Morgunblaðið - 17.05.1960, Blaðsíða 12
12
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. mai 1960
fitrpitiM&iH!*
tTtg.: H.f Arvakur Reykjavík
rramkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, 'sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
NORÐMENN OG
ÍSLENDINGAR
| DAG er þjóðhátíðardagur
* Norðmanna, þeirrar þjóð-
ar, sem íslendingum er skyld-
ust að uppruna og háttum.
Við árnum heilla þessari
þjóð, sem svo margt á sam-
eiginlegt með okkur.
Nú, þegar Genfarráðstefn-
unni er lokið án árangurs,
hafa Norðmenn ákveðið
að færa fiskveiðilandhelgi
sína út í 12 mílur með ein-
hliða ráðstöfun. Þessi ákvörð-
un norsku ríkisstjórnarinnar
mun vafalaust verða til þess
að greiða fyrir því að 12
mílna reglan verði viður-
kennd að alþjóðalögum.
Því er að vísu ekki að neita,
að Norðmenn virðast ætla að
fara nokkuð öðru vísi að við
útfærsluna en við íslending-
ar. Halvard Lange, utanríkis-
ráðherra Noregs, lýsti því
yfir, er hann kunngerði þessa
ákvörðun stjórnarinnar, að
hún gerði sér ljósa erfiðleika
Þá, sem friðunarráðstafanirn-
ar mundu baka erl. fiski-
mönnum. Hann gat þess jafn-
framt að norska stjórnin værí
fús til að hefja viðræður við
erlend ríki um „sanngjörn
frávik“ frá nýju reglunum.
Hagsmunir okkar af frið-
unaraðgerðunum eru miklu
meiri en -Norðmanna, og þess
vegna hvorki getum við né
viljum hvika frá 12 míl-
unm. En þegar Norð-
menn treystast ekki til að
taka sér 12 mílna fiskveiði-
landhelgi án þess að lýsa því
yfir, að þeir séu jafnframt
fúsir til samninga um frávik
frá reglunni, þá má einnig
vera ljóst, að við íslendingar
þurfum að halda skynsam-
lega á málum okkar og forð-
ast óþarfa áreitni.
í hita baráttunnar við
Breta var eðlilegt að við for-
dæmdum ofbeldisverk her-
skipa þeirra, en við skulum
hafa það hugfast að þeir
töldu okkur sýna ofbeldi með
því að taka rétt, sem þeir
töldu að óheimilt væri að
álþjóðalögum. Lagagrundvöll
urinn er íslendingum nægi-
lega ljós til þess að ekki þarf
hér að ræða hann sérstak-
lega.
En hitt er rétt að undir-
strika rækilega að nú þegar
Bretar hafa ákveðið að ógna
ekki 12 mílna fiskveiðiland-
helgi okkar, a. m. k. fyrst um
sinn, þá er það skylda sér-
hvers íslendings að gæta þess
vel að aðhafast ekkert, sem.
gefið gæti Bretum tilefni til
að hefja veiðar að nýju innan
12 mílnanna. Af íslendinga
hálfu verða ásakanir eða
árásir ekki hafnar á ný held-
ur skulum við sýna brezku
þjóðinni fulla vinsemd og
láta fortíðina vera gleymda.
EINKAFJARMAGN
ITRAKSPÁMENN ha'fa
reynt að telja fólki
trú um, að viðreisnarstefr an
mundi ekki ná tilgangi sín-
um og leiða til hruns. Þeii
spádómar afsönnuðust ræki-
lega á dögunum, þegar upp-
lýst var að sparifjáraukning
hefði orðið meiri en nokkru
sinni áður í sögunni.
Sérstaklega er ánægjulegt
að þetta fjármagn hefur ekki
skapazt fyrir neinar þvingun-
arráðstafanir ríkisvaldsins,
heldur með frjálsum sparn-
aði landsmanna. Þegar ríkið
þvingar fram sparnað með
skattlagningu, skyldusparn-
aði eða öðrum slíkum aðgerð-
um, þá finnst því líka sjálf-
samt að halda þvingununum
áfram og hagnýta sjálft fjár-
mágnið í eigin þágu.
Þegar hinsvegar sparnaður
inn er frjáls, hlýtur að mega
vona að tilhneiging ríkis-
valdsins til þess að ná féiiu
undir sína stjórn verði minni.
Peningarnir eru þá í bönkum
landsins og það er sparifé
borgaranna sjálfra. Sjálfsagt
er, að þetta fé sé fyrst og
fremst lánað einstaklingu.m
til uppbyggingar atvinnu-
vega, til húsbygginga o. s. frv.
Þessi eðlilega afleiðmg
hins frjálsa sparnaðar er eitt
af því sem veldur stjórnar-
andstæðingum mestu hugar-
angri. Kommúnistar vilja að
fjármagnið sé í sem ríkust-
um mæli á höndum hins opm-
bera, svo að sem allra flestir
séu fjárhagslega ósjálfstæð-
ir. Framsóknarmenn telja
hinsvegar að fjármagn þjóð-
arinnar sé bezt komið hjá SÍS
og dótturfélögum þess og af
þeim sökum telja þeir eðri-
legt að ríkisíhlutun miði að
því að almennur lánamark-
aður sé sem þrengstur.
