Morgunblaðið - 25.03.1960, Blaðsíða 17

Föstudagur 25. marz 1960
MORGUNBLAÐIÐ
17
- / róðri'
Framh. aí bls. 10
við bát nokkru á eftir okkur.
Þetta er Sigurður Pétur, en
hann á trossur sínar á svipuð-
um slóðum og Gullborgin. Við
keyrum fram hjá fyrstu bauj-
unni hans kl. 6,30.
Nú er 'Sigtryggur Sig-
tryggsson kokkur kominn á
ról og farinn að elda graut.
Strákarnir tínast á fætur,
einn og einn og koma aftur í
til þess að fá sér eitthvað í
svanginn. Þeir senda mér
smá augnagotur og heilsa blátt
áfram. Mér er af öllum tekið
vingjarnlega. Nú finn ég að
ég er orðinn svangur, búinn
að dóla uppi í brúnni og kjafta
við Binna alla leiðina út.
Eg finn að sjóveikin æflar
alveg að láta mig í friði og
þess vegna „helli ég mér“ i
grautinn og slátrið, ét brauð
og drekk mjólk. Kjarngóð,
þjóðleg fæða, holl þeim, sem
er að hefja erfiði dagsins.
Kaffið, þennan lífrétt sjó-
mannanna, læt ég ósnert. En
nú er klukkan orðin 6,45 og
við erum komnir að bauju
með gulgrænni veifu. Hún er
okkar. Það er siglt að og
henni kippt inn fyrir borð-
stokkinn. Stjórafærið er sett
á spilið og byrjað að draga
þessa 90 faðma inn. Síðan kem
ur útfari og stjórasteinn og
loks endinn á netinu. Allt veit
ur inn yfir breitt netahjólið
á borðstokknum. Sævar Ben-
ónýsson stýrimaður (sonur
Binna) stendur með gogginn
við hjólið reiðubúinn að góma
þann gula ef hann er eitthvað
, laus í netinu þegar það strekk
ist yfir hjólið. Strákarnir hafa
raðað sér meðfram netarenn-
unni, sem liggur aftur með
borðstokknum stjórnborðs-
megin og nú eru netin látin
renna aftur í skut, þegar spil-
ið hefir kippt þeim upp úr
sjónum. Auk þeirra sem áður
eru nefndir eru á bátnum þeir
Kolbeinn Sigurjónsson 2. vél-
stjóri og hásetarnir Ingi Jó-
hannsson, Gunnar Gíslason,
Jóhann Hauksson, kunningi
minn að norðan og eini mað-
urinn sem ég þekki um borð,
Óskar Þórarinsson og Magnús
Sigurðsson.
— Hann ætlar að verða treg
ur í þessari trossu, segir Binni
og hristir höfuðið.
Þó fer að koma einn og einn
fiskur. Hann er greiddur úr
netinu og fleygt á dekkið.
Loks er fyrsta trossan komin
inn öll og í henni voru ekki
nema 50—60 fiskar. Sigtrygg-
ur hefir nú lokið matseld og
frágangi í kokkhúsi og snar-
ast nú fram á dekkið, blóðgar
fiskinn og lætur síðan falla
niður í lest.
Umsvifalaust er haldið að
næstu trossu, sem er skammt
undan.
Strákamir tylla sér og fá
sér sígarettu á meðan siglt
er á milli, renna niður einni
könnu af kaffi áður en staðið
er upp á ný og sami leikurinn
hefst aftur.
Kojan hans Binna er afturí
og segir hann mér að ég skuli
leggja mig í hana. Ég þigg það.
Ekki verður mér svefnsamt en
rennur þó í brjóst af og til.
Það er talsverður veltingur,
þótt logn sé að mestu. Vélin
malar, spilið suðar og neta-
grjótið skellur í rennuna. Allt
rennur saman í eina hljórn-
kviðu starfs og strits. Þetía
er áreiðanlega erfitt starf og
ekki tilbreytingarríkt en án
efa skemmtilegt þegar sá guli
veltur inn yfir borðstokkinn.
Eftir rúmlega klukkustund-
ar lúr rís ég á fætur og fer upp
1 stýrishús. Þar stendur Binni
enn og umstýrir og nú er
meiri fiskur í trossunni. Við
erum á grunnu vatni rétt fram
an við Þjórsárósana. Uppi á
þaki stýrishússins er skýli,
sem notað er á síldveiðum og
þangað fer ég til að smella af
nokkrum myndum. Þegar ég
kem niður aftur eftir nokkuð
erfiða ferð, því ég kann lítt
fyrir mér í að stíga
ölduna, fimm ég matarlykt
aftan úr kokkhúsi. Þótt erfið-
ið sé ekki mikið hjá mér finn
ég samt til matarlystar. Sjáv-
arloftið virðist hafa hin beztu
áhrif á hana.
