Morgunblaðið - 03.06.1958, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 3. júní 1958
MORCVNBTAÐIÐ
13
Lærdómsrík ferð til
á Norðurlöndum
Haraldur Björnsson segir frá ýmsu
athyglisverðu er bar fyrir hann
á 5 vikna ferð
HARALDUR BJÖRNSSON,
leikari er fyrir nokkru kom-
inn heim úr ferðalagi um
Norðurlönd. Ferðina fór hann
til þess að kynna sér þróun-
ina í leiklist og leikhúsmál-
um Svíþjóðar, Noregs og
Danmerkur. Hann hlaut ferða-
styrk frá Sænsk-íslenzka fé-
laginu, sem fyrir nokkrum
árum veitti 5 íslenzkum leik-
urum styrk til Svíþjóðar-far-
ar. Auk þess hlaut Haraldur
styrk frá Félagi ísl. leikara.
Fréttamaður Mbl. hitti Harald
að máli nýlega og bað hann að
segja sér, hvaða gagn hann teldi
sig hafa haft af ferðalaginu.
Svaraði Haraldur svo:
— Ferðin tók 5 vikur. Á þeim
tíma sá ég 28 leiksýningar í 22
leikhúsum. Ég ræddi við leik-
húsmenn og kynnti mér leikstarf-
semi í Málmey, Stokkhólmi,
Uppsölum, Norrkíbing, Gauta-
borg, Oslo, Kaupmannahöfn,
Árósum, Óðinsvéum og Álaborg.
Ég hafði kynnzt flestum þessum
leikhúsum áður, en það'- var
vissulega lærdómsríkt að lieim-
sækja þau enn. Hvarvetna var
mér tekið tveim höndum. Slík
ferð er lítið skemmtiferðaiag,
hún var eins og strangasta vinna
og kostnaðarsöm, því að ferða-
lögin vonu löng og dveljast varð
á gistihúsum í borgunum.
Fréttamanninum lék forvitni
á að vita, hvað leikhúsin á Norð-
urlöndum hefðu helzt verið að
sýna og spurði Harald, hyað
hann teldi merkilegast af því
sem hann sá.
Óperur og ballett
— Það er erfitt að velja eitt
úr. En t. d. gæti ég nefnt Óper-
una í Stokkhólmi. Þar sá ég
óperur eftir Wagner, Mozart og
Bizet. Sýningin á Valkyrjunni og
Isolde með Birgit Nilson er eitt af
því stórkostlegasta, sem ég hef
séð. Birgit hefur allt sem til þarf,
útlit, hreyfingar, leik og röddina.
Svo það kemur mér ekki á óvart,
þótt hún hafi verið ráðin til
Metropolitan-óperunnar. Þarna
sá ég einnig, þá beztu Carmen,
sem ég hef séð. Hún heitir
Kirsten Meyer og er aðeins 25
ára. Það var sko Spánn. Hefði
ekki getað séð spánskari Carmen
þótt ég hefði farið suður í
Andalúsíu. Hún er nú ráðin til |
að syngja á Spáni og víðar í
Evrópu.
í Stokkhólmi sá ég einnig
ballettinn „Fröken Júlía“, sem
er byggður á samnefndu leikriti
Strindbergs. Var fyrst hræddur
við að sjá sýninguna, — óttaðist
að þessu meistaraverki væri mis-
þyrmt, — en það fór á annan veg,
ballettinn hafði meiri áhrif á mig
en leikritið.
— Og úr því að ég byrjaði að
tala um óperur verð ég að minn-
ast þess að ég var viðstaddur
frumsýningu á II Trovatore í
Kaupmannahöfn með Magnúsi
Jónssyni í aðalhlutverki. Var
frammistaða hans mjög góð.
— En hvaða leikrit eru nú
helzt á döfinni á Norðurlöndum?
— Ég sá mörg leikrit. Þau
sjálf, efniviðurinn og meðferð
þeirra var allt frá hinu- bezta og
niður í sviplausar og gallaðar sýn
ingar. Á aðalleikhúsunum,
Dramaten í Stokkhólmi, National
teatret í Osló og Konunglega í
Kaupmannahöfn kemur vart eða
alls ekki til mála að sýning-
arnar séu annað en fyrsta flokks.
