Morgunblaðið - 05.06.1958, Síða 13
r Fimmtudp "ur 5. júní "Ú58
HORCVNBlAÐIÐ
13
Minningarathöfn um
sr. Þorvald Böðvarsson
Ríkisstyrkir til sjúkrahúso
HINN 21. maí s.l. voru 200 ár lið-
in frá fæðingu séra Þorvalds
Böðvarssonar, sálmaskálds, er
síðast var prestur í Holti undir
Eyjafjöllum. Þann dag fóru
nokkrir niðjar hans austur að
Holti til þess að votta minningu
ættföður síns virðingu og af-
henda staðnum og héraðinu
minnisvarða, er þeir höfðu látiö
reisa séra Þorvaldi. Minnisvarð-
inn er gerður úr íslenzkri stuðla-
bergssúlu, en við fót hennar
liggur granithella, grópuð í grá-
stein. Á stuðlabergssúluna er
grafið nafn séra Þorvalds, en á
graníthelluna nafn Kristínar
Björnsdóttur, síðustu konu hans,
svo og nafn séra Björns sonar
þeirra, sem einnig var prestui
í Holti, Sólveigar konu hans og
Gísla sonar þeirra.
Minnisvarðann gerði Ársæll
Magnússon, steinsmiður í Reykja-
vík.
Frumkvæði og forustu um gerð
minnisvarða séra Þorvalds höfðu
þeir Finnbogi Rútur Þorvalds-
Síðasta heíti Nátt-
úrufræðingsms
FYRIR nokkru barst Mbl. síð-
asta hefti Náttúrufræðingsins,
en dregizt hefur mjög að segja
frá efni þess. Aðalgreinin er eft-
ir prófessor Trausta Einarsson og
fjallar hún um landslag á Skaga-
fjallgarði, en höfundur nefnir
svo í greinni einu nafni fjalllend
ið milli Skagafjarðar og A-Húna-
vatnssýslu, norðan Stóra-Vatns-
skarðs. Er þetta mjög ýtarleg og
vísindaleg grein. Þar eru og
nokkrar teikningar til frekari
skýringar.
Þá skrifar Ingólfur Davíðsson
um pálmana, en til pálmaættar-
innar teljast 12—1500 tegundir
trjáa vafningsviða og runna, seg
ir höfundur, sem í greininni gerir
síðan grein fyrir nokkrum helztu
tegundunum.
Sigurður Pétursson skrifar um
Blágrænþörunga. Um þá kemst
greinarhöfundur m.a. svo að
orði:
„Einasti þörungaflokkurinn,
sem reyndist þess megnugur að
taka framförum og verða upphaf
æðri plöntufylkinga, voru græn-
þörungarnir, en þeir eru venju-
lega taldir forfeður hinna æðri
plantna“. Teikningar fylgja
greinni.
Aftast í þessu hefti er birt
skýrsla stjórnar Hins ísl. náttúru
fræðifélags yfir starfsárið 1957.
Fræðslustarfsemi fé'lagsins er á
hverjum vetri mjög merkileg. Sú
starfsemi er í því fólgin að haldn
ir eru fræðandi fyrirlestrar um
náttúrufæðileg efní
son, prófessor, Haraldur Böðv-
arsson, útgerðarmaður á Akra-
nesi, og Jón G. Maríusson, banka-
stjóri, en þeir eru afkomendur
séra Þorvalds í 3. og 4. ættlið.
Finnbogi Rútur, prófessor, af-
henti minnisvarðann fyrir hönd
ættingjanna með ræðu, þar sem
hann rakti æviferil séra Þorvalds
og lýsti atgervi hans og störfum
sem prests og kennara, eftir því
sem frá er skýrt í minningar-
grein um séra Þorvald í Fjölni
1837 eftir Tómas Sæmundsson.
Jafnframt vottaði hann liðnum
Eyfellingum þakkir fyrir trygga
vináttu við séra Þorvald og hin-
um yngri kynslóðum í Holts-
prestakalli þakkir fyrir að hafa
varðveitt og haldið i heiðri minn-
ingu hans. Núverandi sóknar-
prestur í Holti, séra Sigurður
skáld Einarsson, veitti minnis
varðanum móttöku fyrir hönd
staðarins með ræðu um séra Þor-
vald og sálmakveðskap hans;
gerði hann grein fyrir trúar-
stefnu hans og þeim áhrifum,
sem hann halði á samtíð sína og
kristnilíf 19. aldar.
