Morgunblaðið - 05.06.1958, Blaðsíða 2

2
MORGVNBL 4 ÐIÐ
Fimmtnflqew 5. júní 1958
Nota
tii að
ber tímann fram til 1. sept.
semja um varanlega lausn
segir í yfirlýsingu brezku stjórnarinnar
BLAÐINU barst í gærkveldi
frá utanrikisráöuneytinu eftir
farandi yíirlýsing brezku rík-
isfatjórnarinnar varöandi
stækkun landhelginnar.
Hinn 2. júní 1958 flutti for-
sætisráðherra íslands útvarps-
ávarp, þar sem hann ræddi opin-
bera tilkynningu, er gefin hafði
verið út daginn áður þess efms,
að stjórnmálaílokkar þeir, er
sæti eiga í ríkisstjórn íslands,
hefðu orðið sammála um að gefa
út reglugerð hinn 30. júní 1953
varðandi fiskveiðitakmörkin um-
hverfis ísland. Samkvæmt reglu-
gerðinni myndi ísland telja sér
fiskveiðilögsögu allt að 12 mílur
frá ströndum eftir 1. september
1958. Tilgangurinn væri að sjá
svo um, að fiskveiðar innan
hinna nýju takmarka skyldu háð
ar íslenzkum yfirráðum og rétt-
ur væri áskilinn til að breyta
þeim gíunnlínum, sem íslenzku
fiskveiðitakmörkin eru nú miðuð
við.
Brezku ríkisstjórninni hefir
orðið það undrunarefni og þykir
mjög miður, að í ávarpi forsætis-
ráðherra íslands, svo og hinni
opinberu tilkynningu, hefur ekk-
ert tillit verið tekið til langvar-
andi réttinda annarra þjóða til
fiskveiða á úthafinu umhverfis
ísland.
í erindi, dags. 29. maí 1958,
vakti sendiherra Bretlands í
Reykjavík athygli íslenzku ríkis-
stjórnarinnar á því, að reglugerð
sú, sem fyrirhuguð er, mundi
ekki takmarka og gæti ekki með
löglegum hætti takmarkað rétt-
indi annarra þjóða á úthafinu né
heldur væri þannig hægt að
banna að lögum fiskveiðar ann-
arra þjóða á svæðum, sem lengi
hafa verið talin til úthafsins.
Brezka ríkisstjórnin mun því
ekki sjá sér fært að viðurkenna,
að hin fyrirhugaða reglugerð
myndi hafa nokkurt lagalegt
gildi, ef hún yrði gefin út. Kröf-
ur ríkja varðandi yfirráð yfir
fiskveiðum á svæðum utan hinn-
ar venjulegu landhelgi hafa enga
stoð í alþjóðalögum. í>á mun
brezka ríkisstjórnin eigi að held-
ur verða við því búin að viður-
kenna grunnlínur, aðrar en þær,
sem leyfðar eru að alþjóðalögum.
Brezka rikisstjórnin á erfitt
með að trúa því, að ríkisstjórn
íslands hafi í hyggju að beita
valdi gegn brezkum fiskveiði-
skipum í því skyni að fá þau til
að fara eftir einhliða reglugerð,
sem stuðningsflokkar íslenzku
ríkisstjórnarinnar virðast ætla að
gefa út í bága við þjóðarétt.
Jafnframt hlýtur brezka ríkis-
sjórnin að vekja athygli á' því,
að hún myndi telja það skyldu
sína að koma í veg fyrir hvers
konar ólögmætar tilraunir til af-
skipta af brezkum fiskiskipum á
úthafinu, hvort sem slík afskipti
fara fram á þeim svæðum, sem
íslenzka ríkisstjórnin hefur nú
í hyggju að telja sig hafa yfirráð
yfir eða ekki.
Enda þótt ein þjóð eða fleiri
geti ekki breytt alþjóðalögum,
þá er þjóðum auðvitað heimilt að
gera með sér tvíhlíða eða marg-
hliða samninga, þar sem þær að
einhverju leyti eða öllu afsaia
sér eða takmarka á tilteknum
svæðum réttindi, sem þær eiga
kröfu til samkvæmt núgildandi
reglum um hafið. Brezka ríkis-
stjórnin og ýmsar aðrar vinveitt-
ar ríkisstjórnir hafa gert allt,
sem þeim er unnt til að fara þess
á leit við íslenzku ríkisstjórnina
að hún grípi eigi til einhliða ráð-
stafana, en taka í þess stað upp
viðræður í því skyni að ná við-
unandi samkomulagi.
