Alþýðublaðið - 19.10.1929, Qupperneq 2

AfcÞÝÐOBlSAaia

islandsbankl
gjðrtapar gnllmálina við rikisstjórnina fyr-
ir hæstarétti.
Samkvæmt lögum frá 1921 hef-
ir ríkissjóður rétt til þess að fá
keyptan gullforða þann, sem ís-
iandsbanki hefir til tryggingar
seðlum sínum, fyrir nafnverð.
Kaupir rikissjóður gullið jafnóð-
um og það losnar við pað, að
seðlaútgáfa bankans er minkuð.
Stjórn íslandsbanka vildi fá
greiddan gengismun á gullinu,
þannig, að gullmyntin yrði inn-
leyst með seðlum pess lands, sem
myntina gaf út, hver gulldollar
innleystur með dollaraseðli og
hver 10 króna guilpeningur
danskur með dönskum 10 króna
seðli, eða íslenzkum seðlum með
tilsvarandi gengismun.
Ríkisstjórnin neitaði að greiða
meira fyrir- gullið en- nafnverð í
íslenzkum seðlum, hverjar 10
krónur gulls með 10 króna seöb'
islenzkum. Höfðaði svo bankinn
mál gegn ríkisstjórninni út af
greiðslu fyrir gull það, sem ríkis-
stjórnin keypti árið 1925, og
krafðist pess, að sér yrði til-
dæmdur gengismunurinn, um 200
þús. islenzkar krónur.
Almannatryggingar
eða
„ellistyrks“~kákið? t
Fyrir bæjarstjórnarfundinn í
fyrra kvöld kom m. a. fundargerð
fátækranefndar, par sem skýrt
var frá „ellistyrks“úthlutun í
haust. Var 22 600 kr. skift niður
á milli 621 manns, þ. e. ad eins
TÚml. 36 kr. handa hverujm ao
medaltali.
Stefán Jóh. Stefánsson benti
bæjarfulltrúunum á, hvert öfug-
mæli slíkt er, að úthluta gamal-
mennum svo sárlítilli upphæð og
kalla pað „ellistyrk". Og í ofaná-
lag er aurum pessum úthlutað
eftir mati á efnum manna og
þarf að biðja um þá, í stað pess
að gamalmennin eigi skýlausan
rétt á greiöslu ellifjár, sem um
munar.
Stefán beindi því tii fátækra-
nefndarinnar, að hún tæki pessi
mál til rækilegrar athugunar og
vænti þess', að af þeirri athugun
leiði, að bæjarstjórnin skori á al-
þingi að setja gagnleg trygginga-
lög, en nema úr gildi þessi
gagnlausu og úreltu káklög.
Einnig benti hann á, að víða er-
lendis hafa bæjarfélögin komið
sjálf upp mæðra- og framfærslu-
tryggingum, og væri vert, að
bæjarstjórn Reykjavíkur tæki sér
þau dæmi til fyrirmyndar. --
Alþýðuflokkurinn berst fyrir al-
mannatryggingum, er komi að
fullum notum, og til tryggingar-
fjárins sé jafnskýlaus réttur eins
og er til lifsábyrgðarfjár, en ekki
þurfi að sækja um „styrk“ né
Undirréttur sýknaði ríkisstjörn-
ina algerlega af kröfum bank-
ans og dæmdi hann til að greiða
málskostnað, 1500 krónur. Bank-
inn áfrýjaði málinu til hæsta-
réttar.
Dómur hæstaréttar féll í gær.
Einnig þar gertapaði bankinn
málinu. Undirréttardómurinn var
staðfestur óbreyttur og bankinn
dæmdur til að greiða til viðbótar
málskostnað fyrir hæstarétti, kr.
500,00.
Svo fór um þessa gróðavon fs-
landsbanka. Ekkí verða allar ferð-
ir til fjár.
Eins og áður segir nam gengis-
munur sá, sem málið var höfðað
út af, um 200 þús. krónum. En
haldist gengið óbreytt þar til
bankinn hefir dregið inn alla
seðla sina, nemur gengismunur-
inn h. u. b. 600 þús. krónum.
