Alþýðublaðið - 17.10.1929, Blaðsíða 2
a
AlBÞÝÐUBUAfijlS
HúsaMpokfisi.
Frá því var skýrt hér í blaö-
inu í gœr, að meðalársleiga fyrir
hvern teningsmeter í eins og
tveggja herbergja íbúðum væri
rétt um kr. 12,50 — tólf krónur
og fimmtíu aura — og um það
bil jöfn, hvort sem íbúðirnar eru
í kjallara, á hæð eða undir súð.
Síðan hafa allmargir, þar á
meðal læknar og húsasmiðir, átt
tal við ritstjórann og margspurt
hann, hvort hér væri virkilega
um meðalleigu að ræða, en ekki
einstök dæmi.
Einn af húsasmiðunum fullyrti,
að áætlun blaðsins í gær um, að
hver teningsmetri í nýjum húsum
kostaði 40 krónur, væri mjög
nærri lagi, þar sem ekki væri
venju fremur vandað til hús-
anna. Kvaðst hann álita, að í
húsum, þar sem íbúð væri bæði í
kjallara og undir súð, myndu í-
búðarherbergi og eldhús taka um
það bil 80—85o/o af rúmtaki hús-
anna. Þarf því að bæta 15%
—20% við verðið á teningsmetra
í húsinu öllu til þess að fá verðið
á teningsmetra í íbúðarherbergj-
um, að eldhúsum meðtöldum, eða
6—8 krónur við þær 40 krónur,
er fyr getur. Sé enn fremur tekið
tillit til lóðaverðsins, mun láta
nærri að meta megi hvern ten-
ingsmetra í íbúðarherbergjum og
eldhúsum á 50 krónur til upp-
jafnaðar.
En leígan fyrir hvern tenings-
meteri einsogtveggjaherbergja
ibúðum er til uppjafnaðar 12
krónur og 50 aurar á ári, eða
25% af 50 krónum.
Þetta er okurleiga.
Þó að gert sé ráð fyrir, að
121/2 % af verði húss og lóðar fari
árlega til þess að greiða vexti,
afborganir og viðhald og skatta
og skyldur af eigninni, verða
samt eftir handa eigandanum
aðrir 12i/2o/o í hreinan afgang.
Leígan fyrir litlu íbúðirnar,
eins og tveggja herbergja í kjöll-
urum, undir súð og á hæð, er
því yfirleitt 1000/0 hærri en þörf
er á til þess að standa straum af
húseignunum.
Þó er þetta meðalleiga. Ýmsir
borga tvöfalt og þrefalt hærri
leigu, eða 50o/0—75% af húsverð-
inu á hverju ári.
Um 8500 manns, þriðjungur
bæjarbúa, á heima í eins og
tveggja herbergja leiguíbúðum.
Svo að segja alt þetta fólk er
verkamenn og konur og börn
þeirra. ÞriÖjungur til helmingur
af tekjunum fer til þess að borga
húsaleiguna.
En þetta fólk er heldur ekki að
eins látið greiða sina eigin húna-
leigu. ÞaÖ verður að greiða húsa-
leiguna fyrir eigandann líka.
Þegar fátæklingurinn í kjallara-
herberginu með aðgangi að eld-
húsi greiðir 40 eða 50 krónurnar
á mánuði, borgar hann 20 eða 25
af þeim upp í húsaleigu eigand-
ans eða í sjóð hans.
Leigjendurnir í kjallarakomp-
unum og súðarherbergjunum
greiða svo eða svo mikinn hluta af
leigunni fyrir húseigandann, sem ,
sjálfur býr í stofuhæðinni. Það
eru þeir, sem eiga að gera húsin
„rentabel“, láta þau * forrenta"
sig, eins og einn íhaldsmaðurinn
í bæjarstjórninni sagði um dag-
inn.
í þetta ástand vijl íhaldið
halda. Þess vegna vill það ekki
bæta úr húsnæðisleysinu. Þá
gætu braskarar ekki lengur lifað
á því að leigja út hús, sem þeir
eiga nær ekkert í.
