
ur. Fyrirsögn Alþýðublaðsins er:
„ísland verður að taka virkan
þátt í störfum Atlantshafsbanda-
lagsins, sagði Pétur Pétursson
alþingismaður í fréttaauka í gær-
kveldi.“
Þessi ummæla voru tekin úr
viðtali, sem Pétur Pétursson
hafði átt við fréttamann útvarps-
ins vestur í New York. Með frá-
sögn sinni gerir Alþýðublaðið
mun meira úr ummælum Péturs
en hinni frægu Bonn-ræðu utan-
ríkisráðherrans, Guðmundar 1.
Guðmundssonar. Þá ræðu hefur
Alþýðublaðið enn ekki birt né
sagt frá henni einu orði. 1 beinu
framhaldi þeirrar þagnar minnt-
ist Guðmundur í. sjálfur ekki á
utanríkismál í ræðu sinni í eld-
húsumræðunum. Leyndi sér ekki,
að um samantekin ráð var að
ræða. Samstarfsmenn Guðmund-
ar í ríkisstjórninni höfðu auð-
sjáaniega sett á oddinn, að þagað
yrði um Bonn-ræðuna, og ráð-
herrann viki ekki að þessum efn-
um í eldhússræðu sinni. Vinstri
mennirnir í Alþýðuflokknum
hafa knúið fram þögn Alþýðu-
blaðsins og Guðmundar sjálfs í
því skyni að þóknast kommún-
istum. Nú er höfuðkempa þeirra,
Gylfi Þ. Gíslason, staddur er-
lendis og þá bregða hægri kr'atar
sér á leik á ný.
Talað tungum tveim
SEGJA MÁ, að ummæli Péturs
Péturssonar hafi ekki mikla þýð-
ingu fyrir okkur Islendinga, hún
og Bonn-ræða Guðmundar í.,
séu fyrst og fremst ætlaðar út-
lendingum. Þær séu aðeins end-
urómur þess, sem borið er í eyru
erlendra manna um okkar mál-
efni og lýsi alls ekki hug ís-
lenzkra ráðamanna í raun og
veru.
Víst skal ekki tekið fyrir, að
svo kunni að vera. Þó er á það
að líta, að Bragi Sigurjónsson
bar beinlínis fyrir nokkrum vik-
um fram um það tillögu á fundi
Alþýðuflokksfélagsins í Reykja-
vík, að samið yrði um varanlega
vist varnarliðsins hér á landi.
Alþýðublaðið birti þá tillögu at-
hugasemdalaust og engum mót-
mælum hefur verið hreyft gegn
þeirri túlkun, að tillagan væri
einmitt þessa efnis.
Ef þessu mætti trúa, virðist sá
hiuti stjórnarliðsins, sem með ut-
anríkismálin fer, vera að undir-
búa algert brotthvarf frá yfir-
lýsingunni 28. marz 1956 og
stefna til varanlegri hersetu en
aðrir íslendingar hafa gert til-
lögur um.
Samtímis þessu bregður Þjóð-
viljinn svo ætíð öðru hverju við
og fullyrðir, að samþykktin frá
28 marz sé enn óhögguð, og mál-
gagn forsætisráðherrans „Tím-
inn'y tekur undir það. En segir
einnig, að galdurinn sé ekki ann-
ar en sá, að tala með þeim hætti
um varnarmálin, að hver geti
lagt þann skilning í, sem honum
þóknast, eins og í Tímanum stóð
3. maí sl.
Vesaldómur Karls
ÞEGAR allt þetta er haft í huga,
verður skiljanlegri vesaldómur-
inn, sem kom fram í eldhústæðu
Karls Guðjónssonar, málsvara
kommúnista, þegar hann sagði:
„Rétt er það, að okkur er það
vonbrigði að hafa enn ekki náð
því marki að ísland verði með
öllu frjálst land og laust við her-
setu.
En hvaða tilgangi hefði það
þjónað að slíta stjórnarsamvinn-
unni vegna þess ágreinings, sem
var og er milli stjórnarflokkanna
um það, hvenær skuli óskað eftir
brottför Bandaríkjahers af Is-
landi?“
Já, hvaða tilgangi þjónar það
að fylgja stefnu sinni?
Kommúnistar komast ekki með
neinu móti hjá því, að þeir bera
stjórnskipulega ábyrgð á vist
varnarliðsins hér. Tal þeirra um,
að þeir ætli einhvern tíma síðar
að taka málið upp gerir vesaldóm
þeirra einungis enn átakanlegri.
Hitt er svo rétt, að þeir hafa
alveg ákveðnar ástæður til þess
að leiða þessa vesöld yfir sig.
Þeir segja sjálfir fyrir munn
Karls Guðjónssonar, að ef þeir
hefðu fylgt marggefnum fyrir-
heitum sínum:
„Þá hefði Sjálfstæðisflokkur-
inn náð því þráða marki sínu að
komast inn í ríkisstjórnina."
Kommúnistar nota sér
eigin vesöld
KOMMÚNISTAR vita ofur vel,
að Sjálfstæðismenn hefðu ekki
gengið til samstarfs við neinn af
núverandi stjórnarflokkum án
þess, að nýjar kosningar hefðu
farið fram áður. Úrslit slíkra
kosninga hefðu auðvitað orðið
þau, að ekki hefði verið hægt að
mynda nýja ríkisstjórn án þátt-
töku Sjálfstæðismanna og fylgi
kommúnista hefði stórminnkað.
