Morgunblaðið - 19.03.1960, Blaðsíða 8

8
M ORGVTSKLÁfítÐ
Laugardagur 19. marz 1960
Útg.: H.f Arvakur, Reykjavík.
yramkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 40,00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 2.00 eintakið.
UTAN UR HEIMI
VERTÍÐIN OG
FRAMLEIÐSLAN
■yERTÍÐIN stendur nú sem
hæst. Yfirleitt má segja,
að hún hafi gengið vel í flest-
um verstöðvum. Gæftir hafa
verið sæmilegar og afli góð-
ur. Netaveiði er nú almennt
hafin og þar með komið að
mesta annatíma vertíðarinn-
ar Netaveiðarnar hafa verið
að færast mjög í vöxt á und-
anförnum árum. Má segja, að
netin séu stórvirkustu og af-
kastamestu veiðitæki báta-
flotans á vetrarvertíð. Ýmsir
sjómenn telja að vísu að
gjalda beri varúð við notk-
un þeirra, a. m. k. á hrygn-
ingarsvæðum fiskjarins. Er
áreiðanlega æskilegt að þeim
ábendingum sé gefinn gaum-
ur. Ofveiðin bitnar fyrr eða
síðar á sjómönnunum sjálf-
um. Yið verðum að gæta þess,
að ekki er allt fengið með því
að færa fiskveiðitakmörkin
út og banna togveiðar innan
þeirra. Við verðum að haga
veiðiaðferðum okkar skyn-
samlega innan sjálfar fisk-
veiðilandhelginnar.
Þátttakan
í fiskveiðunum
Allmikil brögð hafa verið að
Vinnuaflsskorti í mörgum ver-
stöðvum á þessum vetri. Sér-
staklega hefur vinnuafls-
skorturinn bitnað hart á tog-
urunum. Hafa sumir þeirra
orðið að liggja við landfestar
í lengri eða skemmri tíma
vegna þess að ekki hefur ver-
ið hægt að fá mannskap á þá.
Til þessa hefur bátaflotanum
orðið betur til liðs. Þó mun
skortur á sjómönnum einnig
hafa skapað bátaútgerðinni
verulega erfiðleika.
Við svo búið má vissulega
ekki standa. Fiskiskipafloti
okkar á ekki að þurfa að
liggja í höfn í bið eftir er-
lendum sjómönnum. Við eig-
um og verðum að hafa mann-
dóm til þess að tryggja hon-
um innlendan mannafla.
Þetta er ekki hvað sízt mikil-
vægt nú. Óhætt er að full-
yrða, að árangur hinna nauð-
synlegu viðreisnarráðstaf-
anna, sem gerðar hafa verið
í efnahagsmálum þjóðarinn-
ar velti mjög á því að við
getum einmitt nú haldið fram
leiðslunni í fullum gangi og
aukið útflutningsverðmæti
hennar verulega.
Þegnskylduvinna?
Það er vitanlega æskileg-
ast, að þjóðin auki þátttöku
sína í útflutningsframleiðsl-
unni af fúsum og frjálsum
vilja. En ef hún ekki gerir
það, ef stórfelldur skortur á
sjómönnum heldur áfram að
ríkja á næstu vertíðum, kem-
ur það fyllilega til greina, sem
ýmsir hafa minnzt á, að taka
upp einhvers konar þegn-
skylduvinnu í þágu útflutn-
ingsframleiðslunnar. Enginn
ungur Islendingur t. d. á aldr-
inum 18—25 ára er vissulega
of góður til þess að vinna
6—8 mánuði á fiskiskipi til
þess að unnt sé að reka þau
framleiðslutæki, sem afkoma
þjóðarinnar veltur að lang-
samlegu mestu leyti á. Ungt
skólafólk í ýmsum verstöðv-
um, hefur líka oftlega sýnt
það, að það hefur fullan skiln-
ing á þörf framleiðslunn-
ar fyrir vinnuafl. Stórir hóp-
ar af æskufólki hafa tekið
upp störf í hraðfrystihúsum
og vinnslustöðvum, þegar
mest hefur borizt að af fiski
um hávertíðina. Að störfum
þessa unga fólks hefur víða
orðið mikið gagn.
