Morgunblaðið - 12.06.1960, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 12. júní 1960
JMflíCðmMafr Ifr
Útg.: H.f. Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (áPbm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6 Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
SJOMANNA-
DAGURINN
T DAG er sjómannadagurinn
og er því eðlilegt að menn
leiði hugann að störfum hinn-
ar mikilvægu stéttar, sem sjó-
sókn stundar og aðstöðu þessa
atvinnuvegar. Á þessum há-
tíðisdegi sjómannastéttarinn-
ar vill Morgunblaðið færa
henni beztu árnaðaróskir. En
ræður og skrif um „hetjur
hafsins“ á þessum hátíðisdegi
skipta ekki meginmáli.
Því er eins varið með sjó-
menn og aðrar starfstéttir, að
menn hasla sér völl í atvinnu-
lífinu, þar sem þefr ætla, að
hæfileikar þeirra og atorka
fái bezt notið sín. Menn
stunda því einungis sjósókn
að hún gefi þeim ríkulegan
arð í aðra hönd. Öllum er
ljóst, að útvegurinn er hin
þýðingarmesta atvinnugrein
og þess vegna er nauðsynlegt
að búa þannig að hag þeirra,
sem að henni standa, að fjár-
magn og starfsorka leiti þang-
að. —
Efnahagsráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar miðuðu að þvi,
að útvegsmenn og sjómenn
fengju sannvirði fyrir fram-
leiðslu sína, án þess að vera
taldir einhverjir styrkþegar
þjóðfélagsins. Enginn efi er
á því, að hið afturhaldssama
uppbótakerfi, sem hér var við
lýði, var stórlega skaðsam-
legt fyrir þennan atvinnuveg
eins og þjóðarbúið í heild.
Hið alvarlegasta við þróun
þessa kerfis var, að það bauð
heinlínis heim slóðaskap og
lélegri vöruvöndun.
Sumir kunna að halda því
fram, að það sé ekki tilhlýði-
legt á hátíðisdegi sjómanna-
stéttarinnar að vanda um við
hana. Hér eigi aðeins við hól
og hástemmdar ræður um
kjark og áræðni. En sannleik-
urinn er sá, að sá manndóm-
ur býr í íslenzkri sjómanna-
stétt að hún gerir sér fulla
grein fyrir því, að hún hefur
skyldur við þetta þjóðfélag,
alveg eins og þjóðfél. hefur
skyldur við hana. Þess vegna
á einmitt í dag að nefna það,
sem miður kann að hafa farið,
alveg á sama hátt og þakka
ber það sem vel hefur verið
gert. Og um það getur ekki
verið deila, að í nánustu
framtíð verðum við íslend-
ingar að vanda betur til fram-
leiðslu okkar og sýna meiri
aðgæzlu og þrifnað við alla
meðferð hins mikla afla.
v Við íslendingar eigum nu
mikinn og góðan fiskiskipa-
flota og glæsileg kaupskip. En
þessi dýru tæki skila þjóðar-
búinu því aðeins fullum af-
köstum, að þau séu hagnýtt
til að afla sem mestra auð-
æva. Þess vegna er nauðsyn-
legt að efnahagsstefnan miði
að því, að hver og einn kepp-
ist við að hagnýta tækin á
sem hagkvæmastan hátt.
Hversu göfuglyndir, sem
.menn kunna að vera, þá er
hitt þó staðreynd, að hver og
einn reynir að afla sér og sin-
um sem mestra tekna. Þess
vegna verður ekki hjá því
komizt að haga málum þann-
ig, að sérhver beri úr být-
um þann auð, sem hann raun-
verulega aflar, en ekki ein-
hver ímynduð verðmæti. Þess
vegna má ekki taka upp þá
stefnu á ný, að þjóðfélagið
greiði uppbætur á þann veg,
að þeir kunni að hagnast bezt,
sem minnsta áherzlu leggja á
að framleiða góða vöru eða
einbeita sér að því að afla
þeirra fisktegunda, sem raun-
verulega skila þjóðarbúinu
minnstum hagnaði.
Hin nýja efnahagsstefna
mun von bráðar leiða til þess,
að íslendingar framleiði betri
vöru en áður, en á sama hátt
mun hún greiða fyrir eflingu
kaupskipaflotans og sigling-
um landsmanna. Hinir frjálsu
viðskiptahættir og rétt geng-
isskráning mun verða til þess
að íslendingar geti í ríkari
mæli tekið að sér siglingar
fyrir aðrar þjóðir. Um allan
hin frjálsa heim er nú stefnt
að víðtækari verkaskiptingu
til hagsbóta fyrir alla aðila.
Eðlilegt er því að íslendingar
taki ríkari þátt í þessari sam-
vinnu og virðist þá liggja
beint við, vegna legu landsins
og kunnáttu okkar af sigling-
um, að við eflum kaupskipa-
flota okkar og tökum upp
siglingar á heimshöfunum
fyrir aðrar þjóðir á svipaðan
hátt og Norðmenn gera nú.
Er enginn efi á því, að þessa
.atvinnugrein má auka stór-
lega og það mun vh su-
lega gerast, ef hin nýja efna-
hagsstefna fær að rikja í
framtíðinni.
Af öllum þessum sökum
geta sjómenn horft bjartsýn-i
ir fram á veginn, og sérstök
ástæða er til að undirstrika,
að dugmiklir æskumenn
þurfa ekki að óttast um hag
sinn, ef þeir leggja fyrir sig
sjósókn.
UTAN UR HEIMI

Ljósmynd Shipton-leiðangursins af fótspori Snjómannsins.