Brezka ríkisstjórnin gerir sér
grein fyrir þeirri þýðingu, sem
fiskveiðar hafa fyrir ísland, en
fiskveiðar hafa einnig mjög
míkla þýðingu fyrir brezku þjóð-
ina. Brezka ríkisstjórnin er þeirr-
ar skoðunar, að með samninga-
viðræðum ætti að vera hægt að
komast að viðunandi samkomu-
lagi. Af þessum sökum tilkynnti
brezka ríkisstjórnin ríkisstjórn
íslands, áður en tilkynning var
gefin út um fyrirætlanir íslands,
að hún væri reiðubúinn að hefja
viðræður i þessu skyni. Brezka
ríkistjórnin er enn reiðubúinn
að hefja slíkar viðræður í þeim
samvinnúanda, sem hún sýndi á
Genfarráðstefnunni um reglur
þær, er gilda skyldu á hafinu.
Það er von brezku ríkisstjórnar-
innar, að ríkisstjórn íslands sé
því sammála, að samningavið
ræður séu á allan hátt æskilegri
en einhliða ráðstafanir og að
nota beri timann fram til 1. sept-
ember n.k. til að semja um varan
lega lausn, er allir hlutaðeigandi
geti vel við unað.

Kref jast varahluta
í jarðvinnsluvélar
RÆKTUNARSAMBAND Glæsi-
bæjar-, Skriðu- og Öxnadals-
hrepps hélt aðalfund sinn þ. 10.
maí sl. Er aðalfundurinn hald-
inn sitt árið í hverjum hreppi og
var að þessu sinni haldinn í
þinghúsi Glæsibæjarhrepps.
Erik Eylands vélfræðingur,
ráðunautur ræktunarsamband-
anna, mætti á fundinum og flutti
greinargott erindi um vélar og
verkfæri og svaraði fyrirspurn-
um. Urðu allmiklar umræður á
j fundinum um vandræði þau er
hljótast af hömlum, sem eru á
innflutningi varahluta í landbún-
aðarvélar. Var samþykkt með
atkvæðum allra fundarmanna, að
víta harðlega þá ráðstöfun stjórn-
Kvöldveröurinn til heiöurs norska skógræktarfólkinu í fyrrakvöld. — Við háborðið eru talið
frá vinstri: Séra Harald Hope, dr. Ásmundur biskup Guðmundsson, Hákon Guðmundsson
hæstaréttarritari, Andersen-Rysst sendiherra, Hákon Bjarnason skógræktarstjóri, Uars Haugland,
fararstjóri Norðmannanna, Hans Berg, forstjóri skógræktarstöð varinnar í örstavik, en þar hafa
milli 30 og 40 íslenzkir skógræktarmenn verið við nám og störf, og lengst til hægri er Garðar
Jónsson, skógarvörður á Tumastöðum.
Komln í þeim tilgangi að
klœða landið affur skógi
Frá móttöku norska skógræktarfólksins
ÞAÐ var glaðlegur hópur, sem
settist að matborði í Tjarnarkaffi
í fyrrakvöld. Hér voru komnir
32 Norðmenn, konur og karlar,
sem ætla að leggja fram sinn
skerf til að klæða landið skógi
á nýjan leik, eins og einn úr
hópnum komst að orði. Er þetta
fjórði Norðmanna-hópurinn, sem
hingað kemur í þessum tilgangi,
en aðalhvatamaðurinn og sá er
n;est og bezt hefur stuðlað að
þessum heimsóknum, er sendi-
herra Norðmanna hér á landi,
Andersen-Rysst. Hefur hann
einnig í heimalandi sínu notið
stuðnings fjölmargra manna.
