Morgunblaðið - 10.05.1960, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 10. maí 1960
MORGVISBLAÐIÐ
13
Einn var ánægöur í
Austur-Þýzkalandi
— íslenzkur kommúnisti
MARGIR telja að veðurfræð-
ingar séu ekki eins og fólk er
flest. Sjálfsagt hefur það sín
áhrif á sálarlíf þeirra að
glíma stöðugt við gátuna um
hvað framtíðin ber í skauti
sínu. Verður rigning á morg-
un og snjókoma hinn daginn,
verður lægðin að hæð eða
hæðin að lægð? Þrátt fyrir
aukna tækni í veðurfræðileg-
um efnum, þá er veðri morg-
undagsins ennþá „spáð“, en
ekki sagt fyrir um það með
öruggri vissu.
Það er því engin furða, þótt
frístundaiðkanir og áhugamál
veðurfræðinga sé önnur, en okk
ar, sem látum oss nægja að labba
út á völl og horfa á knattspyrnu.
Einn velþekktur veðurfræðingur
tók sig til og lauk læknisprófi
finuntugur að aldri, annar arkar
á fjöll og bregður máibandi á
jökla og sá þriðji fylgist með
öllum hræringum í iðrum jarð-
ar og er ekki frá því að fram-
kalla sjálfur smá jarðskjálfta með
neðanjarðarsprengingum til að
íhalda mælunum í hreyfingu.
Menn ypptu því aðeins öxlum
og kenndu ofurlítið í brjósti um
konuna, þegar það spurðist á
Keflavíkurflugvelli að Ingólfur
Aðalsteinsson veðurfræðingur
væri farinn í túr, sem kokkur á
Dísarfellinu. En þar sem ég vissi
að Ingólfur er fæddur og upp-
alinn vestur í Dölum og land-
krabbi í marga ættliði, þá var
mér forvitni á að vita hvernig
hefði staðið á sjóferð þessari. Ég
brá mér því heim til Ingólfs að
kvöldlagi, þegar börnin voru
háttuð og hóf að spyrja hann
spjörunum úr.
— Hvernig stóð á því Ing-
ólfur, að þú fjögurra barna fað-
ir, landkrabbi og veðurfræðing-
ur, fórst að gerast kokkur til
sjós?
— Fyrst og fremst forvitni,
svarar Ingólfur og brosir góðlát-
lega yfir svona bjánalegri spurn-
ingu. Eg er fæddur og uppalinn
í sveit og hefi unnið öil algeng
sveitastörf, en mig hefir lengi
langað til að kynnast störfum
og högum sjómanna.
— Og hvernig fórstu að því að
fá skipspláss sem kokkur?
— Það var auðvelt. Ég fór bara
upp á skipadeild SÍS og bað um
skipspláss á einhverju skipi einn
túi . Aðspurður um hvað ég gæti
gert, svaraði ég því til að það
væri nú eiginlega allt, nema hvað
mér vær iilla við að vera skip-
stjóri svona fyrsta túrmn. Þeir
mfuðu að láta mig vita ef eitt-
hvað losnaði og skömmu síðar
var hringt í mig og mér boðin
staða matsveins á Dísarfellinu og
því tók ég með þökkúm.
Hvaða undirbúning hafðir þú
undir kokksstarfið?
— Meðfædda hæfileika og mat
reiðslubók Helgu Sigurðardóttur,
sem ég geymdi upp í skáp allan
túrinn. Annars var ég á skóla-
árum mínum í fjögur sumur við
landmæiinaiar uppi á öræfum
og þá komu eldunarhæfiieikarn-
ir í Ijós.
— Hvað geturðu sagt mér af
sjóferðinni sjálfri?
— Við fórum frá Keflavík 26.
febrúar áleiðis til Warnemúnde
í Austur-Þýzkalandi. Við fengum
hálf vont í sjóinn, en um sjóveiki
skulum við sem minnst tala. Ann
ars gat verið skolli erfitt að
hemja potta og pönnur á elda-
vélinni. Já og loftið í eldhúsinu.
Ég var að velta því fyrir mér
fyrstu dagana af hverju Banda-
ríkjamenn sendu ekki Chessman
sem kokk til sjós, þá mundi öllu
málaþrasi Ijúka einfaldiega með
því að hann óskaði sjáifur að
verða sendur í gasklefann.
— Hvernig líkaði svo áhöfn-
inni eldamennskan?
— Það var aldrei ákveðið að
henda mér fyrir borð, en mér er
ekki grunlaust um að sumir yf-
irmennirnir hafi verið að gægj-
ast í eldhúsið fyrstu dagana til
að athuga hvort kokkurinn væri
normal.
— Hvernig leist þér á þig í
Warnemúnde?
