Morgunblaðið - 14.02.1958, Blaðsíða 20

V EÐRIÐ
Breytileg átt. Lítilsháttar él.
tffgttttM&Mfr
38. tbl. — Föstudagur 14. febrúar 1958.
Yesfur-lslendingar
Sjá grein á bls. 11.
Be/íarjbo/ afréttanna
Hafin útgáfa gróðurkorta
25 jbús. smál. at þorski
og karfa til Rússlands
Og hægt að auka það magn um 7 þús. lestir
NÝLEGA er komið út á vegum
Landbúnaðardeildar Atvinnu-
deildar Háskólans, Gróðurkort
og lýsing Gnúpverjaafréttar, og
hafa þeir dr. Björn Jóhannesson,
jarðvegsfræðingur og Ingvi Þor-
steinsson annazt útgáfuna. Er
þetta fyrsta kort þessarar teg-
undar, sem gert hefir verið hér
á landi.
Megintilgangurinn að ákvarða
beitarþol afréttarins
Skýrði dr. Björn Jóhannesson
blaðamönnum frá þessu í gær og
ræddi þá m.a. um þrjú höfuðvið-
fangsefni jarðvegsrannsókna. —
Gróðurkortagerð mun vera einna
viðaminnst þessara viðfangsefna.
Búnaðardeildinni hefir verið ljós
um alllangt skeið nauðsyn þess
að gera gróðurkort af afréttum,
er sýndu jafnframt helztu land-
tegundir.
Megintilgangur umræddra gróð
urrannsókna er að afla upplýs-
inga, er auðvelda ákvörðun á
beitarþoli afréttarins. Fyrsta skil
yrðið til að gera sér grein fyrir
beitargildi ákveðins afréttar-
svæðis er augljóslega að þekkja
stærð og tegundir gróins lands.
Merkileg söguleg gögn
Einnig má leggja áherzlu á,
að gróðurkort eins og það, sem
hér um ræðir, verða er tímar
líða, merkileg söguleg gögn.
Ekki er hægt að gera sér grein
fyrir gróðurfarsbreytingum, sem
eiga sér 'stað á alllöngu árabili
nema fyrir hendi sé greinileg lýs
ing á landinu í byrjun og í lok
umrædds tímabils. Á grundvelli
gróðurkortsins af Gnúpverjaaf-
rétti verður að 100 árum liðnum
hægv að gera sér grein fyrir
gróðurbreytingum á Gnúpverja-
afrétti á þessu tímabili.
Mikilvæg hjálpargögn um
afnot og meðferð afrétta
Einnig er auðsætt, að gróður-
kort afréttarlanda eru mikilvæg
hjálpargögn fyrir hvers konar
rannsóknir, er varða afnot og með
ferð afrétta. Nú er rætt um þann
möguleika að bera áburð á af-
rétti. Áður en hafizt yrði handa
um slíkt, er nauðsynlegt að hafa
mynd af stærð hinna ýmsu gróð-
urlervda og landtegunda og vita
jafnframt, hvernig hin ýmsu
gróðurhverfi taka áburðargjöf.
Gróðurkortagerð hófst hér
ekki fyrr en sumarið 1955. Sl.
sumar var farið um Biskups-
tungnaafrétt og gert frumkort af
svæðinu frá Haukadal og inn
undir Kjalfell. Leiðangur þessi
tók 12 dagá, og voru þátttakend-
ur sjö talsins. Farið er um svæð-
ið á hestum og gróðurlendin
teiknuð inn á loftmyndir. Ætlun-
in er að taka fyrir ákveðið af-
réttarsvæði ,annað hvort ár og
œtti því að koma út annað hvort
ár kort og ritgerð í svipuðu
formi og þau, er nú liggja fyrir.
Steindór Steindórsson, mennta-
skóiakennari, hefir leiðbeint varð
andi flokkun og ákvörðun gróð-
urhverfa á 'Gnúpverjaafrétti, en
hann hefir um langt árabil gert
viðtækar gróðurrannsóknir á há-
lendi íslands. Guðmundur Kjart-
ansson hefir skrifað þann kafla
lýsingarinnar, er fjailar um jarð-
myndanir á Gnúpverjaafrétti.
Auk dr. Björns tóku þátt í rann-
sóknarstöríum á afréttinum Ein-
ar Gíslason, Ingvi Þorsteinsson
og Steindór Steindórsson. Fylgd-
armaður var Ágúst Sveinsson,
bóndi að Ásum. Prentsmiðjan
Litbrá annaðist prentun kort-
anna.
