Morgunblaðið - 26.05.1960, Blaðsíða 8
8
MORGUNBl AÐIÐ
Fimmtudagur 26. mai 1960
í •
jk AKranesi veröi gerö
Steinsteypt ker til hafn-
argeröa víða um landið
— Úr framsögurœðu Jóns Árnasonar
í Sameinuðu þingi
Langþráðum farmi hefur nú verið skipað á iand hér í Reykja-
vík. — Var það timbur frá Finnlandi, sem Katla kom með um
daginn. Um þó nokkurn tíma hefur landið verið timburlaust.
Mun þetta timbur hverfa eins og dögg fyrir sól. Var skipið
með nær 1700 lestir af timbri og rúmlega 400 lestir af þilplöt-
um. Á þriðjudaginn fer Ktla út aftur og lestar fullfermi timb-
urs i Rússlandi og Finnlandi. Kemur skipið í byrjun Júli. Loks
er þess að geta að í dag er Askja væntanleg frá Rússlandi með
um 900 lestir af timbri.
Áætlun um skóg-
rækt næstu 5 árin
Samræma þarf fjáröflun og fram-
kvæmdir á f>essum vettvangi
Á FIJNDI Sameinaðs Al-
þingis í fyrrakvöld mælti Jón
Árnason fyrir þingsályktun-
artillögu nokkurra þing-
manna Sjálfstæðisflokksins
um framleiðslu á steinsteypt-
um kerjum til hafnarbygg-
inga. —
Flutningsmenn tillögunnar eru,
auk Jóns Árnasonar, þeir Sig-
urður Ágústsson, Alfreð Gísla-
son, Matthias Á Mathiesen, Einar
Ingímundarson og Jónas G.
Rafnar. Tillagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórninn iað láta fram
fara athugun á því, hvort eigi
sé hagkvæm aðstaða til þess
á Akranesi að koma þar á
fót framleiðslu á stein-
steyptra kerja til hafnabygg-
inga víðs vegar um Iand.
Ef i Ijós kæmi við slíka at-
hugun, sem vænta má, að
Akranes sé kjörinn staður til
slíkra framkvæmda, mundi
eðlilegt og hagkvæmt, að yfir-
stjórn hafnamálanna hefði
þessar framkvæmdir með
höndum og sölu kerjanna.“
Hvergi meiri hafnarbyggingar
Komst Jón Árnason svo að orði
i framsöguræðu sinni:
Svo sem segir í greinargerð
fyrir tillögunni, þá er sennilegt,
að engin þjóð miðað við fólks-
fjölda, verji jafn
miklum fjármun
um til hafnar-
bygginga, og við
íslendingar, —
Á hverju ári er
varið tug-mill-
jónum króna í
þessu skyni, og
með tilliti til
þeirrar aukning-
ar sem nú á sér
Stað, á skipaflota landsmanna, er
það fullvíst að ekki verður slak-
að á í þessum efnum. — Það má
jafnvel frekar gera ráð fyrir, að
um verulega aukningu verði að
ræða, og stærri áfangar teknir
fyrir, heldur en verið hefur að
undanförnu, — þegar frá er tek-
ið, ein eða tvær framkvæmdir,
sem ráðizt hefur verið í á undan-
förnum árum.
