Morgunblaðið - 15.11.1960, Blaðsíða 8

8
MORGVTSBLÁÐIÐ
Þriðjudagur 15. nóv. 1960
Gat Hermann boöiö samninga án
samþykkis Lúðvíks?
Larfedhelí|ísfrumvarpið til 2. umr.
■— ÞAÐ sem þessar umræð-
ur hafa sannað, er að margt
af því sem bæði Framsókn-
armenn og Alþýðubandalags-
ttienn hafa sagt þjóðinni um
afstöðu sína hvors um sig og
innbyrðis 1958 er algerlega
rangt, að á milli þeirra hef-
ur verið miklu meira makk
um málið heldur en í veðri
hefur verið látið vaka. En
það er ein spurning, sem
menn hljóta að varpa fram
enn á ný af gefnu tilefni:
Hvernig getur forsætisráð-
herra í ríkisstjórn, eins og
Hermann Jónasson gerði
bæði í maí 1958 og ítrekaði
í ágúst 1958, boðið fyrir hönd
ríkisstjórnarinnar vissa samn
inga án þess að hafa til þess
samþykki þess ráðherra, sem
úrslitaráð hafði yfir málinu
innan hans ríkisstjórnar?
Yfirlýsingar
Ólafs og Finnboga
Á þessa leið m.a. komst Bjarni
Benediktsson, dómsmálaráðherra,
að orði í efri deild í gær við lok
1. umræðu um frumvarpið um
Iögfestingu fiskveiðilögsögureglu
gerðarinnar. f gær töluðu einnig
Ólafur Jóhannesson og Finnbogi
Rútur Valdimarsson. Ólafur Jó-
hannesson lýsti því yfir í sinni
ræðu, að hann teldi það eftir
atvikum rétt af ríkisstjórninni að
hafa tekið upp viðræður við
Breta um landhelgismálið. Finn-
bogi Rútiur Valdimarsson gaf þá
athyglisverðu yfirlýsingu, að Al-
þýðubandalagið væri ekki skipu-
lagður stjórnmálaflokkur heldur
samtök manna með mjög mis-
munandi pólitískar skoðanir að
meginstefnu.
Að umræðu lokinni var frum-
varpinu vísað til 2. umr. og sjáv-
arútvegsmálanefndar með sam-
hljóða atkvæðum. ^
Rétt að ræða við Breta
Ólafur Jóhannesson hóf mál
sitt með því að þakka dómsmála-
ráðherra svör við spurningum,
sem hann hafði beint til hans í
fyrri ræðu. Hann kvað það rétt
vera, að í þessu frumvarpi fælist
ekki traust á ríkisstjórnina og
mætti segja, að í því fælist ó-
beint vantraust.
Ólafur Jóhannesson kvaðst
vilja taka það fram, að hann á-
mælti ríkisstjórninni ekki fyrir
að hafa tekið upp viðræður við
Breta um landhelgismálið. Eftir
atvikum hefði verið rétt að ræða
málið við þá og kvaðst hann eng
an vegin vilja gera lítið úr þeirri
hættu, sem landhelgisdeilunni
væri samfara né nauðsyn þess að
eyða henni. Hitt væri annað mál,
að ríkisstjórnin hefði, um leið og
hún féllst á viðræður við Breta,
átt að taka það skýrt fram að
ekki kæmi til mála nein inn-
færsla á fiskveiðilandhelginni og
hefði ríkisstjómin þar átt að
vitna til ályktunar Alþingis frá
því í maí 1959.
Þá vék ræðumaður í allöngu
máli að lagalegri hlið málsins og
taldi að rétt væri að lögfesta
reglugerðina um fiskveiðiland-
helgina og samþykkja frumvarp-
ið, eins og það lægi fyrir.
Að lokum fór ræðumaður
mörgum orðum um það, hversu
umræður þessar hefðu verið
gagnlegar, enda væri það mjög
mikilsvert að fram kæmi hversu
íslenzka stjórnin hefði réttilega
viljað teygja sig langt til sátta
sumarið 1958.
Sundurlaus flokkur
Finnbogi Rútur Valdimarsson
kvaddi sér hljóðs til að bera af
sér sakir. Sagði hann dómsmála-
ráðherra hafa borið sig þeim sök-
um, að hann væri flugumaður
Framsóknarmanna. Það væri út
af fyrir sig ekki svívirðilegt að
vera Framsóknarmaður en hitt
væri svívirðilegt, að sínu áliti, að
telja sig í einum flokki og starfa
fyrir annan. Sagði Finnbogi Rút-
ur ,að það væri engan veginn
víst hvort hann ætti heima í
nokkrum þeirra flokka sem sætu
á Alþingi og sagði í því sam-
bandi að Alþýðubandalagið væri
ekki skipulagður stjórnmála-
flokkur heldur samtök manna,
sem hefðu mjög mismunandi
skoðanir að meginstefnu til.
Þá minntist Finnbogi Rútur á
skeytin margumræddu og lýsti
því yfir að hann hefði ekki séð
eitt einasta þeirra.
