Morgunblaðið - 30.11.1958, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 30. nðv. 1958
ítölsk blöð skrifa um málstað íslend-
inga í landhelgisdeilunni af skilningi
ipjallað við Eggert Stefánsson um land-
helgisdeiluna, Sœmundar-Eddu á ítolsku
og bók, sem hann hefir í smíðum um Ítalíu
— NÚ GET EG sýnt ykkur í tvo
heimana! Lítið þér á útsýnið út
um þennan glugga. Hugsið þér
yður! Öll þessi byggð var ekki
til í minni æsku. Og sjáið þér
hérna megin — hér sézt allt nið-
ur til Bessastaða. Yndislegt út-
sýni.
Við erum stödd á efstu hæðinni
að Háteigsvegi 38 hjá þeim hjón-
um Eggerti Stefánssyni söngvara
og skáldi, og konu hans,
Leliu. Þau hafa dvalizt hér
undanfarið og hyggjast vera hér
til vors . . . „fram I marz, þang-
að til bókinni er lokið“, segir
Eggert.
„Já, ég er að semja bók um
Ítalíu og vonast til að geta kom-
ið bókinni út fljótlega upp úr
nýárinu. Heita má, að handrit-
ið sé alveg til, en við erum að
bíða eftir myndum. í bókinni eru
útvarpserindi, er ég hefi flutt og
greinar, sem ég hefi skrifað um
Ítalíu og í blöð hér heima. Þetta
getur orðið nokkuð mikil bók og
ég vona, að ég geti gert efninu
góð skil. Ég vil gjarna, að bókin
sé vönduð, svo að Ítalíu sé fullur
sómi sýndur.
— Endurminningarnar? Já, við
þær er ég hættur í bili. Ég er
að safna í sarpinn . . . og ekkert
liggur á. Menn semja ekkert,
sem þeim er samboðið, fyrr en
þeir eru orðnir 75 ára“.
Og öllu virðist vera óhætt.
Eggert verður 68 ára á morgun,
1. des. „Ég fagna því að vera
staddur hér á þessu merkisaf-
mæli fullveldis landsins, segir
Eggert. En mitt afmæli í þetta
sinn er aðeins „bagatelle".
„En nóg um það. Nú erum við
óskiptir í merluzzi, eins og ftal-
irnir segja — í þorskinum. ftalir
tala alltaf um þorskstríðið við
ísland".
Undanfarið hafa biizt stórar
greinar í fjölmörgum ítölskum
blöðum og þar hefir málstað ís-
lendinga í deilunni við Breta
verið sýnd mikil samúð. Þau
Eggert Stefánsson og kona hans
hafa sent sumar þessara greina
til ítalskra blaða — hann hef-
ir skrifað þær, en hún hefir snúið
þeim á ítölsku. M.a. hafa slíkar
greinar birzt í Candido, blaði
Giovannis Guareschis, sem marg-
ir kannast við sem höfund Dons
Camillos. Eggert hefir, eins og
kunnugt er, látið landhelgismálið
til sín taka bæði í ræðu og riti,
og það kemur engum á óvart.
Hann hefir áður varið málstað ís-
lendinga erlendis og kynnt land
Og þjóð.
ítalir eiga í „landhelgisdeilu"
við Júgóslava
„Maður er eiginlega alltaf að
skrifa um ísland og lofsyngja
það, eins og sjálfsagt er. Ég álít,
að það sé mjög mikils virði að
kynna málstað fslendinga. Enda
hefir komið á daginn, að ftalir
sýna þessu hagsmunamáli okkar
mikinn skilning. Þeir eiga líka
við svipað vandamál að stríða í
sambúðnni við Júgóslava . . . í
einni greinni er tilraunum ís-
lendinga til að taka brezka tog-
ara líkt við viðureign Persa
og Hellena á dögum Dareiosar
L Munurinn er aðeins sá,
að Hellenar höfðu undir
höndum öll nýtízkulegustu
vopn þess tíma, en við erum
vopnlausir. En við verðum að
halda áfram að berjast — þó
vopnlausir séum við. Það er erfitt
að vera lítill og eiga í höggi við
risa, enda er íslendingum lífs-
nauðsyn að vinna sér vini núna.
ftölsk blöð hafa skrifað
ágætlega um handritamálið
Og ítalir eru okkur vinveittir.
