Morgunblaðið - 22.06.1960, Blaðsíða 14

14
MORCIJNBLAÐIÐ
Miðvik'udagur 22. júní 1960
Símon Jóhannsson
frá Goðdölum
Aukin umfcrff krefst fleiri og betri vcga. Þessi mynd er frá Vestur-Þýzkalandi þar sem veriff er
aff byggja nýja brú.
Minningarorð
„Nú er skarð fyrir skildi
í skagfirzkri bændastétt".
ÞANN 17. marz síðastliðinn and-
affist að heimili sínu Goðdölum
í Skagafirði, Símon bóndi þar
Jóhannsson.
Hann var fæddur að Skíða-
stöffum í Ytri-Laxárdal 26. maí
1892. Dvaldi hann stutt á Skíða-
stöffum eftir fæðinguna, og komu
foreldrar hans honum fyrir til
vistar, en gáfu með honum af
sínum litlu efnum. Úr því var
hann alinn upp á hrakningi fram
an af ævinni við krappan kost
og enn verra atlæti, að hans
eigin sögn.
Foreldrar Símonar voru Ingi-
björg Guðjónsdóttir og Jóhann
Eyjólfsson, er voru vinnuhjú á
Skíðastöðum þá Símon fæddist.
Þau höfðu átt einn dreng saman
áður, Pál, sem nú er búsettur á
Akureyri, og þriðja drenginn
eignuðust þau síðar, Þórarin, nú
bónda á Ríp í Hegranesi.
Jóhann, faðir Símonar (f. 2G./7.
1856), var Eyjólfsson eins og áð-
ur er sagt, Eyjólfssonar bónda í
Kálfárdal í Austur-Húnavatns-
sýslu (f. 30./9. 1825, d. 24./3.
1892), Eyjólfssonar bónda frá
Gili í Svartárdal í sömu sýslu
(f. um 1794, d. 12./10. 1859), Jón-
assonar bónda á Gili.
Eyjólfur á Gili var einn af
hinum dugmiklu og gáfuðu Gils-
systkinum, og má víða lesa sagn-
ir um hann og þau. — Eyjólfur
þótti viðskotaillur og ódæll sam-
tíðarmönnum sínum. Bjó hann
um sinn að Meygrund, sem nú
er eyðibýli, og stendur í svo köll
uðu Flosaskarði, sem gengur
norður úr Reykjaskarðinu, er
liggur gegnum fjallgarð þann,
sem aðskilur Skagafjarðar- og
Húnavatnssýslu.
Það hafa sagt mér gamlir menn
að eftir að Eyjólfur var setzt-
ur að á Meygrund nefndi hann
býlið Meingrund. Sennilega
vegna þess, að oft stóð þar „styr
um bursta“, eftir að Eyjólfur
fluttist þangað. Við þennan bæ
var Eyjólfur síðan kenndur og
og nefndur Meygrundar-Eyjólf-
ur eða Meingrundar-Eyjólfur.
Eyjólfur bóndi í Kálfárdal,.
föðurfaðir Símonar, var upphaf-
lega skráður Jónasson, Jóntans-
sonar, en síðar kenndur Mein-
grundar-Eyjólfi. Kona hans og
föðurmóðir Símonar var Sig-
þrúður (f. um 1829), Jónsdóttir.
Móðurfaðir Símonar Guðjón,
(f. 2673. 1828, d. á Reynistað),
var Jónsson, ættaður norðan úr
Eyjafirði, sonur Jóns Ólafsson-
ar í Bitrugerði í Kræklingahlið,
er kominn var af Hrólfi sterka
á Álfgeirsvöllum í Skagafirði.
Guðjón þessi bjó nokkuð, svo
sem á Illugastöðum í Ytri-Lax-
árdal og víðar.
Ingibjörg móðir Símonar var
dugmikil kerling, en skaphörð,
fædd upp úr 1850. Hún var ekki
hjónabandsbarn. Móðir hennar
hét Hallfríður (f. um 1816), Þor-
kelsdóttir. Hallfríður þessi dvald
ist síðustu æviár sín á Reykjum
í Hjaltadal. Ætt hennar mun
hafa verið austan megin Skaga-
fjarðar eða jafnvel úr Eyjafirði
vestanverðum.
Þegar ég, sem þetta rita, kom
norður hingað 1911 var Símon
orðinn þroskaður maður, sæmi-
lega stæður á þeirra tíma mæli-
kvarða og talinn garpur til allra
verka, bæði á sjó og landi, enda
stundaði hann hvora tveggja þá
atvinnugrein jöfnum höndum.
