Morgunblaðið - 18.01.1961, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
MiðviKudagur 18. Janúar 1961

Utg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
KAUPHÆKKANIR OG KJARA-
BÆTUR
Q Ú staðreynd verður því^
miður ekki sniðgengin,
að þrátt fyrir miklar káup-
hækkkanir á undanförnum
árum, allt frá því að síðustu
heimssytjöld lauk, hefur
kaupmáttur tímakaupsins
ekki vaxið. Þetta er niður-
staðan af rannsókn hagfræð-
inga, m. a. af athugun Torfa
Ásgeirssonar, sem samdi
álitsgerð um ástand og horf-
ur í efnahagsmálum þjóðar-
innar fyrir verkalýðssamtök-
in fyrir tveimur árum. 1 lok
þeirrar greinargerðar sinnar
komst hagfræðingur Alþýðu-
sambandsins m. a. að orði á
þá leið, að „hins vegar mæli
sterk rök með því, að bar-
átta samtakanna fyrir bættri
afkomu almennings og þá
sérstaklega launþega breyt-
ist á næstu árum með tilliti
til þessara staðreynda“.
Hagfræðingur sjálfs Al-
þýðusambandsins vekur
þannig ákveðið athygli á
því, að barátta samtakanna
fyrir bættri afkomu almenn-
ings, og þá sérstaklega laun-
þega hljóti að breytast á
næstu árum. Þýðingarlaust
sé að leggja áfram megin-
áherzluna á baráttuna fyrir
hækkuðu kaupgjaldi. Þetta
segir hagfræðingur verka-
lýðssamtakanna fullum fet-
um. Ástæðulaust er að væna
hann um óvild í garð verka-
lýðsins og launþeganna í
landinu yfirleitt.
Til þess ber brýnni nauð-
syn en nokkru sinni fyrr,
að forystumenn verkalýðs-
samtakanna og meðlimir
þeirra hafi þessa leiðbein-
ingu hagfræðings síns í huga
einmitt nú. Alþjóð veit, að
höfuðatvinnuvegir þjóðarinn
ar, og þá ekki hvað sízt
útflutningsframleiðslan get-
ur ekki risið undir hærri til-
kostnaði. Kauphækkanir, sem
nú væru knúðar fram, yrðu
því síður en svo líklegar til
þess að skapa raunverulegar
kjarabætur til handa laun-
þegum. Þvert á móti hlytu
þær að leiða til samdráttar
og stöðnunar í atvinnulífi
þjóðarinnar. Það sem nú
skiptir þess vegna mestu
,máli fyrir verkalýðinn og
alla launþega, er að samein-
ast í baráttunni fyrir eflingu
framleiðslunnar og heil-
brigðu efnahagslífi. Þá munu
fyrr en síðar skapazt mögu-
leikar á raunverulegum
kjarabótum með aukinni
framleiðslu og vaxandi arði
af starfi þjóðarinnar.
STYTTRA
ÞINGHALD
ALÞINGI er komið saman
að nýju til framhalds-
funda. Það lauk afgreiðslu
fjárlaga rétt fyrir jólin og
var síðan frestað til 16. janú-
ar. Verður að telja það mikla
framför og ánægjulega um-
bót að takast skyldi að sam-
þykkja fjárlög fyrir áramót.
Undanfarin ár hefur það oft
dregizt töluvert fram yfir
áramót.
1 fjárlagafrumvarpinu er
ráð gert fyrir því, að kostn-
aður við þinghald verði nú
töluvert minni en áður.
Byggist sú- áætlun á því, að
ríkisstjórnin gerir ráð fyrir
að þingið sitji nokkuð skem-
ur að störfum að þessu sinni
en tíðkazt hefur undanfarin
ár. Einnig það verður að
telja spor í rétta átt. Alþingi
hefur oft setið aðgerðarlítið
mánuðum saman og beðið
eftir frumvörpum og tillög-
um ríkisstjórnarinnar. Sér-
staklega var þetta áberandi
á stjórnartímabili vinstri
stjórnarinnar.
Núverandi ríkisstjórn hef-
ur haft allt önnur vinnu-
brögð á. Hún hefur undir-
búið mál sín miklu betur
fyrir þing og mun væntan-
lega hafa þann hátt á fram-
vegis. Þjóðin mun áreiðan-
lega fagna því, ef stjórninni
tekst að hafa forystu um
verulega styttingu þinghalds
ins.