í kvöldverðaboðinu í Tjarnar-
kaffi í fyrrakvöld, er hinir góðu
gestir voru boðnir velkomnir til
íslands, talaði sendiherra Norð-
manna fyrstur. — Hann kvaðst
fyrst vilja í eigin nafni og landa
sinna búsettra hér í Reykjavík,
bjóða Norðmennina velkomna til
Reykjavíkur. Hann gerði að um-
talsefni tilganginn með förinni
hingað, sem v.æri í senn skóg-
ræktarför, og skemmti- og
kynnisför. Hann sagðist vona að
þetta yrði skemmtileg og árang-
ursrík ferð. Hann sagði ferða-
fólkinu frá því, að fyrir 10 árum,
þégar fyrsti skógræktarmanna-
hópurinn kom frá Noregi, hafi
hann dag einn heiinsótt nokkra
þeirra, þar sem þeir voru að störf
um í Heiðmörk. I hópnum var 75
ára gamall landi, er hann spurði
hvers vegna hann á efri árum
hefði lagt upp í þessa skógrækt-
arför til íslands. — Jú, hinn 75
ára gamli maður, sem enn var
ern vel og gekk ötull að
starfi, hafði svarað eitthvað á þá
leið, að það hefði eitt sinn verið
uppi maður nokkur á íslandi, sem
Snorri Sturluson hét. Vegna
þessa manns stöndum við Norð-
menn eilíflega í þakkarskuld við
íslendinga. — Ég hafði lengi ósk-
að þess að fá tækifæri til þess
að leggja fram minn skerf til
þess að endurgjalda íslendingum
að einhverju leyti fyrir skerf
Snorra til sögu Noregs, áður en
ég dæi. — Þetta er ástæðan til
þess að ég er hingað kominn til
að gróðursetja skóg, hafði hinn
aldraði Norðmaður svarað.
Andersen-Rysst sendiherra
minntist einnig almennt á gildi
þessara skipta milli frændþjóð-
anna á skógræktarmönnum og
bar fram ósk um að framhald
mætti á verða. Hann ræddi mjög
vinsamlega um sín persónulegu
kynni af landi og þjóð í sam-
bandi við starf sitt og lauk máli
sínu með því að óska Norðmönn-
unum góðs gengis í sínu merka
starfi, ekki aðeins fyrir íslend-
inga heldur og fyrir Norðmenn.
Þessu næst tók til máls farar-
stjóri Norðmannanna, Lars Haug
land af Hörðalandi, sem í stuttri
ræðu brá upp skyndimynd af
gestunum. Sagði hann, að í hópn
um væru fulltrúar frá velílestum
landshlutum Noregs, á aldrinum
17—78 ára. Hann kvað ferða-
langana hlakka mjög til þess að
(Ljósm. Mbl. Ol. K. M ).
fá tækifæri til að kynnast landi
og þjóð og færði í nafni hópsins
þakkir fyrir góðar móttökur.
Nokkrar ungar stúlkur eru í
hópnum, sem sögðust vera þess
fullvissar, að fleira ungt fólk
myndi hafa komið, ef meira hefði
verið til þess gert að kynna þessa
íslandsför. Sumar þeirra hafa
aidrei áður komið út fyrir skerja
garð Noregs en aðrar hafa víða
farið. Allar hafa þær meiri og
minni þekkingu í skógrækt. Við
i ’rum gróðursetningarstarf í skól
anum, sagði ung, ljóshærð ,jenta‘,
mjög norræn yfirlitum, sem
kvaðst vona að hún myndi fara
héðan með skemmtilegar endur-
minningar. Þá er þar maður að
nafni Jon Midttun, sem var hér
á íslandi víða við símavinnu á
árunum 1906—1908. — Ég hafði
lofað að koma aftur 1909, en af
því gat ekki orðið. En betra er
seint en aldrei, sagði hann. —
Já, þessi ferð mun verða líkust
ævintýri fyrir mig, sagði hinn
gamli símamaður, sem er hinn
vörpulegásti og ber aldurinn
mjög vel. Þá er í hópnum ann-
ar maður sem 10 ára gamall
strengdi þess heit, að hann skyldi
til íslands koma. Hann er nú
um sjötugt.
Þá tók til máls séra Harald
Hope, sem stundum er kalláður
„staurapresturinn“ hér á landi af
kunningjum. — En þetta nafn hef
ur hann hlotið vegna þess, að
hann hefur beitt sér fyrir því úti
í Noregi að Skógrækt ríkisins
hefur verið sent að gjöf þaðan
mikið af stauraefni til skógrækt-
argirðingar. — Hann er ekki
einn af skógræktarmönnunum, en
slóst í förina með þeim. Hann
kvað það nauðsynlegt að verð-
launa það starf, sem skógræktar-
menn vinna, líkt og þegar íþrótta
Framh. á bls. 19
arvaldanna, að leyfa ekki inn-
flutning á varahlutum í jarð-
vinnsluvélar ræktunarsamband-
anna.
