Morgunblaðið - 08.02.1958, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Laugardagur 8. febrúar 1958
ER EISENHOWER HÆFUR TIL AÐ
SITJA í FORSETASTÓL?
jÝJUSTU fregnir frá
%l Bandaríkjunum herma,
i- ™ að Eisenhower forseti sé
orðinn kvefaður, því fylgir hæsi
og sárindi í hálsi. Nú væri það
varla í fréttir færandi, þótt hátt-
settur maður fengi kvef í háls-
inn, en þegar það er „sjúklingur-
inn í Hvíta húsinu“ eins og sum-
ir eru farnir að kalla hann, þá
gegnir öðru máli. Læknar gefa út
langar lýsingar á veikindunum cg
sérstök áherzla er lögð á að út-
skýra það fyrir almenningi, að
þessi veiki sé ekki illkynjuð.
Á blaðamannafundinum, sem
Eisenhower hélt í fyrradag var
hann mjög hás, svo að rödd hans
brast jafnvel nokkrum sinnum.
í fyrstu bað hann blaðamenn að
leggja fyrir sig nákvæmar spurn-
ingar, sem hann gæti svarað með
já eða nei. Síðan brá hann sjálfur
út af þessu, gaf langar yfirlýs-
ingar, skýrar og rökfastar að
vanda, en auðheyrt var að hann
þreyttist.
Og það er ekki nema -ðli-
legt, að blaðamennirnir spyrji
sjálfa sig, hvort maður sem
þreytist svo af því að tala við
fréttamenn nokkra stund, sé
til þe,gs hæfur að sitja í emb-
ætti sem ræður allri velferð
Bandaríkjanna, jafnvel alls
V heimsins, og það á slíkum al-
' vörutímum sem nú eru í
heiminum, tímum eldflauga og
atómvopna.
★
Veikindi Eisenhowers forseta á
undanförnum árum valda mönn-
um áhyggjum og það er rætt um
það í fullri alvöru, að nauðsvn
sé nýrrar löggjafar um það, að
Nixon varaforseti taki við völd-
um með fullri eigin ábyrgð í for-
föllum forseta, en slík forfalls-
stjórn er ekki heimil samkvæmt
núgildandi lögum.
Stjórn Eisenhowers á málefn-
um Bandaríkjanna hefur sætt
harðri gagnrýni að undanförnn.
Þykir mörgum, sem kynni hafa
af bandarískum stjórnmálum, að
forsetinn og ráðuneyti hans
hneigist til að láta ýmis mik-i-
væg mál reka á reiðanum, eink-
anlega nú á síðara kjörtímab'ii
sínu.
Ýmsar ástæður geta legið til
þessa. Það getur verið að veik-
indi forsetans eigi sinn þátt í
þessu, þau hafi að einhverju
leyti dregið úr starfsþreki Eis-
enhowers og baráttuvilja. En
margt fleira getur átt sinn þátt
í þessu, t .d. sú staðreynd, að
Eisenhower má ekki oftar
bjóða sig fram til forseta. —
Þess vegna verður hann smám
saman áhrifaminni, eftir bví
sem dregur nær starfslokum.
Aðrar skýringar eru og til á
þessu og birtist ein þeirra, sem
um leið var hörð gagnrýni á
bandarísku stjórnina nýlega í
enska blaðinu Manchester
Guardian eftir D. W. Brogan.
Höfundurinn segir i greininrd,
að bandaríska þjóðin sé nú sem
stendur forustulaus. Er höfund-
urinn var nýlega á ferð vestan
hafs, kvaðst hann hvarvetna hafa
fundið, að fólk taldi Eisenhower
ekki hæfan til að gegna forseta-
embættinu. Jafnt flokksme.rn
sem andstæðingar virtust frekar
kjósa að Nixon varaforseti tæki
við stjórnartaumunum. Ekki
var það þó fyrir þá sök, að
demokratar teldu Nixon hafa
„batnað". heldur aðeins vegna
þess, að þeir sáu nokkra von • í
honum, en enga í Eisenhower.