— Þetta var í fyrsta skipti,
sem ég kom austur fyrir járn-
tjaldið, svo að mér var nokkur
forvitni á að kynnast högum
fólksins eftir því, sem tími vannst
til. Ég ásetti mér því að taka sem
í'lesta tali og helzt að hitta fólk
af öllum stéttum.
Fyrsta kvöldið byrjaði ég á
því að ræða við hina vopnuðu
lógregluverði, sem gættu skips-
ins, en höfnin í Warnemúnde er
I lokuð öllum, sem ekki hafa sér-
stök vegabréf og ólíkt erfiðara að
fá þar inngöngu heldur en á'
Keflavíkurflugvöll. Lögreglu-
mennirnir voru eins og fólk yfir-
leitt þar eystra, skrafhreifnir ef
rætt var við þá í einrúmi, en
flóttalegir og ópersónulegir ef
fleiri hlýddu á. Mér fannst það
mest einkennandi hvað allir virt-
ust vera á verðf gegn einhverju
sem þeir óttuðust og það kom í
ljós við nánari kynni að fólkið
Veðurfræð-
ingur ger-
ist kokkur
til sjós
lifði í stöðugum ótta við njósnir
í þágu ríkisvaldsins.
Það vakti strax athygli mína að
bærinn Warnemúnde virtist vera
í niðurníðslu. Hús og götur, engu
hefir verið haldið við og engar
nýbyggingar sjáanlegar. Það var
ems og bærinn hefði sofið Þyrni-
rósarsvefni í sl. tuttugu ár.
— Hvernig leit fólkið út?
.— Verkamenn voru illa klædd
ir við vinnu sína og peningaráð
almennings virtust vera litil.
Verkamannakaup er 400 mörk á
mánuði, en verðlag er hátt, til
dæmis kostar einir karlmanna-
skór 40—70 mörk. Kaffi er ófáan-
Jegt, nema gerfikaffi og íbúarn-
ir voru alltaf að biðja okkur að
selja sér sigarettur á 4 mörk eða
40 krónur pakkann.
— Ég hefi einhverntíma heyrt
að drykkjuskapur væri almenn-
ur í Austur-Þýzkalandi og Pól-
landi, sástu nokkur merki þess?
— Já, ég sá mjög illa drukkna
menn á almannafæri.
— Hvað kom annars í ljós í sam
tölum við fólkið?
— Eins og ég gat um áðan, þá
vildi það lítið segja nema eins-
lega, en í einrúmi lá því oft mik-
ið á hjarta. Fólkið fordæmdi
óstjórn kommúnista og kvartaði
undan stöðugum njósnum. Sem
dæmi má geta þess að þrír verka-
menn komu eitt sinn í eldhúsið
hjá mér og einn þeirra réðist
harkalega á ■ Breta fyrir land-
helgisbrot þeirra á íslandsmiðum.
Dísarfell í Warnemúnde
Ég lagði lítið til málanna, en gat
þess þó að Austur-Þjóðverjar
ættu víst í svipuðum erfiðleik-
um með Rússa. Verkamaðurinn
tók þetta mjög óstinnt upp. Hann
varð svo eftir þegar hinir höfðu
lokið kaffinu og þá sagðist hann
vera á sama máli. Rússar réðu
lögum og lofum í Austur-Þýzka-
iandi, en hann hefði ekki getað
viðurkennt það áður, þar sem
einn vinnufélagi sinn væri í
„flokknum.“
— Verstu var við andúð fólks-
ins í garð Bandaríkjanna eða
hinna vestrænu þjóða?
— Ég varð ekki var við andúð
í garð Bandaríkjanna, en allir
sögðu að NATO væri árásarbanda
lag. Annars virtist Adenauer vera
versti óvinurinn austur par. Fólk
líkti honum við Hitler og sagði
að hann ynni að því að leggja
undir sig Evrópu. En menn bættu
jafnan við. „Þetta er okkur sagt,
við vitum aðeins það sem okkur
er sagt“.
Sumir bættu því jafnvel við
að menn ættu á hættu að verða
sendii í fangabúðir ef þeir hall-
mæltu Ulbrioht og Grotewold á
almannafæri svo að manni virt-
ist jafnvel að það væri gremjan
yfir ástandinu heima fyrir sem
fékk útrás í skömmunum um
Adenauer.
— Hittir þú enga stéttarbræður
þína úr hópi veðurfræðinga?
— Jú, það er nú alveg sérstök
saga að segja frá því. í Warne-
múnde er stór veðurstofa. Ég
hugði því gott til glóðarinnar að
hitta starfsbræður mína þar og
kynnast starfsaðferðum þeirra.
