Morgunblaðið - 01.04.1960, Blaðsíða 10

10
MORCVNfíTAfílfí
Fösftidae'ur 1. aorfl 1960
Eríént
I yfirlit j
FYRSTI dagur Krúsjeffs í
París var ekki liðinn, þegar
megintilgangur hans með
Frakklandsförinni varð ljós.
Tilgangurinn er að hræða
Frakka á „þýzka hernaðar-
andanum" og veikja þar með
samstöðu Vesturveldanna í
Þýzkalandsmálunum á leið-
togaráðstefnu stórveldanna,
sem hefst eftir hálfan ann-
an mánuð.
Síðan hefur Krúsjeff hamrað
á því sama dag eftir dag í ræð-
um og viðtölum á ferðinni um
Frakkland, að Adenauer væri að
endurvekja Hitlers-andann í
Þýzkalandi, Bonn-stjórnin væri
sameiginlegur óvinur Frakka og
Rússa, þeir yrðu í sameiningu
að koma nazistunum á kné. Þetta
er gamall söngur.
De Gaulle harður í horn að taka
Og ræður Krúsjeffs vekja allt-
af athygli. Hann talar ekkert
tæpitungumál, er slægur, brögð-
óttur og oftast ósvífinn í ræðum
sínum og hann veit hvernig bezt
3r að haga orðum — svo að þau
komist undir aðalfyrirsagnir
blaðanna á Vesturlöndum.
Krúsjeff hefur ekki hlotið
framúrskarandi móttökur al-
mennings. Kommúnistar hafa
fagnað honum vel, eins og vitað
var fyrir, en yfirleitt hafa mót-
tökur aðeins verið svipur hjá
sjón miðað við það, sem Eisen-
hower og Elísabet Bretadrottn-
ing hlutu í Frakklandi.
Áður en Krúsjeff fer heimleið-
is munu þeir de Gaulle eiga
einkaviðræður og þá mun hinn
síðarnefndi vafalaust segja álit
sitt á áróðrinum gegn Bonn-
stjórninni, því það er vitað mál,
að de Gaulle er jafnvel harð-
ari og ákveðnari en Macmillan
og Eisenhower í samstöðunni með
Adenauer gegn ásælni kommún-
ista í Þýzkalandi.
„Friðarvilji Rússa'*
í ræðum sínum í Frakklandi
hefur Krúsjeff líka lagt áherzlu
á annað atriði, sem vafalaust .heff'
ur gefið honum von um að veikt
gæti samstöðu Vfisturveldanna
og orðið áróðurshagnaður fyrir
Rússa. Það er síðásta gagntilboð
þeirra á þríveldaráðstefnunni í
Genf um bann vi.ð .kjarnorkutil-
raunum. Hann hefur óspart hald-
ið því á lofti, að þarna væri eih-
Beðið eftir Codot
Framh. af bls. 6.
Guðmundur Pálsson leikur
Lucky, hinn þrautpínda og ör-
magna þræl Pozzo’s. Hlutverkið
er í hæsta máta óhugnanlegt og
að mörgu leyti erfitt. Gerir Guð-
mundur hlutverkinu mjög góð
skil. Held ég að hann hafi aldrei
leikið betur en að þessu sinni.
Drenginn leikur Brynjólfur
Bjarnason, dóttursonur Brynjólfs
Jóhannessonar. Er það lítið hlut-
verk.
Leiktjöldin hefur Magnús Páls-
son gert og falla þau vel við
leikinn. Hefur Magnús líka ráðið
búningunum.
Indriði Þorsteinsson hefur þýtt
leikinn. Virtist mér þýðingin
yfirleitt góð, en þó hjó ég stund-
um eftir orðum sem fremur eru
notuð í ritmáli en í töluðu máli.
Því miður var húsið ekki full-
skipað, en leikhúsgestir tóku
leiknum yfirleitt vel og kölluðu
leikendur og leikstjóra fram
hvað eftir annað að leikslokum.
Sumir áhorfendur létu sér þó
fátt um finnast, sem vænta mátti,
því að svo sérstæð leikrít sem
þetta eru ekki við allra hæfi.
Sigurður Grímsson.
Krúsjeff syngur gamlan söng
lægur friðarvilji Rússa sýndur í
verki, þeir mundu nú fallast á
að gera samning um tilrauna-
bann og hefja viðræður um eftir-
litskerfi að því tilskildu, að stór-
veldin hétu því öll að gera held-
ur enngar tilraunir með smá-
sprengjur, sem þó væri hægt að
gera á laun.
