Morgunblaðið - 05.06.1958, Qupperneq 8

8
MORCVNBLAÐJB
Fimmtudagur 5. júni 1958
skáldið Hans Kartvig Seedorff.
Naut þstta fagra ljóð sín vel í
ágætri framsögn frúarinnar.
Að leikslokum ávarpaði Þjóð-
leikhússtjóri Thorvald Larsen for
stjóra, þakkaði honum boð
„Folketeatrets“ s. 1. sumar og
komu -hans og leikflokksins
hingað nú og afhenti honum lár-
viðarsveig. Þakkaði Thorvald
Larsen í stuttri en snjallri ræðu.
Ahorfendur tóku leiknum for-
kunnarvel, enda var hér um ó-
venjulega fágaða og heilsteypta
leiksýningu að ræða.
Hafi hinir góðu gestir þökk
fyrir komuna.
Sigurður Grímsson.
Ásgeir Gu&bjartsson
aflahœstur ísfirðinga
Þjóðleikhúsið heiðrar Thorvaid Larsen leikhússtjóra.
Folkefeatret
//
30 ára frestur
sjónleikur' eftir Soya
Leikstjóri: Björn VJaft Boolsen
Gestaleikur í Þjóðleikhúsinu
rr
HINGAÐ komu fyrir nokkrum
dögum í boði Þjóðleikhússins,
leikarar frá „Folketeatret" í
Kaupmannahöfn ásamt forstjóra
leikhússins, Thorvald Larsen, og
léku hér tvö kvöld, sl. mánu-
dags- og þriðjudagskvöld, sjón-
leikinn „30 ára frestur", eftir
hinn kunna danska rithöfund
C. E. Soya. — Var ferð þessi
gerð til þess að endurgjalda
heimsókn Þjóðleikhússins s. 1.
sumar til „Folketeatret" í tilefni
af aldarafmæli þessa merka leik-
húss. Sýndi Þjóðleikhúsið þar,
sem kunnugt er, Gullna hliðið, mann, John, fósturson forstjór
rás eða persónur, en fjalla þó öll
um hið sama meginefni, réttlæt-
ið í tilverunni. í „30 ára frestur“
er kjarninn Nemesis, þ. e. sú
kenning að illgerðir mannanna
komi niður á þeim sjálfum fyrr
eða síðar í þessu lífi. — Atburða-
rás leiksins er rakin afturábak
og er það snjöll og skemmtileg
tækni og nýtt fyrirbrigði hér á
sviði. Hefst leikurinn (1. þáttur)
á því að Borch forstjóri, roskinn
maður, sem kvæntur er ungri og
fríðri konu, stendur hana að því
að vera í þingum vif5 ungan
eftir Davíð Stefánsson.
Dönsk leikmenfting er háþróuð,
enda á hún aldagamla sögu að
baki sér. Hafa Danir haft for-
ustuna í leiklistarmálum Norður-
landa frá fyrstu tíð og þeirri for-
ustu hafa þeir haldið, svo að eigi
verður um deilt, fram á þennan
dag. Það er því vissulega mikið
fagnaðarefni okkur Islendingum,
er hingað koma öndvegisleikarar
frá háborg leikmenningar Norð-
urlanda, Kaupmannahöfn, og
gefa okkur kost á að njóta listar
sinnar, þó eigi sé nema í örfá
skipti. — Hingað hafa áður kom-
ans (er síðar reynist sonur
hans). Forstjórinn tekur þessu
áfalli með heimspekilegri still-
ingu en þó miklum sársauka
undir niðri. Honum er það ljóst
að það ' er Nemesis sem hefur
heimsótt hann —7 dagur reikn-
ingsskilanna, sem enginn fær
1 umflúið, því að hann hafði á
æskuárum sínum lagt hjúskapar-
hamingju vinar síns og konu
hans í rúst og orðið þess valdur
að þau létu bæði lífið fyrir
byssukúlu eiginmannsins. — Er
sú saga rakin sem áður segir
afturábak í síðari þáttunum
ið mikilhæfir danskir leikarar og ] Þremur.
