Morgunblaðið - 17.01.1961, Síða 3
Þriðjudagur 17. Janíiar 1961
MORGVNBLAÐIÐ
3
.Hassel!
ouvai
IBRABANTI
Ihainauti
NamurJ
Mojis
ICharlero;
Phifippeville
Basfogn^
AND
BJ F/amsk omr&de
I Watlonsk c/a•
S kuldistrikten
SIAKSTEINAH
1
Framsókn og K^nnedy
Kosningrabaráttan í Bandarikfi
unum á sl. hausti var mjög hörff.
Eins og oft vill verða í slíkri
baráttu voru ýmsar sakir born--
ar á aðalframbjóðendurna, þá
Nixon og Kennedy. Virðast þei^
báðir hafa staðið þær vel af sér;
En nú að kosningum loknum,
rétt í þann mund er sigurvegar-J
inn er að setjast í forsetastólinn,
er allt í einu gerð árás á hann —
og það hér heima á íslandi. Tím-.
heldur því fram sl. sunnu-
dag, að eiginlega sé Kennedy
Framsóknarmaður! Hann og.
Franklin D. Roosevelt fylgi.
sömu „umbóta- og framfara-
og Framsóknarflokkur-
markað. Hinsvegar fylgi
Gunnar Thoroddsen sömu „sam
dráttarstefnunni“ og Herbert
Hoover Bandaríkjaforseti hafi
fylgt á sínum tíma!
Hér skal ekki fjölyrt un»
stjómmálastefnu Herberts Hoov
ers. Hitt vita allir hugsandi ís-
lendingar að Gunnar Thorodd-
sen hefur átt giftudrjúgan þátt
í að móta viðreisnar- og upp-
byggingarstefnu núverandi rikia
stjórnar. Staðhæfing Timans um
að hann fylgi „samdráttar-
stefnu“ mun þvi áreiðanlega
ekki saka hann. Hitt gæti orðið
óþægilegt fyrir Kennedy, ef það
fréttist til heimalands hans, að
stefna hans og stjómarathafnir
væru líkar stefnu og fram-
kvæmdum FramsóknarflokksinS
á fslandi/
og kjarabætur
f Þjóðviljanum er m. a. kom»
izt að orði á þessa leið sl. sunnu-
dag:
„Okurvextirnir hafa Ieitt tap-
rekstur yfir mörg atvinnufyrir-
tæki. Hefði ríkisstjórnin ekki
gripið til aukinna útlána, til
dæmis til sjávarútvegsins, hefði
stöðvunin orðið ennþá almenn-
ari og áhrifameiri en ennþá hef-
ur orðið“.
f sambandi við þessi ummæli
Þjóðviljans er ástæðulaust að
ræða frekar um þátt vaxtanna i
útgerðarkostnaðinum. Það hefur
verið gert hér í blaðinu rækilega
undanfarið. En hitt er ástæða tii
að benda á, að kommúnistar við-
urkenna í þessari Þjóðviljagrein,
að um „taprekstur“ sé að ræða
hjá útgerðinni. Engu að síður
halda kommúnistar því fram, að
sjómenn og aðrir launþegar getl
knúð fram kjarabætur sér til
handa með því að leggja aukinn
rekstrarkostnað á útgerðina.
Þjóðviljinn hefur viðurkennt,
að útgerðin só ekki aflögufær.
Hún sé rekin með tapi og getf
þess vegna ekki staðið undir
auknum kaupgreiðslum, hvorkf
til sjómanna né annarra.
Uggur og kvíði
Meðal almennings verður nú
vart uggs og kvíða. Yfirgnæf-
andi meirihluti þjóðarinnar vill
vinnufrið. Fólkið gerir sér ljóst,
að dómur reynslunnar verður að
fá að ganga um þá tilraun tU
efnahagslegarar viðreisnar, sem
gerð hefur verið í landinu.
Kommúnistar og Framsóknar-
menn leggja hinsvegar á það höf
uðkapp að koma í veg fyrir a®
þessi dómur geti gengið. Þetta
hyggjast þeir gera með því að
efna til nýs kapphlaups milli
kaupgjalds og verðlags, sleppa
verðbólgunni að nýju lausbeizl-
aðri eins og óargadýri á almenn-
ing.
