Alþýðublaðið - 10.11.1929, Page 2
« w ......n_____________ AtsÞÝÐUBHAÐlB__________________g
~ " 1 ‘ '4i al■* , : ... í,
Fops|á elnkaframfafesfns.
Reykjavikiirbæs1 hefir verið sementslans í hálfan mán
nð. — Viimn iið byggingar hefir orðið að hætta.
Háskólakenna < inn á
undanhaldi.
Magnús Jónsson notar ágizkanfr
fyrir rök.
I.
„GuÖspjallið“ skrifar guð-
spjallamaðurinn Magnús í síð-
ustu drottinsdagsútgáfu „Morg-
unblaðsins". Það hljóðar uro
„Pétur Guðmundsson og skoð-
anafrelsið“.
Ég hafði í grein hér í blaðinu
vdtt pær rakalausu ásakanir há-
skólakennarans Magnúsax Jóns-
sonar, að sósíalistar sætu á svik-
ráðum við allan hinn vinnandi
lýð. Ég taldi það vansæmd fyrir
Háskólann, að einn af kennurunj
hans kastaði, fram svo gapaleg-
vim svíviröingarorðum yfir pús-
undir manna.
Ég vissi pað fyrir fram — eins
og allir aðrir, sem grein mína
hafa lesið —, að Magnús myndi
ekki geta varið pessi ummæli
sín. Hitt var sennilegt, að hann
reyndi að bera í bætífláka. Eo
það kom mér alveg á óvart, að
honum myndi takast pað svo ó-
fimlega, sem nú er orðin raun á.
Fyrst verður Magnúsi pað fyr-
ir, að bera skodanafrelsid fyrir
sig sem skjöld. En sá skjöldur
reynist honum lélegur, enda iíla
til fenginn. Hann hefir pað eftir
mér, að ég telji „pað blett á Há-
skólanum að kennarar par skulj
pora að segja skoðun sína“. Um
petta sagði ég reyndar í fyrri
grein minni: „Ég átel pað ekki,
að háskólakennarar skipist í
stjórnmálaflokka, pver eftir sinni
skoðun og sannfæringu, Það er
sjálfsagður hlutur. Ég átel pað
ekki, að háskólakennarar ræði og
riti um stjórnmál og £æri rök
fyrir skoðunum sjnum sem gætn-
ir og grandvarir vísindamenn,
pó að mjög sé það vafasamt.
íivort þeír eiga, stöðu sinnar
vegna, að taka beinan þátt í
dægurprasí flokkanhá
Allir menn hafa skoðanafrelsi,
hvað sem hver segir, pegar litið
er á skoðunina út af fyrií sig;
En birting skoðana i verkí verð-
ur að vera háð sömu lögum og
annað athafnafrelsi, að pað er
ekki takmarkalaust. Dómstólarnir
dæma menn seka^ fyrir athafnir
og dömstólarnir dæma menn
seka fyrir birting skoðana, töluð
eða rituð orS. Dómstólar skip-
aðir skoðanabræðrum M- J-
dæma iðulega slíka dórna eftir
lögum, sem skoðanabræður hans
— ekki sósíalistar — hafa sett
og halda í gildi.
Þessi vörn Magnúsar er ónýt
af tveim ástæðum: I fyrsta lagi
hefir hann eftir mér ummæli,
sem ég hefi hvergi látið uppi.
í öðru lagi hefðu slík ummæli
frá nrér ekki komið pessu málj
við, pví pað kemur nú upp úr
kafinu, að þau orð Magnúsar,
sem ég vítti, hafa ekki lýst skoð-
un hans. Hann hleypur sem sé frá
þeim. Og ég þykist ekki hafa rétt
í fullan hálfan, mánuð hefir
ekkert sement verið fáanlegt hér
í bænum. Vinna við hús, sero
liggur á að koma undir þak áður
varanleg frost hefjast, hefir
orðið að hætta vegna sements-
leysis. Múrsléttun hefir víða
stöðvast.
Jón Þorláksson ,& Norðmann,
Hallgr. Benediktsson & Co. og
Mjólkurfélag Reykjavikur hafa
náð eins konar einokun á sem-
entsinnflutningi hingað. Þessi
prjú verzlunarfélög hafa komið
ár sinni svo fyrir borð, að allur
til að bera á hann þá lítilmensku,
að hann hlaupi frá skodun sinni,
, pó hann verði fyrir lítils háftar
hirtingu frá minni hendi.