Macmillan brá skjótt við
Rússar tóku þar upp gamla
tillögu Breta með dálitlum breyt-
ingum, en Bandaríkjamenn hafa
ekki viljað fallast á þessa fram-
kvæmd málsins. Þeir hafa talið,
að eftirlitskerfið ætti að sitja í
fyrirrúmi, ekki þýddi að ræða
um bann, sem ekki væri hægt
að framfylgja með ströngu eftir-
liti.
Rússar korríu með þessa tillögu
í þann mund, er Krúsjeff var
að láta niður í töskur sínar fyrir
Frakklandsförina. Varð þetta til
þess, ; að Macmillan ferðbjóst í
skýndi og hélt til fundar við
Ei$enhowér itil að ræða rúss-
nesku tiliöguna.
Vandinn í
Camp David
Sjaldan hefur Eisenhower ver-
ið jafnmikill vandi á höndum.
Áttu Bandaríkjamenn að gefa
eftir og fallast á að stöðva til-
raunir án þess að geta haft eftir-
lit með því að Rússar gerðu hið
sama? Litlar kjarnorkusprengj-
ur, sem eru að orku samsvar-
andi allt að 19,000 tonnum af
TNT sprengiefni, er hægt að
sprengja neðanjarðar og neðan-
sjávar án þess að greint sé hvort
um jarðskjálfta eða sprengingu
sé að ræða. Slíkar smátilraunir
eru mjög mikilvægar í vopna-
kapphlaupinu. Og á líka að veita
Rússum forgjöf á því sviði? —
Rússar eru fyrir fátt frægari en
að brjóta gerða samninga og lof-
orð þeirra hafa löngum reynzt
haldlítil hafi þeir séð hagnaðar-
von að brjóta þau. Hvað afvopn-
un og stöðvun kjarnorkutilrauna
snertir veltur öryggi Vesturveld-
anna því á að hægt sé að hafa
eftirlit með að allír aðilar haldi
gerða samninga.
Þjarnxað að brezku stjórninni
En Macmillan gerði sér ekki
ferð vestur út af smámunum, því
í Bretlandi er stöðugt þjarmað að
stjórninni í afvopnunarmálunum
og hún finnur sig knúin til að
tefla jafnvel á tæpasta vaðið. I
Bretlandi er állstór hópur manna,
sem barizt hefur fyrir því að
Bretar eyðileggðu kjarnorku-
vopn sín og létu Rússa og Banda-
ríkjamenn eina um þáu vopn.
Þær skoðanir hafa jafnvel kom-
ið fram, að ef Bretar köstuðu
sínum vopnum mundu Rússar og
Bandaríkjamenn svo hrifnir, að
þeir gerðu hið sama — og þar
með yrði málið leyst. Fáum
finnst þetta sjálfsagt barnalegra
en Rússum, sem gera þó allt til
að styrkja og örfa þessar frómu
sálir.
Teningnum kastað
Þeir Eisenhower og Macmillan
sáu líka fram á það, að yrði til-
boði Rússa hafnað með öllu yrði
það mikið gagnrýnt á Vestur-
löndum og vatn á myllu Rússa.
Þess vegna þurfti að ná sam-
komulagi um að svara Rússum,
en krefjast þó jafnmikillar trygg-
iingar og hægt er að fá á þessu
stigi málsins: Að Rússar hæfu
þegar í stað samstarf við Vest-
urveldin um að leggja grundvöll
að eftirlitskerfi, sem allir aðilar
gætu sætt sig við. Fundunum í
Camp David er nú lokið. Sam-
komulag hefur náðst hvað þetta
snertir. Teningunum er kastað.
Endasprett-
urinn erfið-
astur
Enda þótt fundur þeirra Eis-
enhowers og Macmillans hafi
vakið mikla athygli í Banda-
ríkjunum taka væntanlegar for-
setakosningar þar nú hug manna
æ meira. Forsetakosningarnar
véstan hafs eru slíkur megin
þáttur í stjórnmálalífinu þar, að
allt annað hverfur í skuggann,
þegar kosningabaráttan kemst á
lokastigið.
Á yfirborðinu er það enn að-
eins undirbúningurinn, en bak
við tjöldin er hin raunverulega
barátta löngu hafin. Allmargir
demókratar berjast nú með hnú-
um og hnefum innbyrðis um að
verða fyrir valinu sem forseta-
efni flokksins, en hingað til hef-
ur enginn hættulegur keppi-
nautur Nixons komið fram á
sjónarsviðið í herbúðum repú-
blikana.
