Morgunblaðið - 19.03.1960, Blaðsíða 9

Laugardagur 19. marz 1960
MORCVIS HL AÐIÐ
9
Bœndur kynntust merk-
um tilraunum í Afvinnu-
deild Háskólans
MIÐVIKUDAGINN 16. marz
bauð Búnaðardeild Atvinnudeild-
ar Háskólans Búnaðarþingi og
stjórn Búnaðarfélags íslands og
starfsmönnum þess heim, til að
kynnast því starfi, sem þar er
unnið. Viðstaddir voru landbún-
aðarmálaráðherra Ingólfur Jóns-
son og menntamálaráðherra
Gylfi Þ. Gíslason.
Framkvæmdastjóri Búnaðar-
deildarinnar, dr. Halldór Pálsson,
bauð gesti velkomna með stuttri
ræðu og síðan ávarpaði Stein-
grímur Hermannson, formaður
Rannsóknarráðs ríkisins gestina.
Þá kynntu starfsmenn deildar-
innar starf sitt, en það eru allt
vísindamenn, hver á sínu sviði,-
Engar sýruverkanir af Kjarna
Dr. Björn Jóhannesson verk-
fræðingur sagði m.a. í sínu er-
indi, að samkvæmt tilraunum
með „Kjarna“ væri ekki hægt að
merkja neinar sýruverkanir í
jarðvegi enn sem komið er, en
Áburðarverksmiðjan hefur þetta
mál nú til athugunar, og óskir
hafa komið frá bændum um að
fá á markaðinn blandaðan áburð.
Einnig sagði hann frá kortagerð
af gróðurlendi landsins, en hann
hefur unnið við það að undan-
íórnu.
Nýir stofnar af kartöflum
Sturla Friðriksson magister
benti á í sínu erindi að fóðurkál
og íóðurrófur gætu lengt sumarið
að minnsta kosti um mánuð og
taldi hann að fóðurrófur gætu
gefið uppskeru af ha. sem svar-
aði 160 kg. af töðu miðað við
þurrefni.
Sturla hefur með höndum
jurtakynbætur alls konar og hef-
ur honum tekizt að rækta t.d.
alfaalfa jurt með helmingi færri
litningum en móðurpiantan hef-
ur, en það hefur mikla þýðingu
þegar leysa skal ýmis atriði
arfgengisfræðinnar. Einnig hefur
Sturla myndað nýja stofna af
kartöflum, sem ræktaðar eru uþp
af fræjum en þeir geta síðar meir
haft mikla þýðingu fyrir kar-
töfluræktina í landinu.
Kartöfluhnúðormurinn
og grasmaðkurinn
Ingólfur Davíðsson grasafræð-
ingur sagði frá baráttu deildar-
innar við kartöfluhnúðorminn og
væri nú í undirbúningi löggjöf á
Alþingi um bann við að nota
sýkta kartöflugarða.
Geir Gígja skordýrafræðingur
sagði frá rannsóknum sínum á
grasmaðkinum og væri hann bú-
inn að skrifa vísindalega ritgerð
um hann, sem væri nú til í hand-
riti en grasmaðkurinn hefur eins
og kunnugt er gert Islendingum
mikið tjón frá því landið byggð-
ist.
Áhrif Ijóssins á gangmál ánna
Dr. Halldór Pálsson ræddi um
ýmsar merkar tilraunir í sauð-
fjárræktinni og m.a. um hor-
mónatilraun, til þess að auka frjó
semi áa og getur verið hagkvæmt
fyrir þá, sem hafa leyst fullkom-
lega fóðurspursmál sitt að nota
hormóna til þess að auka frjó-
semina.
1 desember sl. var byrjað á
merkri tilraun á kynbótabúinu að
Hesti í Borgarfirði um áhrif ljóss
ins á gangmál ánna. Þessa til-
raun á eftir að endurtaka vegna
þess að tíminn var of stuttur, en
þessi byrjun sýnir þó að ekki
skyldu bændur hafa ljós í fjár-
húsum sínum fyrri hluta vetrar
um nætur.
