Morgunblaðið - 30.11.1958, Blaðsíða 3

Sunnudagur 30. nðv. 1958
MORCVNBLAÐIÐ
3
Ú r verinu
--Eftir Einar Sigurðsson .
Tog-ararnir
í haust hefur verið stirð tíð til
sjávarins hér við land, stöðugar
hafáttir og oft hva'sst.
Fáir togarar hafa stundað
heimamið, helzt nokkur skip, sem
veiða fyrir erlendan markað, 7
til 8 talsins. Hefur afli hjá þeim
verið mjög tregur.
Hinir togararnir hafa sótt á
nýju karfamiðin, 130 til 180 míl-
ur austur af Nýfundnalandi, allt
frá því Fylkir kom þaðan úr
fyrstu veiðiförinni 2. ágúst. Hef-
ur aflinn á þessum miðum verið
jafn og mikill, skipin alltaf kom
ið með fullfermi eftir 14 til 16
daga útivist.
Alls hefur nú verið flutt af þess
um miðum á tæpum 4 mánuðum
við 55.000 lestir af karfa. Verð-
mæti þessa mikla afla skiptist
þannig:
Hraðfryst flök .. 85 millj. kr.
Karfamjöl ....... 19 — —
Karfalýsi ........ 6 — —
Samtals 110 — —
Hér er miðað við verð vörunn-
ar komið um borð í skip án allra
verðbóta.
í Reykjavík einni hafa verið
lagðar á lahd 35.000 lestir af
karfla úr 115 veiðifierðum af
þessum miðum, eða sem svarar
einum farmi við 300 lestir á dag,
helga- sem rúmhelgadaga. Sýnir
þetta, hve snar þáttur í atvinnu-
lífi bæjarins togaraútgerðin er
og fiskvinnslan, en mestur hluti
þessa aflamagns er af Reykja-
víkurskipum, þótt nokltuð sé af
aðkomuskipum.
Búazt má við, að úr þessu fari
að verða erfitt að sækja á þessi
Nýfundnalandsmið, þar sem þau
eru svo fjarlæg, um 1100 mílur
hvora leið, og ógerlegt að leita
lands, ef mjög hörð veður gerir.
Annars er þetta að sjálfsögðu
alveg óreynt, og munu næstu
vikur leiða í ljós, hvað fært er
í þessum efnum.
Fisklandanir sl. viku:
Jón Þorláksson ....... 90 lestir
Ingólfur Arnarson .. 308 —
Hvalfell ............ 278 —
Jón forseti ......... 310 —
Þorkell Máni......... 350 —
Ólafur Jóhannesson .. 280 —
Fisksölur erlendis:
Þormóður goði 230 1. DM 167.000
Surprise......172 1. DM 126.000
Reykjavík
Frá Reykjavík ganga nú um
20 litlir þilfarsbátar, og eru þeir
ýmist með net eða lóð. Afli hef-
ur undanfarið verið rýr, enda
stirðar gæftir.
Smáýsuhlaup kom hér um
miðja vikuna á grunnmið, allt
inn undir eyjar og inn á Kolla-
fjörð, og fengu bátar sæmilegan
afla bæði á lóð og í net, allt upp
í 5 lestir, álíka á línuna og í net-
in. Virðist nú hafa dregið úr
þessum afla aftur hér á grunn-
slóðum.
Yfirleitt hefur orðið vel vart
f smástrauminn, en lítið fengizt
í stórstrauminn.
Þá sjaldan að gefið hefur til að
fara lengra, allt vestur á vetrar-
mið Akurnesinga, hefur afli ver-
ið góður, komizt upp í 6 lestir í
róðri.
Keflavík
Við 30 bátar stunda nú rek-
netjaveiðar og þar af nokkrir að-
komubátar.
Tíð hefur verið óhagstæð eftir
því sem liðið hefur á, og hefur
það hamlað mjög veiðum.
Fjórum sinnum var farið á sjó
í vikunni, og var góður afli hjá
sumum, t.d. fékk Hilmir einn
daginn 203 tn. og Vonin 201 tn.,
margir voru með við 100 tn., en
sumir fengu heldur ekkert.
Á fimmtudaginn var síðast ró-
ið. Fengu bátar þá vont sjóveður.
7 bátar slitu trossurnar, en náðu
af þeim hömsunum, einn bátur
missti þó alveg 11 net.
Akranes
Reknetjabátarnir reru almennt
aðeins einn dag vikunnar, fimmtu
daginn og öfluðu þá sæmilega,
en mjög misjafnt. Sigrún fékk
t.d. 162 tn. og Ver 135 tn. Heild-
araflinn var 900 tn. Sjóveður var
ekki gott frekar en fyrri daginn,
og urðu bátar fyrir miklu veiðar-
færatjóni, slitu kabal og töpuðu
netjum.
