Morgunblaðið - 30.10.1958, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 30. okt. 195S
MORCVTSBL 4 ÐIÐ
3
Atburðirnir
mega ekki
i
falla
Ungverjalandi
gleymsku
i
Ungverjalandsskýrslan til umræðu á
Albingi i gær
ÞINGSÁLYKTUNARTILLAGA
Bjarna Benediktssonar um birt-
ing skýrslu hinnar sérstöku
nefndar Sameinuðu þjóðanna um
Ungverjalandsmálið, var tekin til
umræðu á fundi Sameinaðs Al-
þingis í gær. Gerði flutningsmað-
ur grein fyrir henni.
Sagði hann í upphafi máls síns
að nú væru tvö ár liðin frá því
að ungverska þjóðin hefði gert
byltingu gegn erlendu einræði,
sem hefði hrifsað til sin völdin
og haldið uppi leppstjórn í land-
inu. Með þeim atburðum urðu
þau tíðindi, sem ef til vill koma
nær, en nokkur önnur, hjarta
þeirrar kynslóðar, er nú lifir, og
fer þó fjarri að samtíminn sé við-
burðalaus.
Réttlætl eða ofbeldt
Ungverska þjóðin var beitt
miklu ofbeldi og ranglæti. Ef
lög og réttur hefði gilt í Ung-
verjalandi, mundi saga þessarar
byltingar hafa orðið með öðrum
hætti. Um svipað leyti gerðu tvö
stórveldi sig sek um tilraun til
ofbeldis, er Bretland og Frakk-
land gerðu frumhlaup sitt gagn-
vart Egyptalandi. Það er óafsak-
anlegt en þó var það ekki eins
skaðlegt og árás Rússa og kúgun
gegn Ungverjalandi. Bretar og
Frakkar guggnuðu á tilraun sinni
til ofbeldis. Kom þetta til af
því, að í vesturhluta heimsins
gilda þær almennu réttarreglur,
sem m. a. Sameinuðu þjóðirnar
byggja sín samtök á. Þó fer
margt verr en skyldi í hinum
vestræna heimi og er þar
skemmst að minnast framkomu
Breta í íslenzkri landhelgi. Er
þar um að ræða réttardeilu, sem
hefði átt að leysa, án þess að til
valdbeitingar kæmi. Bretar
beittu okkur valdi og það hefur
orðið þeim til vansæmdar en
okkur til tjóns, og eru allir fs-
lendingar sammála um að for-
dæma atferli Breta harðlega. Ef
við hefðum verið annars staðar
á hnettinum, gæti hlutur okkar
þó verið lakari en hann er. Fyrr
en síðar munum við fslendingar
sigra í deilunni við Breta. En við
vitum að ef aflsmunur ætti að
skera úr, hlytu Bretar að verða
ofan á. Þrátt fyrir valdbeitingu
Breta eru slíkar aðferðir orðnar
úreltar á þeim hluta jarðarinn-
ar, sem við búum og við treyst-
um því þess vegna að Bretar
hverfi frá ofbeldi sínu áður en
yfir lýkur. Þrátt fyrir margt mis-
ferli gilda lög og réttur að veru-
legu leyti fyrir vestan járntjald.
Neyðarkall Ungverja
í Ungverjalandi voru lög og
réttur hins vegar aðeins hjúpur
fyrir ofbeldisaðgerðir, sem eru
óhugsandi í viðureign okkar við
Breta. Ef svo hefði verið háttað
málum hér, hefði stórveldið ekki
látið við það sitja að sigra smá-
þjóðina, heldur notað tækifærið
til að ljúka ævidegi hennar sem
sjálfstæðrar þjóðar í eitt skipti
fyrir öll. Það er rétt að menn
hafi þetta tvennt í huga, bylt-
inguna í Ungverjalandi og land-
helgisdeiluna, en geri sér jafn-
an Ijósan þann reginmun, sem
hér á sér stað. Ég vil þó ítreka
það, sem ég áður sagði, að við
getum ekki nógu harðlega vítt
Breta fyrir þeirra framkomu.