Bíða og sjá hvað setur
Kennedy þykir hafa vaxið ás-
megin og sem stendur hefur hann
náð öruggastri fótfestu í hópi
demókrata. Humphrey hefur
ekki staðið sig svo sem menn
bjuggust hálfvegis við og nú hef-
ur einn keppinauturinn bætzt í
hópinn, Symington öldungadeild-
arþingmaður. A. m. k. tveir,
Lyndon Johnson og Adlai Stev-
enson, bíða álengdar og sjá hvað
setur. Það getur verið tvíeggjað
vopn að tilkynna formlega þátt-
töku í kapphlaupinu á þessu stigi
málsins, því endaspretturinn er
enn of langt undan fyrir þá, sem
ekki eru öruggir um að duga
vel.
Margir vantrúaðir á sigur
Kennedys
1 voninni um að keppendurnir
springi á endasprettinum bíða
FRÁ 1. maí munu flugfargjöld
milli íslands og N-Ameríku
lækka samkvæmt samningi
IATA-félaganna um fargjalda-
lækkun á N-Atlantshafsleiðum.
Að því er Mbl. fregnaði í gær
verður hæsta fargjald á leiðinni
fsland — New York með„svefn“-
þotum, $434,40 aðra leiðina,
$782,00 báðar leiðir. Á fyrsta far-
rými skrúfuvéla verður gjaldið
$374,40 aðra leiðina, en
$674,00 báðar leiðir.
„Sparnaðarfargjald" með þot-
um verður $210,40 aðra leiðina,
$378,80 báðar leiðir. Á sams kon-
ar farrými skrúfuvéla verður
fargjaldið $190,40 aðra leið og
342,80 báðar leiðir.
Frá 1. október í haust til 31.
marz næsta árs verður „sparnað-
arfargjald" með skrúfuvélum
$180,40 aðra leið og báðar leiðir
324,80. Er hér um töluverða lækk
un að ræða, því „sparnaðar-
fargjald" Pan American milli
íslands og New York var áður
$355,40 báðar leiðir. Hins vegar
hafa hærri fargjöldin hækkað
enn, því nú er fargjald á 1. far-
•ými $674,00.
Þessi breyting mun ekki hafa
áhrif á gjöld Loftleiða. Hins veg-
Þúsundir lögreglumanna
gæta Krúsjeffs í Frakk-
landsferðinní, de Gaulle vill
greinilega ekki eiga neitt á
hættu. Það er því ekkert
undarlegt þó Krúsjeff
spyrji: Kæri hershöfðingi,
er ég gestur hér, eða hara
venjulegur fangi?
peir Johnson, Stevenson og
nokkrir fleiri. Þegar að þinginu
kemur, sem velur forsetaefni
demókrata, mæta þeir allir með
úrvalslið sitt. Veðrabrigðin þar
gera ekki boð á undan sér. Enda
þótt Kennedy hafi náð styrkastri
aðstöðu eru margir vantrúaðir á
að hann verði fyrir valinu. Allir
keppinautarnir byggja vonir sín-
ar a. m. k. að miklu leyti á því
að flokksþingið hafni Kennedy
vegna þess að hann er kaþólskur.
Mörgum þykir það fjarri lagi að
kaþólskur maður geti unnið for-
setakosningarnar vestra og demó
kratar mundu kasta tækifærinu
til að eignast ítök í Hvíta húsinu,
algerlega á glæ, ef þeir sendu
Kennedy fram.
ar mun þetta verða fargjald Pan
American frá Keflavilk. Engin
breyting mun að því er virðist
ráðgerð á flugleiðum frá íslandi
til Evrópu. Þar hafa Loftleiðir
sama gjald og IATA-félögin,
Flugfélag íslands og Pan Amer-
ican. .
Vfirlýsincf
ÉG undirritaður meðlimur í
klæðskerasveinafél. Skjaldborg
var ekki mættur á aðalfundi fé-
lagsins 29. marz sl.
Mótmæli harðlega samþykkt á
tillögu, sem margt bendir til að
samin hafi verið að Þórsgötu 1,
varðandi mótmæli við aðgerðir
ríkisstjórnarinnar í efnahagsmál
um.
Ég tel að þessar aðgerðir rík-
isstjórnarinnar séu eina lausnin
út úr öngþveiti og uppgjöf
vinstri stjórnarinnar í efnahags-
málum, og harma misnotkun á
nafni félagins með slíkri sam-
þykkt.
Reykjavík, 30. marz 1960.
Ottó Gaiöjónsson.
Lœgra fargjald
Keflavík - New York