Hefði það án efa komið sér vel
fyrir • bankann að fá þessar 600
þús. krónur upp í töpin á Seyðis-
firði, sem nú eru áætluð nærri 2
milljónir.
ganga eftir að fá hann. Siðasta
alþingi settist á tillögur alþýðu-
fulltrúanna um almannatrygging-
ar og lét 25—50 kr. „ellístyrks“-
kákið eitt haldast áfram eins og
verið hafði.
Hve lengi á alþýðan að þurfa.
áð bíða eftir almannatrygging-
um? Hve lengi ætlar alþingi að
rétta börnum, sjúklingum og
gamalmennum steina fyrir
brauÖ ?
Hve lengi?
Hermdarverk
MnssolSnis,
FB., 18. okt.
Frá Berlín er simað: ítalskur
„gerðardómstóir, sem stofnaður
var fyrir nokkrum árum
til þess að taka til með-
ferðar mál í sambandi við bana-
tilræðin við Mussolini, hefir nú
kveðið upp dóm, sem búist er
við að muni valda nýjum deilum
á milli ítaliu og Júgóslavíu. —
„Dómstóllinn" dæmdi Króatann
Gortan til lífláts, og var ákveöið
að nákvæm lýsing á aftökunni
skyldi verða birt opinberlega í
öllum ítölskum bloðum. Þar að
auki voru fjórir Króatar dæmdir
til 30 ára fangelsisvistar, Króat-
arnir voru dæmdir fyrir það að
hafa við síðustu þingkosningar
á ítalíu gert tilraunir til þess að
koma í veg fyrir þátttöku Kró-
ata, sero búsettir eru í ítalíu.
Verjandi Gortans sendi konungin-
um i Italíu náðunarbeiðni, en
það varð árangurslaust, þar eð
dómurinn var framkvæmdur inn-
an sólarhrings. Dómurinn hefir
vakið miklar æsingar í Júgóslafíu
gegn ítölum.
islnndakvlkmyndin
og börnin i barnaskólanum.
Fyrir nokkru var drepið á Is-
lands-kvikmynd Leo Hansens hér
í blaðinu. Jafnframt var bent á
það, að sjálfsagt væri fyrir
stjórnendur barnaskólans að fá
myndina lánaða og sýna skóla-
börnunum hana og skýra hana
fyrir þeim. Kvikmyndir eru eitt
hið allra bezta kenslutæki nútím-
ans, og enginn efi er á því, að
það hefði orðið notadrýgra fyrir
börnin en margar kenslustundir í
islenzkri landafræði að fá að sjá
kvikmyndina og heyra skýringar
á henni.
Leo Hansen hefir boðið að lána
skólanum myndina til að sýna
öllum börnunum hana fyrir 250
krónur, og Bjarni JónSson, fram-
kvæmdastjóri Nýja Bíó, hefir
boðist til að lána húsið og sjá
um sýningarnar fyrir ekkert.
I barnaskólanum eru nú nokk-
uð yfir 2000 börn. Hefði því að-
göngumiðinn handa hverju þeirra
ekki þurft að kosta nema 10—15
aura til þess að fá allan kostn-
aðinn greiddan. Þar sem um
svona litla fjárhæð var að ræða,
hefði auðvitað verið alveg sjálf-
sagt að sýna myndina ókeypis, en
jafnvel þótt skólastjórninni hefði
ofboðið að „bruðla svo með fé
bæjarins" til barnafræðslu, að
hún hefði selt aðganginn, hefði
það verið stórmikill fengur fyrir
börnin að fá að sjá myndina fyrir
10—15 aura.
En hvorki borgarstjóri né
skólastjóri hafa viijað sinna
tilboði Leo Hansens,“og skóla-
nefndin hefir ekkí einn sinni
verið látin vita af því.