ítölsk blöð hafa skrifað um hand
ritamálið — ágætlega og af skiln
ingi. Fyrir nokkrum árum kom
Eggert Stefánssou
Sæmundar-Edda í fyrsta sinn út
í ítalskri þýðingu. í leiðurum
allra stærstu blaðanna á Ítalíu
var þá fjallað um þessa útgáfu,
og skrifað um hana af mik-
illi hrifningu. Svona taka
taka -menn listinni þar. Próf
essor Marstrelli við háskól-
ann í Flórenz gerði þýðinguna.
Hann hefir aldrei til íslands
komið, og er leitt til þess að
vita, að hann hefir ekki fengið
neina viðurkenningu fyrir þetta
verk sitt héðan að heiman. Þýð-
ingin er ágæt, og áður voru
aðeins til brot af þýðingum á
ítölsku úr Sæmundar-Eddu. Við
íslendingar höfum jafnan til-
hneigingu til að hafa þakkirnar
af skornum skammti.
— ftalir eru aftur á móti ákaf-
lega þakklátir fyrir kynningu á
landi og þjóð, þó að nóg sé af
slíku. Þeir hafa margir sýnt, mér
mikið þakklæti fyrir greinar og
erindi, sem ég hefi flutt um
ftalíu. Já, þeir beinlínis hampa
manni. Dómari nokkur í Pesaro,
Maurizia Maríni, skrifaði nýlega
ágæta grein um ísland fyrir tíma
rit ítalska landfræðifélagsins. Ég
lét honum í té ofurlitlar upplýs-
ingar. Hann þakkar mér eftir-
mála og kallar mig þar prófess-
or . . . ég hefi reyndar verið titl-
aður margvíslega á Ítalíu t.d.
stjórnmálamaður, skáld, rithöf-
undur, svo að dæmi séu nefnd. . .
★
Eggert er, eins og kunnugt er,
búsettur á Ítalíu í bænum Schio
skammt frá Feneyjum . . . „en
hjartað er á íslandi", segir
Eggert, og kona hans, sem kom
hingað ásamt manni sínum í
fyrsta sinn 1925, tekur í sama
streng: „Hvergi í Evrópu er eins
gott að vera á vetuma og í
Reykjavík".
— Gallinn er sá, að ég þekki
ekki þessa borg, bætir Eggert við.
Það er búið að „pulverisera"
mínar æskustöðvar — en það
sýnir frábæran dugnað að hafa
reist þessa nýju borg.
Sextug í dag:
Cuðrún Jónsdóttir frá
Vindási Eyrarsveit
ER ÉG FRÉTTI, að hún væri
að fylla sjötta tuginn á lífs-
brautinni, fannst mér, er ég rifja
upp gamla púnkta í minningum
huga míns, að við sem vorum
ung heima á æskuslóðum okkar
fyrir rúmum 25 árum, stöndum
í þakkarskuld við hana fyrir þá
framtakssemi að byggja upp að
mestu leyti skemmtana- og fé-
lagslífið í hreppnum og þroska
það til starfa.
Um þessar mundir var félags-
lífið i sveitinni okkar fáskrúð-
ugt, aðeins starfandi lestrarfé-
lag, sem átti frekar örðuga ævi
vegna fjárskorts og húsnæðis-
vandræða, og fólkið þusti úr
hreppnum í atvinnuleit á vet-
urna, sem gátu því við komið og
var þetta aðalstarfstimi félags-
ins. Hér var því þörf á umbótum,
að sameina og þroska félagsanda
þeirra er heima sátu, og styðja
þá ungu til saklausrar gleði æsk-
unnar. Þá man ég Guðrúnu unga,
fríða og gáfaða konu nýbúna að
festa ráð sitt með einum af efni-
legustu piltum í næstu sveit,
Kristjáni Hjaltasyni, Fjarðar-
horni, Helgafellssveit, sem bæði
var ágfaður, víðlesinn og fróður
sjálfmenntaður maður.