Hvað gerir það til, þótt verka-
lýðurinn reiti sig inn að skyrt-
unni til að borga húsaleiguna og
5—10 manns verði að hafast við í
einu einasta herbergi, vinna þar, ■
borða, matreiða og sofa? Hvað
gerir það, þótt fullorðið fólk
veikist og börn úrkynjist vegna
óhollra húsakynna?
Hvað gerir alt þetta til, ef hús-
in „forrenta sig“?
Erlessd sfmBskesrftL
FB., 16. okt.
Frá Þýzkalandi.
Frá Berlín(?) er ,símað: Þjóð-
ernissinnar hafa að undanförnu
safnað undirskriftum að beiðni
um það, að þjóðaratkvæði verði.
látið fara fram um Youngsam-
þyktina. Ríkisstjórnin hefir birt
yfirlýsingu til þess að vara við
beiðninni, Kemst hún svo að orði,
að beiðhin stofni sáttastefnunni
og viðreisn Þýzkalands í hættu
og veki sundrung meðal þjóð-
arinnar.
Kjósendafundir um þjóðarat-
kvæði hafa ekki alt af farið frið-
samlega fram. Að afloknum fjöl-
mennum fundi í Hannover. lenti
þjóðernissinnum og kommúnist-
um saman. Var barist með stein-
um og flöskum. Lögreglan skarst
í leikinn og beið einn lögreglu-
maður bana, en allmargir særð-
ust.
Fimmveldafandiurinn.
Frá Lundúnum er símaö:
Frakkland, ítalía og Japan hafa
þegið boð brezku stjórnarinnar
um að taka þátt í flotamálafund-
inum í JLundúnum í janúar næst
komandi. 1
Islenzkn alimumennirnír í
ÞízkalandL
Bonn, FB., 16. okt.
Sýning nýlega afstaðin. Ó-
stjórnleg fagnaðarlæti.
L.
(Bonn er borg í Rínarbygðum,
á vesturbakka Rínar, íbúatala
tæp 100 000. Borgin er fræg fyrir
háskóla sinn, sem kvað standa í
fremstu röð þýzkra háskóla. Há-
skólinn í Bonn var stofnaður
11818. 1 Bonn eru söfn góð, kirkj-
ur fagrar og mikill iðnaður.)
Slgne Eiiljeqnfst.
Viðtal.
Signe Liljequist, finska söng-
konan, sem söngelskum íslend-
ingum er að góðu kunn, sté á
land hér s. 1. mánudagskvöld.
Alþýðublaðið hitti hana að máli
í gær og spurði hana frétta.
„Af mér er ekkert sérlegt að
frétta, nema að ég hefi ferðast
og sungið — sungið og ferðast."
„Hvar hafið þér helzt sungið,
síðan þér voruð hérna síðast?"
„Það yrði alt of langt upp að
telja, en þér getið skýrt lesendum
yðar frá því, að ég hefi reynt
eftir megni að kynna löndum
mínum land yðar og þjóð. Árið
1925 hélt ég fyrirlestur um ís-
land í Helsingfors og sýndi
skuggamyndir. Að fyrirlestrinum
loknum söng ég nokkur íslenzk
þjóðlög, þar á meðal „Ó, guð
vors lands." Áhugi manna var
mikill og varð þetta til þess, að
„Oratoriekören" í Helsingfors tók
þjóðsöng Islendinga á söngskrá
sína, og nú er hann kominn inn
í allar finskar skólasöngbækur.
Ég hafði lengi hugsað mér að
sjá ísland aftur, en ávalt kom
eitthvað fyrir, sem tafði. 1 Kaup-
mannahöfn hitti ég Sigvalda S.
Kaldalóns og hefi í fórum mínum
handrit að tveimur nýjum smá-
lögum eftir hann, sem ég ætla
að láta menn heyra núna. Auk
þeirra syng ég ýms íslenzk lög
og svo mörg, sem menn hafa
tæplega heyrt hér, frakknesk,
finsk o. fl.“
„Ætlar frúin að dvelja hér
lengi?"
„Nei, tími minn er nokkuð tak-
markaður, en ég ætla samt að
fara út um land og heilsa kunn-
ingjum mínum, en þá á ég marga
hér á Islandi."