D. W. Brogan ,reynir að úl-
skýra hvers vegna svo illa sé
komið fyrir bandarísku stjórn-
inni. Orsök þess telur hann
einfaldlega þá, að stjórnar-
kerfi Eisenhowers (The Eisen-
hower system) hafi strandað.
— Kerfið sé í rauninni ekki
framkvæmanlegt og allra sizt
þegar demokratar hafa meiri-
Mynd þessi var tekin af Eisen-
hower fyrir Wi ári, er hann
var að ná sér eftir veikindi.
hluta í báðum deildum Banda-
ríkjaþings.
En hvernig var þetta stjórnar-
kerfi? Það var mikið gumað af
því fyrstu mánuðina, sem Eisen-
hower var við stjórn. Ætlunin
var að skipa ráðuneytið hópi
hinna hæfustu manna, manna úr
viðskiptalífinu, sem skarað höfðu
fram úr í framkvæmdastjórn
fyrirtækja. Þeir áttu hver um
sig að reka sína stjórnardeild
eins og gott fyrirtæki, undir að-
alstjórn Eisenhowers. Kerfið var
þó frá byrjun ekki eins fullkom-
ið og af var látið. Það kom fljott
í ljós, að Sinclair Weeks við-
skiptamálaráðherra var í raun-
inni óhæfur í sitt starf. Það gerði
að vísu ekki svo mikið til. Jiitt
var alvarlegra, þegar Dulles fór
að hreykja sér af því að „vogun
vinnur vogun tapar“, þegar
Humphrey skaut sjálfur í kaf
fjárlagafrumvarp sitt, eða þegar
Wilson misskildi starf sitt og eig-
in hæfileika og stýrði landvarn-
armálum Bandaríkjanna í þrol
eins og nú er komið.
* ★
Þessi mistök hafa verið slæm
segir Brogan. Annað er þó enn
verra. Það er hið svonefnda
„kokka-ráðuneyti“ forsetans. Það
er að vísu ekkert nýtt, að banda-
rískir forsetar hafi einkaráðu-
nauta í ýmsum málum, eins og
t. d. Harry Hopkins, sem var
einkavinur og helzti ráðunautui
Roosevelts forseta. En staða
slíkra manna særir stjórnmála-
mennina. Þegar stjarna Eisen-
howers er tekin að blikna, er því
eðlilegt, að stjórnmálamennirnii
beini örvum sínum gegn Sher-
man Adams persónulegum ráðu*
naut Eisenhowers og Hagerty
blaðafulltrúa. Það hefur t. d.
aldrei komið fyrir, að blaðafull-
trúi Bandarikjaforseta sé eins
áhrifamikill og Hagerty hefur
verið. Þetta ástand er á margan
hátt óeðlilegt og upp koma sög-
ur um að þessir menn ráði því
t. d. hvaða upplýsingar eru lagðar
fyrir forsetann og móti skoðanir
hans.
Um þessar mundir er að
hefjast kosningabarátta í
Bandaríkjunum. Kjósa skal
þriðjung fulltrúa til öldunga-
deildarinnar og alla þingmenn
fulltrúadeildarinnar. í kosn-
ingum undanfarin ár hefur
Eisenhower leikið mikilvægt
hlutverk fyrir Republikana-
flokkinn. Hann hefur ferðazt
um kjördæmin og unnið fram-
bjóðendum flokksins fylgi. Nú
er þetta orðið breytt. Vart
mun nokkur frambjóðandi
flokksins óska þess, að Eisen-
hower komi í kjördæmi hans.
Slíkt er ekki lengur talið væn
legt til fylgisauka.