Bátarnir eru nú aðallega djúpt
í Miðnessjónum við 25 mílur
vest-suðvestur af Skaga. Lóða
þeir á mikilli síld, og eru sjó-
menn bjartsýnir á framhald veið
anna, ef tíðin gæti skánað.
18 bátar stunda nú reknetja-
veiðar.
V estmannaey jar
Byrjað var að róa með Hnu
snemma í september eða strax
og humarveiðinni lauk. Fór bát-
um fjölgandi eftir því sem á
haustið leið og komust upp í
28, þegar þeir voru flestir. Þeim
er nú farið að fækka aftur vegna
stöðugra ógæfta. f nóvembermán-
uði var aðeins róið 5 sinnum.
Afli var sæmilegur framan af
haustinu, 2—6 lestir ‘af ýsu í
róðri, en hefur farið minnkandi,
og kenna menn um slæmum sjó-
veðrum frekar en að minni fisk-
ur sé á miðunum.
| Bretar og landhelgismálið
Fram að þessu hafa veiðar
Breta í nýju landhelginni ekki
verið annað en sýndarmennska.
Togarar þeirra hafa veitt á einu
og tveimur svæðum, og borið
saman við öll miðin, er það ekki
stór hluti. Þetta hafa líka verið
tiltölulega fá skip, 10—20, oft
færri, og allt annað en boðað var
í upphafi, þegar talað var um
100—200 skip.
Hitt er svo annað mál, að í að-
gerðum Breta felast mótmæli,
sem ekki verður villzt á, og kann
það að vera höfuðtilgangurinn, en
fiskmagnið sé minna atriði. Það
má líka vera, að Bretar hafi
haldið, að herskipin og hinir aug-
ljósu yfirburðir yfir íslenzku
varðskipin myndu skjóta íslend-
ingum skelk í bringu, svo að þeir
haettu við allt saman.
fslendingar hefðu einskis óskað
frekar en að þessi gamla vina- og
viðskiptaþjóð þeirra hefði látið
sitja við að mótmæla í orði eins
og aðrar þjóðir. En úr því sem
komið er, er mjög mikilvægt,
hversu þó hefur tekizt að friða
miðin með nýju útfærslunni. Það
er alveg hverfandi fiskmagn, sem
tekið er í landhelgi af erlendum
togurum, og það er aðalatriðið.
Spáir það góðu með aflamagn hjá
bátunum í vetur.
Vertíffarundirbúningur
Nú er sá tími kominn, að menn
vilja fara að undirbúa vertíðina
með því að taka skipin í slipp,
hreinsa vélar og setja upp veiðar-
færi.
Eitt það mikilvægasta í sam-
bandi við útgerðina er, að út-
gerðarlán séu veitt tímanlega,
svo að menn þurfi ekki að vera
síðbúnir af þeim sökum. Enn
mun ekki vera búið að ákveða,
hvað lánað verður, en eðlilegast
virðist vera að taka tillit til þess,
hversu fiskverð og uppbætur
hafa hækkað frá því útlán þau,
sem hingað til hafa verið í gildi,
voru upphaflega ákveðin, en það
er vart minna en 50%.
Karfavianslan
Menn hafa orðið fyrir miklum
vonbrigðum í sambandi við
karfavinnsluna í sumar. Það
vantaði ekki, að mikill væri afl-
inn, en karfinn reyndist miklu
smærri af hinuum nýju miðum
en menn höfðu átt að venjast,
jafnframt því sem hann var ekki
eins feitur. Hafði þetta í för með
sér, að nýting varð miklu verri
en menn höfðu átt að venjast,
bæði hvað flökin og lýsismagn
snerti, jafnframt því sem vinnu-
afköst fóru langt niður. Ofan á
þetta bættist svo hækkað kaup-
gjald. Loks mun svo verðið á
karfanum í vor hafa verið spennt
langt upp fyrir það, sem nokkurt
vit var L Þegar allt kemur til
alls mun útkoman vera sú hjá
frystihúsunum, að þau munu lítið
eða ekkert hafa haft upp í fastan
kostnað, rétt haft fyrir hráefn-
inu, vinnulaununum og umbúð-
unum.
Sjómannavandamáliff
Það er mörgum útgerðarmann-
inum og skipstjóranum áhyggju-
efni, hversu til tekst með að
manna bátana á n.k. vertíð, og
raunar togarana líka. Þótt sæmi-
lega hafi gengið með togarana
fram að þessu, er ekkert að miða
við það, bátarnir draga meira
og minna til sín sjómennina af
togurunum, þegar þar að kemur.
