Morgunblaðið - 26.03.1960, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 26. marz 1960

Utg.: H.l Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 40,00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 2.00 eintakið.
ALMANNA-
TRYGGINGARNAR
'll'EÐFERÐ frumvarps ríkis-
stjórnarinnar um eflingu
almannatrygginganna er nú
um það bil hálfnuð í Alþingi.
Með þessu frumvarpi eru
stigin einhver þau stærstu
skref, sem stigin hafa verið
fram á við í tryggingarmál-
um þjóðarinnar. Allar grein-
ar bótagreiðslna eru stór-
hækkaðar og margvíslegar
nýjungar, svo sem stóraukn-
ar fjölskyldubætur teknar
upp. Hefur efni frumvarpsins
áður verið rakið og er orðið
alþjóð kunnugt. Má yfirleitt
segja, að því hafi verið
almennt fagnað og miklar
vonir bundnar við fram-
kvæmd þess.
Það er hinsvegar Ijóst, eins
og við mátti búast, að þótt í
þessu frumvarpi felist mikil
framför, þá eru þó margir,
sem meiri kröfur gera og
lengra vilja ganga til umbóta
í þessum þýðingarmiklu mál-
um. Hafa margar slíkar kröf-
ur við mikilvæg rök að styðj-
ast, enda þótt erfitt sé að full-
nægja þeim öllum í einu, og
gera alla ánægða með fram-
kvæmd þessara laga, sem
snerta hagsmuni hvers ein-
asta heimilis í landinu.
Athyglisverðar
maður Framsóknarflokks-
ins í Efri deild atkvæði
með þessari merku og þjóð
nýtu löggjöf.
Þannig var afstaða Fram-
sóknarmanna til tryggingar-
málanna, þegar grundvöllur
var lagður að núgildandi
tryggingarlöggjöf. Þeir vildu
vísa málinu frá. Þeir höfðu
allt á hornum sér og reyndu
að gera þessa merku félags-
málalöggjöf á allan hátt tor-
tryggilega.
Nýtt skref
Nú hafa Sjálfstæðismenn
og Alþýðuflokksmenn á ný
forystu um stórfellda eflingu
almannatrygginganna. Fjöl-
skyldubætur eru auknar stór-
kostlega, gamla fólkið, ör-
yrkjar, sjúklingar, einstæðar
mæður og aðrir bótaþegar fá
stórhækkaðar bætur. Þá hef-
ur Framsóknarflokkurinn aft-
ur allt á hornum sér. Hann
húðskammar ríkisstjórnina
fyrir aðgerðir hennar í trygg-
ingarmálunum og hefur ekk-
ert jákvætt sjálfur til mál-
anna að leggja annað en inni-
haldslausar yfirboðstillögur.
En nú er þó svo komið, að
Framsóknarmenn þora ekki
lengur að greiða atkvæði
gegn tryggingarlöggjöfinni.
umræður
tTmræðurnar, sem fóru
fram um tryggingarmálin í
Neðri deild Alþingis í fyrra-
dag voru hinar athyglisverð-
ustu. Þar var á það bent af
félagsmálaráðherra, að tvö
stærstu sporin, sem stigin
hefðu verið í þróun trygging-
armálanna á undanförnum
árum hefðu byggzt á sam-
vinnu Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins. Með setn-
ingu almannatry ggingalag-
anna árið 1946 undir forystu
nýsköpunarstjórnar Ólafs
Thors var tryggingarmálum
þjóðarinnar komið á nýjan og
traustari grundvöll en nokkru
sinni fyrr. — Tryggingarnar
voru þá jafnframt gerðar víð-
tækari og náðu þá fyrst veru-
lega því marki að geta heitið
almannatryggingar.
Emil Jónsson benti á
það í ræðu sinni sl. fimmtu
dag, að Framsóknarflokk-
urinn hefði flutt tillögu
um það að vísa þessu
merka máli frá árið 1946.
Þegar sú tillaga Framsókn-
armanna hafði verið felld,
greiddi aðeins einn þing-
Grundvöllur félagslegs
öryggis
Það er Sjálfstæðismönnum
hið mesta gleðiefni, að hafa
átt þátt í því að byggja upp
löggjöfina um almannatrygg-
ingar og framkvæmd hennar.
En hitt er þó ekki síður mikil-
vægt, að Sjálfstæðismenn ■
hafa haft forystu um þá at-
vinnulífsuppbyggingu, sem
ein er þess megnug að skapa
grundvöll félagslegs öryggis í
landinu. Á það verður aldrei
of oft bent, að því aðeins get-
um við búið við nauðsynlegt
félagslegt öryggi að við eigum
fullkomin og afkastamikil
framleiðslutæki, til þess að
draga með arð í þjóðarbúið.
Við verðum að geta rekið
framleiðslutæki okkar til
lands og sjávar á heilbrigðum
grundvelli. Frá framleiðsl-
unni verður það fjármagn að !
koma, sem þjóðfélagið síðan
notar til þess að borga með
fjölskyldubætur, ellistyrk, ör-
orkulífeyri, sjúkrabætur,
mæðralaun o. s. frv. Þessu j
mikilvæga atriði má enginn
íslendingur gleyma.
IITAN UR HEIMI
Hluti af salarkynnum neðri málstofu brezka þingrsins, sem nú þykir alltof þröng orðin.
Þröng á þingi
NEÐRI deild brezka þingsins
býr við hin mestu þrengsli.