PRINSE SS URNAR
OG ÁSTIN
lyÝLEGA er lokið i Noregi
brúðkaupi Ástríðar prins-
essu, dóttur Ólafs Noregs-
konungs og Jóhanns Martin
Ferners, verzlunarmanns. —
Fór það að sjálfsögðu fram
með hinum mesta glæsibrag
og var sótt af miklum fjölda
tiginna persóna víðs veg-
ar að.
í sambandi við þetta brúð-
kaup hafa vaknað umræður
um þá breytingu, sem orðið
hefur á aðstöðu konungsbor-
inna persóna til þess að velja
sér lífsförunaut. Áður fyrr
var talið óhugsandi að slíkt
fólk veldi sér maka utan
hins þrönga hrings konung-
borins fólks eða aðalsmanna.
Nú er þetta gerbreytt. Mar-
grét Rós Bretaprinsessa gift-
ist ljósmyndara, Ragnhildur
eldri dóttir Ólafs Noregskon-
Ekki er allt sem sýnist
í Kongó
U M rúmlega hálfs árs skeið
hefir hið unga Afríkuríki
Kongó verið eitt aðalefni
heimsfréttanna. Eflaust hafa
menn veitt því athygli, að
oft er nokkur blær óraun-
veruleika yfir atburðum þar,
eins og frá þeim er sagt í
fréttum, enda mun sannast
mála, að ekki er allt sem
sýnist í þessu unga og ófull-
burða ríki og oft erfitt fyrir
fréttamennina, sem ekki eru
orðnir þaulkunnugir öllum
háttum þar, að átta sig á
gangi mála og hröðum og
óvæntum þáttaskilum bar-
áttunnar innanlands.
★ Óraunveruleg hugtök
Blaðale.sendur hafa vafalaust
veitt því athygli, svo að tekið
sé dæmi um hina óvenjulegu
atburðarás í Kongó, að sjald-
an er getið um mannfall að
nokkru ráði, þótt sagt sé frá
árekstrum og átökum í fréttum.
(Það er helzt nú síðustu dagana,
að slíkar -fregnir berast frá Norð-
ur-Katanga, þar sem Baluba-
menn hafa ráðizt nokkrum sinn-
um að liðssveitum SÞ — og gold-
ið nokkurt afhroð). — Þeir
fréttamenn, sem kunnugastir
eru þar syðra, hafa bent á,
að allt, sem hernaði viðkemur,
sé í rauninni fullkomlega fram-
andi þeim Kongómönnum. Hug-
tök eins og „innrás“, „her“,
„orrusta", ,,sigur“, o.s. frv. hafi í
rauninni allt aðra og óljósari
merkingu í Kongó en annars stað
ar, enda hafði lið það sem Belgíu
menn þjálfuðu, meðan þeir stjóm
uðu landinu og nefndist „Force
Publique”, í sannleika aldrei
kynnzt neinu, sem raunverulegur
hernaður geti kallazt, heldur ein
ungis stundað lögreglustörf. —
Þá er bent á það, sem nýlega gerð
ist, að rúmlega 600 hermenn,
hlynntir Patrice Lumumba, hin-
um fangelsaða, fyrrverandi for-
sætisráðherra, gerðu „innrás" í
Katangafylkið norðanvert. Hér
var raunverulega ekki um annað
að ræða, en að þessum hermönn-
um var ekið eftir illfærum frum
skógatröðum um 650 km inn í
fylkið — og þeir lótnir setjast
að á svæði, þar sem andstæðing-
urinn — í þessu tilfelli hinn lítt
þjálfaði her Tshombes, forsætis-
ráðherra Katanga — hafði varla
fæti stigið og aldrei haft neina
stjórn á hendi.
