Alþýðublaðið - 06.11.1929, Blaðsíða 2

«
ttfcÞVÐURISAÐIÐ
Halldór Kilfan Laxness.
MoamiM fiiefir verið^sbiiað &ffnr
vegfi&isréfi sínn.
Hagsýni
vegamálastjórnarinnar.
1 sumar átti að setja nýja brú
á Skjálfandafljót rétt fyrir neð-
an Goðafoss. — Gamla brúin má
heita ónýt og er auk fiess of
mjó fyrir bifreiðar. — Rammleg
járnbrú var smíðuð, flutt norður
og sett saman á íljótsbakkanum.
En þegar til átti að taka og koma
'brúnni á stöplana reyndist það
ómögulegt með öllu með þeim
áhöldum, sem fýrir hendi voru.
Eftir margítrekaðar tilraunir og
kostnaðarsamar gáfust verkfræð-
ingarnir upp. Stendur nú brúin
á bakkanum eins og minnismerki
um hugvit og snilli vegamála-
stjórans, en Skjálfandafljót er
enn sama og óbrúað, og verður
svo í öllu falli fram á næsta
sumar.
Laxá í Hrútafirði og Öxnadals-
iú í Eyjafirði átti að brúa í sum-
ar. Lánaðist að koma brúm yfir
þær báðar, en ekki gekk það þó,
slysalaust. Brýrnar eru báðar úr
járni og voru smíðaðar hér í
Reykjavík í fyrra vetur. En af-
greiðsla þeirra tókst ekki höndu-
legar en það, að öxnadalsár-
brúin var send til HrútafjarÖar,
en Laxárbrúin til Eyjafjarðar. Nú
er öxnadalsá breiðari en Laxá,
og brúin, sem átti að setja yfir
hana, því 3 metrum lengri en
Laxárbrúin. En vegamálastjórnin
setur ekki slíka smámuni fyrir
sig. Öxnadalsárbrúin var sett yfir
Laxá, þótt hún væri 3 m. of
löng, og Laxárbrúin sett yfir
öxnadalsá, þótt hún væri 3 m. of
stutt; líklega hefir þó eitthvað
verið klastrað við hana, svo að
hún næði milli stöpla.
Árlega er lagt fram af opin-
beru fé til viðhalds og nýbygg-
inga vega og brúa yfir ein millj-
ón króna. Riður því ekki lítið á
að gæta fullrar hagsýni í með-
ferð þess fjár.
Kaupgjald viö vega- og brúa-
gerð er lægra en við nokkra
aðra vinnu á landinu. Það er
þjóðinni í heild sinni til skamm-
ar og áreiðanlega jafnframt mik-
ið fjárhagslegt tap, því að dug-
iegustu mennirnir hætta hver af
öðrum að vinna hjá því opin-
bera. Og samtímis því sem of-
urkappi er beitt til þess að reyna
að klípa nokkra aura af kaupi
verkafólksins fara þúsundir á
þúsundir ofan í súginn fyrir
stjórnleysi og vanhyggju vega-
málastjórnarinnar. .
Skjálfandafljótsbrúin stendur á
bakkanum, Laxárbrúin er sett yf-
ir öxnadalsá og Öxnadalsárbrúin
yfir Laxá.
Verkin lofa meistarann.
Ásta Norðmann
byrjar i kvöld kenslu í ;,Ballet“
og látbragðslist (,,Plastik“). Kenslan
.fer fram í Vallarstræti 4, kl. 6
siðdegis fyrir börn og kl. 81/*
fyrir fullorðna.
I blaðinu „Open Forum“, sem
„Frelsisbandalagið" ameríska gef-
ur út í Los Angeles, var 5. okt.
s. 1. grein um Halldór Kiljan Lax-
ness og ofsóknirnar, sem hann
hefir orðið fyrir vestra.
Er þar skýrt frá þvi, að H. K.
L. hafi nú verið skilað aftur
vegabréfi sínu, sem yfirvöldin
tóku af honum 31. maí í vor og
hafa haldið síðan.
