Morgunblaðið - 03.06.1958, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 3. júní 1958
M O R C TJ /V B 1 4 Ð 1 b
11
Af hverju gerði franska fall-
hlífaliöið uppreisn ?
ÞAÐ voru frönsku fallhlífasveit-
irnar, sem komu de Gaulle til
valda. Ef þesum sveitum hefði
ekki verið til að dreifa, hefði
de Gaullt vafalaust engan mögu-
leika haft á, að ná til sín völdum
í Frakklandi.
Eftir að foringjar fallhlífaliðs-
ins höfðu hrifsað til sín völdm í
Alzír og fáum dögum seinna á
Korsíku, var það einmitt óttinn
við að slík bylting myndi berast
til meginlands Frakklands, sem
kom hreyfingu á máiin í sjálfri
höfuðborginni. Ef ekki hefðu kcm
ið til hinir svokölluðu „les homm-
Fyrri grein
es peintes", eða máluðu mennirn-
ir, en þá er átt við fallhlífaher-
mennina í olífugrænum og mold-
arlituðum felubúningi, hefði
það vafalaust ekki gerzt í Paris,
sem þar hefur skeð á undanförn-
um dögum. Það er þess virði að
athuga nánar, hverjir það eru,
sem þarna eiga hlut að máli,
hverjir hinir frönsku fallhlífar-
hermenn raunverulega eru og
hvaða sögu þeir eiga að baki sér.
Það hefur orðið þeirra hlut-
verk að vera seinastir til þess af <
frönskum hermönnum að haida
út úr hverju landinu á fætur
öðru, sem Frakkar hafa orðið að
yíirgefa. Engir menn hafa haft
jafnnáin kynni af þeim at'burð-
um sem á stuttum tíma hafa
breytt hinu franska stórveldi úr
því að vera nýlenduríki og í að
vera land hinna miklu ósigra.
„Les Parachutistes ‘ i styttiagu
kallaðir Paras, gripu til örþrifa-
ráða sinna í Alzír í þeirri von að
geta stöðvað þessa þróun, þó
seint væri. Hvort þeim heppn-
aðist það er vafalaust tvísýnt en
framtiðin mun leiða það í ljós.
★
Þyrnibraut hinna frönsku fall-
hiífahermanna hófst árið 1945,
þegar foringinn Jacques Massu
kom til hafnarinnar Haiphong i
Indókína, til þess að starfa að því
þar; undir yfirstjórn Lesclercs
' herforingja, að vinna frönsku ný-
lenduna Tongking aftur, Fallbyss
ur Viet-nam uppreisnarmann-
anna skutu á landgöngubáta
Frakkanna og var sífelld skot-
hríð á milli þeirfa og bryggjunn-
ar. Sagt er að 18 hermenn hafi
fallið í kringum Massu, en þó
hann væri með hæstu mönnum
eða um það bil 2 metra hár þó
stóð hann teinréttur í sjónum og
óð óskaddaður til lands.
Sagt er, að hinir svokölluðu
úrvalshermenn allra landa og á
öllum tímum hafi ekki haft við-
ari sjóndeilarhring en þann. sem
þeir gátu séð undan barðinu á
stálhjálminum. Þetta á einnig við
hina hraustu en þröngsýnu „tetes
brulées“, eins og þeir eru kallað-
ir, eða hina „sviðnu hausa“ Mass-
us hershöfðingja — fallhlífarher-
mennina.
Það á einnig við um slíka her-
flokka, að meðal þeirra ríkir
ákaflega sterkur félagsandi, frem
ur láta þeir lífið en gefast upp
og heldur brjóta þeir lög lands-
ins en reglur félagsskaparins.
Þetta á við um hina frönsku fall-
hlifamenn og þetta átti við um
„kommando“-sveitir Breta, hina
svokölluðu „leðurhálsa" Banda-
ríkjamanna og einnig hinar
þýzku SS-sveitir. Þegar komið
er til bardaga, þekkja þessir
menn ekki til neinnar vægðar.
Flestir eru þeir sjálfboðaliðar,
hermenn að atvinnu, sem hafa
að baki sér mjög hörkulega skól-
un og þeim hefur verið innrætt
ótakmörkuð hlýðni, gagnvart
yfirboðara sínum.
