Morgunblaðið - 30.10.1960, Blaðsíða 6

6
MORCVyrtTAfílÐ
Sunnudagur 30. okt. 1960 \
Saint- John Perse
/jjictfté 'TTlcUtAstHj’,
DYRA sænsku Akademíunnar
var vandlega gætt í ár. í fyrra
voru þær ekki jafn þéttar. Þá
barst út steíkur orðrómur um
að Salvatore Quasimodo myndi
hljóta bókmenntaverðlaun Nóbels
— nokkrum dögum áður en Aka-
demían hafði tekið endanlega
ákvörðun. Heimsblöðin staðfestu
svo orðróminn degi of snemma.
Þess vegna var dyranna vandlega
gætt að þessu sinni.
Franska ljóðskáldið Saint-John
Perse var að vísu talið koma til
greina við úthlutun Nóbeisverð-
launa í ár, en nafn hans var ekki
oftar nefnt í heimsblöðunum en
nöfn annarra, sem taldir voru
koma mjög til greina, og óþarft
er að telja upp nú.
Talið er að Dag Hammarskjöld,
aðalritari SÞ hafi verið helzti
formælandi Saint-John Perse inn
an sænsku Akademíunnar. Hann
er sá eini ,Hinna 18“, sem þekkir
hið nýja Nóbelsverðlaunaskáld
persónulega, og það er opinbert
leyndarmál, að hann hefur hald-
ið Perse fram við úthlutun
Nóbelsverðlauna í mörg ár. Að-
alritari SÞ hefur meira að segja
gefið sér tíma — mitt í heims-
pólitikinni — til að þýða nýjasta
verk Perse (Chronique) á sænska
tungu. Handritið að þýðingunni
liggur nú hjá bókaforlagi í Stokk
hólmi með útgáfu fyrir augum.
Það er óhætt að segja, að
sænska Akademían leggi ekki
lengur mikið upp úr almennings-
hylli við úthlutun Nóbelsverð-
launanna — eins og þegar hún
veitti þau Hemingway og Churc-
Frh. á bls. 9
♦ Peningur er flöt kúla
Börn eru ákaflega vel út-
búin frá skaparans hendi,
þegar þau fæðast í þennan
þeim, en í heila þeirra er
samt ekkert hólf, þar sem
geymdur er vísdómur um
peninga og þekking á eigin-
leikum þeirra. Hvernig eiga
svo litlu skinnin að fara að,
þegar þau mæta þessari furðu
legu uppgötvun mannanna, ef
þau ekki fá góða fræðslu um
hana um leið.
„Ef ég ætti 100 krónur, bá
mundi ég setja 10 kr. í spari
fjársöfnunina, og svo mundi
ég kaupa bækur fyrir 7 krón-
ur og fyrir afganginn mundi
ég bjóða pabba og mömnu
Og afa og ömmu og bræðrum
mínum í fínt ferðalag í heil
an mánuð“.
Þetta er svar eins lítils
snáða, sem Kirsten Sigsgaard
tilfærir í bók sinni „Böm og
Penge". Og aðrir tveir svör-
uðu:
„Peningur er flöt kúla og
þegar við eigum enga, þá
grætur mamma og við fáum
bara kartöflur í hádegismat".
„Peningar eru það, þegar
maður má ekki segja neitt við
aðra — og svo er hægt að
leika sér að þeim og fullorðn-
ir geta keypt fyrir þá“.
• Eyðsluvenjur barna
Svona er skilgreinig litlu
snáðanna, þegar þeir eru að
kynnast peningunum. Og eft-
ir það er hætt við að viðbrógð
þeirra gagnvart pengingum
fari eftir því hvaða viðhorf
barnið fær í uppvextinum.
Það viðhorf skiptir ekki svo
litlu máli, þvi enginn kemst
hjá því í nútíma þjóðfélagi
að eiga mikið undir pening-
um, og hafa þá með höndum.
Peningaskortur á heimili
getur haft varanleg, skaðleg
áhrif á börn. Sem gott dæmi
má nefna föður Eugens O’
Neils, eins og skáldið lýsir •
honum í leikritinu „Húmar
hægt að kveldi“, sem sýnt var
í Þjóðleikhúsinu í fyrra. Fað-
irinn hafði liðið skort í æsku
vegna fátæktar og losnaði sið
an aldrei við ágirnina, sjúk-
lega sparsemi, sem eyðilagði
líf allrar fjölskyldunnar.
En eyðsluvenjur eru ekki
síður hættulegar börnunum.
Ætli það sé ekki einmitt að
koma í ljós hér í kringum
okkur núna? Skyldi þó nokk-
ur hluti af afbrotum ungling-
anna, sem nú færast svo í
vöxt ekki eiga rætur að rekja
til þess? Það er erfitt fyrir
hvem sem er, að þurfa að
neita sér um þá hluti, sem
hann hefur alltaf talið sjálf-
sagða, hvað þá ef það eru ó-
harðnaðir unglingar og börn.
Þá er hætt við að reynt verði
að finna einhver ráð, heiðar-
leg eða óheiðarleg, til að þurfa
ekki að láta á móti sér.