„Hefir frúin ekki farið í neina
langferð síðan síðast?“
„Jú; í fyrra söng ég á finsk--
úgrísku söng- og menningar-
móti í Ungverjalndi. Eins og þér
vitið eru tungur Finna og Ung-
verja af sama stofni. Mér var því
sérstakt gleðiefni að syngja fyrir
Ungverja."
1 : Ý'jli : ' ' -
Þess er að vænta, að Islend-
ingar sýni Signe Liljequist, að
þeir kunni að meta ást þá og
trygð, sem hún hefir tekið við
land vort.
Veri hún velkomin til islands.
Skipafréttir.
„Alexandrína drottning" fór í
gær í Akureyrarför og „Botnía"
íutan í gærkveldi. — ítalska fisk-
tökuskipið „Carmen" fór héðan í
gær til fermingar á öðrum höfrí-
um hérlendis.
TiðltíiD á Þmpollam.
í Alþýðublaðinu 12. þ. m. er
tilkynning frá undirbúninsnefnd
alþingishátíðarinnar um, að tjöld
þau, sem nota á við hátiðahöldin
næsta sumar, fáist keypt, og er
verðið þetta fyrir hátíðina:
5 manna tjald uppsett kr. 130,00,
10 — —• — — 155,00,
15 — — • — — 190,00,
En að hátíðinni aflokinni eiga
þau að kosta: kr. 90,00, 105,00
og 115,00.
Mér þótti verð þetta mjög hátt
og grenslaðist þess vegna eftir,
hvað 5 manna tjald kostaði í
búðum hér. Var verðið kr. 67,50
með stöngum, hælum og botni,
eða um helmingur þess verðs, er
undirbúningsnefndin selur jafn-t
stórt tjald fyrir. Ég geri ráð fyrir,
að verðið á hinum stærðunum sé
hlutfallslegt.
Hvernig stendur á þvi, að und-
irbúningsnefndin setur verðið
svona hátt? Hefir hún keypt
tjöldin svo dýrt, að hún þurfi
að selja þau nær helmingi hærra
en kaupmenn hér sjá sér fært að
selja álika tjöld með venjulegri
álagningu?
í sambandi við þessa tjaldasölu
datt mér í hug að grenslast einn-
ig eftir leigu á tjöldunum. Sann-
frétti ég, að hún væri þessi:
fyrir 5 manna tjald kr. 45,00
— 10 — — — 60,00
— 15 — — — 85,00
Ég spyr aftur: Hvernig stendur
á því, að leigan er sett svona há?
Það getur ekki náð nokkurri átt,
að heimta 45 kr. leigu i 5—6
daga fyrir tjald, jafnvel þó þaö
kosti kr. 130,00, hvað þá heldur,
þegar hægt er að fá slíkt tjald
keypt hér á staðnum fyrir 67,50,
Mér virðist liggja í augum
uppi, að með þessari leigu sé girt
fyrir að efnalitlir menn með
skyldulið sitt geti orðið þess að-
njótandi, að vera viðstaddir há-
tíðina, þar sem ýms annar kostn-
aður við dvölina á Þingvöllum,
svo sem fargjöld, fæði o. fl.,
mun ekki nema minni upphæð en
tjaldleigunni tvöfaldri eða sam-
tals um og yfir 140 kr.
Ég ætla ekki að leiða neinar
getur að því, hvers vegna verð
og leiga tjaldanna er sett svona
hátt, en býst við, að fleiri en
mig fýsi að fá skýringu á þvi frá
réttum hlutaðeigendum, og vegna
þess er þessi greinarstúfur skrif-
aður.
S. H.
Gætið smæimgjanna!
Um þessar mundir er venju-
lega kvikt í fjörunni norðan við
sláturhúsið. Hrafnar og máfar
safnast þangað hópum saman.
Fuglar þessir eru hinir mestu
þarfagripir. Þeir eyða þarna alls
konar hráæti og óþverra, sem
kastað er frá sláturhúsinu ofan
i fjöruna. Myndi þetta annars