Morgunblaðið - 27.06.1958, Síða 9

Töstudagur 27. júní 1958
\fOKcrn\Ttr 4 niry
9
.x
Landað úr cinum síldveiðibátnum, Húna.
Fyrsta síldin fer í bræðslu.
Ljósm.: vig.
I síld á Siglufirði
OG enn erum við komnir í síld
norður á Siglufirði. Sé nokkuð
til í íslenzku þjóðlífi, sem líkja
má við gullleit eða gullæði þá
eru það hamfarirnar í sambandi
við síldveiðarnar. Ekkert út-
heimtir eins mikla þrautseigju,
ekkert gerir mann jafnríkan á
jafnskömmum tíma ef vel geng-
ur og ekkert er eins sálardrep-
andi ef illa gengur. En jafnvel
þótt léleg síldarár kómi mörg
saman er eins og logi fari um
akur þegar fréttirnar berast um
að nú sé hún komin. Þeir voru
að fá hana þarna og þarna. Það
er eins og gull hafi fundizt á
Siglufirði og fólkið rýkur af stað
norður. Síldin er komin.
Tilviljanirnar elta okkur
Við látum berast með straumn-
um og höfnum að kvöldi dags
niðri á plani þar sem mótorskip-
ið Húni er að leggjast að bryggju
við söltunarstöð Gunnars Hall-
dórssonar. Þótt enn sé vika
til júníloka er síldin meira en
nógu feit til söltunar. Hún var
þegar í upphafi óvenjufeit. Það
hefir því lítið farið til bræðslu
en svo vill til að það er verið að
kynda undir kötlum ríkisverk-
smiðjunnar þegar við rennum í
hlaðið og það á að fara að bræða
fyrstu síldina á þessu sumri. Það
er eins og tilviljanirnar elti okk-
ur. Einmitt þetta sama kvöld er
verið að reyna nýju soðkjarna-
tækin hjá S. R., sem Landsmiðj-
Brosandi hausa þær silfur hafsiii^.
an hefur sett þar upp og ég er
svo heppinn að hitta fyrir Vil-
hjálm Guðmundsson forstjóra
þar sem hann er ásamt Guðmundi
Björnssyni verkfræðingi að at-
huga hvernig hin nýju tæki reyn-
ast.
Ég hafði hálfkviðið fyrir hvað
ég ætti eiginlega að gera þegar
ég kæmi norður í gullgrafarabæ-
inn að þessu sinni. Ég hef alloft
komið þar áður og hélt mig vita
allt um það hvernig síldarlífið
gengi til í smáu og stóru. En
svona er þetta á öld framfaranna.
Við sjáum alltaf eitthvað nýtt
jafnvel í sambandi við hinn „há-
klassíska“ kenjafisk síldina.
unarfólkið, hefur staðið við
tunnurnar sólarhringinn út og
lengur. Þess eru meira að 'segja
dæmi nú í sumar að stúlkur hafa
saltað á meðan þær gátu staðið
í orðsins fyllstu merkingu, því að
daginn áður en ég kom steinleið
yfir eina einmitt á þessu sama
plani. Það má því segja að stað-
ið sé meðan stætt er.
Hver stúlkan eftir aðra tínist
niður á planið. Flestar eru þær
með stírurnar í augunum því þær
koma beint upp úr rúmunum,
þótt þetta sé engan veginn venju-
legur fótaferðatími, enda eru all-
ar mannlegar venjur brotnar „í
síld“. Miðaldra kona kemur hvat-
lega niður planið, víkur sér
að Sævari og kvartar yfir því
að hún hafi ekki verið „ræst“
og það séu víst fleiri stúlkur sem
enn sofi inni í bragga. Mér verð-
ur hugsað til aumingja stráksins
sem á að „rSesa út“, þarna hefir
honum sézt yfir. Sá fær til te-
vatnsins þegar verkstjórinn nær
í hann. Ein mesta höfuðsynd sem
einn „ræsara“ getur hent er að
gleyma að vekja eitthvað af stúlk
unum. Þá á hann bæði yfir sér
reiði þeirra og verkstjórans. En
þessi árvökula kona hefir líklega
fundið á sér að síldin var komin
og það orðið til þess að bjarga
málinu.