Ástæðulaus andstaða
ÞANN 8. jan. sl. birtist í Tíman-
um grein eftir Bjarna Bjarnason,
skólastjóra, vegna þingályktunar
tillögu ,sem Bjarni Benediktsson
og Sigurður Ó. Ólafsson hafa boi
ið fram á Alþingi um, að athuj-
un verði gerð á þvi, hvort æski-
legt sé að Menntaskólinn að
Laugarvatni verði fluttur í Skál-
holt. Ég tel að ýmsu leyti eðlilegt
að framangreind ályktun komi
til umræðu á Alþingi, þareð ýmis
félög og félagssamtök hafa á
undanförnum árum gert álykt-
anir, sem hníga í þessa átt. Að
vísu má segja, að Alþingi hafi
þegar tekið ákvörðun um, að
Menntaskólinn að Laugarvatni
skuli vera staðsettur þar, þareð
á undanförnum fjárlögumhefirfé
verið veitt til byggingar mennta-
skóla að Laugarvatni, og hefir
því að verulegu leyti verið varið
til þess að bæta húsakost og að-
stöðu skólans, sem í upphafi var
ófullkominn á margan hátt; hins
vegar hefir ekki fengist leyfi til
þess að hefjast handa um nýbygg
ingar, sem skólinn þarnast þó
mjög. Er helzt svo að sjá sem
framkvæmdavaldið hafi verið
hikandi við að hefja hér fram-
kvæmdir fyrir alvöru, einmitt
vegna ýmissa áskoranna um að
flytja slcólann í Skálholt, og er
mjög æskilegt að hreinni línur
komi fram um það.
í grein Bjarna Bjarnasonar er
nokkuð vikið að byggingarmál-
um skólans og eru þar nokkur
atriði, sem ég verða að leið-
rétta.
Er ég tók við starfi hér, var
mér kunnugt um að húsakostur
skólans var mjög ófullkominn og
að næstu árum eftir stofnun hans
yrði að vinna ötullega að því að
auka hann og bæta, end gerði
þáverandi menntamálaráðherra,
Björn Ólafsson, Alþingi rækilega
grein fyrir þeim kostnaði, sem
það hefði í för með sér, að stofna
hér menntaskóla. Þá gaf og skóla
nefnd héraðsskólans fyrirheit um
að láta hinum nýstofnaða mennta
skóla í té þá aðstoð um húsa-
kost og annað eftir því, sem
frekast væri unnt, þar til mennta
skólinn hefði komið sér upp því
húsnæði oð aðstöðu er hann var,-
hagaði um. Sumarið 1953 var
hafin bygging skólameistarabú-
staðar. Gekk það greitt og var
flutt í það hús síðsumars 1954.
Er undirbúningur að byggingar-
framkvæmdum við sjálft skóia-
húsið hófst, é vorið 1954, tjáði þá-
verandi húsameistari rikisins mér
að ekki væri hægt að byggja
eftir uppdrætti þeim, sem
prófessor Guðjón Samúelsson
hafði gert frumdrætti að 1947, af
byggingarfræðilegum ástæðum.
í grein sinni dásamar B. B.
mjög uppdrátt þennan, enda mun
listaverkið að einhverju leyti
undan hans rifjum runnið a.m.k.
um innra fyrirkomulag. Hins
vegar lastar hann mjög nýjan
uppdrátt, sem gerður hefur verið,
er mér reyndar ekki kunnugt um
að hann hafi séð þann uppdrátt,
sem þó bæði núverandi húsa-
meistari ríkisins og fræðslumála
sbrifar ur
daglega lífínu
B®0 Kvartað er yfir því, að
Hafnarfjarðarvegurinn sé nú orð
inn mjög slæmur á köflum, ekki
sízt spottinn milli kirkjugarðsins
og brúarinnar í Fossvogi. Eru þar
holur djúpar, svo að bílskemmdir
geta orðið, ef ekki er þar farið
með fullri gát.