Einnig skýrði dr. Halldór frá
beitartilraun, sem gerð var á
Hjarðarheiði á Snæfellsnesi.
Sauðfé var beitt á framræst mýr-
lendi og var borið á landið að
nokkrum hluta. Þrátt fyrir mik-
inn grasvöxt sýndi það sig að
sauðfé þreifst þar verr seinni
hluta sumarsins en það sem gekk
frjálst á afrétti, en geldneyti þrif-
ust ágætlega.
Ullarmagn minna,
lambaþungi meiri
Stefán Aðalsteinsson, eini sér-
fræðingurinn sem við eigum í
öllu því er viðkemur ull, skýrði
frá tilraun sem gerð var á Reyk-
hólum á síðastliðnu ári, en hún
var þannig framkvæmd að 40
lömbum var skipað í tvo flokka.
Annar flokkurinn var klipptur
um haustið en hin höfð til sam-
anburðar. Lömbin voru fóðruð
eins. Heypt var til þeirra um
veturnætur.
Niðurstöður urðu þær, að heild
ar ullarmagn af klipptu lömbun-
Dó af harmi?
BEVERLY Hills Kaliforniu
Kona tenórsöngvarans
fræga, Mario Lanza, sem
varð bráðkvaddur i Róma-
borg 7. október sl., fannst
látin sl. föstudag í svefn-
herberginu á heimili sinu.
l'firlýsing hefir verið gefin
um, að dánarorsök hafi ver-
ið „eðlileg“.
Það var kunnugt, að hið
sviplega andiát Lanza fékk
mjög á konu hans, og kunn-
ingjar hennar segja, að hún
hafi aldrei náð sér eftir það
áfall. Nánustu vinir þeirra
ltjóna hafa jafnvei látið í
það skína, að þeir telji að
hún hafi beinlínis dáið af
liarmi.
um var minna, en það mUn hafa
stafað af því að ullin á þeim var
greiðari og þau týndu henni frek-
ar um vorið. Klippti flokkurinn
fóðraðist aðeins betur. Lömbin
voru 1 kg. þyngri nýfædd og við
slátrun um haustið reyndist
kjötþungi þeirra 2,5 kg. meiri að
meðaltali en hjá þeim flokknum,
sem hafði fengið að halda ull
sinni um veturinn.
Stefán vinnur nú að því að
athuga arfgengi gráa sauðarlit-
arins, en nú eru gráar gærur í
mjög góðu verði, þar eð þær eru
notaðar í loðfeldi.
íblöndunarefni í súrhey
Pétur Gunnarsson, tilrauna-
stjóri, talaði um tilraunir í sam-
bandi við votheysgerð, og þar á
meðal ýms íblöndunarefni í því
sambandi, en erfitt er að fram-
leiða gott vothey án þeirra.
íblöndunarefnin eru mjög dýr,
en við verðum að flytja þau öll
inn og mælti Pétur helzt með
maurasýru og melasse, en það er
úrgangsefni, sem kemur við fram
leiðslu sykurs. Einnig sá Pétur
um tilraunir með fúkalyf gegn
Hvanneyrarveikinni, en hún vill
geisa sem eldur í sinu, ef slæmt
vothey og þurrheysrekjur eru
gefnar. Þessar tilraunir hafa sýnt
að þessi lyf koma að ágætum not
um og þó einkum Aromysin, en
takmarkið er það ekki þurfi
að gefa skemmt fóður.
Pétur talaði nokkuð um kjarn-
fóður og sagði hann að um 70%
af öllu kjarnfóðri í Bandaríkjun-
um væri flutt heim til bænda
ósekkjað og spöruðu bændur um
270 kr. á tonn við það. Þá sagði
hann frá samburðar tilraun á
töðu og töðu af gömlum túnum
hvað efnainnihald snertir og
reyndist nýræktartaðan vera
verri og það litið magn var í
henni af steinefnum, að ekki
dugði handa kúm í geldstöðu
hvað þá handa kúm í fullri nyt.
Form. Búnaðarfélags íslands
og forseti Búnaðarþings Þor-
steinn Sigurðsson á Vatnsleysu
þökkuðu höfðinglegar móttökur
og mikinn fróðleik.