Og í þessari trossu eru um
280 fiskar, en svo er talið á
netafiskiríinu. Þá er rætt um
svo og svo mörg hundruð og
þúsund fiska en ekki um
þyngd. Aftur á móti á línunni
er rætt um svo og svo mörg
tonn eftir róðurinn. Þeim
skipsfélögunum finnst þetta
samt ekki mikið. Einu sinni
hafa þeir fengið 2.300 fiska í
eina trossu.
— Þá var sá guli við.
Þá fengu þeir 6.300 fiska i 3
trossur og urðu að skilja tvær
trossur eftir því komið var
kvöld og þeir fundu þær ekki.
Daginn eftir reyndist vera
rúmt þúsund í hvorri tross-
anna, sem eftir lágu, og það
hefði verið vænn róður ef ailt
hefði náðst í einu. Og þet^a
var allt stórfiskur svo að
magnið hefði numið allt að
100 tonnum. Það kemur ó-
sjaldan fyrir að ekki þarf
nema 30—50 fiska í tonnið
svo vænn getur hann verið.
Þar er að sjálfsögðu um gotu-
fisk að ræða, óslægðan.
Um þetta er rabbað meðan
við hámum í okkur saltfisk og
sætsúpu.
ar trossumar og nú skal halda
heim á leið.
Kl. 12.30 er lokið við að
draga og allar trossurnar eru
komnar um borð. Binni á-
kveður að leggja ekki á sama
stað núna, það var svo lélegt
þarna, tæpir 600 fiskar í öllum
trossunum. Hann hefir brugð-
ið sér niður og hlustað í tal-
stöðina, en fengið litlar afla-
fréttir hjá þeim sem utar eru.
Það er nú farið að leita
þarna á nokkuð svipuðum
slóðum, haldið vestur eftir
og út 4 49 faðma dýpi. Tveir
dýptarmælar eða fisksjár
ganga sífellt og alltaf er litið
á þær annað slagið. Síðan er
haldið austur á bóginn aftur
og upp á grynnra vatn. Þar
finnur Binni loks lóðningar,
sem hann gerir sig’ ánægðan
með. (Ég get skotið því hér
inn að næsta dag fékk Gull-
borgin 3.300 fiska og mun hafa
verið með beztan afla þann
dag.)
Þegar Binni er búinn að
horfa á lóðningarnar dálitla
stund segir hann:
— Við hendum helvítis
draslinu hér.
Strákarnir eru komnir upp,
búnir að fá sér kaffisopa og
tilbúnir að leggja.
— Láta fara, segir Binni og
Sævar stýrimaður fleygir
fyrstu baujunni fyrir borð.
Klukkan er 3.30.
Eftir um klukkustund höf-
um við lokið við að leggja all-
Meðan verið var að leggja
spurði ég Binna nokkuð um
hver áhrif hann héldi að það
hefði ef netin tapast. Hann seg
ir að oft komi fyrir að net
tapist. Þar sem sendinn er
botn rekur straumurinn þau
saman í eina bendu. Telur
hann að þau haldi ekki áfram
að fiska í sig þegar svo ar.
Komi það hins vegar fyrir að
trossur slitni við hraunbotn
og verði þannig eftir telur
hann að þau geti haldið áfram
að veiða í tvo til þrjá sólar-
hringa, en þá fer að safnast
’ slý í þau og þá eru þau ekki
hættuleg lengur. Binni tilfær-
ir nokkur dæmi máli sínu til
sönnunar þar sem net hafa
náðst eftir að hafa legið
nokkurn tíma í sjó.
En nú er haldið heim á leið.
Binni fer niður og leggur sig
en Sævar tekur við stjórn-
inni og einn hásetanna stýrir.
Stefnan er tekin austur með
landinu til þess að vera sem
lengst í sæmilega sléttum sjó.
Við sjáum ekki út til Eyja.
En nokkuð frammi á sundinu
sjáum við glitta í öldufald-
ana. Það er hífandi rok og
rigning út við Eyjar. Er við
nálgumst Eyjarnar er tekið
að bregða birtu. Við erum
komnir í stórsjó á ný. Og nú
er ofsinn svo mikill að sæ-
rokið kembir af hverjum öldu
faldi. Við stefnum á Ijósa-
dýrðina í Vestmannaeyjakaup
stað, þar sem ber yfir Eiðið.
