Morgunblaðið - 08.01.1961, Blaðsíða 6

6
Sunnu3agur 8. Janöar 196i
MORGUISBLAÐIÐ
Blaðað i í sl3 nzka
almarta
UM áramótin horfa menn spyrj-
andi fram til nýja ársins; hvað
mun I»að feia í skauti sínu?
Flest af því, sem menn vildu
vita, er auðvitað hulið, en sumt
er þess eðlis, að það má segja
fyrir með fullri vissu. Það á við
nm sjálfa umgerð ársins, ef svo
má segja, skiftingu þess í daga,
vikur, mánuði og árstíðir, svo og
nm hátíðir og fleira, sem hlýtir
föstum reglum, en þetta er það
efni sem almanakið flytur ár-
lega. Ýmsir gera sér að reglu að
hef ja nýtt ár með því að glöggva
sig á íslenzka nlmanakinu og
sumir, einkum eldra fólk að
ætla n>á, kynnir sér vel efni
þess. Hinir munu þó miklu
fleiri, sem ekki gera það og láta
sér koma ýmislegt á óvart að
óþörfu. Er það ekki ótítt að
menm leiti með ærinni fyrirhöfn
upplýsinga um hluti, sem þeír
gætu fræðzt um fyrrhafnarlaust
með því að opna almanakið.
Æði mörgum virðist alveg ó-
kunnugt um það hvaða vitneskju
er að finna í almanakinu og því
virðist ekki úr vegi að rekja hér
efni þess í fáum orðum.
1 lögum frá ’21 segir að „Háskóli
íslands skuli hafa einkarétt til
að gefa út og selja eða afhenda
með öðrum hætti almanök og
dagatöl á íslandi". Árlega kaup- j
ir Þjóðvinafélagíð þennan rétt
og kemur almanakið út á þess
vegum, en reiknað fyrir ís’and
og búið til prentunar af tveimur
>áskó1?«,'<»nnurum, þeim próf. !
f.eifi Ásgeirssyni og próf.
Trausta S'narssyni. Fjöldi daga-'
tala, sem ýmsir aðilar gefa út
:neð sérstöku feyfi eru byggð á
';=s=u almanaki.
Á 1. síðu er sögð afstaða árs-
'ns til h’aunár- o»- sumarauka,
r;o ov hnrttst'ða Revkja'.-íkur.
Á ", síðu er gefinn upp tíminn
sem liðien er frá nokkrum merk
isvið'-urðum íslandssögunnar 1
Þar eru og sunnudagshókstafur,
'’yllinital og paktar, sem þýð
-r>gu hafa við reikning tímatais.
Þó er gefinn lengstur og
skemmstur sólareaneur í R°vkja
vík og Iokg þeir myrkvar sem
verða á árinu.
Á 3.—14. síðu er daeatalið. hið
alþjóðlega mánaðartal, kirkju-!
árið (kirkjulegar hátíðir) og hið j
íslenzka viku-, mánaða- og miss
eratal. Hér er sagt hvenær tungl
er í hásuðri frá Reykjavík dag
hvern, hvaða daga tungl er hæst
og lægst á lofti og hvenær það
er nýtt og fullt. Þessar upplýs-
ingar miðast m.a. við notkun
tunglskinsins. Á hverjum mið-
vikudegi er gefinn tími sólarupp
rásar og sólarlags, en fyrir dag-
ana þar á milli er hægt að áætla
tímana með mínútu nákvæmni
Á 15. síðu er tafla. sem sýnir
hvenær sólin er í hásuðri frá
Reykjavík hvem dag ársins. Af
þessari töflu má sjá hinn svo-
nefnda tímajöfnuð, en töf.una
má nota til að finna suður ef
stuðzt er við rétta klukku, eða
til að setja klukkuna rétta eftir
sólinni, ef suðurstefnan er þekki
Á 16.—17. síðu er tafla um
flóð í Reykjavík og á næstu síðu
tafla til að finna flóðtima
margra annarra staða á landinu.'
Hér kemur og kafli um stöðu
og birtu reikistjarnanna og tafla,
er sýnir hvenær björtustu reiki-
stjömurnar eru í hásuðri. Auð-
velt er hverjum notanda alman
aksins að þekkja bjartar reiki-
stjörnur eftir þessum upplýs-
ingum og á það að vera óþarft
sem nú hendir ósjaldan, að
menn villist á reikistjörnum og
gervitunglum eða jafnvel ljósum
frá flugvélum. Sem stendur eru
2. reikistjörnur mjög áberandi;
Venus er nú bjartasta stjama á
himni, í hásuðri um kl. 16 rétt
yfir sjóndeildarhring (11° hæð).
