Morgunblaðið - 04.06.1958, Blaðsíða 12

12
MORC.VTSBl 4 ÐIÐ
Miðvik'udagur 4. júní 1958
- RæBa Ólafs Thors
JTramhald aí blii. 11.
a8, og síðan tveggja mánaða at-
hugun ríkisstjórnarinnar á tillög-
um þessara sérfræðinga.
Orð Hermanns Jónasonar voru
þessi:
„Fram hefir farið mjög ítar-
leg athugun á öllu fjárhags-
fcerfinu. Sérfræðingar undir
forystu Jónasai flaraiz hag-
fræðings. hafa fjallað um þá
rannsokn og lagt skýrslu fyrir
ríkissfjornina. Má segja a'ð nú
liggi uiveg Ijóst fyrir, hvernig
ástandið er, og hver áhrif ein-
stakar aðgerðir til leiðrétting-
ar og úrbóta koma til með að
bafa. Þá er það ríkisstjórnar-
innar og stuðningsflokka henn
ar og loks Alþingis í heild að
velja þær leiðir, sem heppileg
astar eru og færar eru taldar“.
Hér þarf Eysteinn Jónsson að
læra af Hermanni Jónassyni, og
eftir þetta væri honum sæmst
að iáta minna. Honum ber að
muna, að frekja hans, er hann
krefst tafarlaust úrræða Sjálf-
stæðisflokksins er árás á Her-
mann Jónasson, sem alveg rétti-
lega segir, að það sé ekki fyrr
en fyrir liggi ýtarlegar upplýs-
ingar, að auðið sé að gera sér
grein fyrir „hver áhrif einstakav
aðgerðir til leiðréttingar og úr-
bóta komi til með að hafa“ og
að þá, þ. e. a. s. þegar upplýsing-
arnar liggi fyrir, og þá fyrst komt
til kasta stjórnar og þings. Krafa
Eysteins Jónssonar um tafarlaus
úrræði Sjálfstæðisflokksins, er
því að dómi Hermanns Jónasson-
ar krafa um, að stærsti flokkur
landsins geri órökstuddar tillóg-
ur
Ég veit að Eysteiru Jónssyni er
ákaflega sárt um Eystein áónssor..
Ég skal því enn minna hanr, á,
að enda þótt Eysteinn Jónsson
og stjórnin ætti æru sina og líf
að verja og öll þjóðin biðí með
öndina i liálsinum eftir nýju var-
anlegu úrræðunum, þá treysti
Eysteinn Jónsson sér ekki til að
segja eitt einasta orð fyrr en
sérfræðingar sýndu honum stað-
reyndirnar, lögðu fyrir hann nið-
urstöður rannsókna sinr.a. Og ég
skal bæta því við að það var
ekki fyrr en sérfræðingarnir
höfðu skýrt þetta flókna mál
fyrir Eysteini Jónssyni í marga
mánuði, að hann fékk málið og
taldi sig geta gert tillögur, svo
burðugar sem þær nú eru.
Eysteinn talar í ullarballa.
Eysteinn Jónsson veit ofur vel,
að ríkisstjórnin lét sér ekki nægja
að leyna Sjálfstæðisflokkuir. stað
reyndum málsins, heldur gerði
hún leik að pví að villa honum
og þjóðinni í heild sýn í aðaiefn-
um. Þetta sést m. a. á pví, að
nýverið taldi Lúðvik Jósefsson
tekjuþörfina 90 míllj. kr., en
Gylfi l>. Gíslason allt að 200
millj., en nú bera þeir báðir fram
frumvarp um 790 millj. kr nýja
skatta. Er þó öllum ljóst. að úr-
ræðin hljóta að miðast við tekju-
þörfina og að ailt annað gildir
um 90 en 790 milljóna tekjuöflun.
Allt þetta vil ég biðja háttvirta
hhistendur að hafa í huga, þegar
Eysteinn Jónsson og aðrir slikir
heimta nú úrræði Sjálfstæðis-
flokksins. Ég bið menn að muna
að Hermann Jónasson hefir ineð
réttum rökum sýnt íram á, að
stjórnin ein átti aðgang að þeim
heimíidum, sem rannsaka þnrfti.
fékk ein réttar upplysingar sér-
fræðinganna og hafði því ein að-
stöðu til að gera sér grein fyrir
Jhver áhrif einstakar aðgerðir"
muni hafa, eins og Hermann Jón-
asson réttilega sagði, en að án
þess a5 geta það, eru tillögur til
úrbóia fálm eitt.
