Morgunblaðið - 17.01.1961, Blaðsíða 14

14
MORCVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. janúar 1961
HaraEdur Bdðvarsson
„Sannleikanum verður
hver sárreiðastur“
LÝÐUR Jónsson yfirfiskmatsmað
ur svarar grein minni í Mbl. 6. þ.
m. í sama blaði 12. þ.m — Ég hefi
svarað flestu sem Lýður nefnir í
grein sinni, — í greinum mínum
og tek ekkert aftur af því sem ég
hefi ritað um þetta og það væri
sannarlega ástæða til að stinga á
fleiri kýlum en gert hefur verið.
: í grein Lýðs stendur m.a.: „Svo
er það matsvottorðið hans Harald
ar sem hljóðar svo: .... 25 síldar
,(í öskju) með autólýsu (sjálfs-
meltingu) fær C vottorð .... en
líýi flbkkurinn hans 17—22 síldar
’(í öskju) með autolýsu er dæmd-
ur óalandi og óferjandi. Þetta
kallast nú að snúa hlutunum við“*
Það þarf ekki að kafa djúpt til
að finna sannanir, því ekki vantar
skýrslur og skriffinnsku hjá mat
inu og þá skulum við finna
skýrslu um bannsíldina og er
hún svohljóðandi: Fiskmat rík.
isins. Skýrsla um mat á frystri
síld. Stórsíld. Hraðfrystihúsið 12
HB&Co. Tegund pakkningar 9
kg. Dags. 25/11. Markaðsl.
Vinnsludagur 7/11 Magn. 2452
pakkar (skoðaðir 4 pakkar).
Vigt kg. net. 9,3—9.1—9.3—9,3.
Skaddað stk. 1—2—2. Sjálfsmelt
ing (autolýsa) stk. 17—22. At-
hugasemdir matsins: Ekkert vott
orð. Fjöldi stk. í pakka 49—47—
48—47.
Svo kemur annað vottorð:
Vinnsludagur 20/10. Magn:
1534 pakkar (skoðaðir 2 pakk.
ar). Vigt kg. net 9,3. Skaddað
2—3 stk. Sjálfsmelting (auto-
lýsa) stk. 20—25. Fjöldi stk. í
pakka 40—47. Athugasemdir
matsins: C vottorð. Undrskrift:
Lýður Jónsson o. fl.
Þurfum við frekar vitnanna
við. Þetta sýnir og sannar ó-
nákvæmni í handahófskenndu
mati, sem ekki virðist fara eftir
neinum föstum reglum.
Svo ætla ég að svara einni
spurningu Lýðs af fjórum — því
hinum er áður svarað. rAf
hverju lagði Sölumiðstöðin svo
— Kaup og kjör
Framh. af bls. 13
Barátta launþegasamtaka
* þarf að breytast • I
Nokkru fyrir hina miklu vísi-
lÖluhækkun í des. 1958, er leiddi
til löggjafarinnar um niður-
færslu kaupgjalds og verðlags í
|an. 1959, hafði Alþýðusambands
þing verið háð í Reykjavík. Á
því þingi útbýtti miðstjóm Al-
þýðusambandsins álitsgerð um á-
stand og horfur í efnahagsmál-
um, er samin var af Torfa Ás-
geirssyni, hagfr. Var þar vakin
athygli á hinni miklu skulda-
söfnun þjóðarinnar erlendis á
undanförnum árum, sem gera
NÝ SENDING
YARDLEY
snyrtivörur
Bólstrud húsgögn
tekin til viðgerðar. — Einnig
kiæddir innan bílar og gert
við sæti í þeim. Leitið uppd.
í síma 50706.
' 'M-i Húsgagnabólstrun
h. K. Sörensen
Köldukinn 11 — Hafnarfirði.
Til sölu
og sýnis
Volkswagen ’61, ókeyrður.
WiIIy’s jeppi ’46 í góðu standi
Intemational vörubifreið ’52
í sérlega góðu ásigkomu-
lagi.