• 7 ára börnin byrja að
spara
Þessa dagana eru 7 ára
börnin að fá sína sparisjóðs-
bók með 10 krónu inneign frá
N E I. Það er mjög stutt orð og samt, að vera fær um
að segja það á réttum tíma, er eitt af leyndarmálum
hamingjunnar. Hversu margar konur eyðilögðu allt
líf sitt, vegna þess að þær voru ekki nógu kjark-
miklar til að segja: „Nei“. Hversu margir menn glata
dýimætum stundum og dögum, vegna þess að þeir
þáðu, á veikleika stundu, starf sem þeir vildu neita.
Hvers vegna breytir maður gegn betri sannfær-
ingu? Stundum vegna góðmennsku. Konunni er ógeð-
fellt að særa tilfinningar þess manns, sem virðist elska
hana einlæglega. Stundum vegna þreytu. Fólk er svo
þrálátt og áleitið, að maður segir að lokum: „Já“ í
þeirri von að það muni láta mann í friði. Ef þú veizt
að beiðni þeirra er röng, þá er „já“ misskilningur.
Nei kemur að lokum á friði, þar sem já kemur hins
vegar oft af stað erviðleikum.
Auðvitað er það ekki skoðun mín, að maður ætti
að neita öllu. Ég tala einungis um þau tækifæri, þeg-
ar djúp eðlishvöt segir okkur að við ættum að neita.
Margir hugsa: „Það getur verið rangt af mér að sam-
þykkja, en það lagast, einhvern veginn." Gallinn er
sá, að það lagast ekki. Það sem maður gerir án ein-
lægni eða ánægju er venjulega illa gert. Sá maður,
sem þú giftist án raunverulegrar ástar, verður ekki
elskuverður. Eðlishvötin, sem hvatti þig til að hafna
bónorði hans, var heilbrigð.
Og það er ekki aðeins nauðsynlegt að vita hvernig
á að segja „nei“, heldur er það mikilvægt að segja
það, án þess að útskýra, hvers vegna maður segi
„nei“. Neitun, ef þú útskýrir það hvers v-'gna þú
neitar, er ekki endanleg neitun. Ástæður þínar verða
ræddar og varnir þínar láta undan. Ef hinn aðilinn
reynist vera betri kappræðumaður en þú, getur verið
að þú látir undan, þvert gegn vilja þínum, vegna
skorts á góðum rökum. Ef þú hefðir svarað: „Nei“
og ekkert meira, þá hefðir þú ekki verið flæktur í
umræðu.
Auðvitað virðist auðveldara að segja já. Þú heldur
að það geri þig vinsælli. Það veiti vinum þínum meiri
ánægju. Það er satt, en aðeins stuttan tíma. Ef „já“
þitt var tákn, ekki um einlægt samþykki, heldur
ýtrustu þreytu, þá verður það brátt augljóst að „já“
var dulbúið „nei“. Þú verður ekki fær um að halda
fast við það og að lokum verður ástandið erfiðara,
en það hefði orðið eftir ákveðið og hiklaust „nei“.
, Kannske“ munt þú segja: „En þau tilfelli koma
fyrir, þegar maður iðrast sárlega eftir því að hafa
sagt „nei“.“
Ég viðurkenni það, en í flestum tilfellum eru það
þau tækifærin, þegar eðlishvöt þín ráðlagði þér að
segja „já“.
Einu sinni hitti ég hrífandi franska dansmeyju í
í New York, sem ekki gat talað ensku.
, Ég kann aðeins eitt orð,“ sagði hún við mig, — „en
þótt undarlegt sé, þá get ég bjargað mér ágætlega
með þessu eina orði.“
„Og hvaða orð er það?“
„Okay“ — allt í lagi.
„Farðu varlega“, sagði ég. — „Þú lendir í vand-
ræðum, ef þú lærir ekki eitt orð í viðbót og það
er- „Nei“.
Seðlabankanum og þaðan í frá
fara þau að læra að fara með
aurana sína. Ef þau læra nú
að spara þannig að eyða sín-
um eigin aurum í það sem
þau langar til og heimta svo
peninga hjá mömmu pabba í
sparimerkjabókina sína, þá er
verr farið en heima setið. Mér
skilst það vilji víða brenna
við. En hafi þau sitt fé mills
handanna, svolítinn skammt
af vasapeningum — og standi
andspænis þeim vanda að
ákveða hvað eigi að gera við
það, eiga þau vafataust eftir
að reka sig á, falla fyrir aíls
kyns freistingum, en læra af
þeim að fara með fé.
Þar kemur til kasta for-
eldranna. Ætlunin með spari-
fjársöfnun hjá skólabörnum
er ekki sú, að krakkarnir eigi
að keppast um að fá mik’a
peninga heima hjá sér í bæk-
urnar sínar — kennurum er
ákaflega illa við ef þau koma
með stórar upphæðir, þær
eiga að fara beint í sparisjóðs
bókina þeirra — heldur er
ætlazt til að foreldrarnir og
kennarararnir hjálpi börnun-
um að læra að umgangast
peninga, svo þau geti séð fót-
um sínum forráð seinna.