Spor í snjónum
FRÁ því Bretinn Eric Ship-
ton Ijósmyndaði dularfull fót-
spor á snjóbreiðum Himalaya
í Everest-Ieiðangri sínum ár-
ið 1951, hafa flest hlöð ver-
aldar öðru hverju birt frá-
sagnir og fréttir um Snjó-
manninn, eða Fannmanninn
ferlega, sem einnig er nefnd-
ur Yeti, Yante, Metoh, Kang-
mi, Bad Manche og Mi-Go.
Gefast ekki upp
Fjöldi leiðangra frá Bretlandi,
Bandaríkjunum, Sviss, Suður-
Afríku, Sovétríkjunum, Indlandi,
Japan, Austurríki og Argentínu,
hefur á síðustu níu árum árang-
urslaust reynt að fanga Snjó-
mann, eða að ná af honum ljós-
mynd. En ennþá hefur ekki ver-
ið gefizt upp. Að minnsta kosti
tveir leiðangrar munu verða
gerðir út í ár. Annar er frá
Sviss, undir forystu Max Eiselin,
hinn er brezk-bandarískur og
verður undir forystu Sir Edmund
Sir Edmund Hillary.
Hillarys, þess ,er kleif Everest-
tind fyrir sjö árum.
Vantrúaður
Leiðangur Hillarys mun að
þessu sinni reyna að klífa Maku-
lu-tind, sem er tæpir 9.000 m á
hæð. Verða þeir níu mánuði í
ferðinni, þar af munu þeir nota
fjóra mánuði til leita að Snjó-
manninum.
— Sjálfur er ég vantrúaður á
hugmyndina um skepnuna, sem
er að hálfu maður og að hálfu
dýr, segir Hillary. — Ég veit að
spor hafa fundizt, en ég hef
aldrei rekizt á þau sjálfur í fyrri
leiðangrum mínum. Nú vona ég
að við getum sannað í eitt skipti
fyrir öll hvort Fannmaðurmn
ferlegi er til eður ei.
Gildrur •
Leiðangur Hillarys hefur með-
ferðis tólf Ijósmyndagildrur með
ljósaútbúnaði, þegar lagt verður
af stað næsta haust. Ef Snjómað-
urinn að nóttu til gengur á
þunna, strengda þræði, taka vél-
arnar myndir af honum. Á dag-
inn verða fjallshlíðarnar undir
stöðugu eftirliti frá sérstökum
byrgjum. Leiðangursmenh munu
hafa samband sín á milli með
talstöðvum og hver hópur verð-
ur búinn sérstökum rifflum, en
kúlurnar, sem skotið verður, eru
svipaðar læknasprautum, hlaðn-
ar deyíandi lyfjum.
I þjóðsögum
Snjómaðurinn hefur þekkzt í
fjölda ára í Himalaya. Tíbetbúar
og Sherpar tala um hann í ævm-
týrum sínum. Hann er fléttaður
inn í þjóðsögur þeirra. Land-
könnuðir eins og Lockhart
ofursti, Murray og Robertson,
fjallamenn eins og Smythe, Til-
man og prófessor Diirenfurt,
minnast allir á Snjómanninn.
Smythe, sem tekið hefur þátt
í þrem Everest-leiðangrum,
kveðst „alls ekki fráhverfur því
að telja að Fannmaðurinn fer-
legi hafi grýtt stórum kletta-
stykkjum yfir bækistöðvar mín-
ar við Lhonak-jökulinn í Kang-
chenjunga-héraðinu árið 1930“.
Vísindamenn hafa reynt að
skýra þetta fyrirbrigði sem hlé-
barðategund, apa eða einfættan
risafugl, en engin þessarar hug-
mynda hefur staðizt nánari at-
hugun.
j Sir Edmund Hillary
\ stjórnar nýjum leið-
angn, sem mun
verja fjórum mdn-
uðum til að leita
að sönnun fyrir
tiiveru Snjómanns-
ins
Sporin
Spor þau, er Eric Shipton ljós-
myndaði, afsanna þessa mögu-
leika. Þau höfðu það sameigin-
legt við athuganir fyrri leið-
angra, að sporin voru 13,5 tomm-
ur á lengd og 7—8 tommur á
breidd. Mörg þeirra spora, sem
Shipton rakst á, höfðu tekið
breytingum. — Sólargeislarnir
höfðu gert þau ávöl, en á skýr-
ustu sporunum sást að Snjómað-
urinn hafði þrjár breiðar tær,
sem snúa beint fram, og ótrú-
legá þykka stórutá, sem -vísar út
til hliðar.
Venjulega finnast sporin í 4—5
kílómetra hæð. Kuldinn er þar
svo mikill og gróðurinn svo lítill
að varla getur hér verið um ó-
þekkta bjarnartegund eða risa-
apa að ræða.
' Skiptar skoðanir
Ennþá hefur samt enginn hvít-
ur maður séð Snjómanninn, og
frásagnirnar, sem aðallega eru
frá innfæddum, eru mjög and-
stæðukenndar. Sumir telja að
Snjómaðurinn sé um 1,70 metrar
á hæð, aðrir að hann sé þrir
metrar. Allir eru sammála um
að hann sé loðinn, en mjög
skiptar skoðanir ríkja um iit
feldsins.
Trúir á hann
Einn þeirra vísindamanna, sem
trúir á tilveru þessarar óþekktu
skepnu, er Bertil Hanström,
prófessor í Lundi.
— Það liggja svo mörg sann-
færandi gögn fyrir henni, að mað
ur verður að álíta að einhver ó-
þekkt skepna sé til í Himalaya-
fjöllunum, segir hann. — Þetta
er sennilega óþekkt dýrategund
á stærð við 14 ára dreng.