hrifið alla með list sinni og er
þá skemmst að minnast beimsókn
ar leikflokks Konunglega leik-
hússins hingað vorið 1952, er
sýndi hér í Þjóðleikhúsinu hinn
klassiska sjónleik Holbergs, ,Det
lykkelige skipbrud", með Poul
Reumert i aðalhlutverkinu. Hun
sú frábæra leiksýning seint
gleymast þeim sem sáu hana.
Höfundur sjónleiksins „30 ára
frestur", C. E. Soya, er liðlega
sextugur, fæddur árið 1896. Hef-
ur hann verið mikilvirk'ur rit-
höfundur og samið bæði skáld-
sögur og fjölda leikrita, en jafn-
an verið nokkuð umdeildur. Óli-
um ber þó saman um að hann
búi yfir mikilli tækni sem leik-
ritahöfundur, enda kemur pað
ekki hvað sízt í ljós í leikritinu,
sem hér ræðir um, því að það
er snilldarlega samið og margt
bráðsnjallt, sem höfundurinn
leggur persónum leiksins i munn.
Soya hefur þótt oft fullberorður
um feimnismálin í leikritum sín-
um og einnig napur og ósann-
gjarn í ádeilum, en í síðari leik-
ritunum hneigist hann æ meir
til heimspekilegra og siðferði-
legra hugleiðinga. — Þannig er
það í „30 ára frestur“. Er leikrit
þetta eitt af fjórum leikritum
höfundarins, er hann hefur nefnt
til samans tetralogi, eða fjórspil.
Þau eru þó ekki í neinum tengsl-
um hvert við annað um atburða-
Leikrit þetta er sterkt og
áhrifamikið leiksviðsverk, en
ekki að sama skapi djúpur skáld-
skapur, þó að hugleiðingar höf-
undarins séu vissulega athyglis-
verðar og margt sé þar snjallra
orðræðna.
Leikstjórn og sviðsetning Bool-
sens er með þeim ágætum, að
sjaldan mun hafa sézt hér leikur
með jafngóðum heildarsvip og
að þessu sinni. Þá eru og leik-
tjöld og sviðsbúnaður allur
prýðisgóður.
Um leikinn er ekki nema eitt
að segja: Hann var frábær. Ebbe
Rode, sem leikur Borch forstjóra,
annað aðalhlutverk leiksins, er
míkill listamaður og naut sín til
fulls í þessu mikla og vandasama
hlutverki. Var meðal annars at-
hyglisvert hversu vel honum
tókst með útliti og öllu látbragði
að yngjast með rás atburðanna.
— Þá var og mjög áhrifamikill
og sannfærandi leikur Birgitte
Federspiel í hlutverki Jeanne,
konu Borchs, ekki sízt í 3. þætti
heima hjá rektorshjónunum. -—
Rektorshjónin, sem þau Freddy
Koch og Vera Gebuhr léku og
mótuðu af næmum skilningi á
slíkum manngerðum, munu lengi
verða minnisstæð áhorfendum,
ekki sízt frúin með sínu vægð-
arlausa hjartalagi og dómhörðu
þröngsýni. Bráðskemmtilegur var
og Knud Heglund í hlutverki
guðfræðingsins Hase-Nielsen, og
margt spekiorðið framgekk af
munni þessa kaldhæðna náunga.
— Og ekki má gleyma unga
manninum Bent Mejding sem
leikur John. Mejding er ennþá
við leiknám, en þó var leikur
hans svo öruggur að ekki var
annað sýnilegt en um þjálfaðan
leikara væri að ræða. Bendir allt
til að hann eigi fyrir sér glæsi-
legan frama á leiksviðinu. —
Aðrir leikendur voru Lis Löwert
er leikur Rósu, þjónustustúlku á
heimili Borch’s, Peter Marcell, er
leikur Nilsson, bílstjóra, Inger
Bolvig er leikur vinnustúlku,
Birthe Bachausen er leikur Edith
og Björn Watt Boolsen er fer
með hlutverk eiginmanns hennar.