Jarðvegskort af Holtum og
Landssveit búin til prentunar
Dr. Björn drap einnig á jarð-
vegskortagerð, sem er stórum um
fangsmeiri en gerð gróðurkorta.
Hér á landi hófst undirbúningur
á jarðvegskortagerð sumarið 1951.
Bandarískur jarðvegsfræðingur
dr. Iver J. Nygard dvaldist þá
hér i rúma tvo mánuði til að
Koma jarðvegskortagerð á rek-
spöl. Síðan hefir verið unnið ó-
slitið, að þessum málum, en ekk-
ert jarðvegskort hefir enn ver-
ið gefið út. Valda því fjárskort-
ur og tæknilegir erfiðleikar. Kort
af Holtum og Landssveit eru að
mestu búin til prentunar. Úti-
vinnu við kortagerð er lokið í
Eyjafirði nema í Svarfaðardal,
og verður útivinna við kortagerð
í Borgarfirðí væntanlega hafin
á sumri komanda.
★ •★
Við jarðvegs- og gróðurkorta-
gerð eru notaðar loftmyndir, og
annast Landmælingar fslands
myndatökuna.
Mikið starf framundan
í jarðvegskortagerð
Vel gerð jarðvegskort eru til
margra hluta nytsamleg, bæði
varðandi skipulag byggða og ein-
stakra býla og varðandi ræktun
lands. Enda leggja flestar rækt-
unarþjóðir mikla og sívaxandi á-
herzlu á jarðvegsrannsóknir og
jarðvegskortagerð. Mikið starf er
fram undan í að gera jarðvegs-
kort af öllum íslands byggðum,
og mun það taka marga ára-
tugi. Er þetta vafalítið stærsta
verkefni, sem tekið hefir verið
fyrir á sviði íslenzkra náttúru-
rannsókna að frátöldu íslands-
korti herforingjaráðsins danska.
Góð Ieiðbeiningarþjónusta
varðandi áburðarnotkun
Einnig drap dr. Björn á nauð-
syn þess að koma á fót góðri leið
beiningarþjónustu varðandi á-
burðarnotkun. Slík þjónusta verð
ur að verulegu leyti að byggj-
ast á efnarannsóknum. Er þetta
Þrír fótbrotnuðu
ÍSAFIRÐI 13. febr. — Á þriðjud.
fótbrotnuðu tveir ísfirðingar á
skíðum hér í brekkunum fyrir
ofan bæinn, Stórurð.Annar þeirra
er Sverrir Jónsson sem er kunnur
skíðagarpur, en hinn er Hákon
Guðmundsson, sem mikið stund-
ar skíðaíþróttir. Þnðji maðurir.n
fótbraut sig þennan sama dag.
Var það brezkur sjóliði af eftir-
litsskipi Breta hér við land. — J.
HÁSKÓLA íslands hefur borizt
svofelit bréf, dags. 8. febr. sl.,
frá Haraldi V. Ólafssyni, for-
stjóra Fálkans h.f. í Reykjavík:
„Stjórn Fálkans h/f hefir
ákveðið að færa Háskóla íslands
að gjöf nokkuð af sígildum hljóm
plötum eftir eigin vali, að sölu-
verði samtals kr. 10.000.00, til
aukningar plötusafni hans.
Einnig mun Fálkinn hf. fram-
v.egis senda Háskólanum eintak
af öllum plötum með sígildri ís-
lenzkri tónlist, er fyrirtækið gef-
ur út.
Vér viljum láta í ljósi aðdáun
vora á tónlistarstarfsemi Háskól-
ans, og teljum að kynningar-
rannsakab
»-----------------—
torvelt viðfangsefni, þar sem ís-
lenzkur jarðvegur og ræktunar-
aðstæður eru gjörólíkar því, sem
gerist í öðrum ræktunarlöndum
og getum við því ekki nema að
litlu leyti hagnýtt okkur reynsiu
annarra þjóða á þessu sviði.
★ •★
Þess má geta, að á sl. ári
keyptu hændur áburð fyrir nærri
60 millj. kr., og koma þá að
meðaltali á tíunda þúsund krón-
ur í hlut hvers bónda. Augljóst
er því, hversu mikið hagsmuna-
mál er að koma slíkri leiðbein-
ingarþjónustu í viðunandi horf.
