Morgunblaðið - 31.03.1960, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 31. marz 1960
MORCUNBLAÐIÐ
15
Af sjónarhóli
sveitamanns
22. marz
1 DAG hefst einmánuður. Nú er
einn mánuður til sumars — einn
mánuður eftir af þessum vetri,
sem manni finnst þó eiginlega
enginn vetur hafa verið. Og það
sem mest er í varið; hann hefur
verið jafhgóður um land allt, ef
undan eru skildar afleiðingarnar
af fjárskaðaveðrinu í nóvember
á Norðurlandi. Svo voru nokkrar
bylgusur milli hátíða og snemma
á þorranum. Það er eiginiega ai’it
og sumt sem maður hefur haft
af þessum vetri að segja.
Mikill er munurinn frá því sem
var í gamla daga.
Hvernig var veturinn fyrir
hundrað árum?
Hér kemur örstutt lýsing á út-
mánuðunum og vorinu 1860: Vet-
urinn góður til góuloka. Þá sner-
ist til norðanáttar og var hríð og
fannkoma um land allt á hvíta-
sunnu. Þá var slíkt foraðsveður á
Norð-austurlandi að 50 sóknar-
menn urðu veðurtepptir um há-
tíðina á Hofi í Vopnafirði. —
Hafís kom að Norðurlandi um
miðjan marz, ám varð að gefa
inni um sauðburðinn, kýr urðu
gagnslausar, því töður voru upp-
gengnar, svo að nautpeninginn
varð að láta út á gróðurlausa jörð.
— O —
,7á. svona var nú árferðið fyrir
einni öld. Og það átti eftir að
versna mikið, unz harðindin
náðu hámarki á næstsíðasta ára-
tug aldarinnar. Þegar maður nýt-
ur veðurblíðunnar viku eftir viku
um háveturinn, undrast maður
það hvað mest að þjóðin skyldi
lifa af allar þær hörmungar, sem
af harðindunum stöfuðu. Þá kom
oft upp í hugann þessar alkunnu
ljóðlínur Jóns Magnússonar:
Eitt er mest að ertu til,
allt sem þú hefur lifað.
En þótt veturinn hafi verið
með eindæmum góður fram að
þessu og ekki sé nema mánuður
eftir, getur hann samt látið okkur
kenna á valdi sínu og það all
harkalega. — í gær var góuþræll
og það var einn bjartasti og blíð-
asti dagur þessa góða vetrar. Það
var logn og heiðríkja og hitinn
átta sig, og fólkið spókaði sig
úti á stéttunum í hvítu sólskin-
inu. Ég hitti gamlan mann og fór
að dást að góða veðrinu eins og
aðrir. Hann gat ekki annað en
tekið undir það. En hann var
ósköp varfærinn í talinu um tíð-
arfarið. Það var engu líkara, en
hann væri eitthvað tregur til að
láta þennan dásamlega góuþræl
njóta sannmælis. Hvernsvegna?
Vegna þess að hann var tortrygg
inn á þetta góðveður svona
snemma. Hann veit sem er, hve
íslenzk veðrátta er mislynd og
duttlungafull, að það getur verið
talsvert eftir af vetrarhörkum og
vorkuldum enda þótt góa sé lið-
in og kominn einmánuður. Af
eigin reynd þekkir hann haust-
hret og hagleysur og þorradæg-
ur, þegar hann blæs á norðan, og
hann man eftir mörgum koldum
vorum með litlum heyjum og
lambadauða. Þess vegna er bezt
að taka þessum blíðu dógum góu
og einmánaðar með varúð og bú-
ast við hinu misjafna. Það góða
skaðar ekki þegar það kemur.
— O —
Sannleikurinn er líka sá, að
það eru ekki hinir hörðu vetur
sem hafa leikið þjóðina verst.
Það er hægt að þreyta þorrann og
góuna, eíns og þar stendur. En
það voru hin köldu vor, þegar
veturinn kom eftir sumarmál,
sem harðleiknust voru við menn
og málleysingja. En þetta er nú
sem betur fer eitt af því, sem til
heyrir liðna tímanum, og við
höfum ríka ástæðu til að vona
að sá tími komi ekki aftur. Nú
er fóðrun nytpeningsins betur
tryggð en áður, og þó að einhver
áföll ko'mi eru ótal möguleikar
til að bæta þar úr, samanborið
við það sem áður var. Skilningur
bænda er nú óðum að vaxa á því,
að það borgar sig ekki að búa
nema gera vel við skepnurnar,
„fóðra þær til afurða“ eins og
fræðingarnir segja. Og það er
vitanlega ekki hægt nema vera
tryggður með fóður hvernig sem
árar. Þá borgar sig betur að
kaupa kraftfóðrið, þó dýrt sé,
heldur en verða fyrir miklu af-
urðatjóni fyrir vanfóðrun. Sér-
staklega eru bændur komnir að
þessari niðurstöðu hvað kýrnar
snertir, (sama verður með féð
hvað líður) og nú er svo komið
að langflestir bændur landsins
stunda orðið mjólkurframleiðslu
til sölu. Það er ekkert langt síðan
mikið var um það rætt, að skipta
þyrfti landinu í framleiðslusvæði
eftir staðháttum. Mjólkina ætti
að framleiða kringum markaðs-
staðina, en stunda sauðfjárbú-
skap annars staðar á landinu. Þá
var líka talað um að takmarka
kúabúskapinn vegna offram-
leiðslu á mjólkurafurðum.