100.000.000 nautöfl
A INDLANDI eru 91 millión
nauta og 11 Vz milljón
buffla. Fæst nautanna eru
notuð í þágu framleiðslunn-
ar. Flest þeirra gera litið
annað en að eta af takmörk-
uðum birgðum landbúnaðar-
uppskerunnar. En þessar
rúmlega 100 milljónir nauta
gætu framleitt hérumbil jafn
mikla orku og notuð er til
almenningsþarfa í Banda-
ríkjunum (124 milljón kíió-
vött). Ef Indverjar fyndu
möguleika á að virkja alla
þessa orku á ódýran og ein-
faldan hátt, gæti það gjör-
breytt efnahagi landsins.
Rafvæðing í Khanpur
Bandarískir verkfræðingar.
sem starfa á Indlandi, hafa und-
anfarið verið að gera tilraunir
á þessu sviði. Hafa þeir meðal
annars reynt nýja tegund vatns-
dælu og rafals, sem naut eru
notuð til að reka. Er þetta bæði
einfalt og afkastamikið, en ekki
enn orðið ódýrt í framleiðslu.
Fyrsta tækið af þessari gerð
var nýlega sett upp við brunn
í Khanpur, sem er litið þorp um
30 kilómetrum frá Nýju DelVn.
Rafallinn framleiðir nægilegt
rafmagn fyrir eina 25 kerta peru
í hverju hinna 150 húsa þorps-
' ins, fimmtán 100 kerta götuijós
1 og fyrir trésmíðavinnustofu, þar
sem 50 smiðir vinna.
Tvöföld uppskera
Sama tæki getur dælt um 1200
litrum vatns á mínútu. Væri það
notað í sambandi við áveitur,
væri unnt að tvöfalda matvæia-
uppskeru landsins og gera índ-
verska bændur óháða duttlung-
um rigningartímans. Þessar til-
raunir ganga því langt í þá átt
að berjast gegn ævagömlum
Áveita getur tvöfaldað
uppskeruna
vandamálum atvinnuleysis og
fæðuskorts.
Gerð dælunnar er mjög ein-
föld. Þetta er venjuleg hring-
dæla, svipuð þeim sem notaðar
eru í olíuvinnslustöðvum. Það
sem er frábrugðið er að fjöldi
tannhljóla breytir hringgörgu
uxanna í háan snúingshraða.
Dælan getur ekki aðeins dælt
1200 lítrum vatns á mínútu,
heldur einnig lyft vatninu í
rúmlega 90 metra hæð, svo unnt
er að veita því í húsin.
Ódýrasta leiðin
Rafallinn framleiðir kiló-
vött með 125 volta spennu. Raf-
geymar jafna spennuna, svo unnt
er að hafa rafmagn á nóttinni
þegar uxarnir eiga frí.
Dæla og rafall af sömu gerð
og notuð eru í Khanpur kosia
nú um 190.000 krónur, en með
fjöldaframleiðslu væri sennilega
unnt að lækka verðið niður í
80.000 krónur.
Þetta væri samt mikil upp-
hæð ef búa ætti öll þorp Ina-
lands slíkum tækjum, en þorpin
eru um 558.000. Þó virðist þetta
vera ódýrasta leiðin til að
tryggja efnahagslega framtið
Indlands eins og er.
IVleð de Gaulle í Ameríku
FYRIR nokkru kom hér á
Reykj avíkurflugvöll frönsk Da-
koda DC 3 flugvél. Þetta er ein
af flugvélunum úr fylgdarliði de
Gaules Frakklandsforseta í vest-
urför hans fyrir skömmu. Er hún
nú á leið heim, en tafðist hér í
gær vegna slæmra veðurskilyrða.
Áhöfnin ætlar að fljúga néðan
beint til Parísar.
Flugvélin kom hér við á vestur
leið fyrir um það bil xnánuði. þá
með lækni forsetans, lögregiu-
menn og aðra úr fylgdarliði hans.
og fylgdist með forsetanum á
ferðalaginu um Kanada, Banda-
ríkin og S-Ameríku.
Fréttamaður blaðsins náði
snöggvast tali af tveimur af 5
meðlimum áhafnarinnar í gær.
Þetta hefur verið skemmtileg
ferð, flogið norður undir hexm-
skautsbaug og suður undir mið-
jarðarlínu sögðu þeir. Farþogarn
ir flugu beint til Ðakar með ann-
arri vél að heimsókn forsetans
lokinni, en við hófum ferðina
með tóma vél norður eftir, úr 36
stiga hita í Cayenne í frönsku
Guiana í S-Ameríku og norður
til Grænlands í 15 stiga frost,
með viðkomu á stöðum eins og
Miami, og Quebeck, og nú í
Reykjavík. Hitamismunurinn hef
ur sem sagt verið um 50 stig. Hér
er ekki sem verst, sögðu flug-
mennimir að lokum. En sá mun-
ur á íslandi nú og þegar við flug-
um hér um fyrir mánuði!
Franska flugvélin í Reykjavík
mt