I* bréfi, sem Alþýðublaðinu hef-
ir verið ritað að vestan um þetta
efni, segir svo:
„Innflytjendadeildin hér skýrði
lögmanni Kiljans frá því í vik-
unni, sem leið, að við athugun
í Washington hefði það komið í
Ijós, að ákærurnar á hendur hon-
um virtust aðallega vera sprottn-
ar af óþarflegum æsingi úr ein-
hverjum samlöndum hans hér.
Upphafsmaður þessara klögu-
mála kvað vera uppgjafa-spor-
vagnsstjóri frá Winnipeg, sem
kallar sig G. T. Athelstan, og
orðið hefir mjög æstur „amer-
ískur hundraðprósentari". Hann
mun sömuleiðis hafa átt aðal-
þáttinn í fölsun þýðinga á grein-
um H. K. L. (sem hann bar síðan
í yfirvöldin í Washington) ásamt
öðrum slíkum hreystiverkum. Til
verka þessara hafði hann eink-
um „siðférðilegan stuðning" frá
Maðor tíeyr af slysi.
FB., 6. nóv.
Frá Borgarnesi er símað: í
gærmorgun varð slys á dýpkun-
unarskipinu „Ida“, sem vinnur að
uppmokstri hér við uppfylling-
una. Menn ætla, að slysið hafi
borið þannig til, að tannhjól hafi
brotnað í vindunni og brot úr
því kastast í enni skipstjóra, er
var á þiljum, og muni hann þá
hafa riðað til og lent í vindunni,
er dró hann að sér af miklu afli
og tætti sundur annan handlegg
hans. Hins vegar bar þetta til í
svo skjótri svipan, að með fullri
vissu verður ekki um þetta sagt.
Skipstjórinn andaðist eftir ör-
stutta stund. Lík hans er flutt
feuöur á „Suöurlandi" í dag. Mun
það verða flutt utan til greftr-
unar.
Maðsr lirapar otj bíður bana.
Á miðvikudaginn var fór Eyj-
ólfur Eyjólfsson, frá Þorláksstöð-
um í Kjós, sem dvaldi í sumar
að Helgafelli í Mosfellssveit, á-
leiðis þaðan og ætlaði yfir í Kjós
um Svínaskarð. Var hann ríð-
andi og með annan hest með
sér. Ætlaði hann að sækja hesta.
Fór hann af stað kl. 9—10 um
dr. Ríkarði Beck og öðrum Lög-
bergs-rithöfundum af því tæi.
Klögumál þessi á hendur H. K.
L. vöktu slíka undrun og at-
hygli, hvar sem af þeim spurðist,
að skrifað hefir verið um þau í
nærri tvö hundruð blöð erlendis,
auk fjölmargra blaða í Banda-
ríkjunum. (M. a. ritaði Upton Sin-
clair stutta grein um málið í
„The Nation“, sem talið er gætn-
asta og vandaðasta stjórnmála-
blað Bandaríkjanna og hefir á
þriðja hundrað þúsund lesend-
ur.) Hafa aðstandendur þessara
klögumála gert sitt ítrasta til
þess að gera yfirvöld Bandaríkj-
anna hlægileg jafnt í augum inn-
lendra manna sem útlendinga
með þessum látum, og er það illa
farið. En hvað H. K. L. snerti
sjálfan, varð þetta að eins til
þess að mýmörg blaðafyrirtæki
og félög báðu hann að senda sér
greinar og halda fyrir sig fyrir-
lestra um Island, og hefir hann
orðið við sumum af þessum
beiðnum, t. d. hefir hann ritað
grein í „The Nation“, sem hann
kallar „Social Conditions in Ice-
land“ og flutt fjölda fyrirlestra
í Los Angeles, San Francisco og
nærliggjandi bæjum, en nú er
hann að leggja af stað áleiðis
til Þýzkalands.“ *
morguninn. Hann var um sextugt
að aldri. Veður var hvast.
Nú liðu nokkrir dagar. Var
ekki óttast um Eyjólf í fyrstu,
því að hann var vel kunnugur
leiðinni, en er hann kom ekki
aftur á þeim tíma, sem ráðgert
var, var símað að Reynivöllum
í Kjós og spurst fyrir um hann.
