Alþýðublaðið - 23.11.1929, Blaðsíða 2

2
íft&ÞÝÐUBMAÐIÐ
Þvi var slitið i gær kl. 4 sið-
degis.
____•>,..
í gær hófst þingfundur í AI-
þýðuhúsinu Iðnó kl. 1 e. h', Var
lokið \dð umræður um skipu-
lagsmál flokksins og samþykt að
skipa nefnd til að semja tillögur
um tilhögun hinnar tvíþættu bar-
áttu flokksins: baráttu stéttafé-
laganna fyrir bættu kaupi og
kjörum og hinnar almennu stjórn-
málabaráttu allra alþýðusamtaka-
Stjórnir fjórðungssambandanna
þriggja tilnefni sinn manninn
hver í nefndina og sambands-
stjórnin fjóra menn. Nefndin Ijúki
störfum fyrir næsta reglulegt
sambandsþing, sem haldið verður
haustið 1930, og leggi tillögur
sínar fyrir það. Þá voru afgreidd-
ar tillögur kaupgjaldsnefndar og
gengið frá öðrum þeim málum,
er biðu afgreiðslu.
Að þessu loknu þakkaði forseti
þingsins, Héðinn Valdimarsson,
fulltrúum þingstörfin, óskaði ut-
anbæjarfulltrúunum góðar heim-
ferðar og heimkomu og samtök-
um alþýðunnar vaxtar og þroska.
Tóku fulltrúar og gestir undir
það með því að hrópa ferfalt
húrra fyrir Alþýðusambandi ls-
lands og syngja baráttusöng jafn-
aðarmanna.
* Var svo þinginu slitið.
Þingið stóð í rétta 7 daga.
Fulltrúar voru 47. Um 40 máJ
voru rædd og athuguð og á-
lyktanir samþyktar í flesturo
þeirra.
Það, sem einkendi þetta þing
sérstaklega, var áhugi fulltrúanna,
‘‘ sigurvissan og stórhugurinn og
txúin á mátt alþýðusamtakanna,
Það, sem á hefir unnist, eykur
þrótt og þor til að sækja lengra
fram. Þótt oft sýndist sitt hverj-
um um það, á hver dægurmál-
anna skyldi leggja mesta áherzlu
í svip eða hverri aðferð beita til
að koma fram þessari kröfu eða
hinni, voru albr á einu máli um
það, að islenzk alþýða yrði ein-
huga að fylkja sér til baráttu fyr*
ir bættum kjörum og auknum
réttindum, til sóknar að markinu:
Yfirráðin tii alþýðnnnar.
Alþýðuflokkurinn er samfylk-
ing íslenzkrar alþýðu til þessarar
baráttu. Alþýðufélögin eru nú
þegar milli 50 og 60 og félagar i
þeim 6000—7000. Með vaxandi
þrótti alþýðusamtakanna magnast
ótti og andstaða auðvaldsins, og
því meira kapp leggur það á að
sundra alþýðunni, rugla stéttar-
vitund hennar og kljúfa samtök-
in. Undir stéttarvitund og sam-
heldni íslenzkrar alþýðu er það
komið, hver verða kjör hennar á
ókomnum árum, hvenær og á
hvern hátt stéttabaráttunni lýkur
með því, aö jafnaðarstefnan
kemst í framkvæmd.
Á grundvelli jafnaðarstefnunn-
ar, undir merki Alþýðuflokksins,
sækir islenzk alþýða fram.
Braskiðmeðbæjarlandið.
Borgarstjóraliðið gefur enn 1000
krónnr af sameign bæjarmanna.
V erðhækkunarskattnr.
I fundargerð fasteignanefndar
15. þ. m. er ritað eftirfarandi:
„Haraldur Árnason býdur for-
kaupsrétt ad Þvottalaugarblettl
XH, sem hann œtlar ao selja fyrir
5000 krónur. Bæjarstjórnin hefir
endurkaupsrétt fyrir 3600 kr. auk
girdingar, sem mun vera um 400
króna virdi.“
Meiri hluti fasteignanefndar, í-
haldsmennirnir, lagði til, ad bœr-
inn hafnadi forkaupsréttinum og
gœfi pannig Haraldi pessar 1000
krónur, en Ágúst Jósefsson lagði
til, að bærinn keypti landið sam-
kvæmt erfðafestuskilmálunum.