Þegar maður kemur t. d. til
Stokkhólms, liggur við að íslend-
ingurinn fái minnimáttarkennd,
því að það virðast engin
takmörk fyrir því, hvað þeir
bera í leikinn. Þar sá ég
t. d. Farmor og Vár herre eftir
Hjalmar Bergman með Tore Teje
í aðalhlutverki. Sýning sem
hvergi var blettur eða hrukka á.
Ég heimsótti leikskólann sænska
sem er mjög vel skipulagður. Og
nú sækja þeir sig líka mjög í
ballettinum, eru taldir standa
Dönum jafnfætis.
Vandi ungu leikaranna
Annars varð ég þess mjög
var í þessari för, hve eldri leik-
ararnir bera af hinum yngri í
framburði og taltækni. Að ein-
hverju leyti stafar það af meiri
þroska og æfingu, en þó efast
ég um að það sé nægileg skýring.
Ég er hræddur um að margir
hinna yngri séu hættir að
vanda sína replik. Þeir segja að
þetta sé ný stefna, en ég óttast
að það sé önnur ofsök. Það
getur að minnsta kosti ekki ver-
ið nein „stefna" að tala svo
óskýrt að áheyrendurnir heyri
ekki nema annað hvert orð. Vildi
þetta brenna víða við, jafnvel
hjá þeim leikurum sem hlotið
hafa mikla viðurkenningu. í
„Messe for en Sköge“ sá ég Bodil
Kjær, og Mogens Wieth í Thorea-
dorvalsinn. Hið fyrra eftir W.
Faulkner. Mér leiðist sá höfund-
ur og sýningin skemmd af ó-
skýrxý framsögn frú Kjær í góðu
leikriti. Það var í nýja leikhús-
inu í Kaupmannahöfn.
Gagnrýnendum svarað
í Osló sá ég Lillebil Ibsen og
Per Ábel í „An Ideal Husband"
O. Wilde og einnig Jóns-
messunæturdraum. Þar var verið
að sýna á Nýja leikhúsinu
„The Sleeping Prince“ T. Ratti-
gan. Að mínu áliti var það
ljómandi skemmtileg sýning og
vel sett upp. þrátt fyrir það
skömmuðu gagnrýnendur blað-
anna það, og hafði það þau
áhrif að sýnt var að leikritið
myndi falla.
Þá gerðist sá atburður að
leikhúsa
leikhússtjórinn Aksel Otto
Normann svaraði í blöðunum
og sagðist geta sagt það sem
elzti leikhússtjóri á Norður-
löndum, að gagnrýnendurnir
hefðu rangt fyrir sér, — hann
hefði sjálfsagt eins mikið vit
á þesstu og þeir. Þrátt fyrir
það varð stykkinu ekki bjarg-
að. Það væri vissulega gaman
að fá það hingað, en hver
þorir það, þegar það hefur
fengið slíka útreið í Noregi?
Af leikritum, sem ég sá í Kaup-
mannahöfn má nefna „Ðen döde
Dronning" eftir Montherland,
með P. Reument í' aðalhlutverki,
sem mér fannst lítið varið í. Þá
Haraldur Björnsson
var það „Draumurinn um Orfeus"
eftir Tennessee Williams, —
undarlegt verk. Og loks er það
„Separated Tables“ eftir Rattig-;
an. Mjög gott leikrit og skemmti- j
legt, á Folketeatret, með E.
Rode í aðalhlutverki.
„Dómarinn“ eftir Moberg
Ég get ekki farið að telja upp
öll leikritin sem ég' sá í ferðinni.
En eitt vil ég þó nefna enn. Það
er „Dómarinn“ eftir Moberg.
Það var nú sýnt samtímis á þrem-
ur stöðum í Svíþjóð og sá ég
það í Stokkhólmi í Intima Teatern
Það tekur til meðferðar vanda-
mál, sem mjög er á dag-
skrá, — ranglætið í réttarfar-
inu. Sama efnið og í Marm-
ara, en miklu meira lifandi. Þetta
er verk, sem við þurfum endi-
lega að fá hingað og vona
ég að það verði fyrr en seinna.
— Er mikið um ný innlend
leikrit á Norðurlöndum um þess-
ar mundir?
— Það get ég varla sagt.
I Svíþjóð eru sýndir Moberg og
Snurpunót og bátar
til sölu hvort tveggja í bezta standi með
öllu tilheyrandi.
Keilir hf.
Koilokór Akureyror
Samsöngur
í Austurbæjarbíó föstudaginn 6. júní kl. 7.15.