Mercedes Benz vörubifreið ’55
7 tonna. Allur ný yfirfar
inn. AF rr í mjög góðu
standi. Fæst með góðum skil
málum.
ATIL: Úrvalið er hjá okkur.
BIFBEIÐASALAN
Bergþórugötu 3 — Sími 11025
myndi óhjákvæmilegt fyrir þjóð-
ina að minnka verulega gjald-
eyrisnotkun sína fyrst um sinn.
Segir svo í álitsgerð þessari:
„ ístað þess að hafa til ráðstöf-
unar þjóðarframleiðsluna alla,
hver sem hún verður, og að auki
5—10%, verðum við að leggja til
hliðar vegna greiðslu á vöxtum
og afborgunum erlendra lána 3—
4% framleiðslunnar". i
í lok greinargerðar sinnar seg-
ir hagfræðingurinn:
„Hins vegar mæla sterk rök
með því, að barátta samtakanna
fyrir bættri afkomu almennings
og þá sérstaklega launþega breyt
ist á næstu árum með tilliti til
þessarar staðreynda". j
Hallinn á gjaldeyrisverzlun-
inni hefir svo leitt til efnahags-
málaráðstafana þeirra, er gerðar
voru á sl. vetrL Hafa þær haft í
för með sér 3—4% hækkun vísi-
tölu framfærslúkostnaðar, ef tek
ið er tillit til hækkunar fjöl-
skyldubóta og lækkunar skatta
er framkvæmd var jafnhliða þess
um ráðstöfunum.
Yfirlit þetta um þróun kaup-
gjaldsmálanna á tímabilinu 1945
—60, sýnir ljóslega að í hvert
sinn á þessu tímabili, sem samið
hefir verið um almennar kaup-
hækkanir hafa jafnan siglt í kjöl
farið efnahagsmálaráðstafanir,
sem gert hafa að engu kjarabæt-
ur þær sem áunnizt hafa með
kauphækkununum. Peningarnir,
sem þurft hefir til þess að greiða
hærra kaup hafa alltaf á einn
eða annan hátt verið sóttir í
vasa almennings. Þetta hefir
skeð alveg óháð því, hverjir hafa
haldið um stjórnartauma í land-
inu. Oftast hefir ríkisstjóm sú,
er við völd hefir setið beitt á-
hrifum sínum deilunni til lausn-
ar en jafnan hefir aðferðin til að
leysa deiluna verið sú, að atvinnu
rekendum hefir verið lofað, að
þeir fengju að hækka verð á
framleiðslu sinni til samræmis
við hækkað kaup, þ.e. kauphækk
ununum hefir þannig verið velt
yfir á almenning í hækkuðu
vöruverðL Sem. dæmi um þetta
má nefna yfirlýsingu, sem tveir
ráðherrar úr þáverandi ríkis-
stjórn, gáfu til atvinnurekenda
haustið 1958, er kaupdeila við
Dagsbrún stóð yfir. Hún hljóðar
svo:
„Sú megin regla skal gilda við
ný verðlagsákvæði eftir gildis-
töku hins nýja Dagsbrúnarsamn-
ings, að miðað sé við hið samn-
ingsbundna kaup við ákvörðun
verðlagningar og nýjar verðregl-
ur ákveðnar sem fyrst, hafi kaup
breytingin teljandi áhrif á verð-
lagsútreikninginn”.
Samtökin telja, að sú þróun, er
•hér hefir verið rakin, sé ótvíræð
sonnun þess, að kauphækkanir,
sem eru umfram greiðslugetu at-
vinnuveganna, færi launþegum
engar kjarabætur, nema síður sé.
Enginn getur hagnazt á því, að
semja um hækkað kaup á sjálfs
sín kostnað.