— O —
Nú er þessu ekki lengur til að
dreifa. Öll fjölgun þjóðarinnar
kemur í kaupstaðina. Hins vegar
fækkar sveitafólkinu enn. Með
sama áframhaldi rekur að því, að
það kemst ekki yfir það að fram
leiða nægar þúvörur á matborð
þjóðarinnar. Kjötið er að vísu
nóg enn sem komið er, en mjólk-
ina er þegar farið að skorta. Þó
er nýlega búið að stofna þrjú ný
mjólkurbú: á Hvammstanga,
Egilsstöðum og Norðfirði. Og all-
ar sveitir austan frá Lónsheiði
vestur að Breiðafirði framleiða
mjólk til sölu nema Öræfi. Samt
óx mjólkin lítið sem ekkert á s.l.
ári. Það átti sínar eðlilegu or-
sakir: 1) Öhagstætt tíðarfar til
heyskapar s.l. sumar og votviðrin
í haust. Þá geltust kýrnar svo
mikið, að mjólkin í Flóabúinu
varð meira en helmingi minni en
þegar hún varð mest á árinu. 2)
Verðhækkunin á fóðurbætinum
vegna bjargráðanna vorið 1958 og
áróður gegn notkun fóðurbætis,
sem talið var að myndi valda of
framleiðslu á óseljanlegum mjólk
urafurðum. Hins vegar óx neyzl-
an, og það svo mjög að salan á
nýmjólk varð 8% meiri á fyrstu
níu mánuðum ársins 1959 heldur
en 1958. Sú mikla auking á sér
einnig tvær orsakir eins og
minnkun framleiðslunnar. 1) Tala
neytenda vex stöðugt bæði með
fjölgun þjóðarinnar og vegna
flutnings fólks úr sveitunum (í
einni nágrannasveit við þann,
sem þetta ritar fækkaði fólki um
tæpl. 12% á s.l. ári). í öðru lagi
vex mjólkurneyzlan á hvern
íbúa, og var hún þó meiri fyrir
heldur en í öðrum löndum. A hin
mikla niðurgreiðsla á mjólkur-
verðinu sinn ríka þátt í því.
Þess er að vænta að eitthvað
muni framleiðslan vaxa þegar
áferði batnar, a.m.k. það mikið
að nægi handa þjóðinni.
Er það vel því að það mun ekki
góðri lukku stýra, ef þjóðin þarf
að fara að kaupa landbúnaðarvör
ur (kjöt og mjólkurvörur) frá
öðrum löndum ofan á allt annað.
Renault Dauphine.
— Bílasýning
Framh. af bls. 10
mörgu leyti eins og á bílum. Og
ég spyr sjálfan mig, — hvernig
stendur á því að íslendingar hafa
aldrei komizt upp á að fá sér
þessa afburða skemmtilegu og
hraðskreiðu báta. Fullkomluga
nógu stórir bátar fyrir Faxafló-
ann kosta þó minna en meðalstór
bíll og innflutningsskattarnir á
þeim yrðu miklu minni. Að vísu
er sumarveðráttan skammvinn á
fslandi, en samt væri vissulega
draumur að sigla einum slíkum
bát til Vestmannaeyja eða Stykk
ishólms eða kringum landið, —
jafnvel til Færeyja.
Ég veit ekki hvað ég á að
telja meira, hin mikla tæknideild
sýningarinnar þótti merkileg.
Ég hef ekkert vit á öllum þessum
græjum, rafmagnsvörum, gúmmí
suðuvörum o.s.frv. En heima á
íslandi eru bílaþvottar mikið
vandamál. En því eru þá ekki
komnir heim þvottagálgarnir,
sem þvo bíla sjálfkrafa og hví
notar engin þvottaefni, sem hindr
ar dropamyndun eftir þvott, svo
að ekkert þarf að pússa. Á þessu
sviði og öllu hinu tæknilega sviðl
kringum bifreiðarnar okkar eru
nú stöðugt stórfelldar framfarir.
Það er enginn vandi að fylgjast
með þeim, aðeins að fara ein-
stöku sinnum á alþjóðlegar sýn-
ingar.
Með því að fara á slíka bíla-
sýningu getur maður einnig
kynnzt því, að um alla veröld er
bifreiðin að verða almennings-
eign. Á næstu 10 árum verður
þróunin vafalaust sú, að hver ein
asti maður sem hefur nokkra
löngun til þess getur veitt sér
þann lúxus að eiga sinn bíl. Sem
sagt, það er enginn lúxus lengur.
Þ. Th.
SKIPAUTGCRB RIKISINS
HEKLA
vestur um land til Akureyrar,
hinn 6. apríl. Tekið á móti flutn-
ingi á morgun og árdegis á laug-
ardag til Patreksfjarðar, Bíldu-
dals, Þingeyrar, Flateyrar, Súg-
andafjarðar, ísafjarðar, Siglu-
fjarðar og Akureyrar. Farseðlar
seldir á þriðjudag.
HERÐURBREIÐ
austur um land til Akureyrar,
hinn 5. april. Tekið á móti flutn-
ingi í dag til Hornafjarðar, Djúpa
vogs, Breiðdalsvíkur, Stöðvar-
fjarðar, Mjóafjarðar, Borgar-
fjarðar, Vopnafjarðar, Bakka-
fjarðar og Kópaskers. Farseðlar
seldir árdegis á mánudag.
» • • •
• • •
v.mv ,$m
Glæsileg
myndabók
1 bókinni er lýst hinum frumstæðu þjóðum nútímans, lifnað-
arháttum, hýbýlum, list og sögu. Hér segir frá Eskimóum,
fjölmörgum þjóðfíokkum Indíána, Eldlendingum, Löppum,
Hottentottum, Búskmönnum, Nýju-Guineubúum, Ástraiíu-
negrum — svo að eitthvað sé nefnt.
Bezía fermingargjöfin