ÞETTA er Jóhannes Jónsson,
vélstjóri, Hólmgarði 39, sem með
snarræði sínu og góðri sundkunn
áttu bjargaði manni frá drukkn-
un í höfninni í Bremerhaven fyr-
ir um það bil ári. Var skýrt frá
því í blöðunum í gær, að sendi-
herra Vestur-Þýzkalands hér,
hafi í gær veitt Jóhannesi heið-
urspening fyrir þetta björgunar-
afrek. Geta má þess að Jóhannes
var um eitt skeið kunnfur íþrótta-
maður.
Nýr bátur tiJ
Hornafjarðar
■HÖFN í Hornafirði, 13. febrúar.
— í gær kom til Hornafjarðar
nýr bátur, er byggður er í Svi-
þjóð úr eik. Báturinn er 71 smá-
lest brúttó, búinn öllum full-
komnustu siglingartækjum, svo
sem radar og asdic-dýptarmæli.
Vélin er 400 ha Manheim-diesei-
vél og auk þess er 11 ha ljósa-
vél. í bátnum er olíudrifið raf-
magnsstýri.
Báturinn fékk gott veður á leið
inni, og var fjóra sólarhringa frá
Skagen til Hornafjarðar. Guðni
Jóhannsson skiptjóri, Reykjavík,
sigldi bátnum upp. Eigendur eru
Óskar Valdimarsson og Ársæll
Guðjónsson. — Gunnar.
hljómleikar þeir, sem Háskólinn
heldur, muni mjög glæða áhuga
háskólastúdenta og annarra, sem
þá sækja, fyrir sígildri tónlist".
Tónlistardeild Háskólans hefur
þegar valið klassískar hljómplöt-
ur fyrir áðurgreinda upphæð og
bætt þeim við plötusafn skólans,
sem nemur nú alls upp undir 200
hæggengisplötum. Kann Háskóli
íslands Fálkanum h.f. miklar
þakkir fyrir þessa rausnarlegu og
kærkomnu gjöf og velvildarhug
hans í Háskólans garð fyrr og
síðar. Er ekki að efa, að gjöf
þessi verði til að auka mjög
kynni stúdenta og annarra af
góðri og sígildri tónlist.
(Frá Háskóla íslands)
UNDANFARIÐ hafa farið fram í
Reykjavík samningaviðræður
milli íslenzkra og sovézkra aðila
um sölu á freðfiski til Sovét-
rikjanna, innan samnings þess,
sem gerður var í september 1956,
en sá samningur var gerður til
þriggja ára og gerir ráð fyrir
32.000 smál. af freðfiski á ári.
Gengið hefir nú verið frá samn
ingum um sölu á 25.000 smál. af
í HÆSTRÉTTI er genginn dómu,r
í athyglisverðu skaðabótamáli,
sem hófst norður á Akureyri. Það
var um það deilt hvort bíleigandi
væri skaðabótaskyldur vegna
tjóns, er af því hlauzt er steinn
kastaðist frá hjóli bílsins með
þeim afleiðingum að rúða brotn-
aði. Hæstiréttur staðfesti dóm
undirréttar í málinu, er dæmdi
bíleigandann til greiðslu skaða-
bóta.
Forsaga málsins er á þessa leið:
í júlímánuði 1956 var Tómas
Ólafsson, bílstjóri Holtagötu 11
á Akureyri, að vinna með vöru-
bíl sinn við Útvegsbankaútibúið
þar í bænum. Var Tómas að aka
á bíl sinum uppgreftri við bank-
ann. Hann hafði lagt bílnum
þannig, að annað afturhjól hans
Lent’ í spili og
stórslosoðist
KEFLAVÍK, 13. febrúar: — Um
klukkan átta í morgun vildi það
slys til á vélbátnum Hrönn fra
Sandgerði, að einn skipverjanna,
Björn Árdal Guðmundsson frá
Miðkoti í Sandgerði, lenti á spili
bátsins og stórslasaðist.
Vélbáturinn Hrönn var á veið-
um er þetta gerðist. Var þegar
haldið til Keflavíkur, þar sem
Björn var fluttur í sjúkrahús.
Viðskiptasamn-
ingur við Ung-
varjaland fram-
lengdur
VIÐSKIPTA- og greiðslusamning
ur íslands og Ungverjalands frá
6. marz '1953, sem falla átti úr
gildi við sl. áramót, hefur verið
framlengdur óbreyttur til árs-
loka 1958.
Framlengingin fór fram í
Moskvu hinn 27. janúar sl. með
erindaskiptum milli Péturs Thor-
steinssonar sendiherra og János
Boldoczki, sendihena Ungverja-
lands í Moskvu.