Það er gott og blessað, að
Magnús hverfur frá villu sins
vegar. En hitt er harla ósamboð-
ið háskólakennara, hvernig hann
gerir pað.
Magnús segir: „Pétur afsakar
sig með pví, að svikráð hans og
annara sósíalista, sem hann pekk-
ir, við vinnandi lýðinn, sé ekki
viljandi."
Hvar hefi ég afsakað mig rneð
því? Mér vitanlega hvergi. f fyrri
grein minni mótmælti ég pví á-
kveðið og frádráttarlaust, fyrir
mína hönd og allra skoðana-
bræðra minna, að við „sitjum á
svikráðum við allan hinn vinn-
andi lýð“. Háskólakennarinn leit-
ar hér höggstaðar á mér fyrir
orö, sem ég hefi hvergi. látið
uppí, — orð, sem hann býr til
sjálfur og eignar mér .Það er
hreinasti sálar-háski fyrir há-
skólakennara að fara með svona
blekkingar i umræðum um mik-
ilsvarðandi mál. Ég verð að víta
þetta athæfi, og telja pað van-
sæmd iyrir Háskólann að eínn
af kennurum hans skuli beita
slíkuffi vópnum,
í skjóli pessa hröfatildurs legg-
ur svo Magnús á flóttann:
„Það er ekki nerna sjalfsagt að
unna Pétri óg ööruin þéim, sem
hafa orðið verkalýðnum hér á
landi liinir inestu óhappamenn,
með pví að leiða hann inn á
brautir, sem honum eru til ó-
farnaðar, þeirrar afsökunar, að
þeir séu óviljandi orðnir mestu
ólánsmenn pjóðarinnar á siðari
árum.“
Þarna er þá Magnús farinn of-
an af því, að við sitjum á svik-
ráðum við verkalýðinn, pvi svik-
ráð eru ekki óviljaverk. Lengra
hopar Magnús ekki i þessari
grein. Hann staðnæmist við þá
xkodun sína, að við gerum ó-
viljandi pau óhappaverk, sem
hann nefnir. Það hefði vissulega
verið hollara fyrir Magnús að
hopa lengra. Hann væri að vísu
öruggur parna, ef pessi skoðun
porri þeirra, sem sement nota,
er upp á pau kominn. AuÖvit-
að nota pau sér pessa aðstöðu til
hins ýtrasta; það undrast enginn.
Hitt er alveg furðulegt, að pau
skuli ekki gæta meiri forsjár,
ekki hirða meira um pörf við-
skiftamannanna en svo, að sem-
entslaust skuli vera í fullan hálf-
an mánuð einmitt á þeim tíma,
sem mest parf að hraða bygg-
ingum.
Von er að íhaldsmenn séu
hreyknir yfir einkaframtakinu og
forsjá pess.
hans reyndist haldgóð. En pessi
skoðun hans styðst ekki við
vissu, heldur er hún álitamál, og
j skal ég bráðum sanna það með
orðum Magnúsar sjálfs. En hvert
álitamál getur brugðist til beggja
vona. Það getur pví svo farið, að
hann verði bráðlega að gera ann-
aðhvort: leggja á flótta á ný, eða
gefast upp á staðnum.
Ur pessari nýju aðstöðu sinni
heldur nú háskólakennarinn á-
fram að ausa yfir mig og aðra
sósíalista peim ásökunum, að við
höfum orðið óhappamenn og
mestu ólánsmenn pjóðarinnar á
síðari árurn, með pví að leiða
verkalýðinn inn á brautir, sem
honum eru til ófarnaöar.