Einsog gefur að skilja með
mann, sem komst úr sárafátækt
í það að verka sterkefnaður og
eiginlega stórbóndi á okkar mæli
kvarða, urðu tíðir smá-árekstrar
með honum og samtíðamönnun-
um. Einatt sýndist sitt hverjum
í þeim hráskinnsleikjum, eins
og gengur og gerist. Símon var
prýðilega skýr maður, meinfynd
inn í tilsvörum og óvæginn mjög
við hvern, sem í hlut átti ef hon-
um fannst á sig hallað og fór þá
lftt að mannvirðingum. Hann
sagði manna bezt frá, því snjall-
ar samlíkingar voru honum
tungutamar. Áheyrendumir
fylgdust vel með frásöngum hans
og skemmtu sér konunglega.
Eg hlustaði oft á Símon, bæði
lýsingar hans á mönnum og mál-
efnum og er hann var að tala
fyrir söluvamingi sínum, sem í
seinni tíð voru aðallega hross.
Dáðist ég oft að orðsnilld hans,
þvi svör voru ætíð á reiðum
höndum við ólíkustu spurningum
tilheyrendanna, sem dundu á
honum hvaðanæva.
Ábyggilegur var Símon í öll—
um viðskiptum, og að svíkja gef
in oforð, hygg ég aldrei hafi kom
ið í huga hans, enda treystu lof-
orðum hans bæði vinir og and-
stæðingar.
Nú í seinni tið stundaði hann
um margra ára skeið, kaup og
sölu á afsláttarhrossum. Keypti
hrosssin, aðallega á haustin, upp
í Skagafirði og víðar, seldi þau
síðar víðs vegar, mest til Ólafs-
fjarðar, Siglufjarðar og Fljóta.
Símon réðist til mín í Siglu-
fjarðarbraut vorið 1941. Gætti
hann keyrsluhrossa yfir sumarið
og var jafnframt matarfélags-
stjóri okkar vegagerðar-
mannanna. Sá líka yfirleitt um
flest okkar viðskipti önnur. —
Þarna leið honum ágætlega.
Allt fórst honum þetta prýði-
lega úr hendi. Er við kvöddumst
um haustið, kvaðst Símon hvorki
ætla að þakka mér'fyrir samver-
una um sumarið né skemmtun-
ina og ætti ég þó hvorttveggja
skilið, en hitt sagði hann, að ég
hefði gert sér ómetanlegan greiða
og gagn með því að koma sér í
sambönd við ýmsa menn þar
ytra, sem hann mundi hafa fram
vegis viðskipti við og opna mögu
leika til hrossasölu. Enda mætti
ég honum stuttu seinna með
stóran flota af afsláttarhrossum
á leið til Siglufjarðar.
Símon var það vel gerður á-
hugamaður, að ekki þurfti að
hafa mikið fýrir að segja honum
til vegar í lífinu. Hann rataði
leiðina sjálfur, jafnvel þótt fenna
væri tekið í slóðirnar.
Simon, vinur niinn, var ekki
beint fráhverfur ölföngum um
eitt skeið ævinnar. En hann var
allt of mikill áhuga og dugnar-
maður til þess að hann sleppti
skyldustörfum vegna þrásetu við
öldrykkju. En væri hann mættur
í slíkum félagsskap, lék hann á
alsoddi og var þar hrókur alls
fagnaðar. Mörg tilsvör hans og
meinfyndnar mannlýsipgar frá
þeim samsætum urðu samstundis
héraðsfleygar.
Það kom líka fljótt í ljós, að
það var enginn meðalmaður á
ferð þar sem Símon gekk um
garða, enda var hann strax orð-
inn sagnapersóna upp úr miðri
ævi, og það bæði meðal vina og
mótstöðumanna. Að vísu var
hann hrjúfur í tilsvörum og lítt
dæll með slögum, en þeim, sem
hann umgekkst var hann ætið
beztur þegar eitthvað amaði að.
Hann var sannkallað tryggða-
tröll þar sem hann tók því.
Símon gerði mikið að því að
fara suður til sjóróðra á vetr-
um, bæði áður en hann kvong-
aðist og eins eftir það. Var hann
á ýmsum stöðum syðra, bæði á
bátum og skipum og þótti alls
staðar hlutgengur.
í einni slíkri suðurferð, eftir
að hann fluttist í Teigakot, varð
hann fyrir því óláni og slysi að
krækja önglum í báðar hendur
sér. Þetta er að vísu algengt á
meðal sjómanna á vertíðum, en í
flestum tilfellum grær þetta
fljótt án írekari eftirkasta.