Með þessu er málið útrætt, og
allt mas Eysieins Jónssonar,
hversu mikið yfirlæti og hávaði,
sem því l.ann að fylgja, hiýiur
að vera talað eins og ofan i ullar-
balla.
Sjálfstæðisflokkurinn andvíg-’r
gengisiækkun.
Ég get þó vel gert Eysteini Jóns'
syni það til geðs að svara því
hiklaust, hvort Sjálístæðísflokk-
urinn vilji gengisiækkun. Sjált-
stæðisflokkurinn er og hefur allt-
af verið andvígur gengislækkun,
m. a. með þeim rökum, að sér-
hver þjóð, sem æ ofan í æ missir
tök á verðmæti gjaldmiðils síns,
er í mikilli hættu stödd. Sarnt
sem áður hefur Sjálfstæðisflokk-
urinn tvisvar staðið að því með
Framsóknarflokknum að viður-
kenna gengisfall, sem þegar vai
orðið. Hvort auðið hefði verið að
umflýja slikt nú, treysti ég mér
ekki að fullyrða, þar eð stjórnin
heldur enn leyndu áliti erlendra
og innlendra sérfræðinga og hefir
með því varnað okkur Sjálfstæðis
mönnum aðgangs að þeim gögn-
um, sem stjórn.n taldi sig þurfa
að rannsaka mánuðum og árum
saman áður en hún tók ákvarð-
amr sjnar. En þegai' þess er gætt,
að sjait ákvæði þessa frumvarps
spinna upp á stg verulegan hluta
tekjuparfa úúlutningssjóðs og
rikissjoðs, tel ég ao margt Vrr.di
ti3, að forðast heiði rnátt gengis-
fellingu frumvarpsir.s. Eítir sam
þykkt þess hafa líkur fyr.r að
„stiga þurfi sporið út“, eins og
forsætisráðherra orðaði það, stór
aukizt.
Þeim öðrum tveim spurningum,
sem Eysteinn Jónsson beindi tií
mín, við fyrstu umræðu málsins
vil ég svara þannig: Ég tel víst,
að gögn málsins sanni, að auðið
sé að afla tekna með hyggilegri
og réttlátari hætti, jafnvel þótt
fara ætti þessar villigötur stjórn-
arinnar hvað stefnu eða stefnu-
leysi varðar. Hitt er svo bein
óskammfeilni af þeim, sem okkur
hafa leynt öllum gögnum, að
biðja okkur að ákveða, hvort upp
bætur til atvinnuveganna eigi að
vera meiri eða minni.
Um þessa hlið segi ég að lok-
um þetta: Þegar Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur farið með völd-
in hefur hann oft þurft að bera
fram tillögur til að ráða fram úr
mikZum vanda, bæði á 3viði efna-
hagsmála og á óðrum sviðum.
Hann hefur aldrei hliðrað ser
hjá því að gera tiliögur og fram-
kvæma þær. Svo mun enn reyn-
ast, ef þjóðin felur honum for-
ystuna og að því kemur kannske
fyrr en seinna.
Ráðherrarnir ganga til spnrninga.
En nú, þegar ég hefi með þolin-
mæði svarað batnalegum spurn-
ingum ráðherranna um stefnu
Sjálfstæðisflokksins í efnahags-
málunum, iangar mig að leggja
nokkrar spurningar fyrir þa
sja»fa.
Fg spyý nú:
Hver er ykkar stefna í eina-
hagsmálunum? Um það kom
ekkert fram við umræðurnar um
þetta mál undanfarna daga, 3 .0.
að en það, að þeir kepptust allir
við að sverja af sér frumvarpið.
Allir sögðu þeir, að í því fælist
alls ekki stefna síns flokks held-
ur væri frumvarpið eins konar
óburður, sem fallizt hefði verið
á að gera að stefnu stefnulausrar
stjórnar yfir sauðburðinn.
Hver er stefna Framsóknar-
flokksins í efnahagsmálunum?
Viil Framsóknarflokkurinn
hreina gengisfellingu? Eða ætlar
hann kannske að leggja 1100
milljóna nýja skatta á þjóðina
fyrir hverja tveggja ára valdatið
sína?
Hver er stefna Alþýðuflokks-
ins í efiiahagsmálunum? Váll
hann gengisfellingu?
Hver er stefna kommúnista í
þeim? Vilja þeir ennþá meiri
gengisfellingu?
Þessum spurningum verða
stjórnarflokkarnir að svara skýrt
og greinilega í þessum umræðum.
Ella verða kröfur þeirra um, að
Sjálfstæðisflokkurinn komi þeim
til hjálpar og leggi tafarlaust
fram úrræði til úrbóta, enn
aumkunarverðari.