(Frá utanríkisráðuneytinu).
FÉLAG PÍPULAGNINGA-
MEISTARA
NÝLEGA er lokið aðalfundi í Fé-
lagi pípulagningameistara.Stj órn
félagsins var öll endurkjörin, en
hana skipa, Bergur Jónssonform.,
Benóný Kristjánsson, varaform.,
Hallgrímur Kristjánsson ritari,
Páll Magnússon gjaldkeri og Sig-
urður J. Jónasson meðstjórnandi.
þorski og karfa, er afgreiðast skai
á þessu ári.
Auk þes hafa Islendingar heim
ild til að auka það magn um allt
að 7.000 smáh síðar á árinu.
Skilmálar allir eru hinir sömu
í þesíum samningi og verið hefir
undanfarið.
(Frá Sjávarútvegsmála-
ráðuneytinu).
var uppi á gangstéttinni. Óhapp-
ið með rúðuna vildi til er bíllinn
var að fara af stað og afturhjól-
ið fór niður af gangstéttinni, nið-
ur á götuna. Steinn kastaðist þá
frá þessu hjóli í rúðu í bank-
anum með þeim afleiðingum aS
hún sprakk öll og eyðilagðist.
Útvegsbankinn heimtaði bætur
fyrir þetta tjón og hófst nú mála-
rekstur fyrir bæjarþingi Akur-
eyrar. Útvegsbankinn taldi eig-
anda bílsins bótaskyldan, en bíl-
eigandinn krafðist sýknu og
byggði hana m.a. á því að bíll-
inn hafi verið í vinnu fyrir Út-
vegsbankann sjálfan er óhappið
vildi til og hafi tjónið beinlínis
leitt af framkvæmd verksins.
I undirrétti var sýknukrafa
Tómasar eigi tekin til greina og
voru forsendurnar m.a. þær að
þar sem meiri eða minni möl hafi
verið kringum bílinn og gatan
malbikuð, hafi mátt búast við því
að steinar kynnu að hrökkva
undan hjólunum, einkum þegar
hjólið, er var uppi á gangstétt-
inni færi út af kantinum, ef ekki
væri farið því varlegar. Urðu
úrslitin sem fyrr greinir að Tómas
tapaði málinu. Hann vildi ekki
una þeim úrslitum og skaut mál-
inu til Hæstaréttar, sem dæmdi
í því á miðvikudaginn. Eftir að
lýst hefur verið í dómsskjölum
Hæstaréttar kröfum bankans fyr
ir réttinum um staðfestingu á
dómi undirréttar og kröfum Tóm
asar sem aðallega voru þær dð
hann krefðist sýknu, segir síðan
m.a. á þessa leið í forsendum
dómsins:
„Samkvæmt atvikum máls
þessa og vitnaskýrslum, sem lýst
er í héraðsdómi, þykir nægilega
leitt í ljós, að steinn hafi kastazt
frá afturhjóli á bifreið áfrýjanda
(Tómasar Ólafssonar) í rúðu á
húsi stefnda (Útvegsb. á Akur-
eyri) og brotið hana. Það er al-
kunna, að þess háttar hætta af
steinkasti getur stafað af akstri
bifreiða, þegar þeim er ekið eft-
ir vegi, þar sem möl eða lausir
steinar eru fyrir. Eðlilegast er, að
ábyrgðarmaður bifreiðar sam-
kvæmt 1. og 2. mgr. 35. gr. laga
nr. 23/1941 beri ábyrgð á tjóni,
sem bifreið veldur með slíkum
hætti, þó að ökumanni verði ekki
metið slysið eða tjónið til sakar.
Má því á það fallast, að áfrýjandi
beri fébótaábyrgð á tjóni stefnda.
Hér fyrir dómi eru aðiljar sam-
mála um, að tjón stefnda hafi
numið kr. 4417.42. Ber að dæma
áfrýjanda til að greiða stefnda
þá fjárhæð ásamt 6% ársvöxtum
frá 23. júlí 1956 til greiðsludags.
Svo ber og að staðfesta máls-
kostnaðarákvæði héraðsdóms og
dæma stefnda málskostnað fyrir
Hæstarétti úr hendi áfrýjanda. Á
stefndi lögveðrétt í bifreiðinni
A-640 fyrir fjárhæðum þessum".
Fólkinn h.f. gefur Háskólnnum
hljómplötnr fyrir 10 þús. kr.
Bíleigandi tapar skaða-
bótamáli út af rúðubroti
Óvenjulegt mál fyrir Hæstarétti