Svo var látið heita í nokkra
daga eftir byltinguna, sem Ung
verjar ættu að ráða málum sín-
um sjálfir. Gerðust þeir þá svo
djarfir að fylgja þeirri kenn-
ingu sem mjög er hampað af
áróðursmönnum kommúnista á
Vesturlöndum, að smáríkin eigi
að vera hlutlaus í deilum stór-
veldanna. Er þeir boðuðu þá
stefnu sína, beittu Rússar her-
valdi sínu gegn frjálshuga mönn-
um og eitt hið síðasta, sem heyrð-
ist frá stjórn Ungverjalands var
neyðarkall hennar til S. Þ. Sam-
einuðu þjóðirnar þorðu þó ekki
að verða við því kalli, því þær
óttuðust heimsstyrjöld ef reynt
yrði að láta lög og reglur gilda
austan járntjalds
Allt af sömu rót
Ekkert lýsir betur réttleys-
inu undir oki kommúnista
en atburðirnir í Ungverjalandi :
og er auðvelt fyrir menn að átta |
sig á því, ef menn geta kynnt sér j
þessa atburði utan við allan áróð
ur. SÞ létu gera skýrslu um at-
burðina í Ungverjalandi. Þær
skildu máttleysi sitt, en vildu þó
sýna lit á, að gera eitthvað að
gagni, og skipuðu þess vegna
nefnd til að gera skýrslu um at-
burðina. Fyrir rúmu ári lauk
nefndin störfum og lagði skýrsl-
una fyrir Sameinuðu þjóðirnar.
Hefur þeirri skýrslu ekki verið
hnekkt. Sýnir hún greinilega
hina mannlegu hlið atburðanna,
jafnhliða því, sem hún rekur all-
an aðdraganda þeirra og eðli.
í þessari skýrslu er fólginn
lærdómur, sem þjóðirnar verða
að festa sér í huga. Margt fleira
ískyggilegt ber við þar austur
frá, svo sem nú síðast viðbrögð
rússneskra stjórnvalda og rúss-
neska rithöfundasambandsins í
sambandi við Nóbelsverðlauna-
veitinguna til Pasternaks. Past-
ernak hafði í bókum sínum sagt
orð, sem valdhöfunum líkaði
ekki. En Halldór Kiljan Laxness
segir í viðtali við Morgunblaðið
í dag, að sama konar orð séu sögð
hundrað sinnum dag hvern á
Vesturlöndum, án þess að nokk-
ur kippi sér upp við það. Paster-
nak var rekinn úr rithöfunda-
sambandinu og guð má vita
hvað um hann verður áður en
langt um líður. Ef ekki kemur
til aðhald utan frá og aðrar þjóð-
ir láti á sér skilja að slík fram-
koma sé með ö!lu ósæmileg, er
ekki að vita, hver örlög hans
verða.
Ríkið kosti útgáfuna
Sú kynslóð, sem gleggst man
atburðina, sem skeðu í Ungverja-
landi fyrir tveimur árum, hverf-
ur. Ný kynsióð tekur við, sem
man atburðina óljóst. Það mundi
því verða íslenzku þjóðinni til
mikils gagns að fá skýrslu um
málið þýdda á íslenzku. Þess er
ekki að vænta, að einstaklingar
ráðist í útgáfu á skýrslunni, svo
viðamikil sem hún er. Því er
eðlilegt að ríkið kosti útgáfu
hennar, eins og annarra skýrslna,
sem almenningur hefur gagn af
að kynnast og talið er sjálfsagt
að ríkið gefi út. Þess vegna flutti
ég í fyrra þá tillögu, sem ég flyt
nú aftur. Var henni vísað til ut-
anríkismálanefndar, en þar fékk
hún aldrei afgreiðslu.
Ég er sannfærður um, að ef
þingmenn almennt gerðu sér
grein fyrir því, hverja þýðingu
lærdómar þessarar skýrslu hefðu
fyrir pólitískan og siðferðilegan
þroska íslenzku þjóðarinnar,
muni meirihluti þingmanna sam-
þykkja hana.