Stjórnin orðlaus
Ég minni svo stjórnina á, að
hún hefir enn nær engri svarað
af þeim 20 fyrirspurnum, er ég
beindi til hennar við 1. umræðu
þessa máls.
Sjálflýsandi ramminn
Næst er að athuga, hverjir það
eru, sem geía þjóðinni þesisur
gjafir.
Ég er tilneyddur með öifáum
orðum að rifja enn einu sinni
unp nokkur ummæli vina a'.þýð -
unnar. Þau eru góður rammi uni
ásjónu rikisstiórr ar'nnar, að vísu
gamalkunnur flestum, en fyrir
það gagnlegur að k. nn er sjá f-
lýsandi og sýr ir því stjórmna
eins og hún or, uctt hún v c;i
hylja sig í skugga.
Hamhleypa í vígamóð
Þegar Hermann Jónasson rauf
stjórnarsamstarfið vorið 1956,
flutti hann ræðu, sem prentuð er
í Tímanum 10. marz 1956. Hann
lýsir stjórnarferli Eysteins Jóns-
sonar og félaga hans þannig:
„Haldið hefir verið lengra inn
á eyðimörk fjárhagslegs ósjálf-
stæðis .... “
Stefnir Hermann Jónasson öll-
um afbrotamönnum fyrir dóm-
stól þjóðarinnar og gleymdi þá
víst engum nema sjálfum sár.
Niðurgreiðslur, uppbæiur og
skattaálögur séu „hættuleg svika
leið“. „Gegn þessum voða þarf
þjóðin að rísa aður en það er
of seint" segir nermann Jónas-
son.
Hann krefst algjörrar stefnu-
breytingar tafav.aust. Býður for-
ystu sína. Boðar varanlegu úr-
ræðin, an a'lra fórna. Nær með
bellibrögðum valdaaðstöðu og
myndar bjargráðastjórn sína.
Nú verður atburðarásin hröð.
Erlendir sérfræðingar eru tafar
laust tilkvaddir, því lífið liggur
við. Þeir „taka út þjóðarbúið",
en því hafði stjórnin lofað. Og
í októberbyrjun 1956 getur for-
sætisráðherra skýrt frá, að hans
haukfránu fjármálaaugú hafi séð
allt rétt, spádómsandi hans enn
einu sinni sannað ágæti sitt. Er-
lendu sérfræðingarnir séu búmr
að staðfesta þetta allt. Nú skyldi
„blaðið brotið“, „ny stefila tafar-
laust upp tekin“, „varanlegu úr-
ræðin“ væru á tröppunum.
Máttvana eftir berserksganginn
gögnin og höfðu þó sérfræðingarn
ir látið stjórnina fylgjast með
málum daglega í næi heilt miss-
iri. Get ég þessa enn, svo menn
betur skilj; hvern hlut stjcrnin
ætlar Sjálfstæðisflokknum, sem
hún skammtaði 2—3 daga tn að
kynna sér frumvarplð, en án
skjala og skilríkja.
Kunnugir bítast bezt
Meðan þessu fór fram, hófu
ráðherrarnir deiiu um má.íð í
blöðum sínum. Lúðvík Jósefsson
fræddi þjóðina á því, að öll tekju
þörfin væri 90 milljónir. Gylfi Þ.
Gíslason, taldi dálitla reiknings-
skekkju hjá Lúðvík. Þörfin væri
200 millj. kr., en ekki 90 millj.
Þjóðviljinn tók upp hanzkann
fyrir sinn mann og sagði, að
prófessor dr. Gylfi Þ. Gíslason,
menntamálaráðherra væri hrein-
ræktað hiægiiegt fífl. Enda hefði I
hann þá sagt að uppbótakerfið
væri komið út í slíkar öfgax að
„mikil síidveiði myndi senn lega
gera íslenzka ríkið gjalubiota"
og fleiri svipuð visdómsorð.
Endirnm varð svo sá, að þessir
herrar sameinuðust um að leggja
á þjóðina 790 millj. kr. nýja
skatta til að auka uppbotakerfið.