Auk aðkominna niðja séra Þor-
valds Böðvarssonar voru við-
staddir þessa minningarathöfn
eyfellskir niðjar hans og nokkrir
héraðsmenn aðrir.
Að minningarathöfninni lok-
inni sátu allir viðstaddir boö
prestshjónanna í Holti, sem hald-
ið var af mikilli rausn.
Séra Þorvaldur Böðvarsson
var fæddur 21. maí 1758, eins og
fyrr segir, og andaðist 21. nóvem-
■ber 1836. Faðir hans var séra
Böðvar Högnason, síðast í Holta-
þingum, sonur séra Högna Sig-
urðsson, síðast á Breiðabolsstað í
Fljótshlíð, prestaföður sem kall
aður var. Er í frásögur fært, að
séra Högni og 8 synir hans, allir
prestvígðir, hafi komið til presta-
stefnu á alþingi 1760 og gengið
til Lögbergs hempuklæddir.
Séra Þorvaldur Böðvarsson er
svo kunnur maður, að ekki er
ástæða til þess að rekja hér ævi-
feril hans og störf. Hann var
vinsæll og virtur af sóknarbörn-
um sínum, en það er til marks
um, hve hann var í miklum met-
um meðal kennimanna samtíðar
sinnar og lærisveina, að honum
fylgdu til grafar 12 prestar og
nokkrir stúdentar þrátt fyrir
erfiðar samgöngur um hávetur.
Séra Þorvaldur var þríkvænt-
ur. Fyrstu konu sína, ‘Rannveigu
Stefánsdóttur prests á Breiðból-
stað í Fljótshlíð Högnasonar,
missti hann eftir þriggja ára sam-
búð. Önnur kona hans var Guð-
rún Einarsdóttir lögréttumanns í
Þrándarholti Hafliðasonar. Hana
missti hann eftir 17 ára sambúð.1
Þriðja kona séra Þorvalds var
Kristín Björnsdóttir prests í Bol-
staðarþlíð Jónssonar. Þau bjuggu
saman í 32 ár, og lifði hún séra
Þorvald. Hún var húsmóðir i
Holti þau ár, sem hann var prest-
ur þar.
Með konum sínum átti séra
Þorvaldur 20 börn og auk þess
einn son utan hjónabands. Hann
hefur og orðið mjög kynsæll í
landinu og munu niðjar hans nu
skipta þúsundum.
L. H. Bl.
Övenjumikið um
refi í byggð N-ís.
ÞÚFUM, N-ís. 31. maí. Veðurfar
var gott þessa viku. Gróðri miðar
hægt áfram. Kominn er góður
sauðgróður. Sauðburður gengur
vel, enda veðrátta hentug, þurr-
viðri og hægviðri, en_þurrviðri of
mikið til að gróðri fari vel fram.
Mikið er um refi hér í sveit.
•Sjö tófugreni hafa fundizt og
verða líklega fleiri. Oftast eru
3 til 4 grenjaskyttur á heiðum
og dugir vart til vegna óveniu-
lega mikilla snjóalaga til fjalla.
Eru grenin nær byggð en venju-
lega. Misjafnlega gengur að
vinna dýrin, en þó hefur allvel
aunnizt. —P.P.
Fangahjálpin afgreiddi
345 mál á síðasta ári
BLAÐINU hefur borizt skýrsla
Fangahjálparinnar yfir 9. starfs-
ár hennar frá 1. maí 1957 til 1.
maí 1958. Hefur Fangahjálpin hag
að störfum líkt og undanfarin ár,
og í samræmi við þá reynslu, sem
þegar hefur fengizt. Hinum seku
mönnum hefur verið veitt marg-
vísleg aðstoð svo sem til útveg-
unar atvinnu og húsnæðis o. fl.
Störfin hafa aukizt mjög síðustu
ár. Fyrstu sex árin voru afgreidd
65 mál til jafnaðar á ári, en sl. ár
voru afgreidd 345 mál. Á þessu
ári var 14 sekum mönnum veitt
aðstoð til náðunar og virðast þeir
nú flestir á góðum betrunarvegi.