Þau reistu búskap sinn á henn-
ar æskuheimili, Vindási, hjá for»
eldrum hennar Guðrúnu Jóns-
dóttur og Jóni Kristjánssyni, sem
voru höfðingjar heim að sækja
fyrir gestrisni, og veittu oft mörg
um af litlu, sem þeim einum er
hægt er nóga hafa hjartahlýj-
una eins og þau blessuð hjón
höfðu. Hennar heimili var því
snemma erilsamt, bæði þurfti
hún að þjóna því sem húsmóðir
og fnóðir og svo þegar saman fór
gestrisni þeirra hjóna og fræð-
Framh. á bls. 23.
Nóvemberbók AB:
íslendirtgasaga
Jóhannesson
Út er komin hjá Almenna bóka
félaginu bók mánaðarins fyrir
nóvember — Jslendinga saga II.
bindi, fyrirleatrar og ritgerðir um
tímabilið 1262—1550.
Þórhallur Vilmundarson cand.
mag. hefur búið þetta bindi til
prentunar af mikilli vandvirkni.
Hann segir í formála fyrir bók-
inni:
„Þegar dr. Jón Jóhannesson
lézt 4. maí 1957, voru fáir mán-

[ skrifar úr daglega lífinu ,
'É'
Hlustandi skrifar:
G hlustaði í gær á samtal í
útvarpinu, m. a. um réttindi
íslendinga til Grænlands. Þar
var teflt fram ágætum mönnum,
enda var þar margt skarplega at-
hugað, en sumt, að því er virtist,
meira í ætt við tilfinningar en
raunsæi. Það vakti furðu mína
og var mér um leið vonbrigði,
að aldrei í viðtalinu var vikið
að kjarna málsins, þeirri ómót-
mælanlegu staðreynd, að land-
nám íslendinga á Grænlandi leið
undir lok. Fólkið dó út og byggð-
in lagðist í auðn. Þá varð Græn-
land aftur að alþjóðalögum eins
kismannsland, eins og það var,
er íslendingar námu það. Eng-
inn veit með vissu hvað það var,
sem olli þessum óförum íslenzka
kynstofnsins á Grænlandi. Þar
er ekki um annað að ræða en
getgátur einar. Löngu síðar var
landið numið að nýju af Döniun
og það landnám hefur haldizt
síðan. Á þennan hátt rak Græn-
land á fjörur Dana. Þetta veit
meginþorri íslendinga, þeirra,
sem komnir eru til vits og ára,
ósköp vel. Og sá sami megin-
þorri íslendinga undrast, að menn
skuli enn nenna að deila um svo
augljósar staðreyndir. Eins og
tekið var fram í viðtalinu og
vænta mátti, kom Norðmönnum
ekki til hugar að auglýsa sjálfa
sig sem fáráðlinga, eða tillits-
lausa þjösna, með því að véfengja
rétt Dana til landnáms þeirra í
Grænlandi. Þeir véfengdu aðeins
að landnám þeirra næði yfir allt
Grænland og töldu, að það næði
ekki yfir þann hluta Norð-austur
Græniand, er þeir gerðu tilkall
til. Þetta sjónarmið var ekki
hæpnara en svo. að þeir gátu vel
verið þekktir fyrir að halda því
fram. En þeir töpuðu málinu svo
sem kunnugt er. Og svo sem sið-
uðum mönnum sæmir, sættu þeir
sig við þau málalok. Það eru enn
til menn á íslandi, sem vísa á bug
alþjóðalögum og heilbrigðri skyn
semi í Grænlandsmálinu. Slík af-
staða er ekki til álitsauka fyrir
þjóðina, en að öðru leyti meín-
laus. Tyllirakablæjan ersvoþunn,
að allir sjá í gegnum hana — þeir
sem vilja sjá“.
★
f gær fékk Velvakandi skilaboð
frá manni, sem bað hann nú
blessaðan að athuga, hvort ekki
væri hægt að koma í veg fyrir
þessi sífelldu högg, sem alltaf
heyrast eins og undirleikur undir
fréttimar í útvarpinu.