Uppi undir Eyjunum er hauga
sjór enda eru 11 vindstig þar
úti og veðrið hefir staðið svo
lengi af sömu átt að sjórinn
hefir náð sér vel upp. Við
nálgumst Faxa, eins og Eyja-
menn kalla Faxasundið.
á-
Mér fannst í morgun, er við
fórum út, vera mikill sjór. En
hann var ekkert hjá þessu.
Það. mátti með sanni segja að
nú dansaði skeiðin. Þessi rúm-
lega 80 tonna bátur var eins
og örlitil skel í heljargreipum
risa. Sjóirnir þyrluðust inn
yfir stefni og hvalbak svo að
vart sá fram á. Ég undraðist
leikni og dirfsku strákanna,
sem hlupu eftir netarennunni
fram í lúkar til að leggja sig.
Þeir voru að hafa vaktaskipti
við stýrið.
Afturí var Sigtryggur að
sjóða saltkjöt. og mér er ekki
grunlaust um að illt hafi verið
að hemja pottinn á eldavél-
inni, en ég hafði svo mikið að
gera við að halda mér sjálfum
að ég hætti ekki á að fara og
gá að því hvernig kokka-
mennskunni reiddi af. Hitt er
víst að sjóðandi saltkjöt feng-
um við að borða þegar komið
var til hafnar.
Nú nálguðumst við Faxa-
sundið og Binni kom upp í
stýrishúsið og tók við stjórn-
inni. Hver risaaldan á fætur
annarri skall á bátnum. En
þaulvanar hendur héldu um
stýrið. Þar stóð maður sem í
40 ár hafði haldið um stýris-
völ, þótt ekki sé hann nema
55 ára gamall.
á------------
Meðan farið var fyrir Heima
klett og siglingin tekin síð-
asta spölin inn í höfnina gat
ég ekki annað en horft högg-
dofa á leikni þessa stjórnanda.
Vindurinn stóð á hlið og bát-
urinn valt eins og kefli. Það
brakaði í hverju tré og storm-
urinn söng í rá og reiða. Nú
var ekki haldið laust um
stýrisvölinn og honum mjakað
lítið eitt til eftir því sem
stefna átti. Nú var stýrinu snú
ið eins hart og kostur var frá
„hart í bak“ yfir í „hart í
stjór“. Og þegar lensinn var
tekinn inn í hafnarmynnið var
nóg að gera við stýrið. Binni
reif opna gluggana á stýris-
húsinu og hvessti augað, en
hann er eineygður, ýmist á
standbergið eða upp til eyjar.
Það var slegið af vélinni og
stýrt af krafti. Nú gilti að
lenda rétt milli garðanna. Og
það tókst. Ein risaaldan færði
bátinn á loft og fleygði hon-
um inn mitt á milli innsigling-
arvitanna. Við voru heilir í
höfn á ný.
Eftir góða málsverð kveð
ég þá félaga og þakka fyrir
ævintýraríka sjóferð, að
minnsta kosti á mælikvarða
landkrabbans. Lítið eitt reik-
ull i spori held ég gegn lemj-
andi rigningunni upp í bæ-
inn.
vig.
* 0 * * 0-0 * 0 0 + -0 * & 0 0 0 m 0 * 0 0 0 0 -0 0 0 00000000000
— Erlent yfirlit
Frafh. af bls. 8
að engin lausn fengist á Alsír-
málinu fyrr en franski herinn
hefði gersigrað uppreisnarmenn.
Hann margendurtók þessa yfir-
lýsingu, sem olli mikilli ólgu og
almennri vanþóknun í Frakk-
landi. Menn höfðu búizt við því
að endalok uppreisnar hermann-
anna í Alsír mundi ryðja braut-
ina til vopnahlés og samkomu-
lags við Serki. .
De Gaulle gaf engar frekari
skýringu á stefnubreytingunm,
en vafalaust liggur að baki mikil
vægt atriði, sem sett hefur strik
í reikninginn hjá de Gaulle og
kollvarpað fyrri áætlunum. En
sagan er ekki á enda. De Gaulle
synjaði ósk tilskilins fjölda þing-
manna um að kvatt yrði til auka
þings til að ræða landbúnaðar-
málin. Gagnrýni heyrðist úr öll-
um áttum og það er mál manna,
að forsetinn hafi nú með öllu
glatað hinni styrku aðstöðu, sem
hann var kominn í eftir að hafa
brotið hermannauppreisnia á
bak aftur.
-M ÞINGKOSNINGARNAR,
0BL sem fram fóru á Ceylon um
síðustu helgi, hafa vakið
heimsathygli. Ekki aðeins
vegna þess að forsætisráð-
yj herrann Dahanayke féil
sjálfur og baðst lausnar,
heldur líka vegna þess að
hlutur kommúnista varð lítill og
hægriflokkarnir unnu á.