Mikinn kostnað má spara
Nú er það svo, að öll aðstaða
til hafnarframkvæmdanna er
mjög mismunandi á hinum ýmsu
stöðum, — og kemur þar margt
til greina, til dæmis, hvort fyrir
hendi er nærtækt, gott bygging-
arefni, svo sem möl, grjót og
sandur, — en víðast hvar þar sem
ráðist er í að byggja varanlegar
hafnir, eru þær byggðar úr stein-
steypu, — er þá framkvæmdinni
oftast hagað þannig, að strax og
komið er út á nokkurt dýpi, eru
steypt ker notuð, og verður þá
að ráðast í dýrar framkvæmdir
á hverjum stað, til þess að unnt
sé að steypa kerin, og flotsetja
þau síðan, — þessi kostnaður get-
ur verið mjög mismunandi o,g
fer það að sjálfsögðu mest eftir
því hve aðstaðan er góð frá nátt-
úrunnar hendi. — þennan kostn-
að mætti spara fyrir marga aðila,
með því að framleiða kerin á
einum stað, þar sem góð
aðstaða væri fyrir hendi, og
fleyta kerunum síðan til hinna
ýmsu hafna. — Á stríðsárunum
undirbjuggu Englendingar bygg-
ingu á stórum höfnum á þennan
hátt, — Aðaluppistaðan í þeirri
stækkun sem átt hefur sér stað
á höfninni á Akranesi, á undan-
förnum árum, eru einmitt nokk-
ur af þessum kerjum, sem Eng-
lendingar byggðu á stríðsárun-
um.
Hagstæð og ákjósanleg tilhögun
Ég geri ráð fyrir að sú rann-
sókn sem hér er lagt til, að verði
látin fram fara, til athugunar á
máli þessu, leiði það í ljós, að
þessi tilhögun sé bæði hagstæð
og ákjósanleg, og kemur þá til
álita hvaða aðili eigi að standa
fyrir framkvæmdinni, — í fljótu
bragði virðist vera eðlilegast að
það komi í hlut hafnarmálastofn-
unar ríkisins, — eða Vita- og
hafnarmálaskrifstofunnar, undir
forustu Vitamálastjóra, — það er
hægt að benda á ýms rök því til
stuðnings. — t. d. ræður enginn
einn aðili yfir meiri upplýsing-
um um það, hvaða hafnarfram-
kvæmdum er líklegast að unnið
verði að hverju sinni, og þá um
leið hvaða stærð af kerum sé
heppilegast að byggja með tilliti
til þess, — og fleirra mætti til
nefna, en það er nú annað mál,
og mun ég ekki fara frekar út
í það að þessu sinni.
Akranes heppilegur staður
Sem ákjósanlegan stað fyrir þá
framleiðslu sem hér um ræðir,
höfum við bent á Akranes, —
sem rök fyrir því staðarvali, höf-
um 'við bent á nokkur, mjög þýð-
ingarmikil undirstöðuatriði, —
Til dæmis er Sementsverksmiðja
ríkisins staðsett þar, og því ekki
um neinn flutningskostnað á
sementinu að ræða, til- fram-
kvæmdanna, — auk þess sem þar
er nærtækt, úrvalssteypuefni,
sem telja verður að skipti mjög
miklu máli i þessu sambandi.
Ég get svo látið lokið þessum
orðum mínum um mál þetta að
sinni, en það er skoðun mín, að
hér sé ' um mikið fjárhagslegt
hagsmunamál að ræða, og því
fullkomið tilefni til þess, að slík
rannsókn sem hér er lagt til,
verði látin fram fara.
Ég vil svo leyfa mér að leggja
til að tillögunni verði að lokinni
þessari umræðu vísað til síðari
umræðu og fjárveitinganefndar.
Fleiri kvöddu sér ekki hljóðs
um tillöguna og var henni vísað
til nefndar með samhljóða at-
kvæðum. ,
Verzlunarstaður
við Aruarnesvog
FRUMVARP Matfchíasar A.
Mathiesen um löggildingu verzl-
unarstaðar við Arnarnesvog í
Garðahreppi, Gullbringusýslu,
var í fyrradag afgreitt sem lög
frá Alþingi. íbúatala innan tak-
marka hins nýjr verzlunarsvæð-
is, eins og það er ráðgert, er um
700 manns. Hefur byggð þarna
farið mjög vaxandi á síðustu ár-
LÖGÐ hefur verið fram á
Alþingi tillaga frá fjárveit-
inganefnd um að fela ríkis-
stjórninni að láta fyrir næsta
reglulegt þing undirbúa áætl-
un um framkvæmdir í skóg-
rækt næstu 5 ár.