Mál þetta kom fyrir bæjar-
Stjórnarfund í fyrrad. og urðu unj
það langar umræður og ali-
snarpar með köflum.
Ágúst Jósefsson tók fyrstur
til máls. Sýndi hann fram á, að
eftir því, sem bærinn stækkar og
íbúum hans fjölgar hækka lóðir í
bænum og lönd umhverfis hann
stórkostlega í verði. Einstakir
menn, sem eiga lóðir eða hafa
afnotarétt, svo sem erfðafesturétt,
til lands, græða stórfé á verð-
hækkuninni án eigin aðgerða.
Þrengsön aukast. Löndin lenda í
braski. Þetta verður bærinn að
fyrirbyggja, að því er erfðafestu-
löndin snertir, með þvi að neyta
kaupréttar síns, ef erfðafesturétt-
inn á að selja fyrir hærra verð en
bærinn getur tekið hann fyrir.
En það verð hefir í samningún-
um verið miðað við áætlaðan
meðal ræktunarkostnað. Lagöi
Ágúst fram svolátandi tillögu:
„Bœjarstjórnin sampykkir ad
nota endurkaupsrétt sinn áb
Þvottalaugarbletti XII og kaupa
landid fyrir 3600 kr. auk girb-
ingaverds.“
Borgarstjóri andmælti tillög-
unni og gaf í skyn, að vafi væri
á því, hvort bærinn hefði rétt til
að taka landið fyrir 3600 krón-
ur. Virtist álíta að bærinn yrðj
að greiða fyrir það 5000 krón-
ur, eða m. ö. o. hefði forkaups-
rétt fyrir hæsta verð. Sjálfur
hefir hann þó gert samninginn.
Þá stóð upp Magnús alþingis-
hátíðarforstjóri Kjaran, og var
honum mikið niðri fyrir. Valdi
hann ritstjóra Alþýðublaðsins ó-
þvegin orð og kvað skrif AI-
j)ýðul)laösins um braskið með
bæjarlandið og gjafir borgar-
stjóraliðsins vera „svívirðilega
kosningabrellu“. Haraldur benti
honum á, að Alþýðublaðið hefði
birt orðréttar bókanir fasteigna-
nefndar og ályktanir bæjar-
stjórnar og hlyti því almenningur
að dæma gerðir og gjafir borg-
arstjóraliðsins eftir þeim. Ef það
yrði íhaldsmönnum til falls, sem
það áreiðanlega yrði, mættu þeir
sjálfum sér um kenna; þeir lægju
þá á verkum sínum; Kjaran væri
þetta auðvitað viðkvæmt mál,
þar sem honum hefðu verið gefn-
ar 1000 krónur og hann sjálfur
greitt atkvæði' ineð gjöfinni í
fyrstu, þótt hann síðar hefði setið
hjá, er honum var bent á, að
hann mætti ekki greiða atkvæði í
máli, er snerti sjálfan hann. —
Sefaðist skap Kjarans lítið við
þetta.
Borgarstjóra svaraði Haraldur
því, að ef nokkur minsti vafi
væri á því, hvbrt bærinn hefði
rétt til að taka landið fyrir það
verð, sem endurkaupsrétturinn er
miðaður við, væri enn meiri á-
stæða til/aö samþykkja að taka
landið fyrir það verð. Ef erfða-
festuhafi vildi ekki una því, yrði
dómsúrskurður að ganga í mál-
inu. Séu samningarnix loðnir,
þarf að breyta þeim, gera þá á-
kveðna framvegis. Bæjarstjórnin
verður ein að meta það, hvenær
hún telur sig þurfa landsins og
þá að hafa rétt til að taka það
fyrir verð, sem miðast við meðal
ræktunarkostnað. Ella á hún á
hættu að verða að kaupa rétt,
sem hún hefir látið fyrir ekkert,
fyrir márgfalt braskverð, ef hún
þarf landið til annars en gatna
og bygginga. Ólafur Friðriksson
sýndi fram á, að margir myndu
telja það býsna hart, ef bæjar-
stjórn samþykti að leyfa sölu á
erfðafesturétti fyrir t. d. 5000
krónur, en tæki svo landið
skömmu síðar af kaupandanum
fyrir 3000 krónur eða minna.
Þá stóð upp Pétur Halldórsson.