Hirði ég ekki að iekja þessar
ógeðþekku og ósæmi.egu umtæð-
ur í stjórnarblöðunum undan-
farnar vikur. Etu þær siðlausarí
og sóðalegri en ég man dæmi um
í íslenzkum stjórnmáladeilum. —
Nefni ég aðeins sem dæmi, auk
lýsingarinnar á menntamálaráð-
herra, að eitt stjórnarblaðið lýsti
forsætisráðherra sem „siðlausum,
yfirlætisfullum oflátung" og
brigzlaði honum um fals og flærð,
en bætti síðan við, að þetta væri
„aðeins brot af því, sem hann
verðskuldaði." Hafði hann pá
snert russneska hjartað í komm-
únistaflokknum. Utanrikisráð-
herra fékk i sinn hlut, að hann
væri smánarblettur á íslenzku
þjóðinni, en fjármálaráðhr. var af
greiddur með því að vera íhalds-
samt hundsskinn. Hafa þessi fuk-
yrði enn aukizt allra síðustu dag-
ana.
En á skammri stundu skipast
veður i lofti. Það mátti forsætis-
ráðheriann sanna. Hann lenti í
gerningaveðri. Hætti við varan-
legu úrræðin. Sneri við og hélt
aftur inn í eyðimörkina, kannske
til að leita að Eysteini. sem þar
hefur orðið eftii Armlög endur-
fundanna virðast hafa orðið svo
heit, að forsætisráðherrann týndi
áttavitanum og þar með stefn-
unni og hélt sér nú að gömlu
heilræðunum hans Eysteius.
Aðeins hélt hann miklu lengra
inn á „svikaleið niðurgreiðsin-
anna, uppbótanna og skattanna"
en nokkrum hafði áður hug-
kvæmzt, því í einingu andans og
bandi friðarins lagði nú öll stjórn
arhersingin í árslok 1956 300
milljón kr. nýja skatta á þjóðina
og stóð alls ekkert á kommúnist-
um. Hafði þó Lúðvík Jósefsson,
svo sem ég áður minnti á, sagt
í byrjun þessa sama árs þegar
fyrrverandi stjórn lagði 100
millj. kr. skatta á i sama skyni,
þ. e. a. s. til að nindra stöðvun
framleiðslunnar, að nér væri um
að ræða: •
„Stórfelldustu árás, sem gerð
hefði verið á vinnandi stéttir
í landinu",
og Hannibal svarið þess helgan
éið, að:
„nýju skattaflóði verði ckki
með neinu móti fram koinið á
Alþingi“.
Allt var þetta nú með köldu
blóði svikið, öllu með glóðu geði1
kyngt.
En sjálf deilan um væntanleg-
ar úrlausnir vandamála þjóðar-
innar einkenndist af því, að einn
sagði það svart. sem annar sagði
hvítt, og oft mátti sjá sama dag-
inn í einu og sama blaði mörgum 1
ólíkum leiðum haldið fram, sem
því eina rétta.
Verri en vitfirringar
En það þori ég að fullyrða, að
þótt útvarpað hefði verið frá
hreinum vitlausraspítala um-
ræðum um þessi mestu vandamál
þjóðarinnar, og þeim alveg óund-
irbúnum, hefðu þær umræður án
efa orðið engu siður uppbyggi-
legar en þessar viðræður ríkis-
stjórnarinnar í blöðum hennar
síðustu vikurnar, en auk þess
vafalaust miklu prúðari.
Mér þykir allt þetta atferli
hrein þjóðarskömm og hefi ekk- I
ert geð í mér til að rekja það 1
frekar. En rétt er að viðurkenna !
að eftir þessar innbyrðis deilur j
stjórnarinnar má telja víst að all- !
ir skilji að menn sem þannig |
hugsa og tala hver um annan,
og auk þess eru ósammáia í flest-
um aðalefnum, megna aldrei að
leysa hin margvíslegu vandamál
ísienzku þjóðarinnar.
Að brjóta heila í tómum haus
Nú hafa menn þá loksins feng-
ið að sjá árangur nær tveggja
ára heilabrota stjórnarinnar,
þeirrar stjórnar, sem raimar þótt-
ist öll ráð kunna, þegar í upp-
í klaustri
Eftir þetia gekk stjórnin í
klausiur, lofaði bót og betrun og
hóf nú leit að úrræðunum. sem
hún áður þóttist hafa í hendi sér.
Voru nú sóttir nýir sérfræðing
ar. Þeir unnu dag og nótt og af-
hentu skjöl öll og skilríki 18.
marz síðastliðinn,
Síðan hefir stjórnin verið að
athuga þessi gögn. Stjórnarherr-
unum dugði ekki minna en tveir
mánuðir til að setja sig inn í
hafi.
Hvernig lízt mönnum á óburð-
inn?
Einu sinni sagði maður við
kunningja sinn: „Hvernig ferð
þú að því að brjóta flösku í tóm-
um poka?“
Hinn svaraði: „Hvernig ferð
þú að því að brjóta heila í tóm-
um haus“?