Finnbogi órór
Bjarni Benediktsson svaraði
fyrst athugasemd Finnboga R.
Valdimarssonar. Var Finnbogi
mjög órór undir þeim hluta
ræðu Bjarna, óð um fundarsal-
inn, stundum upp að hljóðnem-
anum við ræðustólinn og kallaði
stöðugt fram í. Varð forseti hvað
eftir annað að áminna hann.
Bjarni vitnaði til ummæla
Finnboga sjálfs sem sýndu, að
hann hefði verið sérstakur trún-
aðarmaður Hermanns Jónassonar
í málinu. Orð hans sl. föstudag
hefði ekki verið hægt að skilja
á annan veg en þann, að hann
hefði bæði vitað um og verið
samþykkur hinu margumrædda
skeyti, sem sent var í nafni rík-
isstjórnarinnar allrar í maí 1958.
Nú vildi Finnbogi hins vegar
með innskotum í ræðu Bjarna
gefa til kynna meiri vitneskju
ráðherra Alþýðubandalagsins um
þessa skeytasendingu en áður
hefði verið játað af Alþýðubanda
lagsmönnum. Og enn sl. laugar-
dag hefði Þjóðviljinn haldið því
fram, að skeytið hefði verið sent
án samráðs við ráðherra Alþýðu-
bandalagsins.
Að lokum sagði Bjarni:
Botnlaus óheilindi
V - st j órnarinnar
Það, sem þessar umr. hafa
sannað er að margt af því, sem
bæði hv. Framsóknarmenn og
Alþb.menn hafa sagt þjóðinni um
afstöðu sína hvors um sig og inn-
byrðis 1958 er algerlega rangt,
að á milli þeirra hefur verið
miklu meira makk um málið held
ur en í veðri hefur verið látið
vaka. En það er ein spurning,
sem menn hljóta að varpa fram
enn á ný af gefnu tilefni.
Hvernig getur forsrh. í ríkis-
stj. eins og Hermann “Jónasson
gerði bæði í maí 1958 og ítrekaði
í ágúst 1958 boðið fyrir hönd
ríkisstj. vissa samninga án þess
að hafa til þess samþ þess ráðh.,
sem úrslitaráð hafði yfir málinu
innan hans ríkisstjórnar.
Hið umrædda skeyti frá því í
maí er sent í nafni allrar ríkis-
stj. Það er að vísu ekki jafnber-
um orðum tekið fram um skeytið
frá því í ágúst 1958, en það segir
sig sjálft, að það hlaut að vera
sent af hálfu ríkisstj. í heild.
A. m. k. var það gersamlega
gagnslaust, ef sendendur þess
höfðu ekki fulla vissu um það,
að þeir gætu staðið við það til-
boð, sem í skeytunum var gert.
Við það tilboð gátu þeir ekki
staðið að ríkisslj. óbreyl!.ri nema
hafa til þess samþykki þáv.
hæstv. sjútvrh. ( Lúðvíks Jósefs),
að hann mundi fyrst gefa reglu-
gerðina út í samræmi við tilboð-
ið og síðan breyta henni í sam-
ræmi við endurnýjun þess. Hér
er því annað tveggja:
Með tilhlutan hæstv. forsrh.
(Hermann J.) er nokkur hluti
ríkisstj. hans algerlega virtur að
engu. Einmitt sá maðurinn, sem
hafði úrslitaráð um þetta mál inn
an ríkisstj. hæstv. þáv. sjútvrh.
(Lúðvík Jós.) sá maðurinn, sem
hafði í valdi sínu hvaða ákvarð
anir voru gerðar.
Eða hitt að það, sem Alþýðu-
bandalagsmenn hafa haldið fram,
fær ekki staðizt, að ráðherrar
þeirra hafi verið jafnandvígir
þeim tilboðum, sem gerð voru.
Hinar einkennilegu skýrslur
hv. 5. þm. Reykn., (Finnboga R.
Vald.) þar sem hann að vísu
slær nokkuð úr og í, en sýna þó,
að þeir félagar vissu miklu meira
um málið heldur en þeir hingað
til hafa gefið til kynna, hljóta að
vekja grunsemdir um það, að
þátttaka þeirra í öllu málinu hef
ur verið mun meiri heldur en
þeir vilja láta almenning ætla.
Get ég að svo stöddu látið útrætt
um þá hlið málsins.
Ótvíræður
réttargrundvöllur
En ég hefði kvatt mér hljóðs
út úr því, sem hv. þm. Norðl. v.,
sá er hér talaði Ólafur Jó-
hannesson sagði. Hann hélt því
fram og vítti ríkisstj. núv. í raun
og veru fyrir það eitt, að hún
hefði ekki vitnað í ályktun Al-
þingis frá 5. maí 1959, þegar hún
tók upp viðræðurnar við Breta.