Sykursöltun
En nú er í mörg horn að líta
í einu fyrir þann, sem vill fylgj-
ast með því sem er að gerast á
planinu. Ég hitti beykinn, Sig-
þór Guðjónsson, þar sem hann er
í óða önn að slá upp „sykurtunn-
ur“. Það á nefnilega að sykursalta
þessa síld. Ég nota tækifærið að
spyrja hann hvernig blandað sé
salt og sykur. Það eru 17 kg. af
salti á móti 6 kg. af sykri og 200
gr. af saltpétri. Einn kemur með
saltið, annar með sykurinn og
saltpéturinn og svo er öllu hrært
saman og síðan er því ekið að
bjóðunum til stúlknanna. Ég sé
hvar maður bograr við að bora
göt á tunnurnar, þ. e. tómu tunn-
urnar. Stráklingur treður svo
töppum í sponsin. Það er ýmis-
legt sem gera þarf við tunnurn-
ar áður en hægt er að fara að
salta í þær. Það þarf stundum að
þvo þær hátt og lágt, fylla þær
síðan með vatni til þess að ganga
úr skugga um að ekki leki, áður
en hægt er að fá stúlkunum þær.
Þegar svo stúlkan er búin að
salta í tunnuna er hún látin
standa ákveðinn tíma svo síldin
sígi í henni. Síðan er lagað ofan
á henni og hún slegin til. Þá
kemur beykirinn með „dixil“
sinn og „drifholt". Síðan þarf
við og við að hella pækli í
tunnurnar og nú sé ég til hvers
maðurinn hefir verið að bora
götin á þær. Svolítill hnokki
gengur um með könnu, sem hann
ræður varla við, og hellir í tunn-
urnar. Hann er að pækla, sem
kallað er. Bill kemur akandi með
tunnustafla og „sturtar" honum
á planið og þar er beykir fyrir,
sem slær tunnurnar upp. Skammt
frá situr roskinn maður á hverfi-
steini og leggur hnífa á. Stúlka
stendur yfir honum og bíður sýni-
lega eftir verkfærinu. Mér kem-
ur í hug vísan „lyginn maður
brýnir bezt“ o. s. frv. Liklega er'
þetta einhvers konar Magnús sál-
arháski þeirra síldarstúlknanna.
Tunnan slegin til.
Að minnsta kosti fara þær á brott
með hnjfa sína hæstánægðar.
Hausarnir fjúka
En nú skulum við halda lengra
fram á planið. Þar er ekki minna
líf í tuskunum. Hausarnir fjúka
af síldunum og þeir> rignir eins
og skæðadrífu niður í bjóðin en
þaðan eru þær svo teknar og
þeim raðað niður í tunnurnar. Ég
sé að ein hnátan, sem er að salta,
er svo lítil að hún rétt nær að
tylla í tærnar þegar hún er
að leggja í neðsta lagið í tunn-
unni. Þær þurfa ekki að vera
háar 1 loftinu til þess að geta
saltað síld.
Ég fer nú alla leið fram á
bryggjusporð þar sem hásetarnir
á Húna eru að landa. Hvert mál-
ið af öðru sveiflast upp úr bátn-
um og hellt er úr því í vagninn,
en síðan aka hásetarnir honum
af stað og losa úr honum í kass-
ana hjá stúlkunum. Ekki sá ég
hvort þeir fengu hýrt augnaráð
að launum en auðvitað hlýtur
Framh. á bls. 14
Um leið og við kveðjum
Sigluf jörð síðari nluta nætur
fáum við pylsur í nestið hjá
þessum fallegu stúlkum.
Lendum í „törn“
En nú skulum við bregða okk-
ur niður á planið hans Gunnars
Halldórssonar og fylgjast með
undirbúningi söltunarinnar. Ég
nýt fylgdar góðkunningja míns
Sævars Halldórssonar, sem er
forstjóri fyrir söltunarstöðinni.
Það er þegar búið að salta 1 um
2000 tunnur á þessu plani og telst
það víst gott á þessum tíma.
Undanfarna daga hefur verið
„törn“, eins og þeir kalla það í
síldinni. Mikið hefur borizt á
land á skömmum tíma og sölt-