Morgunblaðið - 29.08.1957, Blaðsíða 8

MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 29. ágúst 1957

Otg.: H.l. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðaintstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, simi 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
Askriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
ÓVÆNLEGAR HORFUR
utAn úr heimi 1
- Naktir brennuvargar
til Sovétríkjanna
SUMARIÐ, sem nú er tekið
að styttast í hefur ver-
ið eitt hið fegursta og
bezta, sem menn muna. í öllum
landsfjórðungum hefur ríkt veð-
urblíða. Grasspretta var góð um
nærri allt landið og nýting heyja
með ágætum. Heyskap lýkur því
óvenjusnemma um land allt.
Sumarið hefur þannig verið
bændum og búaliði einkar hag-
stætt. Af fjalli mun í haust koma
fleira fé en oftast áður. Sauð-
fjárbúskapurinn er nú loks að ná
sér verulega eftir niðurskurð og
vandræði hins langa fjárpseta-
tímabils, sem valdið hefur bænd-
um og þjóðinni í heild gífurlegu
tjóni.
Til sjávarins hefur sumarið
einnig verið hagstætt að því er
veðurfar snertir. Á síldarmiðun-
um fyrir Norðurlandi hafa gæft-
ir verið óvenjugóðar.
Dimmir skuggar
grúfa yfir
En þrátt fyrir allt þetta, þrátt
fyrir einmunatíð til lands og
sjávar um hábjargræðistímann
grúfa þó svartari skuggar yfir
íslenzku atvinnulífi og þjóðaraf-
komu en oftast áður. Fjárhagur
landsins er.að komast á heljar-
þröm. Gjaldeyrisskortur sverfur
að Og nauðsynlegustu vörur fást
ekki fluttar inn. Sjávarútvegur-
inn horfir fram á stórkostlegar
þrengingar, iðnaðinn er farið að
skorta hráefni og bændur kvíða
erfiðleikum á að koma vaxandi
framleiðslu sinni í verð. Dýrtíð
og verðbólga magnast í landinu.
Víðtækar kauphækkanir til
fjölda launþegasamtaka sýna að
kapphlaupið milli kaupgjalds og
verðlags er ennþá í fullum gangi.
Allt bitnar þetta á almenn-
ingi á margvíslegan hátt, m.a.
með stórfelldum nýjum álög-
um af hálfu ríkisvaldsins. Þjóð
in er, þrátt fyrir góða afkomu
undanfarin ár, að sligast und-
an ofurþunga skatta og
álagna. Framtak einstaklings-
ins og sparnaðarhvöt er meira
og minna lömuð til stjórtjóns
fyrir þjóðarheildina.
Gjaldþrota stjórnar-
stefna
Sú staðreýnd verður ekki snið-
gengin, að núverandi stjórn
landsins ber verulegan hluta á-
byrgðarinnar á því, hversu þung-
lega horfir nú um fjárhag þjóð-
arinnar og afkomu almennings.
Það er að sjálfsögðu ekki hennar
sök að síldveiðin fyrir Norður-
landi hefur enn einu sinni brugð-
izt og valdið miklu tjóni. — En
vinstri stjórnin hefur reynzt þess
gersamlega vanmegnug að leysa
nokkurn vanda, sem að hefur
steðjað. í efnahagsmálunum hef-
ur hún vaðið lengra út í fen
styrkjastefnunnar en nokkur önn
ur ríkisstjórn hefur gert. Jafn-
framt hefur hún lagt á hærri
skatta og tolla en nokkur önnur
ríkisstjórn.
Vinstri stjórnin ber því höfuð-
ábyrgðina á því vonleysis- og
upplausnarástandi sem er að
skapast í landinu. Allur heil-
brigður atvinnurekstur er að
komast í þrot. Framleiðendur eru
jafnvel farnir að óttast þá fram-
leiðsluaukningu, sem orðið hefur
á undanförnum árum. Er það þó
auðsætt að aukin framleiðsla
hlýtur jafnan að skapa lands-
mönnum mesta og raunhæfasta
möugleika til þess að bæta hag
sinn.
Þannig hefur vinstri stjórn-
in, sem lofað'i nýjum og raun-
hæfum úrræðum í baráttunni
gegn dýrtíð og verðbólgu, gei-
samlega gefizt upp við að sýna
minnsta lit á að efna loforð
sitt. Hún eygir það úrræði eitt
að leggja á nýja skatta og
álögur.
Lántaka hjá Rússum?