Francois Bondy skrifar um fall-
hlífarhermennina:
„Fallhlífarhermennirnir hafa í
Alzír sérstakt álit á sér og þeir
hafa líka ólíka stöðu við allar
aðrar hersveitir. Foringi í þessu
úrvalsliði á hægara með að ná
sambandi við hina hæstu foringja
innan hersins og jafnvel allt til
hermálaráðherrans en hershöfð-
ingjar úr öðrum deildum hers-
ins. Fallhlífarhermennirnir
menn að þeim
jaínvel líka.
en fyrirliti þá
andi, sem ríkir meðal fallhiífa-
mannanna, nær líka til þeina,
sem þegar eru farnar úr þessum
deildum og nú gegna borgaraleg
um störfum. Fallhlífarhermenn-
irnir sjá betur en nokkrir aðrir
fyrir ekkjum og börnum þeirra,
sem fallnir eru, eða fyrir þeim,
sem ekki geta lengur gegnt störf-
um. 70 þúsund fyrrverandi með-
limir í fallhlífadeildunum eru í
félögum og samböndum, sem eru
nátengd fallhlífaliðunum. Þess:r
menn eru allir mjög þjóðernis-
lega sinnaðir og þegar rætt hefur
verið um að til þess kynni að
koma, að einhverjir reyndu að
hrifsa til sín völdin í Frakklandi
og koma þar á stofn hálf-fasist-
ísku einræði, þá hefur verið um
það talað, að einmitt þessir fyrr-
verandi fallhlífarmenn mundu
verða fremstir í flokki um að
koma slíku á. Jean Planchais
bendir á það í bók sinni, sem
kom út fyrir þá atburði, sem nú
hafa gerzt, að þeim fjölgi alltai'
meir og meir, sem komi heim
eftir að hafa endað þjónustu
sína í fallhlífarliðinu, en haldi
áfram að vinna í anda þess í
borgaralegu lífi. Þessir menn
ganga með rauða eða bláa koll-
húfu og taka þátt í öllum hóp-
göngum, sem haldnar eru gegn
uppgjöf eða friðarsamningum við
Afríkumenn. Planchais bætir því
við, að þeir sem standa fyrir ut-
an, líti á íallhlífarmennina með
ótta en að öðrum þræði dáist
Fallhlífarhermenirnir taka því
með kuldalegri ró, þegar einhver
af þeirra eigin mönnum feilur
í valinn og á sama hátt líta beir
á dauða annarra. Herforingi
nokkur, Marcel Bige: d, sem er
baráttufélagi Massus hershöfð-
ingja, spyr eftir hverja orrustu:
„Hve margir „Macabæer“
voru í dag?“. Macabæer er það
orð, sem íallhlífarhermennirnir
nota um þá dauðu.
Sagt er að Bigeard hafi ein-
hvern tímann sagt í fjöllum Al-
zír:
„Við erum hinir nýju kross-
fararriddarar. Við erum hér ekki
aðeins vegna Frakklands neldur
vegna allrar hinnar evrópsku
siðmenningar. Við verjum vestnð
gegn austrinu í hinni uppruna-
legu og eiginlegu þýðingu þess
orðs.“
Sagt er að Bigeard hafi líka
öðru sinni sagt: „Við verðum að
hafa trú krossferðariddax’ana“
Sagt er að Massu hershöfðingi
líki mönnum sínum einmg oft
við hina gömlu riddara krossfar-
anna. Margir spyrja sjálfa sig,
hvenær þeir hafi heyrt þetta og
þvílíkt áður og eru þá margir,
sem svara því til, að þetta og
annað svipað hafi SS-sveitirnar
þýzku á árum Hitlers, látið sér
um munn fara. Frönsku fallhlíf—
arhermennirnir gera sér líka al-
veg Ijóst, hvað er saraeiginlegt
með þeim og SS-sveitunum og
Jean Planchais segir i bók sinni,
sem fyrr er nefnd: „Það er mjög
algengt að fallhlífarhermenn
geri það að gamni sínu að kynna
sig með náfni, en segja svo SS á
eftir.“
Hilmar Jónsson:
Bæjar- og héraðsbóhasöín
eins
Aginn er harður og honum er
haldið uppi með mjög harkaleg-
um refsingum. Meðal slíkta
vopnabræðra ræður fremur hrjúf
ur félagsandi og ekki alveg ósvip
aður því, sem þekktist meðal
hinna svokölluðu „lensukarla'' á
miðöldum.
Hernaðarsérfræðingur hins
þekkta blaðs Le Monde, Jean
Planchais, hefur nýlega skrifað
bók um her Frakka, sem harm
kallar: „Le Malaise de l’Armée".
Þar segir hann um fallhlífarher-
mennina:
„Félagar þeirra úr öðrum her-
deildum öfunda þá og fyrirlíta
í senn. Það kemur af því, að þeir
standa þar sem orrustan er hörð
ust, þeir eru taldir fífldjarfir og
„kaldir" karlar. Flestir líta á þá
sem siðlitla viíliinenn, a.. því að
þeim eru fengin verkefni, sem
aðrir ekki vilja eða geta komið
fram, og á það t. d. við lögreglu-
eftirlit í Alzír, eða starf við að
„hreinsa" sérstaklega torfær
svæði af uppreisnarmönnum.