Hægt að bæta kjör eftir
nýjum leiðum
Með tilliti til þeirra viðhorfa,
sem nú eru í launamálum, vakn-
ar fyrst sú spurning, hvort mögu
legt sé, að atvinnureksturinn
geti borið nýjar kauphækkanir,
án þess að þær þurfi, eins og
raunin hefir ávallt verið sL 15
ár að leiða til samsvarandi hækk
unar á verðlagi eða hækkunar
tolla og skatta. ..1rrr...
Hvað útveginn snertir, virðist
enginn ágreiningur um það, að
sá möguleiki er ekki fyrir hendL.
Að því er snertir landbúnaðinn
leiðir það af gildandi löggjöf um
verðlagningu landbúnaðarafurða,
að launþegar geti ekki bætt hag.
sinn á kostnað landbúnaðarins.
Að því er snertir aðrar höfuð-
greinar atvinnulífsins, eða iðnað,
verzlun og samgöngur, þá búa
allar þessar atvinnugreinar við
mjög ströng verðlagsákvæði, sem
eru sýnu strangari en t.d. var á
dögum vinstri stjómarinnar. Gef
ur því auga leið, að öll hækkun
tilkostnaðar yrði annað tveggja
að leiða til samsvarandi hækk-
unar á verði vöru og þjónustu,
— sem núverandi ríkisstjóm hef-
ir þó gefið yfirlýsingu um, að
ekki verði leyfð — eða til sam-
dráttar í atvinnurekstrinum, sem
óhjákvæmilega hefði í för með
sér atvinnuleysi.^ t
Það verður því að fara aðrar
leiðir til raunhæfra kjarabóta
launþegum til handa. Undirstaða
slíkra kjarabóta verður ávallt
að vera aukning þjóðarframleiðsl
unnar. i
Samtökin telja, að slíka mögu-
leika mætti skapa og benda í því
sambandi m.a. á nauðsyn þess að
rannsóknarstarfsemi, vísindi og
tækni séu tekin í auknum mæli
í þjónustu atvinnuveganna, enn-
fremur á aukna vinnuhagræð-
ingu, umbætur í stjórnun og hag
sýslu fyrirtækja, endurskoðun á
þeim ákvæðum kjarasamninga,
sem nú hafa í för með sér óþarfa
útgjaldaaukningu fyrir fram-
Ieiðsluna, breytt launafyrirkomu
lag með aukna framleiðni fyrir
augum, þar sem því verður við
komið, bætt öryggi og aðbúnað
á vinnustöðvum o. fL
Samtökin gera sér að vísu
ljóst, að stórkostlegum skyndiár
angri er ekki að búast við, þótt
slíkar ráðstafanir séu gerðar, en
er til lengdar lætur verða kjara-
bætur þær, er þannig fást nota-
drýgri, en kauphækkanirnar,
sem sl. 15 ár hafa aðeins haft í
för með sér vinnutap fyrir verka
lýðinn, þegar til vinnustöðvana
hefir komið án nokkurra raun-
hæfra kjarabóta í aðra hönd.
Eitt grundvallaratriði þess, að
árangur náist, er að sjálfsögðu
það, að jafnvægi ríki í þjóðarbú-
skapnum og verðlag haldist stöð
ugt.
fyrir að lokin með S.H. merkinu
skyldu fjarlægð .... áður en
síldin færi um borð“. — Sölu.
miðstöðin gaf engar fyrirskipan-
ir um þetta, en fyrst og fremst
tókum við lokin af í sparnaðar.
skyni, af því við álitum ónauð-
synlegt að hafa þau í þessu til-
felli, þar sem síldin færi úr skip
inu beint á markaðinn og hvert
lok kostar um kr. 1.80 ,eða 20
aura pr. kg. á síldinnl, beinn
sparnaður af þessu var því kr.