Að gefnu þessu tilefni þá þykir
mér ástæða til að lesa hér upp
þá fréttatilkynningu, sem utan-
rrn. gaf út um leið og skýrt var
frá viðræðunum. Þar segir:
„Ríkisstjórn Bretlands hefur
farið þess á leit við ríkisstj. ís-
lands, að teknar verði upp við-
ræður þeirra í milli um deiiu þá,
sem er um aðstöðu brezkra fiski
skipa á íslandsmiðum. Þar sem
íslenzku ríkisstj. virðist einsætt,
að kanna beri til hlítar öll úr-
ræði, sem koma mættu í veg fyr-
ir áframhaldandi árekstra á ís-
landsmiðum, auk þess sem vinna
þurfi að framgangi ályktunar
Alþingis frá 5. maí 1959, hefur
hún tjáð sig reiðubúna til slíkra
viðræðna, jafnframt því sem hún
hefur ítrekað við brezku stjórn-
ina, að hún telur ísland eiga ótví-
ræðan rétt að alþjóðalögum til
þeirra fiskveiðilögsögu, sem
ákveðin hefur verið“.
Þarna er réttarskoðun rikis-
stj. sett ótvírætt fram og bein-
línis vitnað til ályktunarinnar
frá 5. maí 1959. Enda hefur rík-
isstj. aldrei komið annað til hug
ar heldur en að haga meðferð
sinni á málinu á þann veg, að
það samrýmdist fyllilega þeirri
ályktun. Viðleitnin er einmitt sú
að fá viðurkennda þá fiskveiði-
lögsögu, sem þar er lýst yfir
stuðningi Alþingis við.

Charles Lindbergh fylglst með töku myndarinnar.
Lindbergh í Austurbæjarbíói
í KVÖLD hefur Austurbæjarbíó
sýningu á kvikmyndinni um flug
afrek Lindberghs, er hann flaug
fyrstur manna yfir Atlantshaf. —
Það er James Stewart, sem fer
með hlutverk Lindberghs, en
sjálfur hefur flugkappinn verið
ráðgefandi við kvikmyndatök-
una. Myndin er byggð á bókinni
„The Spirit of St. Louis", sem
Lindbergh skrifaðt um flugið,
en þetta var einmitt nafnið, sem
hann gaf flugvél sinni.
Það var hinn 20. maí 1927, að
Lindbergh lagði upp í þessa flug
ferð, sem jafnan mun verða tal—
ið eitt mesta afrek flugsögunnar.
Hann var 33 klst. og 33 mín. á
leiðinni til Parísar. í lok kvik-
myndarinnar er sýnt stutt mynd,
sem tekin var, Þegar Lindbergh
kom aftur til New York og var
fagnað sem þjóðhetju.
Austurbæjarbíó hefur boðið
mörg hundruð manns á frumsýn
inguna. Eru það ýmsir forráða-
menn flugmálanna svo og starfs
menn flugfélaganna, karlar og
konur.
Alþingi
Vandamálin verði
leyst til frambúðar
— Rætt um ræktunarsjóð og
byggingarsjóð sveitabæja
FRUMVARP til laga um að
ríkissjóður taki á sig greiðslu
á erlendum lánum, sem hvíla
á Ræktunarsjóði íslands og
Byggingasjóði sveitabæja var
enn til umræðu á fundi Efri
deildar í gær.
Ásgeir Bjarnason tók þá fyrst
ur til máls og deildi fast á
Gylfa Þ. Gíslason viðskiptamála
ráðherra fyrir afstöðu hans til
málsins, sem ekki bæri vott um
mikinn skilning. Vék hann síðan
að ráðherranum persónulega og
sakaði hann m. a. um ásælni í
embætti og bitlinga.
Gylfi Þ. Gíslason, viðskipta-
málaráðherra, bað næst um orð-
ið og sagði m. a., að ekki örlaði
hjá flutningsmönnum frum-
varpsins á neinni viðleitni til að
leysa vandamál sjóðanna til
frambúðar. Það væri auðvelt
verk að fleygja inn á þing slíku
frumvarpi sem þessu, er ein-
ungis væri sett fram í áróðurs-
skyni. Máske væri það mann-
legt að haga sér svo — en stór-
mannlegt væri það ekki. Þá vék
GÞG að ásökunum ABJ í sinn
garð, sem hann vísaði á bug og
taldi mjög til minnkunar þeim,
er haft hefði þær í frammi.
Næsti ræðumaður var Bjart-
mar Guðmundsson á Sandi. —.
Lagði hann ríka áherzlu á, að
ráðið yrði fram úr þeim vanda-
málum, sem þessir sjóðir ættu
við að etja. Illa væri fyrir þeim
komið. Ekki kvaðst hann þó
skyldu sakfella þó, sem farið
hefðu með stjórn þeirra á und-
anförnum árum, bankaráð Bún-
aðarbankans og fyrrverandi ráð
herra. Hér hefði farið eins og
jafnan, þegar allt væri látið
danka. Og mætti finna mörg
fleiri dæmi slíks, ekki hvað sízt
Framh. á bls. 17.