Þeir eru í senn úrvalslið hersins
og skotspónn annarra ......Það
er sagt um okkur í París, að við
séum skepnur. Já, auðvitað, en
við erum stoltir af því.“ Þannig
líta fallhlífarhermennirnir á
þetta sjálfir. Þanmg er þeirra
félagsandi, en þar blandast sam-
an takmarkalaus vilji til fórnar
og fyrirlitning á mannslífum."
Þetta segir Jean Planchais.
Svissneski blaðamaðurinn
himnum sendur!
mynda sérstaka flokka og þeir
taka ekki við skipunum frá öðr-
um en foringjum þeirra, sem
sjálfir eru aldir upp við þá bar-
daga, sem átt er í, en aðrir' koma
þar ekki til greina. Þeim er sjálf-
um ljóst, að þeir eru algerlega
ómissandi, og í skjóli þess geta
þeir leyft sér ýmislegt, sem ann-
ars fellur ekki rétt vel inn í
lýðræðislegt skipulag.“
Hér verður líka að taka það
með í reikninginn, að sá félags
ÞAÐ er staðreynd, sem við yngri
kynslóðin íslenzka getum því
miður ekki mótmælt með rökum
að á sögu Islendinga skortir okk-
ur þekkingu. Hygg ég að æsku-
fólk hafi mjög óljósa hugmynd
um hvað hefur drifið á daga
forfeðra okkar eftir dauða Jóns
Sigurðssonar. Tveir stúdentar,
sem ég hitti fyrir skömmu,
minntust t. d. ekki að hafa heyrt
talað um Jón Baldvinsson. Ein
þeirra fáu ráðstafana sem miðað
hafa að því að bæta úr þessari
vanþekkingu eru lög um almenn-
ingsbókasöfn, er sett voru í ráð-
herratíð Bjarna Benediktssonar
1955. Hlutverk bæjar- og héraðs-
bókasafna er fyrst og fremst að
halda á lofti þjóðlegri menningu.
Á því hefur viljað verða mis-
brestur að almenningur hefði
greiðan aðgang að tímaritum og
ýmsum öðrum íslenzkum heimild
um frá fyrri hluta þessarar ald-
ar. Með fyrr greindum lögum
átti að vera ráðin bót á því.
Bókafulltrúi ríkisins lét það
verða eitt af sinum fyrstu verk-
-------------------------------
;.\\ V.V^W-'V'VÍiVÍ'.i..-.
Fallhlífahermenn í eyðimörkinni-
um, er hann'tók við störfum, að
skrifa helztu bókasöfnum á land-
inu bréf, þar :em þeim var bent
á Helga Tryggvason, er gæti út-
vegað flest ef ekki öll tímarit,
sem út hafa komið á ísienzku.
Ber öllum saman um að þekk-
ing Helga og brennandi áhugi í
þessum efnum er dæmalaus. Hef-
ur undirritaður nokkura reynslu
af mjög hagkvæmum viðskiptum
við hann. En í þe'ssu ambandi
hefur Helgi orðið fyrir stórum
vonbrigðum. Á einu og hálfu ári
hefur aðeins eitt hé- " ibókasafn
snúið sér til hans í því skyni
að kaupa gömul timarit. Virðist
svo sem bók?.v"ðir hafi e'-ki of
mikinn áhuga á að afla söfnum
s.'-um h::...:ida um sögu bjlð-
arinnar.
Helgi Tryggvason er enginn
burgeis. Hefur ha.... l.'.'ið áhuga-
mál sín sitja fyrir söfnun ver-
aldlegra auðæfa. Ef engin bvevt-
ing verður á, mun hann nauð-
beygður til að auglýsa tímarit
þau til sölu, " voru
t "■ Munu þá bák-- J.
ir grípa í ‘ ef þá
um slíkar bókmenntir í frr.ntíð-
inni. Geta - ’ _.m
kennt, því Helgi hefur sannarlega
haldið öll sin loforð við þá. Hér
er gott málefni að renna út i
sandinn sökum áhugaleysis
nokkurra ei..staklinga í ábyrgð-
í. .'ilum.
í N-ísafjarðarsýslu
ÞÚFUM, N-ls., 26. maí. — Fram
til 23. þ.m. var sífelld norðanátt
og kuldi Frost flestar nætur,
gróður því nær enginn, ær alls
staðar á húsi með gjöf í bæði
mál Síðan hefir brugðið til betri
veðráttu. Eru nú hlýindi og góð-
viðri dag hvern, og gróðri fer óð-
um fram. Sauðburður stendur nú
sem hæst og gengur alls staðar
vel. Má því vænta góðrar afkomu
með sauðfé, ef tíðarfar helzt 6-
breytt. Tún og útjörð grænka nú
dag hvern. — P.P.