4413,60. í öðru lagi tókum við
lokin af til þess að forða sildinni
frá skemmdum á leiðinni, ef hún
skyldi þiðna upp og var henni
staflað á grúfu, með botn öskj.
unnar upp, til þess að vatn gæti
lekið óhindrað úr henni, sem
annars mundi safnast fyrir í
lokuðum öskjum og þar með
eyðileggja síldina. í þriðja lagi
vildum við ekki koma Sölumið-
stöðinni í bobba fyrir það að
send yrði svo góð vara í hennar
umbúðum utan samninga sam.
anber fyrri grein mína. ~rfxt
Ég hefi frá barnæsku alist upp
við fiskverkun og framleiðslu á
fiskafurðum og þykist þekkja þá
hluti ekki síður en aðrir og tals
vert kynnt mér markaði utan-
lands og er það meira en hægt
er að segja um ýmsa flskmats-
menn og ég fullyrði það, að ég
væri fyrir löngu orðinn gjald.
þrota ef ég hefði alltaf farið eft.
ir ráðleggingum þeirra og skal
hér nefnt eitt lærdómsríkt dæmi
sem ég vona að saltfiskframleið
endur færi sér í nyt
Sumarið 1931 verkaði ég 1000
skippund af verulega góðum
línufiski og þurrkaði fyrir Spán-
armarkað (Barcelona). Á þeim
árum var svo að segja allur fisk
ur saltaður og gekk oft erfið.
lega að selja hann fyrir gott
verð og svo var að þessu sinni.
Um haustið bra ég mér til Ítalíu
og Spánar til að kynnast fisk-
sölumálum í þessum löndum. í
Genova á Ítalíu hitti ég góðan
vin, Hálfdán Bjarnason, sem
hafði með höndum sölu á salt-
fiski fyrir íslendinga og Þórð
Albertsson sem vann að því
sama. Hjá þeim fékk ég margar
og gagnlegar upplýsingar. Þeir
sýndu mér fiskbirgðir nýlega
komnar frá íslandi, aðallega
labraverkaðan fisk, sem var
meira og minna skemmdur af
rauðamaur eða rauðri saltbakter
íu og bjuggust þeir við að verða
að selja fiskinn með miklúm af-
slætti vegna skemmdanna. Á
þessu ári bar mikið á skemmd.
um á íslenzkum fiski af þessum
orsökum. Talið var sannað að
maurinn hafi borist í fiskinn úr
saltinu sem notað var í hann.
Frá Ítalíu fór ég til Spánar
(Barcelona) aðallega í þeim til-
gangi að selja 1000 skpdin af
fiski mínum er að ofan greinir.
Þar hitti ég mína góðu vini
Helga Guðmundsson fyrrv.
bankastjóra og Thor Thors, am.
bassador og komu þeir mér strax
í samband við stærsta fiskkaup-
mannin Daurella, sem sýndi
okkur kælihús sitt og fiskbirgðir
og sýndi okkur hvernig hann
vildi hafa fisk þann er hentaði
fyrir sinn markað. Herra Daur-
ella var líklegur til að kaupa
fisk minn fyrir gott verð, en áð-
ur en til samninga skyldi ganga
fékk ég skeyti að heiman, um
að fiskurinn væri orðinn rauð-
ur og ekki söluhæfur á Spánar-
markað og þar með var þetta
ævintýri á enda. Þegar heim
kom var það mitt fyrsta verk
að athuga fiskinn og fékk ég
fiskmatsmennina í lið með mér
og kom strax í ljós að allur
fiskurinn var rauður, bak og
fyrir og líkastur því, að hann
hafi verið litaður upp úr rauð-
um anilínsvökva. Ég spurði
fiskmatsmennina hvað nú skyldi
til bragðs taka. Það stóð ekki a
svarinu: Aka fiskinum í sjóinn
aftur, því hann væri gersam-
lega ónýtur. Ekki er hægt að
segja að ráðleggingin hafi verið
uppörvandi. Nú tók ég til
minna ráða. Þessi rauði, eina
og hann er venjulega kallaður,
þarf viss skilyrði til að geta
dafnað, en það er hæfilegur
raki og mátulegur hiti. Mér
datt fljótlega gott ráð í hug.