Um það þarf ekki að fara f
neinar grafgötur, hverjar yrða
afleiðingar almennra kauphækk
ana á þessu ári. Almennur halla-
rekstur.
Það er fyrir þessu sem Fram-
sóknarmenn og kommúnistar
eru að berjast. Það verður fólk-
ið innan launþegasamtakanna
að gera sér ljóst, áður en það cr
orðið of seint.
LANDIÐ Belgía á tæpast
nokkurn þjóðernislegan
né landfræðilegan tilveru-
rétt. Belgísk þjóð er í
rauninni ekki til, og ekki
heldur belgískt tungumál,
heldur skiptast íbúamir
í Flæmingja og Vallóna.
endatrú.
Stórveldin ákváðu kringum
1830 að mynda sjálfstætt ríki
úr Belgíu. Var það fyrst og
fremst ætlun þeirra, að það
gæti orðið einskonar högg-
deyfir milli stórveldanna
Þýzkalands og Frakklands,
til þess að draga úr styrjöld-
um milli þeirra. Ábyrgðust
fleiri ríki hlutleysi og sjálf-
stæðl Belgíu. En það kiom að
litlu haldi. Þjóðverjar hafa
síðan tvisvar ráðist yfir
Belgíu stiEL að komast að Fr akk
landi með innrásarher sinn.
Þegar Belgía var gerð sjálf-
stætt ríki höfðu trúarskoðan-
ir miklu meiri áhrif en þær
hafa í dag. Ríkið var því
meira byggt á trúarskoðun en
tungumáli. Inn í þetta nýja
ríki kom talsverður fjöldi
Flæmingja, sem töluðu sama
mál og Hollendingar, en voru
hinsvegar kaþóilskrar trúar
og óskuðu því ekki eftir að
teljast til Hollands.
í upphafi voru Flæmingjar
mun fámennari í landinu en
hinir frönskumælandi Vallón
ar, en af einhverjum sökum
hafa Flæmingjarnir verið
Þess er skemmst að minn-
ast að Leopold III Belgíu-
konungur varð að segja af sér
konungdómi fyrir um 10 ár-
um. Sumir sögðu að hann
hefði verið hlynntur Þjóð-
verjum á stríðsáxunum, en
fyrir slíku voru iþó engar
sannanir til. Annað atvik átti
mifclu xneiri hlut að því að
hann varð að vifcja. Hann
hafði gifzt konu af flæmsk-
um ættum, Lriliane Rethy.
Þessvegna gátu Vallónarnir
ekki sætt sig við hann og
efndu til verkfalla og óeirða,
sem lömuðu atvinnulíf lands-
ins svo mánuðum skipti. Það
sama er að gerast núna, það
er fyrst og fremst ágreining-
urinn milli þjóðahrotanna,
sem veldur deilunum. Nú
krefjast Vallónar þess að fá
sjálfsstjórn sinna mála. Það
þýðir m. a. að landinu yrði
skipt, svo þeir þurfi ekki að
óttast frekari framsókn
flæmskunnar.
Taprekstur
— Þeir fyrrnefndu eru
líkastir HoHendingum og
tala mál þeir-ra — þeir
síðarnefndu tala frönsku.
Landfræðilega skilur
Belgía sig ekki heldur frá
nágrannaríkjunum. Það
íekur yfir hluta norður-
evrópsku-sléttunnar og
hluta af dölum eða lægð-
Frá Brússel, höfuðborg Belgíu,
miklu frjósamari og því hafa
þeir vaxið Vallónunum yfir
höfuð og eru orðnir fjölmenn
ari. Samfara því hafa pólitísk
völd flæmskra manna aukizt í
landinu og kunna Vallónar
því mjög iíla, enda réðu þeir
mestu áður í Belgíu.