Ýms af börnununí í barnaskól-
anum hafa séð myndina fyrir
venjulegan aðgangseyri. En mik-
ill meiri hluti þeirra hefir ekki
séð hana og fær ekki að sjá
hana. Fátæklingar með stóran
barnahóp hafa ekki efni á að
láta börn sín fara í „Bíó“ fyrir
venjulegan aðgangseyri.
Landakotsskólinn mun hafa út-
vegað öllum nemendum sínum
aðgöngumiða að sýningunum.
Sinnuleysi borgarstjóra og
skólastjóra barnaskólans í þessu
efni er 'óverjandi. Það er bænúm
til hinnar mestu minkunnar.
Vonandi er enn þá ekki of
seint að kippa þessu í lag, því
að Hansen fer ekki héðan fyr en
á miðvikudaginn kemur.
Listaverkasýning Guðmundar
Einarssonar
í Listvinafélagshúsinu við
Skólavörðuna verður opin til 27.
þ. m.
Hvílöardagnr i Rússlandí.
I Alþbl. 16. þ. m. er skýrt
frá því eftir „Straumum", að
sunnudagurinn sé afnuminn sem
almennur hvíldardagur í Rúss-
landi, en verkamenn fái frídag|
við og við. Þessi stórmerka fregm
er þess verð, að nánar sé frá'
skýrt. I hálfum sannleik er oft
lítill fróðleikur. Hversu oft er:
þetta „við og við“?
Samkvæmt hinni nýju reglu-
gerð skal nú vinna óslitið í rúss-
neskum verksmiðjum alla daga
ársins nema 5 hátíðisdaga verka-
lýðsins (22. jan., 1. og 2. maí
og 7. og 8. nóv.). En verkamenn
hafa hvíldardag fimta hvern dagv.
svo ad vinnuvikan er ad eins
fjórir dagar, í stad 6 ádur. Tím-
inn frá pví ad hcett er vinnu síó-
asta vinnudaginn og par til tekid.
er til starfa aftur ac) hvíldardeg-
inum lidnum má ekki vera skemri
en 39 klukkustundir.
í mörgum iðnaðargreinum er
nú unnið 7 stundir á dag, og í
sumum að eins 6. Eftir 2—3 ár
skal hvergi unnið lengur en 7
stundir á dag.
Stytting vinnutímans er nú höf-
uð-viðfangsefni íslenzkra verka-
manna. „Atvinnuvegirnir" í landj
verkalýðsins hafa séð fært að.
stytta vinnutímann svona stór-
kostlega, þrátt fyrir ræður Magn-
úsar prófessors Jónssonar. En ís-
lenzku „atvinnuvegirnir“, þar sem
hinir „vitru, hyggnu og framsýnu
biáttarstólpar“ ráða, berjast með
hnúum og hnefum gegn hinni
minstu styttingu hins 10—16
stunda langa vinnudags í ptira-
dís „hinnar frjálsu samkeppni“,
17./10. ’29.
Brynjólfur Bjarnason
4 Fréttir að norðan.
Akureyri, FB., 18. okt.
Brúin á Svarfaðardalsá var
vígð 15. þ. m. Framkvæmdi fjár-
málaráðherra vígsluna. Brúin
kostaði 45 000 krónur. Hún er 76
metra löng og 3,6 metra breið.
Hún stendur á fjórum stöplum.
Brúin er mikið og fallegt mann-
virki.
Félag, sem ætlar að láta gera-
hér dráttarbraut fyrir skip, hefir,
fengið nær þvi alt efni til henn-
ar og ráðið mann, Sigurjón
Oddsson, til þess að sjá um verk-
ið. Byrjað verður á því undir
næstu mánaðamót.
Héraðslæknir hyggur tauga-
veiki vera í einu húsi á Akureyri.
Norskt flutningaskip, „Ströna“,
sem flutti út afurðir frá Krossa-
nesverksmiðjunni, strandaði 9. þ.
m. við Skotland. Skip og farmur
ónýttist. Var farmurinn aðallega
lýsi. — Mannbjörg varð.
Ikipafréttir.
„Gullfoss" fór í gærkveldi til.
treiðafiarðar og Vestfiarða,