Skal áætlun þessi miðuð við
það fjármagn, sem ríkisstjórnin
telur auðið að verja til skóg-
ræktar á þessu tímabili.
í greinargerð með þessari til-
lögu fjárveitinganefndar er bent
á eftirfarandi atriði henni til
stuðnings:
Skógræktina skortir fé til að
gróðursetja plöntur sínar
Vegna mikillar aukningar á
plöntuframleiðslu í gróðrarstöðv-
um skógræktar ríkisins hefur
fjárþörf skógræktarinnar vaxið
mjög síðustu árin. Hafa fjár-
veitingar, tekjur 'landgræðslu-
sjóðs og framlög skógræktarfé-
laga ekki hrokkið til að kosta
gróðursetningu þeirra trjá-
plantna, sem til ráðstöfunar hafa
verið til gróðursetningar. Urðu
forráðamenn skógræktarinnar í
fyrra að gera sérstakar ráðstaf-
anir til fjáröflunar, og við af-
greiðslu fjárlaga fyrir árið 1960
var samþykkt þriðjungshækkun
á álagi því á tóbaksvörur, sem
rennur til landgræðslusjóðs.
Hafa því fjárveitingar til skóg-
ræktarinnar hækkað verulega á
þessu ári.
Engu að síður má gera ráð
fyrir áframhaldandi fjárhagsörð-
ugleikum skógræktarinnar, nema
gerð verði framkvæmdaáætlun
til nokkurra ára, er tryggi sam-
ræmi milli framkvæmda og fjár-
öf lunar.
Gróðursetning hefur tífaldazt
á 10 árum
Tillaga þessi er flutt í samráði
við skógræktarstjóra. Kemst
hann svo að orði í bréfi til fjar-
veitinganefndar um nauðsyn
framkvæmdaáætlunar:
„Skógrækt hefur aukizt hröð-
um skrefum hér á landi hin síð-
ari ár. Á 10 árum hefur tala
gróðursettra trjáplantna tífald-
azt og er nú milli 1 og 1.5 millj.
plöntur ár hvert. Eru það aðal-
lega barrtrjáplöntur, og hin ár-
lega gróðursetning tekur nú yfir
um 200 hektara lands.
Árið 1957 var gerð skógræktar-
áætlun til 5 ára, en henni var
lítið sinnt, og sakir breytinga á
verðlagi og kaupgjaldi og af
fleiri ástæðum þarf að breyta
henni mjög.
um.
Þrír útvarpsráðsmenn leggja til:
Lög um útvarpsrekstur
ríkisins endurskoðuð
— Garðyrkjufélagið
Framh. af bls. 6.
öllum garðræktunarheimilum og
jafnframt kennslubók á bænda-
skólunum.
I Garðyrkjuritinu er jafn-
an margs konar fræðsla um ýmsa
þætti garðyrkjunnar (Skrá um
rit útgefin af félaginu er birt í
Garðyrkjuritinu 1959 og saga
þess rakin í ritinu árið 1955).
Garðyrkjufélag íslands er fé-
lag áhugamanna í garðyrkju
jafnt og garðyrkjufræðinga.
Stjórn félagsins skipa nú: For-
maður Björn Kristófersson garð-
yrkjumaður, varaformaður Jó-
hann Jónasson forstjóri Grænmet
isverzlunar landbúnaðarms, rit-
ari Ingólfur Davíðsson"grasafræð
ingur, gjaldkeri EyjólfKrist-
jánsson verkstjóri Brúaiosi, Foss
vogi og meðstjórnandi Ou Valur
Hansson garðyrkjuráðunautur.
Félagið hefur jafnan skort starfs-
té og starfar stjórn og aðrir starfs
menn félagsins endurgjaidslaust.
Þeim verði breytt
kröfur tímans
við hljóðvarp
ÞEIR þrír alþingismenn, sem
sæti eiga í útvarpsráði, flytja
sameiginlega á Alþingi til-
lögu um, aS endurskoðuð
verði lögin um útvarpsrekst-
ur ríkisins.