Þetta fór þó á annan veg með
Símon minn. Blóðeitrun hljóp í
báðar hendur hans með þeim
afleiðingum, að hann varð að
liggja svo mánuðum skipti í
sjúkrahúsum. Fyrst syðra og
síðan á Sauðárkróki. Endaði sú
lega með því, að báðir hendur
hans kreppti.
Eins og að líkum lætur með
slíkan áhuga- og dugnaðarmann
sem Símon var og jafnframt
skapharðan, gengu veikindi þessi
afar nærri honum. Vissi hann
ærna þörf vinnu sinnar við heim-
ilsstörfin, þar sem drengir hans
þrír voru í ómegð, en sjálfsbjarg
arviðleithi hans takmairkalaus.
En hans dugmikla kona hált uppi
heimilinu svo ekkert skorti.
Ekki minnkaði sjálfsbjargarvið
leitni Símonar við þetta áfall,
en til erfiðisvinnu varð hann
aldrei fær úr þessu. .
Um þessar mundir gerðist hann
beizkur í skapi, enda óvanur við
að láta í minni pokann fyrir sam
ferðamennina.En hann sem fleiri
varð að beygja fyrir náttúru-
öflunum.
Símon kvæntist eftirlifandi
konu sinni Moníku Sveinsdóttur
frá Bjarnarstaðahlíð í Skaga-
fjarðardölum 12./7. 1919. Hún
er komin af hörkuduglegum
bændaættum í Skagafirði, enda
sjálf garpur. Áttu þau heima á
Þverá í Hallárdal innan Austur
Húnvatnssýslu. Vorið 1920 fluttu
þau að Mælifelli í ’Skagafirði og
bjuggu þar eitt ár á parti af jörð
inni á móti séra Tryggva Kvaran.
Samkvæmt Skagfirzka Bænda
talinu fara þau vorið 1921 í hús-
mennsku að Starrastöðum til
Ólafs bónda þar, albróður Mon-
íku. Þaðan í Teigakot 1925. Aft-
ur frá Teigakoti vorið 1933 að
Keldulandi í Akrahreppi.Þar búa
þau í tvö ár, en flytja svo að
Goðdölum 1935 og bjuggu þar
úr því, enda var og verður Símon
kenndur við þann bæ.
Eftir að Símon fluttist að Goð
dölum rífkaðist hagur hans fljót
lega, enda þá synir hans að kom
ast á legg, sem allir urðu at-
kvæða-duglegir menn, — þeir
Trausti, Grétar og Borgar, er
búa allir í Goðdölum stórbú-
skap.
Goðdalir hafa alltaf verið fög-
ur landkostajörð, en með hagsýni
og nútímatækni hafa þeir feðgar
þó breytt henni svo með bygg-
ingum og ræktun, að hún er orðin
eitthvert skemmtilegasta og bezt
setna höfuðból í Skagafjarðar-
sýslu.
Þó að vísu sé nú „skarð fyrir
skildi í skagfirzkri bændastétt**
þar sem Goðdala-Simon er geng-
inn til feðra sinna, þá vonumst
við eftir, velunnarar sveitanna,
að hans dugmiklu synir fylli það
skarð.
Ludv. R. Kemp.
Raðhús til sölu
Mjög vandað, skemmtilegt og vel skipulagt raðhús
(6 herbergi, 140 ferm.) við Sundla' garnar til sölu.
Húsið er rúmlega fokhelt — bílskúrsréttindi —
innhússteikningar fylgja.
Upplýsingar gefa:
Lögmenn Tjarnargötu 16 — Símar 1-1164 og 22801.
MÁLFLUTNINGS- OG FASTEIGNASTOFA
Sigurður Reynir Pétursson hrl.
Agnar Gústafsson, hdl.
Björn Pélursson, fasteignaviðskipti.
Austurstiæti 14, H. Símar 2-28-70 og 1-94-78
VANTAR ATVINNU
Reglusamur maður á bezta aldri óskar eftir einhverskonar
atvinnu, helzt hjá góðu fyrirtæki, þar sem um framtíðar-
atvinnu gæti verið að ræða, ef um semdist. Hefir meira-
próf og nokkra leynslu í skrifstofustörfum, talsverða
þekkingu á flestum tegundum véla og áhalda og er vanur
verkstjórn. Getur starfað meira eða minna sjálfstætt ef
með þarf. Margskonar vinna kemur til greina. Þeir sem
vildu sinna þessu, vinsamlegast leggi nöfn sín og upplýs-
ingar um tegund vinnu inn á afgreiðslu Morgunblaðsins
merkt: „Reglulegur vinnutími — 3766“.
Dugleg stúlka óskast
í Þvottahúsið Laug.
TJpplýsingar á staðnum.
Afvinna
Saumastúlkur óskast. — Sími 23862.