Einhvern veginn dettur mér
þessi saga í hug, þegar ég lít á
þessi nýju „varanlegu" úrræði",
eftir öll heilabrot stjórnarinnar.
Samþykkt — fellt
Þessum árangri, svo beysinn,
sem hann er, hefir svo stjórnin
náð eftir óviðunandi leiðum.
Stjórnin hefir gerzt sek um að
flytja æðstu völd þessara þýðing-
armiklu mála frá Alþingi og yfir
í hendur Alþýðusambandisns.
Með þessu er „brotið blað í
stjórnmálalífi íslands". Þeir bera
þunga ábyrgð, sem það hafa gert.
Þeir hafa framið svik við þing-
ræðið og lýðræðið og fært með
því voða yfir þjóðina og sjálf-
stæði hennar.
Hitt er svo mál fyrir sig, að
samþykki þessa nýja æðsta vald-
hafa yfir málefnum þjóðarinnar
er fengið með ótrúlegustu að-
ferðum. Við það bætist svo, að
valdhafinn, Alþýðusambandið,
samþykkti ekki þetta frumvarp,
heldur mótmælti því. Mótmæla-
tillagan var að vísu að forminu
til felld með 15 atkv. gegn 14.
En bak við þessa 14, sem mót-
mæltu, stendur samkvæmt með-
limaskrám félaganna hvorki
meira né minna en 82% þeirra,
er atkvæði greiddu. Bak við hina
15, sem gustukuðu sig yfir grát-
bænandi aumkvunarverðustu
ríkisstjórn standa aðeins 18%.
Verkalýðurinn samþykkti þvi
ekki gerðir stjórnarinnar, þótt
hún láti svo, heldur mótmælti
þeim með yfirgnæfandi meiri-
hluta atkvæða.
Waterloo
Hermann Jónasson, forsætis-
ráðherra, stendur nú á sinni
pólitísku Waterloo. Orrustunni er
lokið. Stríð hans er senn á enda.
Honum tekst ekki að gleyma
því, hversu hart hann fordæmdi
aðgerðir fyrri stjórna, hversu
heitt hann hét því að hætta taf-
arlaust svikaleið uppbóta, niður-
greiðslna og skatta, og hversu
afdráttarlaust hann lofaði að
leysa vandann með varanlegum
úrræðum og án þess að skerða
lífskjörin. Verðbólgan skyldi taf-
arlaust stöðvuð. Efnd þessara lof-
orða ætti að vera prófsteinn á
stjórnina.
Nú spyr þessi hermaður á
Waterloo sjálfan sig:
„Höfum við gengið til góðs
götuna fram eftir veg“?
Hann litast um. Varanlegu úr-
ræðin sér hann ekki. Það, sem
við blasir, er nýir skattar. Fyrst
300 milljónir. Síðan 790 milljónir,
og er þá sleppt stóreignaskattin-
um svonefnda er nemur 135 mill-
jónum. Gengisfelling. Lögskipað-
ar kauphækkanir. Lögskipuð ný
verðbólguskriða. Lögskipaðar
nýjar stórauknar niðurgreiðslur
og uppbætur. Og loks prófsteinn-
inn, sem orðinn er legsteinn allra
loforða og myllusteinn um háls
hans sjálfs, sem sökkva mun hon-
um í pólitískt djúp niður.
Asninu milli heysátnanna
Hermaðurinn á Waterloo sér,
að víxlsporin eru mörg, vanefnd-
ii nar fleiri. Hann spyr sjálfan sig
hvort ógæfan stafi ekki að
verulegu leyti af því, að forysta
hans hafi brugðizt. Hvort hann
hafi ekki skort hæfni til að taka
ákvörðun.
Þessar hugleiðingar Hermanns
Jónassonar minna mig á söguna
um asnann. Hann stóð glorhungr-
aður milli tveggja heysátna.
Hann var að því kominn að fá sér
tuggu úr annarri, þegar honum
varð litið á hina og sá, að úr
henni mátti líka seðja sig. í hvora
átti hann að bíta? Vesalings asn-
inn velti vöngum. Honum vair
lífsins ómögulegt að ákveða sig.
Að lokum varð hann hungur-
morða.
Við íslendingar eigum ennþá
heysáturnar. Gengisfallið, skaita
til millifærslna og niðurgreiðslna,
verðstöðvun, verðhjöðnun, mynt-
skiptingu og enn fleiri „heysát-
ur“.
Asnann eigum við hins vegar
engan.
Aftur á móti eigum við for-
sætisráðherra, sem sýnist hafa
erft þann brest hins víðkunna
asna, að geta ekki ákveðið í
Framh. á bls. 1°