Mjög varhugavert er að vera
með of mikla bjartsýni á, að nóg
kunni að fást af íslendingum á
flotann, enda þótt ekki sé rétt
að gera allt of mikið úr því, að
við séum háðir útlendingum í
þessum efnum. Það bætir ekki
fyrir okkur í væntanlegum samn
ingum.
Það væri rétt af því opinbera
að gera sem víðtækastar ráðstaf-
anir til þess að hvetja íslendinga
til þess að ráða sig til sjós. Kem-
ur þá einkum tvennt til greina:
Að hækka skiptaverðið og veita
sjómönnum full skattfríðindi og
helzt útsvars líka. Aldrei hefur
munurinn á skiptaverði og út-
gerðarmannsverði verið slíkur
sem nú. Er ekki ótrúlegt, að slíkt
segi til sín á þann hátt, sem sízt
skyldi, að færri fáist á sjóinn.
Hlutur sjómannsins á að vera
miklu betri en þess, er vinnur
í landi. Nú kannske hímir hann
í að vera eins í heldur góðu
skiprúmi. En að bera saman vinn
una í landi og á sjónum er tvennt
ólíkt.
Það er ekki nema mannlegt,
þótt útgerðarmaðurinn, sem allt-
af berst í bökkum, vilji komast
hjá með að greiða sem minnst og
reyni að standa á móti öllum
hækkunum. En það fer smátt og
smátt með þennan atvinnuveg
niður í skitinn að búa þannig að
honum, að hann geti ekki greitt
sjómönnunum sómasamlega bor-
ið saman við erfiði þeirra, á-
hættu og langan vinnutíma.
Hitt er svo annað mál, að sjó-
menn ættu að sýna þann skilning
á mikilvægi útgerðarinnar og
þess atvinnuvegar, sem þeir hafa
lifibrauð sitt af, að fallast á að
breyta hlutaskiptunum svo, að
eitthvert vit geti verið í útgerð
með sama fiskverði til beggja
aðila.
Affalfundur LlÚ
Aðalfundur Landssambands ís-
lenzkra útvegsmanna hefst á mið
vikudaginn kemur. öll stéttar-
samtök verða nú að glíma við
verðbólgudrauginn.
Enn hefur ékki tekizt að skapa
jafnvægi á milli verðlags útflutn
ingsvörunnar annars vegar og
kaupgjalds og verðlags innan-
lands hins vegar. Bjargráðin og
kauphækkanirnar í sumar hafa
aukið á þetta misræmi.
Landssambamdsfundurinn hlýt-
ur að glíma við þessi vandamál
og reyna að velta af sjávarútveg-
inum hinum auknu útgjöldum,
svo að hann búi ekki við skarðari
hlut en áður. Að svelta sjávarút-
veginn er að svelta mjókurkúna.
Þá hýtur sjómannavandamálið
að verða eitt aðalmál fundarins.
Ennfremur aukin rekstrarfjár-
þörf sjávarútvegsins.
Sr. Óskar J. Þorláksson:
Kirkjuráðið og
kirkjan þ'm
i.
„Ég þekki verkin þín, — sjá
ég hefi látið dyr standa opnar
fyrir þér, sem enginn getur lok-
að, — ég þekki, að þú hefur
lítinn mátt, en hefur varðveitt
orð mitt og ekki afneitað nafni
mínu. (Op. Jóh. 3. 8.).
í dag er fyrsti sunnudagur
Aðventunnar, fyrsti sunnudagur
hins nýja kirkjuárs. Þessi orð
Opinberunarbókarinnar mættu
því gjarman verða umhugsunar-
efni vort í dag. Vér munum oft-
ast vel eftir áramótunum, því
að þá er jafnan mikið um að
vera, en vér gleymum hins vegar
oft hinum kyrrlátu tímamótum
kirkjuársins, og þó setja hátíðir
kirkjunnar og helgidagar kirkju-
ársins sinn svip á alla þróun lífs-
ins í hinum kristna heimi. Kirkju
árið með sínum helgidögum á
að minna oss á þau sannindi
kristindómsins, sem bundin eru
við líf og starf Frelsara vors. Á
Körfuknott-
leiksmótið
MEISTARAMÓT Reykjavíkur í
körfuknattleik er nú hálfnað.
Staðan í meistaraflokki er þann
ig að ÍR hefur 4 stig eftir 2 leiki,
stúdentar 2 stig eftir 1 leik, KFR
2 stig eftir 2 leiki og B-lið ÍR
ekkert stig eftir 3 leiki. Þann 4.
des mætast ÍR og stúdentar og
getur það orðið úrslitaleikur
mótsins.
1 2. fl. eru Ármann (A-lið) og
KFR jöfn með 4 stig eftir 2 leiki.
Ármann hefur sigrað í 3. flokki
og kvennaflokki.