Við íslendingar verðum að
gera okkur það ljóst, að við
getum ekki krafizt lífskjara
sem eru fylJilega sambærileg
við það sem bezt þekkist með-
al annarra þjóða, án þess að
leggja eitthvað á okkur, án
þess að leggja okkur fram um
að halda framleiðslutækjum
okkar í gangi og tryggja heil-
brigðan rekstrargrundvöll
þeirra.
Grundvöllur
félagslegs öryggis
Á því leikur enginn vafi, að
því aðeins getum við haldið
uppi fullkominni félagsmála-
löggjöf og skapað þjóðinni fé-
lagslegt öryggi að atvinnu-
vegir okkar og framleiðslu-
tæki séu rekin á heilbrigðum
grundvelli.
Ef hallarekstur undan-
farinna ára heldur áfram,
getur það .ekki haft aðrar
afleiðingar en versnandi
lífskjör, minnkandi fram-
kvæmdir og kyrrstöðu í
landinu. En þetta vill ís-
lenzka þjóðin ekki að ger-
ist. —
Rœður
eitt
atkvæði
FYRIR rúmri viku sat laganefnd
öldungadeildar Kalíforníu á f undi
og ræddi tillögu Browns ríkis-
stjóra um að dauðarefsing yrði
afnunnn. Stóð fundurinn í 12V2
klukkustund og að honum lokn-
um var gengið til atxvæða um
tiiiöguna. Var tillaga ríkisstjór-
ans felid með 8 atkvæðum gegn
7. Eii.s atkvæðis muriur virðist
eiga að ráða því að Caiyl Chess-
man eg tuttugu og þrír aðrir
dauðadæmdir fangar í San Quen-
tin fangelsinu verða teknir af
lífi.
Tvisvar áður hefir eins at-
kvæðis munur ráðið örlögum
Chessmans. Brown ríkisstjóri hef
ur tvisvar farið fram á það að
Hæstiréttur Kaliforníu breyti
dómi Chessman í ævilanga fang-
elsisvist, en Hæstiréttur neitaði
í bæði skiptin með 4 atkvæðum
gegn 3 að verða við þeim tilmæi-
um.
Nú kveðst Brown ekki geta
gert meira í málinu. Eina vonin
sé að Hæstíréttur endurskoði
dóm sinn með tilliti til hins litla
atkvæðamunar hjá laganefnd-
inni. Jafnvel Eisenhower forseti
hefur ekki völd til að náða C'hess
man. Málið heyrir algjörlega
undir dómstóla Kaliforníuríkis,
er algjört innanríkismál. Af 50
rÍKjum Bandaríkjanna, hafa að-
eins sjö afnumið dauðarefsingu.
En níu ilki, sem áður höfðu af-
numið dauðarefsingu, hafa nú
komið henni á aftur.
örlögum Chessmans?
Mál Chessmans hefur vakið
feikna athygli um alian heim. Var
hann fyrst dæmdur til dauða ár-
ið 1948, og þar sem svo Íangt er
um liðið, skal hér aðeins rakinn
ferill hans.
UPPRUNINN
Caryl Wittier Chessman er
fæddur árið 1921. Faðir hans
vann í kvikmyndaveri í Holly-
wood við þöglar myndir og var
skuldum vafinn. Hafði hann tvisv
ar gert tilraunir til að fremja
sjálfsmorð, áður en sonurinn
fæddist. Móðir hans hafði lent í
bifreiðaslysi og var hálflömuð
örkumlakona. Var .Chessman
mjög hændur að henni.
Sem barn var Chessman skyn-
ugur, lífsglaður og mannblend-
inn, en eftir gjaldþrot föðurins,
snerist hugur hans smám saman
í hatur á mannfélaginu.