Hinir þrír kommúnistaflokkar
eyjarinnar hlutu aðeins 33 þing-
sæti af 151 og sá þeirra, sem ber
nafnið Kommúnistaflokkur Ceyl
on fékk einungis 3 sæti.
Dahanayake grét, þegar hon-
um varð ljóst, að hann hafði fali-
ið — og hann brast aftur í grát,
þegar hann afhenti lausnarbeiðni
sína. Hann hafði gert sér vomr
um sigur.
Minnihlutastjórn.
Dahanayke var menntamála-
ráðherra í stjórn Bandaranaike,
báðir voru þeir í forystu frelsis-
flokksins. En í september í haust
var Bandaranaike myrtur, þá tók
Dahanayke við stjórnartaumun-
um. í desember sagði hann sig
úr flokknum og rauf þing. Da-
hanayke var orðið ólíft í frels-
isflokknum, því hann hafði sak-
að nokkra meðráðherra sína og
flokksbræður um að hafa staðið
að morðinu á Bandaranaike. —
Stofnaði Dahanayke eigin flokk.
En vegna glundroðans í frelsis-
flokknum voru sigurhorfur hans
taldar litlar.
En þá kom ekkja Bandaranaike
til skjalanna og það er einkúm
talið henni að þakka, að flokk-
urinn galt ekki afhroð í ko$n-
ingunum. Frelsisflokkurinn kom
úr kosningunum annar stærsti,
en sameinaði þjóðarflokkurinn,
sem um margra ára skeið fór
með stjórnartaumana, hlaut flest
þingsæti, 50 af 151.
Senanayake, leiðtogi samein-
aða þjóðflokksins, hefur tekið að
sér að mynda minnihlutastjóm.
Brugðið getur til beggja vona
um stuðning annarra flokka við
stjórnina og því ekki sennilegt
að hún verði föst í sessi. En
Senanayake er sagður mjög
hlynntur Vesturveldunum, mun
hagstæðari þeim en Bandaran-
aike, enda þótt frelsisflokkurinn
hafi í seinni tíð tekið æ harð-
ari afstöðu gegn kommúnistum.
Ognarástand ríkir nú i
Suður-Afríku. Lögreglan
hefur beitt skotvopnum
gegn blökkumönnum og
margir hafa farizt. Ástæð-
an til átakanna er sú, að
þeldökkir una ekki lengur
réttarskerðingum þeim, er
þeir verða að þola. Hvítir,
sem eru liðlega 3 millj. eða
um fjórðungur íbúanna, ráða
lögum og lofum.
Eitt af félögum blökkumanna
stóð fyrir aðgerðum þeim, sem
urðu til þess að lögreglan skarst
í leikinn með vopnum. Blökku-
menn eru skyldugir lögum sam-
kvæmt til að bera nafnskírteini.
Þeir fá ekki vinnu án þess að
framvísa skrteininu og lögreglan
getur handtekið þá og varpað
í fangelsi beri þeir ekki skír-
teinið þegar þeir eru utan dyra.
Þetta er gert til að koma í veg
fyrir að blökkumenn leiti at-
vinnu utan síns bæjar- eða sveit-
arfélags. Verði þeir uppvísir. að
slíkri atvinnuleit eru þeir fang-
elsaðir.
Mótmæli blökkumanna voru a
þá lund, að þeir skildu nafnskír-
teinið eftir heima, en gengu síð-
an til næstu lögreglustöðvar til
að láta handtaka sig. Þannig
söfnuðust hundruð saman við
lögreglustöðvar víða í Jóhannes-
ar- og Höfðaborg. Þeir ætluðu
að koma ringulreið á starfsemi
lögreglunnar, enda tókst það. En
úrslitin urðu átakanleg, eins og
fyrr greinir.
Um allan hinn frjálsa heim
hafa einstaklingar og samtök mót
mælt aðgerðum lögreglunnar. —
Samúðarkveðjur til aðstandenda
hinna látnu hafa borizt hvaðan-
æfa að.
Stjórnanadstaðar. í S-Afríku
hefur krafizt þess, að Verwoerd
forsætisráðherra segi af sér, en
hann hefur svarað með því, að
láti hvítir undan siga verðí þeir
traðkaðir niður af blökkumönn-
um. Hann neitaði jafnvel í fyrstu
að láta fara fram opinbera rann-
sókn, en er nú að láta undan í þvl.
Almenningsálitið í heiminum
hefur knúið Suður-Afríkustjóm
til að slaka til um þumlung
h.j.h.

Ttwhmised T£i6bi