— Hlutverk þessi eru ekki mikil
að vöxtum en prýðilega með þau
farið.
Áður en leiksýningin hófst,
flutti frú Ingeborg Skov fyrir
framan leiktjaldið ljóðið „Svan-
erne fra Norden“ eftir danska
VETRARVERTIÐ er fyrir nokkru
lokið á ísafirði og sjómenn farnir
að undirbúa síldveiðarnar. Fjórir
bátar verða gerðir út á síldarver-
tíðina frá Isafirði í sumar ug er
búizt við því að þeir geti haldið
norður í lok næstu v'ku. Átta
bátar stunduðu róðra á vetrarver
tíðinni og varð Guðbjörg aíla-
hæst, veiddi 663 lestir 'miðað við
slægðan fisk) í 95 róðrum.
Skipstjóri á Guðbjörgu er Ás-
geir Guðbjartsson — og hann
hefur á undanförnum vertíðum
jafnan verið aflahæstur ísfirð-
inga. Sigurður Knstjánsson, iand
formaður á Guðbjörgu-, brá sér
suður til Reykjavíkur í vertið-
arlokin — og leit hann upp á
ritstjórn Mbl. í vikunni og sagði
fréttir af vertíðinm vestra.
Sú var tiðin, að ísafjörður var
einn af mestu útgerðarbæjum
landsins og þaðan stutt að sa;kja
á miðin. Á undanförnum árum
hefur ágangur togara vaxið mjög
á miðupum undan norðanverðum
Vestfjörðum svo að nú verða ísa-
fjarðarbátar að sækja suður í
Látraröst — og allt suður í Jökul
djúp. Hver sjóferð tekur því nú
orðið a. m. k. 30 klst. — og aílt
upp í 40 klst, enda þótt ekki sé
ýkjavont í sjóinn. Þeir verða því
að halda vel á spöðunum vestra
— og það hefur ekki orðið á löfn
inni á Guðbjörgu erfiðislaust að
fá 40,000 kr. í hásetahlut í vetur.
Ásgeir Guðbjartsson var emnig
Stjórn Starfsmannafélags Útvegsbankans: frá vinstri, Guð-
mundur Ásgeirsson, varaformaður, Jón ísleifsson, gjaldkeri,
Adolf Björnsson, formaður, Sigurður Guttormsson, ritari og
Þorsteinn Friðriksson. —
Starfsmannafélag
Útvegsbankans 25 ára
STARFSMANNAFELAG Ut-
vegsbankans átti 25 ára afmæli
á sunnudaginn var, stofnað 1.
júní 1933. Aðalhvatamenn að
stofnunm voru þeir Brynjólfur
Jóhannesson og Jóhann Árnason,
en fyrstu stjórn félagsins skipuðu
Einar E. Kvaran, formaður, Bryt.j
ólur Jóhanneson ritari, og Krist-
ján Jónscn, gjaldkeri.
Verkefni félagsins á liðnum ald
arfjórðungi hafa verið margþætt.
Félagið hefur jafnan látið i'g
miklu apta launa- og starfskjör
félagsmanna og gert tillögur til
úrbóta þegar þess hefur þótt þörf.
Þá hefur það beitt sér fyrir stofn
un eftirlaunasjóðs fyrir starfs-
fólk bankans og keypt sumar-
bústað í Lækjarbotnum og rekur
hann sem félagsheimili.
Á 25 ára afmæli Útvegsbanka
íslands hf. var Starfsmannafélagi
bankans gefinn sjóður að upphæö
kr. 200.000.00 til styrktar ungum
starfsmönnum til náms og eldri
bankamönnum til kynnisfara.