Það er afarmikilsvert að rann-
saka, hvort þessi ummæli eru
sönn eða ósönn. Það veltur á
miklu fyrir álit æðstu menta-
stófnunar fslands ef það skyldi
sannast, að einn af kennurum
hennar fari með blekkingar í riti
um eift af merkilegustu pjóð'-
hagsmálum landsins, pa’ð V'élíur
á miklu, fyrir mig þéfsónulega
og alla mína skoðanabræður,
hvort þessi ábúrður reynist rétt-
ur eða rartgur. En paö veltur á
mestu fýrír pjóðina í heild, hvort
áhrifamikill flokkur, sem telur
þúsundir manna, vinnur henni
tjón eða gagn. Og verkamenn
eru pjóðin, ef það nafn er látið
ná til allra peirra, sem „lifa af
handafla sinum“, eins og Magn-
ús gerir Þar undir kemur pá
allur verkalýðu r í kaupstöðum
og pórpum, allir sjómenn, ná-
lega állur bændalýður landsins,
allir iðnaðarmenn, mikill hluti af
verzlunarstéttinni og enn fleiri.
Ég skal nú í næsta kafla taka
þetta til rarinsóknar. Og við þá
rannsókn skal ég ekki styðjast
eingöngu við skoðun mína og
*) Magnús er að sanna einlægni
sína í umhyggju fyrir verkamönnum,
með pví að telja sjálfan sig i flokki
„handaflamanna“. Ég heföi haldið, að
guðfræðikensla við Háskólann hevrði
frekar undir andlega starfsemi, held-
ur en haodverk. En Magnús er senni-
lega kunnugri pessu, og skal ég ekki
prátta urn pað.
annara sósíalista og okkar eigin
rök. Ég skal lika leiða vitni úr
hópi andstæðinga okkar.
Pétur G. Gudmundsson_
Eriestd símasfeesrta.
FB., 9. nóv.
Sjálfstæðismál Indiands rædd í
brezka plnginu.
Frá Lundúnum er símað:
Neðri málstofan hefir rætt um
yfirlýsingu landstjóra Breta á
Indlandi, sem áður hefir verið
skýrt frá í skeytum. Brezka
stjórnin, sem var við völd árið
1917, lofaði einnig að veita Ind-
landi sjálfstjórn. — í ræðu, sero
David Lloyd George, leiðtogi
Frjálslynda flokksins, hefir hald-
ið í pinginu, komst hann svo
að orði, að sjálfsagt væri að
efna hin gefnu loforð, en hins
vegar væri ógerlegt að fram-
kvæma loforðin eins og nú er
ástatt(I). Óskaði Lloyd George
pess, að Indverjar fengi sjálf-
stjórnarkröfum sínum framgengt
stig áf stigi á löngum tíma. Taldi
hann 'óheppilegt, ef yfirlýsing;
landstjórans vekti vonir í Ind-
landi um fullkomna sjálfstjórn í
náinni framtíð. Stanley Baldwin,.
leiðtogi íhaldsflokksins, talaði
einmg í málinu og lét svipaðar
skoðanir í ljós og Lloyd George.
Ráðherra Indlandsmála hélt
loks ræðu um málið og komst
svo að orði, að prátt fyrir yfirlýs-
ing landstjórans væri hér um enga
stefnubreytingu að ræða hjá
Bretastjórn. Kvað hann yfirlýs-
inguna fram komna vegna þess,
að Indverjar hefðu látið í ljós
efa um framtíðaráform Breta.
„Smá fer dengsa mínum fram,“
sagði kerlingin; ;,í fyrra gat hann
ekki sagt nema dandinn, dandinn,
en nú segir hann fullum stöfum
fjandinn, fjandinn." - Líkt er um
„Mogga“-dengsana og dengsa
kerlingar pessarar. Undanfarið
hafa þeir öðru hvoru verið að
tæpa á þvi, að Haraldur væri að
heimta „blóðsúthellingar“, en
aldrei tilfært nein ummæli eftir
honum í pá átt, sem heldur ekki
var hægt, pví að pau eru engin
til; hafa peir því látið sér nægja
að tala tæpitunjpi og dylgja sitt
á hvað. En dengsunum er að
„fara fram“. Á fimtudaginn herða
peir upp hugann og prenta sínar
eigin lygar innan gæsarlappa til
pess að reyna að, telja lesendum
trú um, að upp séu tekin orð
Haralds. Setningin, sem þeir
prenta innan gæsarlappa og
eigna Haraldi, hljóðar svo: „Ef
bændur vilja ekki með góðu fall-
ast á kröfur vor jafnaðarmanna,
veiður að >oma til blóðsúthell-
inga.“ Og penna boðskap segja