Það er þessi ótti við algert hrun,
sem ræður gerðum kommúnista
nú. Annars vegar hugga þeir sig
við loforð Hermanns Jónassonar
um, að herinn skuli rekinn á
braut bráðlega. Hins vegar vilja
þeir hafa skjól í stjórnarráðinu
á meðan mesta hættan steðjar
að þeim vegna andúðar almenn-
ings á þeim út af Ungverjalands-
málunum og loforðasvikunum
hér heima. Viðurkenna verður
og og kommúnistar kunna að
nota þennan biðtíma rétt. Með-
an á honum stendur búa þeir bet-
ur um sig en nokkru sinni fyrr
í þjófélaginu. Þeir hafa ráðherra
5 ríkisstjórn, forseta í Alþingi,
fulltrúa á Alþjóðarráðstefnum
og í öllum helztu ráðum og
nefndum. Nú síðast hafa þeir
haldið innreið sína í bankana.
Þó telja þeir sig ekki enn hafa
fengið þar nóg í sinn hlut og
heimta formennsku í bankaráði
Útvegsbankans. Ráðið til þess
segja þeir vera, að Stefán Jóhann
verði settur „í rúm á elliheimili
erlendis."
Á meðan öllu þessu fer fram,
ferðast þeir svo um erlendis,
Guðmundur í. Guðmundsson,
Vilhjálmur Þór, Pétur Pétursson,
Gylfi Þ. Gíslason og aðrir slíkir,
til að segja, að á íslandi hafi
kommúnistar engin áhrif!
Tíminn og
Kanadakosningarnar
TÍMINN var ekki lengi að draga
ályktanir af úrslitum kosning-
anna í Kanada. Hann fullyrðir,
að þær sýni, að Sjálfstæðismenn
hljóti og eiga að tapa bæjar-
stjórnarkosningunum hér í Rvík
af því, að þeir hafi farið hér svo
lengi með völd. Ef sá lærdómur
einn ætti að duga, hvernig færi
þá fyrir Framsókn sjálfri? Tím-
inn hælir sér alltaf öðru hvoru
af því, að Framsókn háfi lengst
af verið v*ð völd frá því, að
flokkurinn var stofnaður, 1916. í
þessu er alltof mikið satt. Fram-
sóknarmenn eru alltof lengi bún-
ir að plága íslenzkt þjóðfélag.
Það væri vissulega hollur lær-
dómur fyrir þá sjálfa og þjóð-
ina að þeir fengu að hvíla sig
um stund. Allt hefur sinn tíma.
Framsókn er þeirrar náttúru,
að hún getur með öllum unnið,
og þakkar sjálfri sér ætíð það,
sem vel hefur verið gert en kenn-
ir öðrum um það, sem miður hef-
ur farið. Þó að hún hlaupi þann-
ig á milli flokka, þá er það síður
en svo hennar eigin stefnuleysi
að kenna, eftir því sem Tíminn
segir, því að stefnan er ætíð ein
og óhagganleg!
Stefnufesta Eysteins
UM Eystein Jónsson segir Tím-
inn t. d. s.l. laugardag:
„Afstaða Eysteins Jónssonar til
núverandi ríkisstjórnar er í fullu
samræmi við afstöðu hans fyrr
og síðar. Hann hefir með öllu
stjórnmálastarfi sínu sýnt að
hann vinnur fyrst og fremst eftir
málefnum. Hann vann með Sjálf-
stæðisflokknum, meðan það var
eina stjórnarsamstarfið, sem völ
var á--------“.
í stjórn verður Framsókn sem
sagt ætíð að vera. Það er stefnan,
sem fylgt er.
En er það þá rétt, að Fram-
sóknarflokkurinn hafi fyrst nú
átt völ á stjórnarsamstarfi við
aðra en Sjálfstæðismenn? Sann-
leikurinn er sá, að öll þau ár,
sem samstarf Sjálfstæðismanna
og Framsóknar hefur staðið öðru
hvoru frá 1939, hefur Framsókn-
arflokkurinn haft þingstyrk til
þess að mynda samstjórn með
núverandi samstarfsflokkum sín-
um, ef hún sjálf vildi.
Og ekki hefur staðið á komm-
únistum. Því hefur sífellt verið
yfirlýst af þeim að þeir vildu
ólmir með Framsókn vinna. Ávít-
ur þeirra í hennar garð hafa hing
að til fyrst og fremst verið þess
efnis, að hún vildi ekki sinna
þessum sí endurteknu eftirgangs-
munum. Gegn þessu stoðar ekki
að halda fram, að kommúnistar
nú séu annað en þeir voru. Tím-
inn sjálfur marglýsti því fyrir
kosningar, að Alþýðubandalags-
heitið væri blekkingin ein, flokk-
urinn væri einn og hinn sami og
hann ætíð hefði verið. Auðvitað
vita þetta alhr. Það, sem gerzt
hefur, er, að kommúnistar hafa
náð í fleiri handbendi sér til
þjónustu en þeir áður höfðu, þ.
Framh á bls. 19
Á Þingvöllum 17. júní 1944.