Ohessman var fyrst handtekinn
fyrir þjófnað úr búð „til að
hjáipa foreldrum sínum“, og var
honum þá komið fyrir á uppeld-
isstofnun fyrir unglinga. Þaðan
var hann látinn laus árið 1938, en
var oft tekinn fastur næstu tíu
árin og má segja að helmingi
þessi tíma hafi hann varið innan
fangelsisveggja.
23. JANÚAR 1948
Svo rann upp föstudagurinn 23.
janúar 1948.
Tveir lögregluþjónar voru á
eftirlitsferð í bifreið í Holly-
wood. Klukkan var 40 mínútur
gengin í átta um kvöldið. Allt í
einu kom á móti þeim Ford-bif-
reið, sem alveg samsvaraði lýs-
ingu, sem sendistöðvai lögregl-
unnar höfðu útvarpað dag og nótt
undanfarnar vikur. Lögregluþjón
arnir sneru við og hugðust hafa
tal af ökumanni Ford-bifreiðar-
innar. En þegar hann varð var
við t:tirförina jók hann ferðina,
og hófst nú æðisgenginn kapp-
akstur. Lögregluþjónarnir voru
nú sannfærðir um að sá sem þeir
eitu væri eftirlýstur glæpamað-
ur, sem lögregla Los Angeles og
nálægra borga hafði árangurs-
laust reynt að handsama undan-
farnar vikur.
Um nokkurra vikna skeið
hafði þessi ofbeldismaður fyllt
íbúa, eða öllu heldur elskendur,
Dauðaklefinn
Los Angeles ótta og skelfingu.
Hann hafði þá reglu að aka um
afskekkt stræti í útjöðrum borg-
arinnar, þar sem oft stóðu bílar
plskenda með slökkt ljós. Þegar
hann kom auga á bráðina, kveikti
hann á rauðu merkjaljósi eins og
notuð eru af lögreglu- og sjúkra-
bifreiðum, en því hafði hann kom
ið fyrir á Ford-bifreiðinni. Var
þetta gert til að fórnardýrin
héldu að hér væri lögreglan á
ferð. Þvínæst gekk hann að bíl
elskendanna, lýsti hann upp með
vasaljósi, og heimtaði að fá að
sjá skilríki þeirra. En í Banda-
ríkjunum eru skilríkin venjulega
áföst við peningaveskið. Þegar
elskendurnir drógu upp penmga-
veski sín, fengu þeir að líta
skammbyssuhlaup árásarmanns-
ins.
HANDTEKINN
Stundum tók hann aðeins pen
ingana, stundum stakk hann öllu
í vasann. Svo tók hann oftar og
oftar að þvinga konurnar til að
fara með sér. Ef þær báðu hann
vægðar, hlustaði hann án þess að
grípa fram í. En þegar þögn varð,
spurði hann „búin“? Ef svarið
var jákvætt, framkvæmdi hann
sinn ósiðsamlega verknað. Ef
konan brast í grát, beið hann ró-
legur þar til hún hætti og spurði
svo „loksins búin“?
Dagblöðin réðust hart á lög-
regluna fyrir að hafa ekki upp á
árásarmanninum, en allar tilraun
ir voru til einskis, þar til þetta
föstudagskvöld, þegar lögreglu-
bifreiðin elti flýjandi Ford-bif-
reiðina.
Eltingaleiknum lauk í hliðar-
götu. Þegar Ford-bifreiðin reyndi
að snúa við, ók lögreglan á hana.
Ökumaðurinn reyndi að hlaupa
burtu, en á sjö metra færi skaut
annar lögregluþjónanna á flótta-
manninn og hæfði hann framan
í ennið og fletti af því skinni og
hári. Flóttamaðurinn reyndist
vera Caryl Wittier Ohessman.
DÆMDUR
Fimm mánuðum seinna, hinn
2 5. júní 1948, var hann dæmdur
fyrir 17 afbrot, rán, brottnám og
nauðganir. Fyrir 15 afbrotanna
hlaut hann fangelsisdóma, þar af
einn í ævilangt fangelsi. En fyrir
tvö afbrotana úrskurðuðu kvið-
dómendur — ellefu konur og einn
maður — að hann skyldi tekinn
Frh. á bls. 15.