Að lokum beindi ræðumaður
þeirri fyrirspurn til forseta sam-
einaðs þings, hvort hann teldi að
utanríkismálanefnd mundi hafa
breytt um starfshætti frá því sem
verið hefði. Ef svo væri ekki,
kvaðst hann leggja til að tillög
unni yrði vísað til fjárveitinga-
nefndar.
Forseti sameinaðs þings svar-
aði því til, að hann gæti engar
upplýsingar gefið um starf utan-
ríkismálanefndar, en vildi ekki
gera að því skóna að óreyndu,
að nefndin starfaði ekki.
Fleiri tóku ekki til móls, en
atkvæðagreiðslu var frestað.
Er Gullfoss heldur til Hafnar í vikulokin, verður farmur skipsins m. a. nýtt dilkakjöt, sem Svíum
er ætlað að gæða sér á. Myndina tók ljósmyndyndari Morgunblaðsins niður við Reykjavikurhöfn
í gær, er verið var að skipa kjötskrokkunum um borð í Gullfoss.
Héraðsfundur Borgar-
fjarðarprófastsdœmis
HÉRAÐSFUNDUR Borgarfjarð-
arprófastsdæmis var haldinn i
Reykholti sunnudaginn 19. okt.
Hófst hann með guðsþjónustu.
Séra Guðmundur Þorsteinsson á
Hvanneyri prédikaði, en prestur
staðarins, séra Einar Guðnason,
þjónaði fyrir altari.
Héraðsprófastur, séra Sigurjón
Guðjónsson í Saurbæ, flutti
erindi sálmasögulegs efnis, er
hann nefndi: Flett blöðum sálma-
bókarinnar.
Helztu ályktanir fundarins
voru þessar:
1. Héraðsfundur Borgarfjarð-
arprófastsdæmis haldinn í
Reykholti 1958, beinir þeim til-
mælum til kirkjustjórnarinnar,
að hún láti fram fara samkeppni
að uppdráttum um gerð sveita-
kirkna.
2. Héraðsfundur Borgarfjarðar-
prófastsdæmis beinir því til hins
háa Alþingis, að það veiti á næstu
fjárlögum styrk til byggingar
nýrrar kirkju að Bæ í Borgar-
firði (Hróðólfskirkju), með tilliti
til þess, að í Bæ var fyrsta
kristna menntasetrið á íslandi.
3. Héraðsfundur Borgarfjarðar-
prófastsdæmis beinir því til
Kirkjuþings, að það hlutist til
um það, að núverandi biskupa-
skipan haldist óbreytt, þanhig, að
biskup verði einn og sitji í
Reykjavík, en vígslubiskupar
tveir. En sú breyting verði á, að
vígslubiskupar hafi fast aðsetur
í Skálholti og á Hólum, og verði
starfssvið þeirra mjög aukið frá
því, sem nú er. Annist þeir
vísitasíur og fleiri biskupsstörf,
ásamt biskupi landsins.
4. Héraðsfundur Borgarfjarðar-
prófastsdæmis beinir þeim til-
mælum til kirkjustjórnarinnar,
að hún styðji íslenzka kristni-
boðið í Konso með nokkru fjár-
framlagi og annarri fyrirgreiðslu.
Jafnframt tjáir fundurinn ís-
lenzku kristniboðunum og sam-
starfsfólki þeirra þakklæti sitt
fyrir þau fórnfúsu störf, sem það
hefur innt af hendi fyrir kristni-
boðið á undanförnum árum.
Á fundinum mættu allir prest-
ar prófastsdæmisins og meiri-
hluti safnaðarfulltrúanna.
Frá Alþingi
f DAG er boðaður fundur í báð
um deildum Alþingis. Á dagskrá
efri deildar er frumvarp til laga
um flutning hrossa til 1. umr.
Á dagskrá neðri deildar e:
tvö mál. Frumvarp til laga um
almannatryggmgar til I. umr. og
frumvarp til laga um tekjuskatt
og eignarskatt, einnig til 1. un
SMSIIMR
„Lúðvík misnotar ráð-
he*rrastöðu sína“.