„Vegagerðin ætti“, segir Hafn-
firðingur nokkur í bréfi til Vel-
vakanda „að vinda bráðan bug
að því að lagfæra þennan spotta,
annað hvort með því að sletta
malbiki í holurnar eða fylla þær
með pússningarsandi".
0®I3 „Þá ættu þeir hinir sömu
herrar“ heldur Hafnfirðingurinn
áfram „sem vegagerðarmálum
vorum stjórna, að lagfæra mis-
hæðina á veginum við Arnarnes.
Má hún kallast stórhættuleg,
enda er vitað, að fjöldi bíla hefur
brotið fjaðrir sínar þarna og nem
ur tjón þar af þúsundur# króna“.
B®0 „Góði Velvakandi“ segir
annar bréfritari. „Viltu nú ekki
biðja einhvern snjallan mann að
búa til nýtt orð í staðinn fyrir
gervihnött. Þetta er ósköp ófrum
legt orð og svo er nú farið að
nota það rangt, sem sé um Könn-
uð hinn ameríska, sem alls ekki
er hnöttur, heldur hólkur“.
B®Ð „Mig langar“ skrifar einn
bréfritarinn enn „til að koma
kvörtun á framfæri. Happdrætti
Dvalarheimilis aldraðra sjó-
manna hefur þann leiða sið, að
auglýsa hverjir hafa hreppt vinn
inga hjá því. Þetta virðist méi
vera sérlega óviðkunnanlegt og
til leiðinda fyrir þá, sem vinn-
inga fá“.
B®0 Ökukennarar í Reykjavík
hafa fengið til landsins merkilegt
mælitæki, sem mælir viðbragðs-
flýti bifreiðastjóra og glögg-
skyggni þeirra á ýmis fyrirbrigði,
sem ætlazt er til, að fylgzt sé
með, þegar bílum er ekið. Menn
eru settir í einhvers konar
stól, en síðan er kveikt á um-
ferðarmerkjum fyrir framan þá
og mælt, hve lengi þeir eru að
stíga á hemlana eða gera annað
sem við á. Það virðist full ástæða
til að taka tæki þetta í notkun hið
bráðasta. Ætli þá komi ekki i
ljós, að ýmsir þeirra, sem hér
aka bifreiðum, eru í rauninni stór
hættulegir umferðinni? Laga-
ákvæði mun reyndar skorta til að
gera viðhlítandi ráðstafanir í
sambandi við ökuréttindi þessara
manna.
B®B Slysavarnafélagið hefur
farið þess á leit, að heimilað
verði að setja endurskinsefni á
tölustafi á bílnúmerum. Telur
félagið, að af þessu mundi hljótast
aukið öryggi og oftar en nú er
takast að hafa uppi á ökuníðing-
um. Bifreiðaeftirlitið mun ekki
hafa talið fært vegna gildandi
fyrirmæla að verða við þessum
tilmælum.
B®B Frá Noregi berast þær frétt
ir, að listahátíðin í Björgvin
hefjist í maílok. Leikrit Ibsens
„Frú Inger til Östrát“ verður
sýnt undir stjórn Agnesar
Mowinckel. Við það tækifæri
mun Thalia reka frú Jústitíu úr
húsi hennar, því að sýningar fara
fram í dómhúsi borgarinnar. Á
Tröllahaugi heimili Griegs, verða
haldnir 16 hljómleikar, þar sem
flutt verða verk eftir hann.
Leikið verður á sUghörpu tón-
skáldsins við þau tækifæri.
B®B „Leikritið „Tobías og eng-
illinn“ eftir James Bridie verður
flutt í útvarpið í kvöld. Höfund-
urinn var skozkur læknir, fæddur
1888, dáinn 1951 og hét réttu
nafni O. Mavor. Hann lét mikið
að sér kveða á vettvangi leikhús-
mála, stofnaði Borgaraleikfélagið
í Glasgow og samdi mörg leikrit.
Meðal þeirra eru Jónas og hval-
urinn, Klerkurinn sofandi, Dr.