Ég dubbaði mig því upp einn
laugardag og arkaði upp á veður
stofu. Ég kynnti mig og sýndi
vegabréf mitt til sönnunar þvi
hver ég væri. Mér var tekið held
ur fálega, en þó boðið inn. Ég
fékk að líta á veðurkort sem
héngu á veggnum, en öllum spurn
ingum mínum var svarað hálf-
vegis út í hött. Ég hugsaði því
að veðurfræðingurinn vjæri ein-
hver fýlupoki og hugsaði mér
að koma aftur daginn eftir og
vita hvort mér yrði ekki tekið
betur.
Daginn eftir kom ég aftur og
knúði á dyr. Þá kom kona til
dyia og taldi hún öll tormerki á
að ég fengi inngöngu. En ég er
sauðþrár og lét mig ekki. Éftir
nokkurt stapp var náð í veður-
fræðinginn, sem nú var annar,
en daginn áður. Bauð hann mér
inn með semingi og var hann
jafn þurr á manninn og starfs-
bróðir hans daginn áður. Spurn-
ingum mínum var svarað eins og
ég væri að spyrja um ríkisleynd-
armál. Mér virtist hann vera
hræddur við aðstoðarstúlkurnar.
Ég bað hann að gefa mér tvö
óstrikuð veðurkort svo ég gæti
te/knað veðurkort fyrir skipstjór-
ann á heimleiðinni eftir veður-
greiningu sem loftskeytamaður-
inn tók frá London. Taldi veður-
fræðingurinn ófært að gefa mér
kortin nema að slíkt væri borið
undir forstjóra stofnunarinnar,
sem ekki yrði við fyrr en næsta
dag. Þess má geta að slik veður-
kort eru prentuð á mjög ómerki-
legan pappir og kosta líklega un»
krónu stykkið enda veit ég ekki
til að nokkrum manni hafi verið
neitað um slík kort á Veðurstofu
íslands.
—Hittir þú engann sem virtist
vera reglulega ánægður með sitt
hlutskipti?
— Jú, ég hitti einn íslenzkan
kommúnista, sem starfar í Ros-
tock, honum fannst þjóðskipulag-
ið ágætt, enda hafði hann
verkamannakaup á mánuði. Hann
ræddi einnig mikið um það að
spítalavist væri ókeypis.
Um íbúa Warnemúnde er hins-
vegar það að segja að þau áhrif
sem ég varð fyrir þessa fáu daga
eru þessi: Fólkið virðist haldið
algjörum lífsleiða og vonleysi
eins og ekkert takmark sé fram-
undan, sem sé þess virði, að
xeppa að, enda virðist fólkið ekki
uppskera annað en vinnu og
meiri vinnu.
Svo að við snúum okkur að
öðru, hver urðu kynrn þin af
sjómennskunni og kjörum vís-
lenzkra sjómanna?
Islenzkir sjómenn eru mjög
lágt launaðir, að minnsta kosti há
setar og kokkar, jafnvel svo lágt
launaðir að mér finnst það nálg-
ast að verið sé að egna sjómenn
til að brjóta lög og ýta undir
smygl.
— Hyggur þú á frekari sjó-
ferðir?
— Ég hef ekkert á móti því að
fara aðra ferð á Dísarfellinu, þar
var ágætur mannskapur, en ekki
langar mig samt aftur til Aust-
ur-Þýzkalands.
En svo er það annað, segir Ing-
ólfur og brosir, áður en ég fer
aftur til sjós, þarf ég að fá
ráðna gátu, sem oft hélt fyrir
mér vöku, en hún er þessi og
Ingólfur dregur upp blað, sem á
er skrifað:
Stb. Matsveinn.
Tekur ofan af hlauparúllu að
framan, snýr út ugluna og
greiðir fyrir hlauparanum.
Þetta var innrammað undir
gleri fyrir ofan kojuna mína og
er víst um hvað ég átti að gera
ef skipið lenti í sjávarháska.
Þetta algjör latína fyrir mig
og ég gat alls ekki fengið mig til
að spyrja áhöfnina hvað það
þýddi.
Við þökkum Ingólfi fyrir sam-
ta'ið og vonandi fær hann ráðið
gátuna, svo að hann komist á
sjóinn aftur.
BÞ.
Illvnar aftur
j
á Vestf jörðum
ÞÚFUM, 6. maí. — Nú hefir hlýn
að í veðri aftur og fara nú vor-
störf að hefjast fyirr alvöru. Sauð
burður er ekki byrjaður ennþá,
en búið að sleppa ánum sums stað
ar. —Vegir eru að þorna. Ekki
þyrfti nema smávegis snjómokst-
ur á Þorskafjarðarheiði, til að
hún yrði fær. Vonast er eftir að
vegagerðin láti vinna það bráð-
lega. Eru þá nær allar heiðar
orðnar þurrar. — PP.