Ég lét hengja fiskinn neðan I
bita á tómu fiskhúsi, lét búa
til fjóra bala úr 2 járntunnum
og hafði á þeim hæfileg göt á
botni og hliðum, fyllti balana
af koksi og kveikti í því. í hús.
inu myndaðist sterk gaslykt og
af hitanum frá koksbölunum
þomaði fiskurinn fljótt. Eftir
þrjár upphengingar var fiskur.
inn orðinn fullþurr og það sá
ekki rauðavott á einum einasta
fiskL Eftir nokkra daga var
fiskurinn metinn fyrir Portú*
galsmarkað og fór mest af hon*
um í fyrsta flokk. Ég hef sagt
nokkrum framleiðendum frá
þessu og er mér kunnugt um
að ýmsir hafa notfært sér þessa
aðferð síðan og gefizt veL
Freðsíldarmatið
Eins og fram hefur komið 1
greinum mínum um síldarmatið
vona ég að það liggi Ijóst fyrir,
að framkvæmd þess er byggð á
röngum forsendum og að nauð*
syn ber til, að breyta því taf«
arlaust til þess að fyrirbyggja
meira tjón en orðið er og til
þess jafnframt að óþarfa deilur
hverfi úr sögunni. Síldin, sem
send var með Víkingi til Þýzka.
lands sýnir það og' sannar, að
hún var góð markaðsvara og að
samskonar vara má ekki fram.
vegis dæmast í úrkast, þvl
Vestur-Þjóðverjar dæma síldina
aðallega eftir ytra útliti og vilja
ekki of feita síld til reykingar,
Autolýsugrýluna á að dæma
dauða og ómerka og helzt að
minnast hennar ekki framar.
Læt ég svo útrætt um þetta
mál.
Gunnar Flóventz, fram.
kvæmdastjóri, hefur með hönd.
um allskonar fyrirgreiðslu um
útvegun á tunnum, salti og
framkvæmdir í sambandi við
sölu og afhendingu á saltsíld.
inni o. s. frv. hér suðvestan.
lands og hefur hann leyst starf
sitt af hendi með mestu prýðL
Hann er óvenjulega áhugasam.
ur í sínu starfi og mega síldar-
saltendur hér suðvestanlanda
vera honum þakklátir fyrir
hans ágætu fyrirgreiðslu.
Síldarsaga
Fyrir mörgum árum var eins
og nú mikil síld í Faxaflóa, en
það var áður en hraðfrystihúsin
komu við sögu, og sala á salt.
síld var þá óþekkt fyrirbæri
hér suðvestanlands. Við veidd.
um þá aðeins síld til beitu. Ég
hafði samband við ágætt síldar.
firma í Noregi og gerði fyriý.
spurn til þess um hvort mögu.
leikar væru til að selja saltaða
síld til Noregs og fékk já.
kvætt svar. En svo vildi til að
skip Bergenskafélagsins átti að
fara næstu daga frá Reykjavíls
til Bergen með viðkomu í Vestm.
eyjum. Norska síldarfirmað bað
um nokkrar tunnur af síld með
umræddri ferð sem sýnishorn,
til þess að geta ákveðið verðið,
Með skipinu sendi ég talsvert
af lýsi og hrognum í tunnum
og þar með nokkrar tunnur af
saltsíld, en saltsíldarmatið var
ekki sammála um framkvæmd
mína, af því að það hafði ekkl
farið höndum um síldina og
kærði mig fyrir hærri stöðum
og varð af þessu nokkur reki.
stefna, sem endaði með því að
síldinni var skipað upp í Vest.
mannaeyjum og beið þar, þang.
að til hún var orðin ónýt og
þar með varð ekki úr sölu salt.
síldar að því sinni. Lögum og
reglum var fullnægt, en hvort
sjómenn og útgerðarmenn töp.
uðu spæni úr aski sínum skipti
ekki máli.
Akranesi, 14. jan. 1961.