Sv. G.
Brúðuleikhúsið frumsýndi um siðustu helgi brúðuleikinn
„Gosa“ í Iðnó. Vakti brúðan Gosi mikla hrifningu hjá ungtt
áhorfendunum. Á sunnudaginn kl. 4 verður önnur sýning á
leiknum, og er ætlunin að hafa sýningar nokkra næstu sunuu-
daga á eftir. Sýningarnar eru á vegum Æskulýðsráðs.
Sat í stjórn fyrirtækis-
ins — og engar bætur
í HÆSTARÉTTI er gengirm dóm-
ur í skaðabótamáli frá Vest-
mannaeyjum. Húsgagnasmiður,
Þorvaldur örn Vigfússon, Hóla-
götu 43 þar í bænum, höfðaði
málið gegn Nýja Kompaníinu h.f.
þar, til greiðslu skaðabóta að
fjárhæð kr. 317.668,55 auk vaxta
frá 15. okt. 1956.
Þennan dag varð Þorvaldur
Örn fyrir því slysi í vinnustofu
Nýja Kompanisins, að hægri
hönd lenti í vélhefli með þeim af
leiðingum að hann missti framan
af þrem fingrum handarinnar.
Nýja Kompaniið var sýknað í
undirrétti. í Hæstarétti var sá
dómur staðfestur og segir svo í
forsendum dóms Hæstaréttar:
Árið 1960, mánudaginn 14.
marz, var í Hæstarétti í málinu
nr. 67/1959:
Kristmann Gubmundsson skrifar um
För um fornar hetgislóðir
FÖR UM FORNAR
HELGISLÓÐIR
Eftir Sigurð Einarsson.
ísafoldarprentsmiðja.
Það skal játað, að ég bjóst við
talsvert miklu, af ferðabók frá
Landinu helga, eftir Sigurð Ein-
arsson í Holti. Og því var það
uff ég les með hálfgerðri ólund
fyrstu kafla bókarinnar, eigin-
lega allt þar til að höf. kom til
Landsins helga. Þetta eru svo
sem ágætar ferðalýsingar, ekki
vantar það, Sigurður kann bæði
að sjá og segja frá því sem máli
skiptir. En nú hefur maður lesið
svoddan fjandafælu af bókum og
frásögnum um þessi lönd, sem
hann fer um í fyrri hluta bókar-
innar, og það er eins og höf.
finni það sjálfur, því að hann
nær sér ekki verulega á strik
fyrr en hann nálgast hina helgu
jörð. En úr því hætti ég líka að
geispa og líta á klukkuna, þó að
talsvert væri liðið á nótt er ég
kom að þessum köflum. Ég hef,
í stuttu máli sagt, aldrei lesið
jafn bráðlifandi lýsingu, frá hinu
helga landi, þar sem Frelsari vor
fæddist og gekk um í æsku sinni
og manndómi, heldur en þessar
greinar Sigurðar í Holti. Honum
tekst meðal annars, að gera
Jerúsalem svo bráðlifandi fyrir
hugskotssjónum lesandans, að
manni finnst blátt áfram að mað-
ur hafi verið honum samferð að
minnsta kosti úr því að hann
fer yfir ána Jórdan, og leggur
af stað upp brekkurnar til þess-
arar fornu höfuðborgar Júða. —
Sr. Sigurður Einarsson
Það er augljóst að för þessi hef-
ur haft mikla þýðingu í lífi höf-
undarins, frásögn hans ber þess
merki, hún er blátt áfram inn-
blásin, jafnvel þó að þar sé einatt
notuð einfaldari orð enn Sig-
urður á vanda til. En þarna lifir
allt, landslagið, borgirnar, menn-
irnir fortið og nútíð, jafnvel
framtíðin! Lýsingarnar á eldri
hluta Jerúsalemsborgar, og stöð-
um sem bundnir eru við líf og
dauða Jesú, eru bráðlifandi og
heillandi í senn, þar er hvergi
bláþráður á. Ég held að Sigurði
hafi fátt tekizt betur í prósa, en
þessar lýsingar. Honum tekst að
láta lesandann sjá með augum
sínum, finna með taugum sín-
um, það er ekki lítið afrek og
heldur sjaldgæft í ferðabókum.