Samkvæmt lögum nr. 22/1955
var Dómsmálaráðuneytinu veitt
heimild til að fresta kæru á hend
ur ungum mönnum, þegar um
fyrsta eða smávægilegt afbrot
væri að ræða. Eftir þessari heim-
ild hefur ráðuneytið þegar frest-
að ákæru á hendur 152 ungum
mönnum, en úrskurðað þá undir
eftirlit formanns Fangahjálpar-
innar. Af þessum mönnum hafa
22 lokið eftirlitstímanum án þess
að verða sekir aftur, en aðeins
14 hafa fallið í sekt. Þeir, sem
gerzt hafa sekir hófu af-
brotin skömmu eftir að þeir voru
úrskurðaðir undir eftirlitið.
yfirlækni og fyrsta aðstoðar-
lækni: 15 kr. á legudag.
3. Fjórðungssjúkrahús: 25 kr.
á legudag“.
Lögin skulu öðlast gildi 1. janú
ar 1959.
★
Frumv. þetta var upphaflega
flutt af Gunnari Jóhannssyni og
Karli Guðjónssyni, og var þá gert
ráð fyrir 15 kr. dagstyrk til allra
sjúkrahúsa, nema þeirra, sem bet
ur voru styrkt áður. Heilbrigðis-
málanefnd neðri deildar lagði til,
að frumvarpinu yrði breytt, og
voru tillögur hennar efnislega
þær, sem endanlega voru sam-
þykktar, að því undanskildu, að
nefndin lagði til, að styrkur til
fjórðungssjúkrahúsa yrði 20 kr.
á dag. Tillaga Magnúsar Jóns-
sonar um, að þau fengju 25 kr.
á dag var felld í neðri deild.
Einnig tillaga Péturs Ottesen um,
að sjúkrahús, sem talin eru í 2.
og 3. tölulið að ofan, skyldu öll
fá 20 kr. á dag. Frumv. var síð-
an breytt í endanlegt form að til-
lögu heilbrigðisnefndar efri deild
ar og einnig var þar í deildinni
leiðrétt nokkuð orðalag að til-
lögu þeirra Alfreðs Gíslasonar
og Karls Kristjárnssonar. Á
þriðjud. samþ. n. d. frumvarp-
ið sem fyrr segir, eins og efri
deild gekk frá því.
veðrinu
FÓLKI hættir mjög við því að
gleyma hinni hollu íþrótt, hjól-
reiðunum. Nú er það þó ekki svo,
að hjólreiðar séu litið stundaðar.
Að vísu munu fáir, sem komnir
eru framundir tvítugt, leggja
stund á hjólreiðar. En ungling
arnir stunda þessa hollu íþrótt af
miklu kappi, einkum þó um helg-
ar. Má þá sjá mikinn f jölda seigl-
ast áfram á reiðhjólum oft um
óslétta vegina og meira og minna
huldir reykmekki frá þeysandi bíl
nm. Þessar ungu stúlkur, sem
fyrir nokkru eru komnar frá próf
borðinu, sögðust vera á leið suð-
ur fyrir Hafnarfjörð, er þær urðu
á vegi ljósmyndarans í útjaðri
Hafnarf jarðar. Þær eru nú í sum-
arfríi, því bráðlega fara þær í
sveitina og þar verður nóg að
starfa. Ein þeirra sagðist þó
mundu vera á mölinni í allt sum-
ar og það var ekki laust við að
dapurleiki færðist yfir hana við
þcssa tilhugsun. En svo voru þær
þotnar af stað á ný á gljáfægðum
reiðhjólunum með nestistöskur
sínar spenntar á bögglaberana.
Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.
NAUTHÓLSVÍK er vettvangur
bæjarbúa, sem njóta vilja sólar-
innar og fá sér hressandi sjóbað.
Þangað leggja nú æ fleiri leið
sína, hvern bjartan sólskinsdag.
Var slangur af fólki þar í fyrra-
dag, er ljósmyndari blaðsins
myndaði nokkra stráka á harða-
hlaupum rétt fyrir ulan fjöru-
borðið, en lágsjávað var.
Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.
Á FUNDI í neðri deiid Alþingis
á þriðjud. var frumv. um breyt-
ingu á sjúkrahúsalögunum frá
1953 samþykkt sem lög.
í hinum nýsettu lögum segir:
„Úr ríkissjóði greiðist árlega
styrkur til sjúkrahúsa sem hér
segir:
1. Almennt sjúkrahús bæjar-,
sýsliu. eða hreppsfélaga svo og
einkasjúkrahús, sem áður hefur
notið dagstyrkja úr ríkissjóði: 10
kr. á legudag.
2. Sjúkrahús bæjar-, sýslu eða
hreppsfélaga, sem að dómi land-
læknis er vel búið tækum og hef-
ur a. m. k. tvo fastráðna lækna,