Angelus, Öldurót í tebolla, Skcp-
leikur drottningarinnar og sögu
legt leikrit um Kalvínistann John
Knox.
stjóri hafa látið í Ijós viður-
kenningu á.
Undanfarið hefi ég á hverju
ári farið fram á leyfi til þess að
hefja framkvæmdir við miðálm-
una, en því ætíð verið slegið á
frest eða synjað. Hefir það þeg
ar orðið skólanum til hins mesta
skaða. Það mun rétt, sem Bjarni
Bjarnason segir, að Jónas Jóns-
son fyrrv. ráðherra, hafi lagst
fast á móti því að byggt verði
eftir öðrum uppdrætti en þeim,
sem Guðjón Samúelsson gerði
frumdrög að. Fæ ég ekki séð
með hvaða rökum eða rétti hann
eigi að ráða hér um, en svo mun
þó vera þótt kynlegt sé, eins og
berlega kom fram s.l. sumar.
B.B. ræðir nokkuð um hagræði
það, sem því fylgi að hafa skóla-
hverfi, þ.e. marga skóia á einum
stað.og eru kostir þess margvís-
legir, þótt einnig sé á það að líta,
að eftir því sem aðilarnir verða
fleiri, verður samstarfið vanda-
samara og flóknara. Eitt sjálf-
sagðasta hagræði skólkerfisfyrir-
komulagsins tel ég að hljóti vera
sameiginlegt mötuneyti fyrir sem
flesta skóla á staðnum og það
er ekki sök neins ráðherrá, að
ekki hefir fengist æskileg lausn
á því máli hér, hún er auðfundin,
ef vilji er á því.
Að kennurum skólans er í grein
inni vikið þessum orðum: „Vil
ég hér með beina því til skóla-
méistara og kennara mennta-
skólans á Laugarvatni hvort
þeim sé ljóst hvernig að þeim er
sótt og hvort þeir ætli ekkert
að hafa5t að til verndar ungri
stofnun, sem þeir hafa leitað
skjóls hjá til lífsstarfs“.Um þau
er það að segja, að kennarar
skólans hafa sent Alþingi fvrir
löngu álit sitt vegna þessarar
þingsályktunartillögu, og er því
brýnslan óþörf, auk þess sem
mér finnst orðalagið kynlegt. En
svo bezt réttlætist staðsetning
menntaskólans hér, að þær vonir,
sem með réttu voru gerðar við
stofnun hans um aðstöðu til vaxt
ar og viðgangs, nái að rætast
innan fyrirsjáanlegs tíma.
Sveinn Þórðarson.
□-
-□
Samkoma fyrir
aldrað fólk í
Bolungarvík
BOLUNGARVÍK, 5. febrúar. _
Um síðustu helgi var haldin hér
samkoma fyrir aldrað fólk. Kven
félagið Brautin gekkst fyrir sam-
komunni og hefur gert það und-
anfarin ár. Frú Sigrún Halldórs-
dóttir setti samkomuna með á-
varpi.
Sýnt var leikritið „Syndir ann-
arra“ eftir Einar H. Kvaran, leik-
stjóri var Friðrik Sigurbjörnsson.
Leikrit þetta var frumsýnt um
síðustu áramót hér.
Jóhann Líndal rafveitustjóri
las upp kvæði en síðan söng tvö-
faldur blandaður kvartett undir
stjórn Sigurðar E. Friðriksson-
ar, með undirleik Sigríðar Nord-
quist. Að lokum var dansað.
Aldraða fólkið skemmti sér
kostulega. Guðfinnur Einarsson
stjórnaði dansinum, en hann er
manna snjallastur til slíkra hluta
enda vinsæll og elskaður af hinu
aldraða fólki, sem hefur beðið
blaðið að færa kvenfélaginu
beztu þakkir fyrir þennan mann-
fagnað. — Fréttaritari.