Flutti hann langa tölu og hélt
sér að efni málsins. Kvaðst hann
þess fullviss, að allir bæjarfull-
trúarair myndu standa upp og
mötmæla því sem einn maður, að
sú verðhækkun, sem yrði á landi
og lóðum vegna fólksfjölgunar
og opinberra aðgerða, en án til-
verknaðar eiganda eða erfða-
festuhafa, rynni í vasa einstakra
manna. Hún ætti öll að renna til
hins opinbera. Kvaðst hann um
þetta vera sammála jafnaðar-
mönnum, og samá væri um
flokksmenn hans alla í bæjar-
stjórn. Hitt áleit hann ekki rétt
hjá jafnaðarmönnum, að um
nokkra verulega verðhækkun á
erfðafestulöndum gæti verið að
ræða umfram það, sem kostaði
að rækta þau. Mjólkurverðið réði
mestu um verð erfðafestulanda.
Haraldur þakkaði Pétri skýr
ummæli og kvaðst treysta því, að
hann talaði fyrir munn hinna í-
haldsbæjarfulltrúanna. Bæjar-
stjórnin hefði að vísu eigi vald
til að ákveða slíkt með löguin,
en alþingi myndi án efa taka
mikið tillit til óská bæjarstjórnar
Reykjavikur í þessu máli. Bar
hann síðan fram eftirfarandi til-
lögu:
„Bœjarstjórnin sampýkkir ab
skora á alpingi ab setja pegar á
nœsta ári lög um háan, alt áð
700%, skatt á pá verbhœkkun
landa og lóba einstakra manna,
sem myndast hefir án sérstakra
abgerba eigendanna.“
Kvaðst Haraldur að vísu ekki
hafa búist við því, að bæjar-
stjórnin myndi fallast á, að taka
alla þá verðhækkun, sem stafar
af opinberum aðgerðum og fólks-
fjölgun, sem skatt, og ef svo
væri, mætti fella úr tillögunní
„alt að 100%“, því að þá yrðu
bæjarfulltrúarnir óefað allir sam-
mála um að samþykkja hana.
Svo undarlega bTá nú við, að
ihaldsbæjarfulltrúamir þóttust
ekki við því búnir að greiða at-
kvæði um tillöguna, vildu fá frest
til umhugsunar, þrátt fyrir yfir-
lýsingar Péturs. Lagði einn til,
að henni væri vísað til bæjarlaga-
nefndar. Það var felt. Þá lagði
annar til, að henni væri visað
til fjárhagsnefndar, og var það
samþykt.
Væntanlega verður skjót og
sköruleg afgreiðsla þessa máls
hjá nefndinni, þar sem fyrir ligg-
ur nú þegar yfirlýsing Péturs
um skoðun flokksmanna hans á
þessu máli. Bæjarstjómin hefir
nýlega skorað á alþingi að af-
nema sveitarflutning þurfamanna,
og gert sér með því sæmd.
Afgreiðsla bæjarstjórnarinnar á
tillögum Ágústs Jósefssonar og
fasteignanefndar var hins veg-
ar henni til stórkostlegrar van-
sæmdar. Tillaga Ágústs um, að
bærinn taki landið með girðingu
fyrir 4000 krónur og að gengið
yrði úr skugga um hver réttur
bæjarins væri samkv. erfðafestu-
samningunum, var feld, en til-
laga meiri hlutans, um að leyfa
Haraldi Árnasyni að selja rétt-
indin fyrir 5000 krónur, samþykt
með atkvæðum íhaldsmanna,
allra nema Þ. Sv., hann greiddí
atkvæði með jafnaðarmönnum.
gegn tillögunni.
En flestu illu fylgir nokkuð gott,
Og gott er það, ef umræðumar
um braskið með bæjarlandiö
verða til þess, að hinu opinbera
verði framvegis tryggð verð-
hækkun lands og lóða.
Bæjarstjóm
Siglufjarðar
kaus á síðasta fundi sínum einn
mann ‘ í stjóm síldarbræðsluverk-
smiðju ríkisins.
Voru mættir á fundi 5 fulltrú-
ar og hlaut kosningu með öllum
atkvæðum Guðm. Skarphéðinssoo
skólastjóri, fulltrúi Alþýðuflokks-
ins. Það skal tekið fram, að 2
af þeim 5, sem mættir voru á
fundinum, voru annar Framsókn-
arflokksmaður, en hinn ihalds-
maður. Er því auðséö á þess-
ari atkvæðagreiðslu, að hvorug-
ur borgaraflokkanna siglfirzku
hafa getað komið auga á nokk-