Þingmenn og annað starfslið
skortir tilfinnanlega olnboga-
rúm — þar er sem sagt þröngt
á þingi í bókstaflegri merk-
ingu. — Og kröfurnar um að
gerðar verði róttækar ráðstaf-
anir til þess að bæta úr þess-
um vandræðum deildarinnar
gerast æ háværari.
— ★—
Þinghúsið brezka var reist um
miðbik síðustu aldar. Þá voru
þingmenn um 200, og þingfundir
stóðu yfirleitt ekki nema þrjá
mánuði árlega. Nú eru þingmenn
irnir aftur á móti orðnir 630
talsins, og þinghaldið stendur um
níu mánuði ár hvert. — Sem sagt
— barnið vex, en brókin ekki.“
★ Þingmenn í uppreisnarhug
Aðeins nokkur hluti þing-
uiaiiiiu xiwxii uuivnu; t

þess að sinna nauðsynleguna
skriftum — og þá verða þeir að
dúsa fjórir og fimm saman i
herbergi. I öllu þinghúsinu fyrir
finnast aðeins 181 skrifborð — og
Hið íslenzka orð-
tak „barnið vex,
en brókin ekki“
hefir sannazt
áþreifanlega í
\ neðri deild brezka \
\ )
|þingsins. Þingmenn \
kvarta sáran um i
þrengsli og slæm \
starf sskilyrði... i
hvorki eru þar við höndina borð-
lampar né símatæki. Þingmenn
sjást tíðum tylla sér í glugga-
kisturnar á meðan þeir lesa fyr*
ir bréf sín — hvergi er auður
stóll. — Áríðandi fundir eru
haldnir í göngum hússins, þar
sem fundarmenn sitja á hörðum
trébekkjum. Þar er sífelldur um-
gangur — og ýmislegt heyrist,
sem raunverulega er ekki ætlað
„að fara lengra“. — Og nú er
ástandið orðið slíkt, að þingmenn
neðri deildarinnar eru komnír í
uppreisnarhug — og bera fram
háværar kröfur um „þjóðnýt-
ingu“ neðri deildarinnar, eins og
sumir gárungarnir nefna það.
Myndin sýnir hluta af brezka
þinghúsinu og hinn fræga Big
Ben -klukkuturn.
★ Þingmenn „gestir“ á þingi!
Að baki þessari kröfu liggur
m. a. sú einkennilega staðreynd,
að þingið er ekki „húsbóndi á
sínu heimili". — Þinghúsið heit-
ir raunverulega „Westminster-
höllin" og er konungleg höll, þar
sem þingmenn eru gestir, ef svo
má segja. — Stjórn hallarinnar
er í höndum konunglegs em-
bættismanns, hins svonefnda
„stórkanslara", sem er fulltrúi og
umboðsmaður drottningar. —
Þetta embætti gengur að erfðum
— og skiptist milli þriggja aðals-
ætta. Nú er markgreifinn af
Oholmondeley stórkanslari, en
eftir hans dag gengur embættið
til Lincolnshire-ættarinnar og
þar næst til Ancaster-ættarinnar.
En þá er röðin að nýju komin
að manni af Oholmondeley-ætt-
inni. — Ábyrgðin á viðhaldi og
öllum breytingum þinghússins
hvílir á stórkanslaranum, ásamt
ráðherra þeim, sem opinberar
byggingar heyra undir.
★ Öfund I garð efri deildar.
Um langt árabil hafa hinir „að-
þrengdu" þingmenn neðri deild-
arinnar horft öfundaraugum til
efri deildar (lávarðadeildarinn-
ar), sem einnig er til húsa í höll-
inni. Þar er miklum mun rýmra
um þingmenn — og veldur það
óánægju „kolleganna“ í neðri
deild, ekki sízt þar sem segja má,
að hlutverk lávarðadeildarinnar
sé nú orðið að ýmsu leyti mest-
megnis táknrænt. Skipting hús-
næðisins er frá þeim tímum,
þegar efri deildin var valdamikil.
Þessu hefir ekki verið breytt,
þótt hlutverk deildarinnar sé nú
annað og minna en fyrrum — e.
t. v. í og með vegna þess, að
Sholmondeley lávarður og full-
mektugur stjórnandi og eftirlits-
maður þinghússins á sæti í lá-
varðadeildinni. — A. m. k. hefir
lávarðurinn hingað til staðið
gegn sérhverri „árás“ þeirra
neðri deildar manna, eða hinna
,,óbreyttu“, eins og þeir eru oft
nefndir.
★ „Þjóðnýtingarkrafan“
Til eru áætlanir um að reisa
viðbyggingu, skrifstofuhúsnæði
fyrir þingmenn neðri deildar, við
hlið Big Ben-klukkuturnsins
fræga — en þessar áætlanir eru
reyndar hálfrar aldar gamlar, og
allir eru löngu hættir að gera
ráð fyrir, að þær verði nokkru
sinni framkvæmdar. — Og því
eins heifir sú krafa verið borin
íram, einkum af hálfu Verka-
mannaflokksins, að „Westminster
höllin verði þjóðnýtt" — þ. e. a. s.
að þingmenn skuli vera herrar í
eigin húsum, sem myndi tryggja
það, að þeir fengju nauðsynlegt
olnbogarúm.
★ Eldsvoði eina lausnin!
Eldvarnakerfi þinghússins þyk
ir einnig mjög ábótavant — og
Framh. á bls. 17.