Fróðleik um forna sögu borgar-
innar og úr lífi Jesú, er hæfilega
dreift um nútímalýsingarnar, svo
að þær eignast af því ilm og lit,
sem gerir þær að töfrandi lesn-
ingu. Athuganir hans á ýmsum
greinum guðspjallanna, eru mjög
athygilsverðar, eins og til dæm-
is á frásögninni um piltinn, sem
stekkur nakinn úr höndum her-
mannanna, og fyrst og fremst at-
hugun hans á frásögn Jóhannes-
ar um brauðin fimm og fiskana
tvo. Það er eins og veruleiki
þessa kraftaverks færist næ’r
manni og verði eðlilegur, eftir að
höf. er búinn að skýra frá athug-
unum sínum.
Já, það er einmitt eins og hið
heilaga land verði meiri veru-
leiki og færist nær eftir lestur
bókar Sigurðar. Það er höfuð-
kostur hennar, og fyrir bragðið
verður hún ekki lesin aðeins einu
sinni, heldur mun oft verða tek-
in ofan úr hillunni og lesin aft-
ur, síðari hluti hennar að minnsta
kosti.
Bókin er smekklega og vel út
gefin. Nokkrar ágætar ljós-
myndir prýða hana.
Áfrýjandi, Þorvaldur Örn Vig-
fússon, sem hefur skotið máli
þessu til Hæstaréttar með stefnu
21. apríl 1959 og fengið gjafsókn
hér fyrir dómi, krefst þess, að
stefndi verði dæmdur til að
greiða honum kr. 317.668,55 eða
til vara lægri fjárhæð ásamt 6%
ársvöxtum frá 15. október 1956
til greiðsludags svo og málskostn
að í héraði og fyrir Hæstarétti
eins og málið væri ekki gjafsókn-
armál gegn Nýja Kompaníinu h.f,
hér fyrir dómi.
Stefndi krefst staðfestingar
hins áfrýjaða dóms og málskostn-
aðar fyrir Hæstarétti að matt
dómsins.
Ný gögn
Eftir að dómur gekk í héraði
hefur verið aflað ýmissa nýrr*
gagna. Vitni hafa verið leidd og
áfrýjandi hefur að nýju komið
fyrir dóm. Skoðunargerð hefur
farið fram á vélhefli þeim, sem
um ræðir í málinu, og einnig
hefur verið aflað álits öryggis-
málastjóra um vélhefil þann og
hættu þá, sem af notkun hans
kann að hafa stafað. Kveður ör-
yggismálastjóri vélhefil þann,
sem um var að ræða, vera búinn
hlíf yfir hefilvalsinum og telur,
að hún hefði komið í veg fyrir
slysið, hefði hún verið á vélinni.
í svipaða átt hnígur álitsgerð
hinna dómkvöddú skoðunar-
manna.
Kröfurnar rökstuddar —
Sjálfur i stjórn fyrirtækisins
Áfrýjandi (Þorvaldur Örn Vig-
fússon) styður kröfu sína um
skaðabætur fyrst og fremst þeim
rökum, að öryggisbúnaði vélhef-
ilsins hafi verið áfátt, þar sem
á hann hafi vantað hlíf til varnar
slysum, er við hann var unnið.
Beri stefndi (Nýja Kompaníið)
ábyrgð á þessu. Áfrýjandi var í
stjórn hins stefnda félags, vann
sjálfur við vélhefilinn og þekkti
gerla til slíkra véla og verka.
Bar honum þá sem stjórnanda í
félaginu skylda til að hefjast
handa um, að öryggishlíf væri
sett á vélhefilinn, og getur hann
því ekki haft uppi kröfur á hend-
ur félaginu sökum þess, að þetta
var vanrækt, er honum sjálfum
bar að annast.
Sökin hans
f öðru lagi heldur áfrýjandi
(Þ.ö.V.) því fram, að trésmíði,
einkum með ýmis konar vélum,
sé hættulegur atvinnurekstur, og
í Frh. á bls. 15.