Hefur sex starfsmönnum verið
veittur styrkur úr sjóði þessum,
samtals 42 þús. kr.
Félagsmenn Starfsmannafélags
Útvegsbankans eru nú 144. I
Reykjavík i20, á Akureyri 3, ísa-
firði 6, Seyðisfirði 4, Siglufirði 3,
og í Vestmannaeyjum 8.
Bankablaðið, 1. tbl. þessa ár-
gangs, er helgað þessum tíma-
mótum Starfsmannafélags Útvegs
bankans. Er það hið vandaðasta
að öllum fágangi. Þá minntist
starfsmannfélagið aldarfjórðungs
afmælisins með hátíðasamkomu í
Þjóðleikhúskjallaranum si. laug-
ardag. Var þar margt til skemmt
unar m. a. söngleikþáttur fluttur
af þremur starfsmönnum bank-
ans undir stjórn Brynjólfs Jó-
hannessonar.
aflahæstur á vertíðinni í fyrra
— og aflaði þá 600 lestir.
Næstaflahæsti báturinn í vetur

Guðbjörg er 50 lestir að stærð.
var Gunnvör með 517 lestir — og
þar næst kom Gunnhildur með
480 lestir. Varð hún aflahæst
þeirra báta, sem eingöngu veiddu
á línu, því að bæði Guðbjörg og
Gunnvör veiddu í net síðasta
mánuð vertíðarinnar.
Húsmæðraskólan-
um á Blönduósi
sagt upp
HÚSMÆÐRASKÓLANUM á
Blönduósi var sagt upp 28. maí.
Skólinn var að þessu sinni eins
og jafnan áður mjög vel sóttur,
því að 70 námsmeyjar höfðu sótt
um skólavist, en ekki var hægt
að taka nema 42, og er það
þó hærri tala en nokkru sinni
áður, enda hafði einni kennslu-
konu verið bætt Við kennaralið
skólans, svo að þær eru nú fiór-
ar, auk forstöðukonu og leik-
fimikennara, sem kennir nokk-
urn hluta vetrarins. Sýning a
handavinnu nemenda var haldin
dagana 26 og 27. maí og var hún
fjölsótt að vanda, eada er það
furðulegt, hversu mikilli og fag-
urri handavinnu af ýmsu tagi er
afkastað þar á hverjum vetri. —
Skólameyjar héldu nú í vor eíns
og áður fjölbreytta skemmtun,
sýndu m. a. sjónleik og gaman-
pátt, sem þær höfðu sjálfar sarn-
ið, og var gerður að því góður
rómur.
Við skólauppsögn var að vanda
boðið nokkrum velunnurum skol-
ans og hélt forstöðukonan, frú
Hulda Stefánsdóttir, þar snjalla
ræðu, en einnig fluttu þar ávörp
formaður skólaráðsins, Runólfur
bóndi á Kornsá, og aðalprófdóm-
ari séra Pétur Ingjaldsson
Hrönn Haraldsdóttir hafði orð
fyrir námsmeyjum og þakkaði
forstöðukonu og kennurum skól-
ans störf þeirra í þógu nemenda.
Nokkrar námsmeyjar hlutu
verðlaun úr sjóðum skólans.
Nú að skólanum loknum fara
námsmeyjarnar í sameiginlega
skemmtiferð og skiljast að því
búnu eftir ánægjulegar og lær-
dómsríkar samvistir, margar
sjólfsagt til þess að sjást aldrei
aftur, því að skólann sækja nú
eins og jafnan áður, stúlkur úr
öllum landshlutum. Sumar þeirra
voru að þessu sinni dætuv eða
jafnvel dætradætur gamalia
námsmeyja frá þessum skóla.
Kvennaskóla Húnvetninga, sem
er elzti kvennaskóli landsins
utan Reykjavíkur.
r regnritari.