Þetta er mál, sem hefur verið
til umræðu öðru hverju í um það
bil áratug. Ég ákvað nú að kom-
ast til botns i málinu, setti upp
Sherlock Holmes svipinn, dró
hattinn niður að augum og lagði
leið mina upp í fréttastofu út-
varpsins á Klapparstíg 26 Þar
var engin högg að heyra. Húsið
er fullbyggt fyrir mörgum ár-
um, og þó herbergið, sem frétta-
mennirnir útvarpa úr, sé illa
hljóðeinangrað, virðast höggin
ekki upprunin í námunda við
það. Að vísu var mér tjáð, að
ung hjón væru nýflutt í íbúðina
beint uppi yfir fréttastofunni, en
varla eiga þau svo mikið af mynd
um, að þau geti verið að festa
þær upp marga daga í röð. Frétta
mennirnir fullvissuðu mig um, að
það væri af og frá að nokkur
þeirra hefði haft timburmenn
með sér inn í einangrunarklefann
í háa herrans tíð.
Ég verð að viðurkenna, að þeg-
ar hér var komið sögu, var leyni-
lögreglusvipurinn horfinn af Vel-
vakanda og hálfgerður vandræða
svipur kominn í staðinn. En þá
bar þar að pul frá útvarpinu,
sem gaf þá skýringu, að Lands-
síminn væri að gera einhverjar
breytingar niðri í Landssímahúsi
og þaðan stöfuðu höggin.
Þá er sú skýring fengin. En
mikil lifandis skelfing hlýtur
Landssíminn að hafa gert mikl-
ar breytingar á húsnæði sínu síð-
asta áratugnn! Það er þó bót í
máli, að varla þurfa útvarps-
hlustendur að hlusta á þessi högg
í annan áratug, því þegar ríkis-
útvarpið flytur í hið nýja hús-
næði sitt í Fiskifélagshúsinu við
Skúlagötu, kemur það til með að
fá svo góða einangrunarklefa, að
jafnvel ekki gargið í máfunum
í fjörunni getur borizt útvarps-
hlustendum til eyrna.
II. eftir Jón
uðir liðnir frá útkomu fyrra bind
is Islendinga eögu hane, sem
fjalla skyldi um sögu þjóðarinn-
ar frá upphafi byggðar til siða-
skipta. Uppistaðan í sögu dr.
Jóns eru fyrirlestrar þeir, sem
hann flutti í Háskóla íslands, frá
því er hann hóf þar kennslu árið
1943.' .... Ekki vannst dr. Jóni
tími til að gera úr garði .aíðara
bmdi sögu sinnar á hinum
skamma tíma, sem hann átti ólif-
að, eftir að h-ann Iauk hinu fyrra.
Hins vegar kom í ljós, að háskóla-
fyrirlestrar hans um tímabilið
1262—1550 fylltu um það bil hálft
bindi af sömu stærð og fyrra bind
ið. Ákvað útgáfustjórn Almenna
bókaféiagsins þá að gefa fyrir-
lestrana út, að viðbættum þeim
ritgerðum höfundar, sem fjölluðu
um fyrrgreint tímahil, þannig að
í einn stað væru sett ritverk dr.
Jóns um tímabilið."
Fyrirlestrunum er skipt í þrjá
aðaikafla: Saga konungsvalds og
alþingis, Saga íslenzkrar kirkju,
Verzlunar og hagsaga. Er þessum
köflum síðan skipt í marga und-
irkafla.
Ritgerðirnar eru sex að tölu
og heita sem hér segúr: HirS Há-
konar gamla á fslandi, Réttinda-
barátta íslendinga í upplafi 14.
aldar, Gizur bóndi galli í Víðidals-
tungu, Reisubók Bjarnar Jórsala-
fara, f Grænlandshrakningum
1406-—1410 og Skálholtsför Jón*
biskups Arasonar 1548.
Þessu bindi fylgir nafnaskrá
yfir bæði bindin. Margar myndir
eru í bókinni.
Dr. Jón Jóhannesson var frá-
bær fræðimaður, eins og kunnugt
er og fyrra bindi Islendinga
sögu hans er Ijóst vitni um. Sú
bók markaði ú tvennan hátt tíma-
mót í ritun íslenzkrar fornaldar-
sögu. Lagt var nýtt mat ú allar
heimildir og jafnframt litið á sög
una frá öðrum sjónarhóli en áður
hefur tiðkazt. Er það sannarlaga
fagnaðarefni öllum þeim er sagn-
fræði unna, að ritsmíðar hans um
tímabilið 1262—1550 skuli einnig
vera komnar út í heild