Þingmennirnir eru þeir Bene-
dikt Gröndal, Sigurður Bjarna-
son og Þórarinn Þórarinsson og
hljóðar tillaga þeirra orðrétt svo:
Aiþingi ályktar að fela ríkis
stjórninni að láta enaurskoða
lög um útvarpsrekstur ríkis-
ins þannig, að þau svari kröf-
um tímans um skipulags- og
fjárhagsgrundvöll, bæði fyrir
hljóðvarp og sjónvarp, og
leggja frumvarp að nýjum lög
um fyrir næsta reglulegt þing.
Með tillögunni fylgir svohljóð-
andi greinargerð:
til samrœmis við
>9 miðuð bœði
og sjónvarp
Lög frá 1934 ófullkomin
og úrelt orðin
Lög þau, sem gilda um útvarps
rekstur ríkisins, eru að nokkrum
breytingum undanskildum frá
árinu 1934. Þá var útvarpsstarf-
semi hér á landi í bernsku og
lítil reynsla af henni fengin. Nú
hefur ríkisútvarpið starfað í tæp
30 ár, og er öllum ljóst, sem til
þekkja, að lögin eru um margt
ófullkomin og þarfnast gagn-
gerðrar endurskoðunar. Hefur
reynzt nauðsynlegt fyrir starf-
semi útvarpsins að gefa út fjölda
reglugerða, en í þeim er margt,
sem betur stæði í lögum, og raun
ar sitthvað í lögunum, sem óþarft
er orðið.
Útvarpsráð hefur samkvæmt
lögum mjög takmarkað starfs-
svið, er nánast dagskrárnefnd án
, íhlutunarréttar í fjárhags- og
framkvæmdamálum stofnunar-
innar. Væri eðlilegt að breyta
þeirri skipan til samræmis við
aðrar opinberar stofnanir.
Viðhorf gerbreytt í starfsemi
útvarpsins
Margt ber til þess, að tímabært
er að hreyfa þessu máli nú. Út-
varpstækni hefur tekið stökk-
breytingum á nokkrum síðustu
árum og gerbreytt mörgum við-
horfum starfseminnar. Dagskrá-
in hefur lengzt og breytzt og
gegnir margþættara hlutverki
en áður. Þetta og marg't fleira
gerir viðhorf öll í skipulagsmál-
um útvarpsins önnur en þau
voru 1934.
Þá er ónefnt sjónvarp, sem
rr.iklu skiptir í þessum efnum.
Þessi nýja tækni hlýtur að ber-
ast til íslands eins og flestra ann
arra landa. Er nauðsynlegt fyrir
íslendinga að gera sér tímanlega
grein fyrir, hvernig þeir ætla að
hagnýta þennan undramiðil tækn
innar, en allt veltur á því, hvern-
ig á er haldið.
Kappkostað að koma hér upp
timburskógum
Sakir þess, hve langur tími
líður frá sáningu til uppskeru í
skógrækt, er miklu meiri nauð-
syn, að farið sé eftir frambúðar-
áætlun við slíka ræktun en alla
aðra, þar sem breyta má um
ræktunaraðferðir á árs fresti.
Við athugun á starfsemi gróðr-
arstöðvanna hér og skógrækt-
inni í heild hefur komið í ljós,
að það verður að miða alla
starfsemina við eitthvert ákveðið
plöntumagn um nokkur ár í
senn, til þess að sem beztur ár-
angur fáist fyrir fé það, sem til
skógræktar er varið.
Reynsla undanfarinna 60 ára
hefur sýnt, að hér er unnt að
framleiða timbur og við. Viðar-
notkun þjóðarinnar kostar ár
hvert ískyggilegar fjárhæðir, eða
um 10% af öllum innflutningi
landsins, og því er full ástæða
til að gera allt, sem unnt er, til
að koma upp timburskógum í
landinu“.