Belgía er þannig giteggsta
dæmi sem til er um ríki þar
sem tvær þjóðtungur eru tal-
aðar. Áður fyrr var franska
Vallónanna aðalmálið i land-
inu og voru þeir lengi tregir
á að veita Flæmingj unum
jiafnræði. Nú er þó svo komið
að mál Flæmingjanna er jafn
rétthátt t. d. á þingi og á opin
berum skjölum. Auk þess hef
ur landinu verið skipt í
tvennt, þannig að í öðruim
hlutanum þar sem Flæmingj-
ar eru í meirihluta telst mál
þeirra aðalmálið, en franskan
telst aðalmálið í suðurhluta
landsins. En þaunnig hefur
myndast einskonar víglína
milli tungumálanna og eru
erjur þar á rnilli tíðar. Flæm-
ingjarnir sækja á vegna fólks
fjölgunar Og (hafa þeir stund-
um fengið því til leiðar kom-
ið, að samþykfct er að
flæmska skuli upp tekin í
nýjuim héruðum, þar sem
Flæmingjar eru komnir í
meirihluita. Var silík breyting
nýtega gerð í fáeinum sveit-
arfélögum og fékk það tals-
vert á Valllónanna.
Uppdráttur þessl af Belgíu sýnir skiptingu landsins milli
þjóðabrota. Svæðið, sem er strikað láréttum strikum, er
byggt af Flæmingjum — hinn hlutinn byggður Vallónum.
Þar er hið svokallaða „Rauða belti“ frá Mons til Liege,
iðnaðarhverfið, þar sem margt er róttækra vinstrimanna.
síðan 1830. Landsvæði þetta
kom þó mjög mikið við sögu
á miðöldunum. Frumbyggjarn
ir á dögum Rómverja voru
keltneskir, en á þjóðflutninga-
tímunuim k«mu hinir ger-
mönsku Frankar inn í landið
©g var Belgía hluti hins mikla
Franka ríkis Karls mikla. Höf
uðborg hans var Aachen sem
mörkunum milli tveggja stðr
velda, sem börðust um yfir-
ráðin yfir Evrópu, Þýzkalands
og Frakklands. Herferðirnar
eru ótaldar, sem farnar voru
yfir þessi héruð, í 30 ára stríð
inu, Spænska erfðastríðinu,
Napoleons-styrjöldunum og
síðast í hinum tveimur miklu
Landið sem vantar
eigin þjóö og mál
heimsstyrjöldum. Það nægir
að minna á að Waterloo-orust
an mikla, þar sem Napoleon
beið lokaósigur sinn, stóð
skammt frá höfuðborginni
Briissel.
Á miðöldunum var land-
svæði það sem nú kallast
Belgía eign ýmissa. Lengst af
var það þó eign Habsborgara-
ættarinnar og tilheyrði þá um
tíma þeim Habsborgurum, er
ríktu á Spáni, en annars þeim
sem ríktu í Austurríki. Mót-
mælendatrú gerði mjög vart
við sig í þessum héruðum umi
tíma, enda voru þau andlega
sjálfstæð og frjálslynd, en
hinir spænsku konungar, sem
þá töldust eiga landið út-
rýmdu mótmælendatrúnni
með ægilegum ofsóknum og
manndrápum. Hefur Belgía
síðan verið að mestu kaþólsk
en Holland haldið mótmæl-
um þeim, sem árnar Maas
og Schelde meS þverám
þeirra falla um. En háSar
þessar meginár koma upp
í öSru landi, Frakklandi,
og báSar renna til sjávar
í öSru landi, Hollandi.
Það má heita, að tilviljun
hafi að mestu ráðið stofnun
sjálfstæðs ríkis í Belgíu og að
stærð ©g landamæri ríkisins
hafi einnig verið ákveðin af
tilviljunum. Það var einnig
fyrir tilviljun, sem Belgíu-
menn eignuðust eina stærstu
og ríkustu nýlendu Afríku, —
Belgíska Kongo, sem þeir eru
nú að missa.
Belgía hefur verið sjálf-
stætt ríki aðeins í 130 ár eða
nú er í Þýzkalandi rétt fyrir
austan belgísku landamærin.
Varð landsvæði þetta nú mjög
fjölfarið, landbúnaður tók
miklum framförum, borgir
fóru að rísa upp og verzlun
og allskyns iðnaður að blómg-
ast. Allt frá þessum dögum
hafa Niðurlönd, sem nú kall-
ast Belgía og Holland verið
blómlegasta og þéttbýlasta
svæði Evrópu, og fólkið iðju-
samt og listfengt. Héruðin
voru á miðöldumi fræg fyrir
listir, sem þar blómguðust
meir en annars staðar, sér-
staklega málaralistin.
★ . .
En svo hófust styrjaldirnar
um þessi lönd. Þau voru á