Mars er i suðri um miðnætti og
hátt á lofti (53°), hægra megin
við tvíburana. Sem stendur er
ekki aðrar reikistjörnur að sjá.
Þá kemur kafli um gang
tungls og sólar á íslandi, en það
er leiðarvísir um það hvernig
heimfæra eigi á aðra staði á
landinu þær upplýsingar um sól
og tungl, sem gefnar eru fyrir
Reykjavík.
Þetta, sem nú var talið, er allt
fastir liðir í almánakinu ár eftir
ár. Það á einnig við um öftustu
(24.) síðuna, þar sem birtur er
útdráttur úr lögum um tímatal
og almanök, svo og hvenær pásk
ar verða næsta ár. En ótalin er
stutt groin, um 2 bls. serr er sér
stök fyrir hvert ár. Fjallar hún
oft um vísindalegar nýjungar á
Framhald á hls. 23.
•^ViðJiöfðurnhlakkað
ÍÍL
P.S. skrifar:
Kæri Velvakandi-
Eg og kona mín, ásamt
tveim börnum okkar, vorum
meðal þúsunda Reykvíkinga,
sem lögðu leið sína inn á
Skeiðvöll á þrettándanum.
Börnin okkar tvö höfðu vart
um annað talað allan daginn
en álfabrennuna. Þau hlökk-
uðu afskaplega til að sjá alla
álfana, púkana og drísildjöfl-
ana, og þá ekki síður Grýlu
gömlu og Leppalúða. Tilhlökk
un þeirra var svo mikil, að
hún vakti barnið í okkur sjálf
um úr dvala. Ég hygg að
margir foreldrar hrífast þann-
ig með börnum sínum og sjái
hlutina með sömu augum og
þau, a. m. k. um tíma. Það
er ekki eins’ djúpt á barnið í
okkur fullorðna fólkinu og
margur heldur. Við lifum okk
ar eigin æsku og bernzku að
nokkru leyti upp aftur með
börnum okkar. Við hjónin
hlökkuðum sem sagt lítið
minna til álfabrennunnar en
börnin okkar tvö. Þegar við
komum á Skeiðvöllinn, höfðu
þúsundir manna safnazt í all-
stóran hring um bálköst, sem
logaði glatt og kastaði ævin-
týrabirtu ó umhverfið. En
mönnum er auðvitað ekkert
nýnæmi á báli eftir áramótin.
Allir biðu þess, að álfarnir og
púkarnir kæmu fram á svið-
ið urruhverfis bálköstinn.
♦ Álfarnir hurfu
í mannhafið
Þess var heldur ekki langt
að bíða, að þeir, sem stóðu
framarlega í hringnum um-
hverfis bálið yrðu þeirra var-
ir. Ailir aðrir, sem stóðu aft-
ar í hringnum, fóru að mestu
á mis við þann viðburð. Stöku
sinnum var hægt að grilla i
húfu eða skott, en þa,ð var
ekki meira. Þarna voru engar
upphækkanir, nema stöku
náttúruhóll, sem gat aðeins
veitt fáum betra útsýni. Menn
með börn settu þau á háhest,
svo a. m. k. þau færu ekki alls
á mis. Þeir, sem voru með
fleiri en eitt barn, urðu að
reyna að skipta útsýninu á
milli þeirra, en það er alls
ekki þægilegt í öðru eins
mannhafi og þrengslum og
þarna voru. Svo þegar flestir
feður voru komnir með barn
á axlirnar, fóru þau vitanlega
að skyggja hvert á annað, að
ekki sé lalað um stálpaða ung-
linga, sem voru of stórir til
að verða teknir á háhest. Þeg-
ar leið á brennuna, fór mann-
fjöldinn að nálgast bálið æ
meir til að reyna að sjá bet-
ur. Því til fyrirstöðu voru
nokkrir lögregluþjónar, sem
máttu sín lítils gegn þúsund-
um manna, og urðu að láta
undan síga. Við þetta þrengdi
svo að blessuðum álfunum, að
þeir næstum hurfu inn í mann
hafið, og líklegt er að ein-
hverjum hafi þótt hitinn frá
bálinu nokkuð nærgöngull.
Þetta lenti sem sagt að meira
og minna leyti í öngþveiti og
upplausn.
* Fóru vonsviknir
heim
Ekki bætti það úr skák, að
MARGIR, bæði karlar og konur, segja: „Ég er allt
af störfum hlaðinn. Ég hefi aldrei stundarhvíld ....
I>ú kvartar yfir því að ég skyldi ekki svara bréfi
þínu? En hvernig hefði ég getað komið því við?