Það er nú á almannavitorði, að
það úrræði, sem ríkisstjórn Her-
manns Jónassonar og kommún-
ista hefur nú helzt i huga til þess
að fleyta sér enn um skeið yfir
erfiðleikana, er stórlán hjá Rúss-
um. Kommúnistar halda því
mjög að samstarfsflokkum sín-
um að þiggja slíka aðstoð sovét-
stjórnarinnar. Benda þeir þá
gjarnan á, að þeir hafi samþýkkt
lántökur stjórnarinnar hjá Banda
ríkjunum, sem að verulegu leyti
hafi verið endurgreiðslur fyrir
samninginn um áframhaldandi
dvöl varnarliðsins á íslandi.
Þannig er þá komið fyrir höf-
undum Hræðslubandalagsins,
sem átti að heita stofnað til þess
að klekkja á kommúnismanum á
íslandi. Kommúnistar sitja í ríkis
stjórn og eru á góðri leið með að
gera íslenzku þjóðina gersamlega
háða hinu rússneska herveldi,
pólitískt og efnahagslega!
Sýrland og ísland
Á íslandi hafa á þessu veður-
blíða sumri gerzt ekki ósvipaðir
hlutir og í Sýrlandi. Hrikalegum
áróðri hefur verið haldið hér
uppi af hálfu Sovétríkjanna og
leppríkja þeirra. Stórfé hefur
verið ausið í þennan áróður i
ýmsu formi. Hann hefur meira
að segja að verulegu leyti verið
studdur í skjóli íslenzks ríkis-
valds.
í Sýrlandi hafa leppar Rússa
nú þegar tekið völdin algerlega
í sínar hendur. Hér á íslandi er
þróunin ekki komin eins langt
áleiðis. En hún stefnir rakleitt í
sömu átt.
Vilja íslendingar þetta?
Vilja íslendingar að framvinda
mála þeirra verði slík.
Áreiðanlega ekki. Mikill meiri-
hluti þjóðarinnar horfir með ugg
og kvíða á það, sem er að gerast.
Ríkisstjórn kommúnista og Her-
manns Jónassonar er að koma
fjárhag landsins í kaldakol. Síð-
an ætla kommúnistar sér að iáta
Sovétríkin bjóða í þrotabúið. Á
yfirborðmu á það að gerast sem
efnahagsaðstoð í formi stórra
eyðslulána.
En í raun og veru verða
þessi ián greiðsia fyrir upp-
töku íslands í hagkerfi og á-
hrifasvæði Rússa. Sovétstjórn
in lánar íslendingum ekki
stórfé í góðgerðaskyni. Hún
vill hafa töluvert fyrir sinn
snúð. Reynsla annarra þjóða
sannar, hvað það er, sem hún
sækist eftir.
Allt þetta verður íslenzka
þjóðin að gera sér ljóst fyrr en
síðar.
Ungur ofviti!
vilja komast
BREZK hjón, sem fyrir nokkrum
árum fluttust búferlum til
Ástralíu, hafa nú orðið að snúa
aftur til Englands, vegna þess að
6 ára gamall sonur þeirra, John
Knee, er alltof vel gefinn fyrir
ástralska skóla. Hann er í raun-
inni einstakt fyrirbæri: hann gat
sagt fyrstu orðin, þegar hann var
5 mánaða gamall; var farinn að
ganga 10 mánaða gamall; og lesið
gat hann 16 mánaða gamall. Það
varð að taka hann af dagheimili
þegar hann var tveggja ára, og
tveimur árum síðar var hann sett
ur í barnaskóla. Þá kom I ljós, að
hann var betur gefinn en öll 8
ára börn, svo að hann var settur
í bekk með 12 ára börnum, en
hann tók þeim líka fram — og
þá gáfust skólayfirvöldin í
Ástralíu upp. Það var ekki hægt
að láta hann sitja á skólabekk I
6 ár, þar sem hann vissi ekki að-
eins meira en öll börn í skólan-
um, heldur vissi hann líka miklu
meira en kennrrairir.
Nú er Knee-fjö'skyldan komin
tii F.nglands, og John litli heoir
verið settur í sérstakan skóla fyr-
ir óvenjulega vel gefin börn. Fað-
ir hans er nú að leita sér að at-
vinnu í Englandi.
Undrabarmð, sem í daglegu lífi
er hvorki öldurhyggið né sérlega
óvenjulegt, talar frönsku með á-
gætum, getur stafað erfiðustu
visindaorð eins og ekkert sé og
hefur lesið nokkrar alfræðiorða-
bækur spjaldanna á milli. John
er líka sérfræðingur í vegakerfi
og áætlunum járnbrauta og lang-
ferðabíla um gervallt England.
Hann getur reiknað erfiðustu
brotadæmi og svarað öllum spurn
ingum í landafræði og sögu. En
sjálfum finnst honum ekki mikið
til um lærdóm sinn.