Alþýðublaðið birti í gær mikla
grein, þar sem efst yfir þvera
forsíðuna stóð stórum stöfum:
„Lúðvík Jósefsson misnotar
ráðherrastöðu sínra til að tryggja
kommúnistafyrirtæki viðskipti“.
Þessi fyrirsögn náði yfir fimm
dálka. Undirfyrirsögnin var yfir
tvo dálka og hljóðaði svo:
' „Ætlunin að tryggja Baltic
Trading Co. milljóna-vöruskipti“.
„Græða hundruð þús-
unda“.
Upphaf frásagnar Alþýðublaðs
ins var á þessa leið:
„Alþýðublaðið hefur fregnað,
að Lúðvík Jósefsson, viðskipta-
niálaráðherra, hafi nýlega mis-
notað alvarlega stöðu sína sem
ráðherra í þeim tilgangi að sk'apa
milljónaviðskipti fyrir eitt af
heildsölufyrirtækjum kommún-
ista hér í bæ.-------Ef áform
viðskiptamálaráðhera takast mun
þetta kommúnistafyrirtæki vænt
anlega græða hundruð þúsunda
króna.
Viðskipti þau, sem Lúðvík Jós-
efsson hefur barizt fyrir, eru
þau, að Baltic Trading Co. verði
leyft að selja allmikið magn af
lýsi í vöriuskiptum til Finnlands,
en hingað til hefur lýsi eingöngu
verið selt fyrir harðan gjald-
eyri. Vill Lúðvík, að Baltic
Trading Co. fái samtímis heimild
til að flytja inn silkisokka og
aðra slíka vöru fyrir lýsið. Slik
viðskipti hafa hingað til ekki
verið leyfð vegna alvarlegs skorts
á frjálsum gjaldeyri.
Þessi viðskipti fóðra kommún-
istar með því, að lýsið verði selt
til Finnlands fyrir eitthvað hærra
verð en fáanlegt er á heimsmark-
aði, en Finnar munu vafalaust
jafna sér verðmuninn á lýsinu
með því að selja siikisokkana er
því nemur dýrari. Að öðrum
kosti eru slík vöruskipti alger-
lega óhugsandi“.
„Reginhneyksli
í embætti“.
Alþýðublaðið heldur áfram og
segist hafa fregirað, að
„fyrirspurnir annarra fyrirtækja
þess efnis, hvort þau geti fengið
slík forréttindi, sem Baltic
Trading Co. eru ætluð, hafi enga
áheyrn fengið.
Það fylgir frétt þessari, að
Lúðvík Jósefsson hafi sem við-
skiptamálaráðherra skrifað bréf
bæði til útflutningsnefndar og
Landsbankans og mælt eindregið
með því, að þessi viðskipti verði
leyfð. f gær tókst blaðinu ekkl
að fá staðfestingu á þessu, en
það kemur væntanlega fljótt í
Ijós, hvort viðskiptamálaráðherra
landsins hefur sem slíkur staðið
í bréfaskriftum við þjóðbankann
og opinberar nefndir til að reyna
að koma til leiðar óvenjulegum
viðskiptum fyrir heildsölufyrir-
tæki kommúmsta. Slíkt er að
sjálfsögðu reginhneyksli í
embætti af hendi manns, sem fer
með eitt af æðstu embættum
þjóðarinnar".
Fallegar eru þær kveðjurnar,
sem á milli fara á stjórnarheim-
ilinu mi eins og fyrri daginn. Ef
stóryrði Alþýðublaðsins eru sönm,
má vissulega segja, að þung er
ábyrgð þeirra, er gera sér grein
fyrir hneykslinu, en styðja samt
Lúðvík Jósefsson áfram til valda,
þó að þetta bætist ofan á aðra
frammistöðu hans.
Um forsætisráðherrann Her-
mann Jónasson kom það aftur á
móti fram í umræðunum á Al-
þingi í gær, að hann gerði sér
enrga grein fyrir hvað á ferðum
er.