Geturðu ekki skilið það, að ég er að örmagnast af
þreytu?“
Mín reynsla er sú, að það fólk sem segist vera
ofhlaðið störfum, framkvæmi ekki mikið. Það veit
bara ekki, hvernig það á að vinna. Það stagast á
því, að dagarnir séu of stuttir, en hvernig notar
þetta fólk tímann?
Á hverjum morgni eyðir það dýrmætum mínút-
um og stundum klukkustundum, í heilabrot um það,
á hverju sé bezt að byrja. Sannir starfsmenn verja
eins litlum tíma í slíkar hugsanir og mögulegt er.
Þeir vita, að aðalatriðið er að byrja. Þegar hluta af
verkinu hefur verið lokið, verður auðveldara að gera
sér grein fyrir því hvað eftir er.
Það er blátt áfram furðulegt hvað góður starfs-
maður getur gert mikið á fáum klukkustundum.
Ef rithöfundur skrifaði aðeins tvær blaðsíður á
dag, þá myndi hann við ævilok sín hafa skrifað
meira en Balzac eða Dickens. Sumt væri kannski
ekki gótt, en það yrði úr nógu að velja.
Miklir stjórnmálamenn eða miklir kaupsýslumenn
framkvæma meira á tveimur klukkustundum, en
venjulegur maður á tveimur mánuðum. Hvers
vegna? Vegna þess að þeir einbeita sér að höfuð-
atriðunum, vegna þess að þeir gleyma sér ekki
við þýðingarlítil aukaatriði, vegna þess að þeir
vita hvernig á að skipta verkum á milli undirmanna
sinna, vegna þess að þeir halda tíma-spillum í
fjarlægð.
Þetta síðasta atriði er mikilvægt. Ef þú ert að
vinnna verulega áríðandi verk, þá skaltu gera það
ijóst, að þú viljir ekki láta trufla þig. Þú kannt að
segja, að þetta sé hörð regla og að meðal þessarra
tímaspilla kunni sumir að vera verðir meðaumk-
unar og athygli.
Vissulega, en hittu þá ekki í vinnutíma þínum.
Fólk taldi hinn mikia Goethe ómannúðlegan, vegna
þess að hann neitaði að sóa hinum „dýrmæta tíma
sínum“. Kannski. En. einungis slíkur ómannúðleiki
gerði honum kleyft að gefa mannkyninu Faust.
Mjög mikilvægu verki, hvort heldur það er list-
fræðilegt, stiórnmálalegt eða eitthvað annað, ætti
að fórna öllu öðru. Hörð regla en gullvæg eigi
að síður.
„Lífið er stutt en listin löng“. Gerðu það því ekki
styttra með því að gefa burt hinar dýrmætu stund-
ir þínar. Neitaðu ekki sjálfum þér um verðskuld-
aðar tómstundir, en meðan þú vinnur, áttu að
vinna kappsamlega — og vel.
hátalarakerfið var óvirkt, svo
hvorki var hægt að nota það
til að halda uppi einhverri
skipulagningu, eða til að
flytja sönginn og hljómlist-
ina að eyrum manna, annarra
en þeirra, sem stóðu næst
hljómsveitarpallinum. Það
var blátt áfram eins og söng-
fólkið bærði varirnar, en ekk
ert hljóð kæmi af vörum þess.
Fyrir sönginn og aðra skemmt
un höfðu hundruð og þúsund
jr manna þó greitt aðgangs-
eyri, sem var 25 kr. fyrir full
orðna en 10 kr. fyrir börn.

FERDIIMAIXiR

Eg gizka á að þarna hafi ver-
ið á milli 10 og 15.000 manns,
svo eitthvað hafa þeir, sem
stóðu fyrir þessu fengið í aðra
hönd. En hvað fengum við i
aðra hönd, hundruð karla,
kvenna og barna, sem sáum
minnst af því sem fram fór
og heyrðum enn minna. Það
er ekki nóg að girða af svæSi
og selja aðgang að því, þaS
verður einnig að skipuleggja
svæðið þannig, að allir geti
með einhverju móti notiS
þeirra skemmtana, sem þeir
hafa greitt að fullu fyrir. ÞaS
er lágmarkskrafa að öll tæki,
sem til greina koma við slík-
ar útiskemmtanir sem þessa,
séu brúkleg til sinna nota. Ég
heyrði á tali fjölda manna, að
þeir fóru vonsviknir heim,
miklu fyrr en ella. Mér, konu
minni og börnunum, fannst
við hafa verið svikin, vegn*
þess að við höfðum hlakkað
einlæglega til þessarar kvöld-
stundar með álfunum. Eg tel
rétt að þetta komi fram, því
ég veit að ég tala fyrir munn
margra, sem þarna voru, og
eins til þess að betur verði
til vandað næst, þegar álfarnir
fara á k»-eik.
P.S.