Þegar John var spurður, hvað
hann ætlaði að verða, þegar hann
væri orðinn stór, þ.e.a.s. eftir 12
til 13 ár, sagði hann án þess að
hugsa sig um: „Ég hef rannsakað
möguleikana og komizt að raun
um, að hagfræðingur, sem vinnur
hjá ríkinu, fær um 5000 ensk
pund árlega í Englandi".
Yfirvöldin I héraðinu British
Columbia í Kanada geta bráðlega
andað léttar, en rússnesk yfir-
völd munu hins vegar fá ný
vandamál við að stríða. Hinn
furðulegi sértrúarflokkur Dmcho-
bor, „Synir frelsisins", er eins
konar trúarlegur stjórnleysis-
flokkur, sem árum saman hefur
valdið yfirvöldunum í British
Columbia miklum erfiðleikum
með því að rísa upp gegn lögum
og siðgæði á allan hugsanlegan
hátt. Þessir menn hafa brennt
hús sín í mótmælaskyni við af-
skipti yfirvaldanna, haldið börn-
unum heima frá skólum, dansað
naktir á almannafæri og tætt af
sér fötin í réttarsölunum. Nú
hafa þeir ákveðið að flytjast bú-
ferlum frá Kanada og setjast að
í Sovétríkjunum, sem þeir kalla
nú „land frelsisins“, svo undar-
lega sem það kann að hljóma.
Þessi sértrúarflokkur fór frá
Rússlandi fyrir 60 árum, eftir að
hann hafði valdið rússneskum
stjórnarvöldum miklum vanda
með trúarlegu ofstæki sínu og
alls konar fáránlegum uppátækj-
um. Nú eru um 300 slíkir ofstæk-
ismenn í Kanada, sem fylgja
Duchobor-kenningunum út í æs-
ar, og það eru þeir, sem nú vilja
komast til Rússlands. Þeir hafa
þegar sent Umsókn um landvist-
arleyfi til Moskvu, og má búast
við, að rússneska stjórnin taki
vel í það, vegna þess að hér er
um ágætt áróðursefni að ræða.
Trúarflokkurinn hefur, að eigin
sögn, verið ofsóttur og fangels-
aður í Kanada, og nú leitar hann
frelsis og öryggis í Sovétríkjun-
um. Slíkt efni getur Moskvu-út-
varpið hagnýtt sér mánuðum
saman. Hitt er svo annað mál, að
með því að taka á móti þessu
fólki skapa Rússar sér mikil
vandamál, sem fróðlegt verður að
sjá, hvernig þeir ráða fram úr.
í Sovétríkjunum hefur fram á
þennan dag lifað lítið brot aí á-
hangendum Duchöbor-flokksins,
sem hefur verið yfirvöldunum
mjög refiður viðureignar, neitað
að hlýða lögunum og ráðizt
á rússneska embættismenn.
Fyrsti hópur þessara óðu manna
kom til Kanada árið 1899. Nú eru
taldir vera þar í landi 25.000
þeirra, sem enn játa Duchobor-
trú, en hinn ofstækisfulli kjarni
þeirra er um 3000 og býr í British
Columbia. Það er úr þessum hópi,
sem „uppreisnaröflin" koma og
hafa hvað eftir annað vakið
furðu heimsins með siðvenjum
sínum og öfgafullum trúarlær-
dómum.
Fyrir þremur árum kom til al-
varlegra átaka milli kanadískra
stjórnarvalda og trúflokksins,
sem hafði þá um langt skeið neit-
að að senda börn sín í skóla auk
þess sem hann hafði hneykslað
íbúana í British Columbia með
frjálsu ástalífi og berstrípuðu
svalli sínu. Þegar hersveitir voru
sendar til þorpa þeirra, kveiktu
ofstækismennirnir I húsum sín-
um, klæddu sig úr öllum fötum
og réðust gegn hermönnunum
allsnaktir í vitfirrtri reiði. Níutíu
af börnunum voru tekin frá þeim
og sett á sérstakar uppeldisstofn-
anir, þar sem foreldrarnir fá að-
eins að heimsækja þau endrum
og eins. Að sjálfsögðu er þetta
hryggileg ráðstöfun, þótt hún sé
nauðsynleg, og áróðursmenn
Rússa munu eflaust gera mikíð
veður út af henni.
Yfirvöldin í British Columbia
vonast til þess, að Rússar taki við
trúflokknum. Með því lýkur und
arlegum og óhugnanlegum kafla
í sögu héraðsins. Aftur á móti fá
Rússar nýtt og kærkomið áróð-
ursefni — en einnig ný vanda-
mál, sem rússneskir embættis-
menn og flokkserindrekar eiga
eftir að glíma við um mörg ó-
komin ár.
Þegar nöktu trúarofstækismennirnir kveiktu i þorpi sínu til
að mótmæla afskiptum yfirvaldanna.