Myndin er af hinum glæsilega
bikar sem um er keppt í meist-
araflokki karla.
Sementsverksmiðj-
an stöðvuð
AKRANESI, 29. nóv. Sements-
verksmiðjan var stöðvuð í gær
og mun ekki starfa í desember
og janúar. Þessi tími verður not-
£iður til þess að hreinsa vélarnar.
Mörgum hefur gramizt hér í bæ
að Lúðvík Jósepsson viðskipta-
málaráðherra hafði leyft að flytja
inn fyrir þremur vikum 20 þús.
tonn af sementi. — Oddur,.
hverjum helgidegi kirkjuársfna
eru lesnir upp í kirkjum lands-
ins valdir kaflar úr Ritningunni,
en einkum þó Nýja-testamennt-
inu, sem ætlaðir eru til hugleið-
ingar og fela í sér þau lífssann-
indi, sem vér eigum að lifa eftir
sem kristnir menn.
í byrjun hvers kirkjuárs standa
opnar dyr fyrir oss í andlegum
skilningi, þar sem oss er boðið
inn að ganga, til samfélags um
þau sannindi, sem mestu varða
fyrir heill og hamingju vor
mannanna.
n.
Kirkjuárið og kirkjan er þv!
í nánum tengslum. Hér á landi
tilheyra flestir hinni evangelisk-
luthersku þjóðkirkju. Hér er náið
samband milli þjóðar og kirkju.
Þetta ætti að gefa kirkjunni góða
aðstöðu til þess að ná til þjóð-
arinnar með boðskap kristindóms
ins og gerir það að ýmsu leyti.
En mikið skortir á það í þjóð-
lífi voru, að menn almennt geri
sér Ijóst, hvaða gildi kristilegt
líf og starf geti haft fyrir þá,
eða hvaða skyldur þeir hafi að
rækja við kirkju sína. Helgidag-
ar ársins eru í íweðvitund fjölda
manna ekki lengur helgir dagár,
heldur frídagar, sem menn geti
notað eftir vild. Kirkjusókn er
yfirleitt lítil msðal þjóðar vorr-
ar, flestir meta annað meira á
helgum dögum en að sækja
kirkju sína, og þá er það í raun
og veru það minnsta, sem menn
geta lagt af mörkum til safnaðar-
lífsins, að koma og taka þátt í
guðsþjónustu safnaðarins. Einn
til tveir tímar á viku er ekki
mikill hluti af þeim tíma, sem
vér höfum til umráða. Ef hver
safnaðarmaður t.d. í Dómkirkju-
sókn hér í Reykjavík, af þeim
sem geta sótt kirkju, kæmi til
guðsþjónustu einu sinni í mán-
uði, þá yrði Dómkirkjan troð-
full við hverja messu og myndi
vart rúma alla. Svona yrði þetta
um land allt. Ein kirkjuferð i
mánuði, það sýnist ekki til mikils
mælzt, ef menn á annað borð
vilja telja sig kristna og vera í
söfnuði. Það eru góð og gild sjón-
armið að vera á móti kristindómi
og kirkju og hegða sér samkvæmt
því. En það er fráleitt að segjast
vilja efla kristileg áhrif í land-
inu og telja sig til kirkjunnar, en
vanrækja hana þó gjörsamlega
og það starf, sem hún vill vinna.
Eg vil biðja þá, sem lesa þess-
ar línur, að hugsa um það nú í
byrjun kirkjuársins, hvernig þeir
ræki kirkju sína. Ég fullyrði, að
þeir, sem venja sig á að sækja
kirkju reglulega hljóti af því
margháttaða blessun.
III.
Trúin þarf að vera sterkur þátt
ur í lífi vor mannanna, en til
þess að efla trúarlífið þarf trú-
rækni, bæði í einrúmi og í kristnu
samfélagi.
Lestur Biblíunnar, íhugun og
bæn, ásamt kirkjusókn eru þýð-
ingarmiklir þættir trúrækninnar.
Vér þurfum öll á styrk og upp-
örvun að halda í daglegu lífi.
Lífsbaráttan er oft hörð, sorgir
og margs konar vonbrigði verða
á vegi manna og þó að allt leiki
í lyndi í dag, getur allt verið
orðið breytt á morgun.
En vér horfum fram á veginn
í trausti til Guðs eilífu hand-
leiðslu.
Guð gefi, að þetta kirkjuár
verði oss nýtt náðarár, og að
Jesús Kristur megi vísa oss veg-
inn til framtíðarinnar.
Og þegar vér heyrum kirkju-
klukkurnar kalla, skulum vér
minnast orða hins forna sálma-
skálds: „Ég var glaður, er menn
sögðu við mig: göngum í hú*
Drottins". (Sálm.: 122. 1).
Ó. J. Þ.