★ Hermenn fleygja byssum
sínum
Þessir umræddu Lumumbaher-
menn eru sagðir búnir ,,hinum
nýjustu egypzku vopnum". Sé
það rétt, þurftu þeir a. m. k. ekki
á þeim vopnum að halda í „inn-
rásinni". — Sannleikurinn er líka
sá, að hermenn hinna ýmsu and-
stæðu fylkinga í Kongó virðast
oft á tíðum ekki ieggja svo ýkja-
mikið upp úr vopnabúnaði sín-
_______,__
Kongóherménn þykja’yfirleitt harla óstýrilátir — og sumir
vilja kenna þá við skríl. Sagt er, að margir stjórnmálamenn
þar í landi vonist til, að unnt verði að semja um að afvopna
mikinn hluta hersins.
ungs giftist útgerðarmanni
og Ástríður yngri dóttir hans
hefur gengið í hjónaband
með verzlunarmanni. Per-
sónulegar tilfinningar og
mat hinna tignu persóna á
eigin hamingju hefur þannig
orðið gömlum og úreltum
venjum yfirsterkari. Ástin
hefur sigrað erfðavenjuna.
Verður það að teljast vel
farið.
um — og margir virðast varla
kunna að hleypa af byssum sín-
um hvað þá meira. Fyrir rúm-
um hálfum mánuði lenti úrvals-
flokki fallhlífahermanna Mo-
butu ofursta og herstjóra í Leo-
poldville saman við fylgismenn
Lumumba við Bukavu í Kivu-
héraði. Hinir fyrrnefndu voru
reknir á flótta — en í „bardag-
anum“ féll enginn maður, og ein-
ungis 20 særðust, flestir aðeins
lítillega. Mánuði fyrr kom til
„orrustu" við Bumba á héraðs-
landamærum Oriental og Ekva-
tor. Þar gerðist það, sem ekki er
Lumumba. — Hefst hann til
valda á ný?
einsdæmi í „bardögunum'* 1
Kongó, að svo virtist sem her-
mönnunum þættu hinir þungu
rifflar sínir aðeins vera sér til
trafala — a.m.k. fleygðu þeir frá
sér byssunum og létu hendur
skipta. — Vegna þessa eðlis
átakanna í Kongó er ekki hægt
að tala um, að þar sé um raun.
verulega borgarastyrjöld að
ræða. Reyndar getur sú stund
enn komið, að til eiginlegra hern
aðarátaka komi í landinu milli
innborinna manna, þar sem
orrustur tapast og sigrar
vinnast vegna mismunar á hern-
aðarlegum styrk og herstjórn,
eins og gerist í vopnaviðskipt-
um annars staðar í heiminum. En
hingað til hafa „sigrarnir" í
valdastreitunni í Kongó einkum
unnizt vegna þess, að ýmsir hóp.
ar hins sundurleita og marg-
skipta landslýðs hafa verið trúir
einum leiðtoganum í gær — og
öðrum í dag. Þannig hefir ýms-
um veitt betur, án hernaðarátaka
í venjulegum skilningi.
★ Utanríkisráðherrann „eini“
Ljóst dæmi um þetta er afstað-
an til hins, vægast sagt, óvenju-
lega stjórnmálamanns, Patrice
Lumumba, forsætisráðherrans,
sem Mobutu herstjóri lét fang-
elsa hinn 2. des. sl. — Um skeið
virtist svo sem Lumumba væri
endanlega horfinn af sjónarsvið
inu með fangelsuninni, hermenn-
imir hefðu gerzt honum fráhverf
ir og styddu Möbutu fyllilega. Af
fréttunum undanfarna daga má
mns vegar ljóslega sjá, að Lum-
umba er engan veginn gleymd.
ur — og margir spá nýrri valda-
töku hans á næstunni. — Það er
eins á hinu pólitíska sviði og á
hernaðarsviðinu, að ekki virðist
unnt að leggja neinn venjulegan
mælikvarða á atburðina í Kongó.
— Nægir þar t. d. að benda á þá
furðulegu staðreynd, að í „Lum-
umbista-stjórninni", sem nýlega
var sett á laggirnar í Stanley-
ville í Orientalhéraði og er þar
kölluð hin eina, löglega stjórn
landsins alls, er Justin nokkur
Bomboko talinn utanríkisráð-
herra — en Bomboko fer einnig
með utanríkismál í stjórnarnefnd
þeirri, sem Mobutu skipaði í Leo
poldville, þegar hann hrifsaði til
sín völdin—og rak þingið heim!
Þessi sami Bomboko var svo líka
utanríkisráðherra í hinni upphaf
legu ríkisstjórn Lumumba — svo
og í Ileo-stjórninni, sem Kasa-
vubu skipaði á sínum tíma, en
Framhald á bls. 19.