Stjórn ræktunarsambandsins
skipa nú: Stefán Halldórsson,
Hlöðum, Aðalsteinn Sigurðsson,
Öxnhóli og Þór Þorsteinsson,
Bakka.
— Færeyingar
Framh. af bls. 1
við Knut Vartdal formann Sam-
bands fiskimanna á íslandsmið-
um. Hann sagði m.a.: „Auðvitað
er það tilgangslaust fyrir okkur
að berjast gegn víkkun norsku
fiskveiðilögsögunnar í 12 mílur,
ef öll þau fiskimið sem við höf-
um sótt á fjarlægum höfum verða
okkur lokuð“.
Knut Vartdal og samband hans
eru meðal þeirra sem barizt hafa
hvað ákafast gegn víkkun fisk-
veiðilogsögunnar. „Ilins vegar er
það lítilvægt fyrir fiskimenn hér
á Vesturlandinu, þótt Færeyingar
víkki fiskveiðilögsögu sína“, hélt
Vartdal áfram. „Veiðar okkar
innan 12 mílna frá eyjunum eru
tiltölulega litlar. Fyrir okkur
Vestlendínga er það mikilvægara
að Norðmenn komist hjá því að
víkka sína landhelgi, að því til-
skildu að þeir geti komið í veg
fyrir víkkun fiskveiðilögsögunn-
ar við Grænland og Nýfundna-
land, þar sem við höfum mikilla
hagsmuna að gæta. Ég er bara
hræddur um, að víkkun Færey-
inga á sinni lögsögni leiði til sams
konar víkkunar á öðrum þeim
miðum sem við sækjum“.
— de Gaulle
Framh. af bls. 1
sagði, að héðan í frá mundi
franska stjórnin líta á alla Alsír-
búa sem Frakka, er hefðu sömu
réttindi og sömu skyldur. Hann
sagði að stefnan sem Alsirbúar
hefðu tekið væri byggð á endur-
nýjun og bræðralagi. Endurnýj-
unin nær til allra ríkisstofnana
Frakklands, „og þess vegna er
ég hingað kominn'1 sagði hann.
„Ég minntist á bræðralag vegna
þess að þér eruð geislandi mynd
af fólki sem tekur höndum sam-
an með eitt markmið í huga,
þrátt fyrir mismunandi stéttir“.
I.ofaði kosningum
Forsætisráðherran sagði, að
herinn í Alsír væri kjarni þeirr-
ar hreyfingar sem hófst 13. maí.
Herinn hefði haft hemil á storm-
inum og þess vegna bæri hann
fullt traust til hans, „bæði í dag
og á morgun". Hann kvað fram-
tíðina mundu verða ákveðna af
hinum kjörnu fulltrúum Alsír,
og í kosningunum mundu taka
þátt allir borgarar í öllum bæj-
um og borgum og þorpum. Við
munum skapa öllum þeim föður-
land, sem hafa efazt um að þeir
ættu það, sagði de Gaulle. Hann
kvaðst opna dyr sættanna fyrir
öllum og lofa öllum þeim nauð-
synlegu lífsviðurværi, sem ekki
hefðu haft það hingað til. „Ég
mun sanna yður hve gjafmilt
Frakltland er“ sagði hann.
Forsætisráðherrann sagði að
kosningar mundu fara fram inn-
an þriggja mánaða og var þeirri
yfirlýsingu fagnað með dynjandi
gný hrópa. De Gaulle lauk hinni
stutiu ræðu sinni þannig: „Hinar
10 milljónir borgara sem byggja
Alsír munu verða jafnréttháir
Frakkar. Atkvæði þeirra skulu
verða jafnþungvæg alkvæðum
annarra Frakka. Lcngi lifi lýð-
veldið. Lengi lifi Frakkland“.
Sendinefnd frá Korsíku
Sendineínd frá Korsíku kom
til Alsír eftir hádegi í dag og
átti viðræður við de Gaulle rétt
eftir komuna. Meðlimir sendi-
nefndarinnar kváðust hafa beðið
forsætisráðherrann um að koma
við á Korsíku á leið sinni frá
Alsír til Parísar, þólt ekki væri
nema eina klukkustund. I nefnd-
inni var m. a. Thomazzo ofursti,
sem var settur hernaðarlegur og
borgaralegur landstjóri á eyjunni
eftir að öryggisnefnd hafði hrifs-
að völdin þar 24. maí.