Söngst.jóri: Áskell Jónsson
Við hljóðfærið: Guðrún Kristinsdóttir.
Einsöngvarar: Eiríkur Stefánsson
Jóhann Kouráðsson, Jósteinn Konráðsson.
Aðgöngumiðar hjá Eymundsson og Lárusi Blöndal.
Hjalmar Bergman, sem er látinn
og í Danmörku eru nokkrir höf-
undar t. d. Soya og Kjeld Abell,
og Knud Sönderby, sem er hækk
andi stjarna. í Noregi virðist
gróskuna vanta og ensk ög
bandarísk leikrit hafa yfir-
höndina. Frönsk leikrit eru
einnig vinsæl, en t. d. þýzk sjást
varla. Eitt ástralskt leikrit sá
ég á Dramatiska Teaterns lilla
scen. „The seventeenth Dolls
Summer“, — sérkennilegt og
skemmtilegt.
Þörf aukinnar kynningar
— Þér hafið verið í Stokkhólmi
á vegum Sænsk-íslenzka félags-
ins?
— Já, mér var afskaplega vel
tekið. Á fundi í íslendingafélag-
inu þar í borg, las ég upp úr
Merði Valgarðssyni (Jóh. Sig.).
Var því vel tekið.
Að lokum segir Haraldur:
— Ég er ánægður með ferð-
ina. Fékk ég i henni ómetan-
legt yfirlit yfir leiklist á Norð-
urlöndum. Er ég þakklátur
þeim sem studdu mig til far-
arinnar. Það er nauðsynlegt
fyrir leikara að kynnast leik-
listinni í öðrum löndum. Ann-
ars er hætta á að þeir staðni.
Leikarar á Norðurlöndum eiga
auðvelt með þetta, en í vegi
okkar verður ætíð hinn erfiði
byrjunar þröskuldur, ferðin
yfir hafið til Norðurlanda, sem
er ærið kostnaðarsöm. Hef
ég leitað eftir því við fliug-
félögin að Ieikarar fengju af-
slátt af fargjaldi, því að þeim
sé nauðsynlegt í starfi sínu
að fylgjast með því sem ger-
ist í öðrum löndum, — en það
hefur ennþá ekki borið árang-
ur.
— Þér hafið verið í fáum hlut-
verkum hjá Þjóðleikhúsinu I
vetur?
—| Já og nei. Ég h f verið í
þrem smáþilutverkum — og einu
stærra, en það var vegna þessa
ferðalags, að ég gat ekki tekið
að mér stærri hlutverk' eftir nýj-
árið.
— Það yar sagt, í dönsku blöð-
unum, að málverk af yður í
hlutverki Eiríks Galta í Fyrir
kóngsins mekt, hafi verið á
Charlottenborgarsýningunni?
— Rétt er það. Það er eftir K.
Kjær, sem hafði heilan vegg á
þessari vorsýningu af myndum
frá íslandi — og hlaut hún niikið
umtal og mjög góða dóma.
— Er það ekki fyrsta málverk
ið af ísl. leikara í hlutverki?
— Eftir því sem ég bezt veit,
þá er það svo.
—i Kaupir þá ekki Þjóðleikhús-
ið myndina? Eða þér?
— Ekki hefi ég neitt heyrt um
að leikhúsið ætli sér það, og tæp-
ast hefur leikari við leikhúsið
hér, ráð á að kaupa svo stóra og
dýra mynd.
— En nú leikið þér í Föðurn-
um. Er það annars ekki lítilvægt
hlutverk?
— Jú,. og í' prógramminu «ru
þessi ummæli höfð eftir Kaj
Munk um þetta hlutverk: —
Þessi helvítis hálfskapaði prest-
ur, segir Haraldur og hlær mikið.
Það er þjóðkunnur hlátur.
Starfsstúlkur oskast
Upplýsingar á skrifstofunni.
Elli- og hjúkrunarheimilið Crund
(Jnglingsstúlka
14—16 ára stúlka óskast strax á gott sveitaheimlll
ekki mjög langt frá Reykjavík.
Uppl. á Langholtsvegi 153 eftir kl. 6 í dag og
næstu daga.
„BctRnba66
buxur
Barnasmekkbuxur með
myndinni á smekknum eru
íomnar aftur.
Stærðir: 2—3—4—5—6
— Marglr litir —
í „Bamba“ buxum
verða börnin ánægð
!
Laugaveg 22 — Laugaveg 38
Snorrabraut 38