Var sent þaðan á alla nálæga
bæi, en enginn hafði orðið var
við Eyjólf. Eftir það var mönnum
safnað og leit hafin í fyrradag.
Fanst þá lík Eyjólfs í gili við
Svínaskarð. Mun veðrið hafa
hrakið hann niður í gilið. Hann
var i togleðursstígvélum, og
hefir því verið miklu erfiðara fyr-
ir hann að halda fótfestu en ella,
því að þar uppi hefir verið flug-
hált. — Hestarnir fundust sama
dag.
Það hefir að líkindum verið um
hádegi á miðvikudaginn, sem
slysið varð, eftir vegalengdinni
að dæma.
(Samkvæmt símtali við prestinn
á Reynivöllum.)
Togararnir.
„Gyllir" kom af veöum í gær-
kveldi með 130 tunnur lifrar.
„Apríl“ kom í gær úr Englands-
för. 1 dag komu af ísfiskveiðlum
„Bragi“, „Ólafur“ og „Hilmií".
Fépisir.
Þúsundir barna i Englandi lifa
í dýpstu eymd. Þau ganga ber-
fætt á steinlögðum strætum.
Um langan tima hefir mikii
neyð ríkt meðal enskra náma-
verkamanna. Geta böm þeirra til
dæmis ekki sótt barnaskölana
vegna þess, að þau hafa hvorkí
mat né klæði.
Fyrif atbeina allra enskra
verkakvennafélaga hefir atvinnu-
málaráðherrann, Margareth Bond-
field, hafið baráttu fyrir því í
þinginu, að ríkisvaldið hefjist nú
þegar handa til hjálpar þessum
litlu og varnarlausu píslarvottura
hins rangláta og vitlausa auð-
valdsskipulags. í fyrsta lagi telur
hún nauðsynlegt, að ríkið út-
vegi bæði mat og klæði handa
börnunum nú þegar til þess að
þau geti aftur farið að sækja
skólana. I tilefni af þessu hefir
svo brezka stjórnin lagt fyrir
þingið eftirfarandi tillögu:
„Fyrir hvert sterlingspund, sem.
inn kemur með frjálsum sam-
skotum frá almenningi, leggur
ríkið fram jafnháa upphæð og
ákveður að leggja nú þegar fram
150 þúsund sterlingspund til við-
bótar því, sem þegar hefir safn-
ast.“
Til að gefa nokkra hugmynd
um lúð ógurlega ástand, sem(ríkir
meðal fátæklinganna í kola-
námahémðunum, er rétt að taka
hér nokkur dæmi úr skýrslum
þeim, sem Margaret Bondfield
lagði fram við umræður þessa
máls í þinginu.
7675 börn í 200 minstu náma-
héruðunum hafa orðið að hætta
námi í barnaskólunum vegnja
fæðuskorts og klæðleysis. Frá
öðrum námahémðum koma þær
fregnir, að börnin verði að vera
heima þegar rigning er, vegna
þess að þau eigi hvorki skó né‘
regnverjur. I béraðinu Durham
geta 80% af bömunum, sem era
á skólaskyldualdri, alls ekki sótt
skólana. 64000 börn, sem sækja
skólana, vantar skófatnað, og
getur því oft að líta þessa vesa-
linga trítla berfætta á steinlögð-
um strætunum. Sum þeirra, sem
ekki eru algerlega berfætt, hafa
götuga „sandala" á fötunum, eða
þau eru í stómm og klunnaleg-
um stígvélum, sem þaiu hafa
'fundið í sorpkössum. Önnur hafa
vafið fætur' sína fataræflum og
rytjum. Tærnar gægjast út, bláar
og kaldar, — stundum særðar og
blóðugar. Höndunum stinga þau
inn undir treyjumyndina — þegar
kuldinn bítur. — Yngstu böm-
in, þau, sem enn era ekki komin
á skólaskyldualdur, lifa við harm-
kvæli heima, — því oft hugsa
foreldrarnir sem svo, að fyrst
og fremst þurfi að koma eldri
börnunum í skóla.
Þetta hungur og klæðleysi
barnanna orsakar auðvitað
margs konar kvilla og sjúk-