Morgunblaðið - 21.01.1961, Blaðsíða 3

rfcaúgar'dagur 21. janúar 1961
MORGVNBLAÐIÐ
3
Hvaö getum viö gert fyriri
frelsi mannkynsins
Avarp John F. Kennedy6s forseÉi
viðembættistdkuina í gær
Meðborgarar mínir!
í dag fögnum vér ekki
sigri stjórnmálaflokks heldur
höldum vér frelsishátíð —
tákn endis engu síður en
upphafs — merki um endur-
nýjun jafnt sem breytingu,
því að ég hef frammi fyrir
yður og almáttugum guði
unnið hinn sama helga eið
og fyrirrennarar okkar
mæltu fyrir nær 175 árum.
um.
☆
Kyndillinn til nýrrar
kynslóðar
Öðruvísi er um að litast í
heiminum nú en þá var, því
að í dauðlegum höndum sín-
um ræður maðurinn nú yfir
því afli, sem í senn getur út-
rýmt allri fátækt mannkyns-
ins og slökkt alít líf á jörð-
unni. En þrátt fyrir það, er
enn við lýði um gjörvallan
heim sama byltingartrúin og
forfeður vorir börðust fyrir
— sú trú, að réttur manns-
ins eigi ekki rætur að rekja
til gjafmildi ríkisins heldur
sé hann kominn úr hendi
guðs.
Vér viljum ekki í dag
gleyma því, að vér höfum
hiotið hina fyrstu byltingu í
arfleifð. Gjörið öllum það
kunnugt frá þessari stundu
og þessum stað, bæði vinum
og óvinum, að kyndillinn
hefur nú verið réttur nýrri
kynslóð Bandaríkjamanna —
sem borin er á þessari öld,
hert í styrjöld, öguð í köld-
um og sárum friði, stoltir af
fornum arfi — ófúsir til að
verða vottar að eða leyfa
það að jafnt og þétt sé
traðkað á þeim mannréttind-
um, sem þessi þjóð hefur
ætíð virt og vér virðum enn
í dag.
Stöndum sameinaðir
Viti sérhver þjóð, hvort
sem hún vill oss vel eða illa,
að við munum gjalda hvaða
verð sem er, bera hvaða
byrði sem er, þola hverskyns
harðræði, styðja hvaða sam-
herja eða berjast gegn hvaða
óvini sem er, til þess að
tryggja varðveizlu og far-
sæld frelsisins.
Þessu lofum vér hátíðlega
— og meiru.
Vorum gömlu samherjum,
sem vér deilum með menn-
ingarlegum og trúarlegum
uppruna, heitum vér hollustu
tryggra vina. Stöndum vér
sameinaðir, þá er það fátt
eitt af því, sem vér tökum
oss fyrir hendur saman, __sem
vér getum ekki gert. Sundr-
önnur mun þungbærari harð-
stjórn geti haldið innreið
sína. Vér munum- eigi ætíð
vænta þess af þeim, að þær
séu oss sammála í einu og
öllu. En vér munum ætíð
vona, að þær standi öflugan
vörð um sitt eigið frelsi —
og minnist þess, að þeir, sem
á liðnum árum hafa í fávísi
sinni seilzt til valda með því
að ríða á baki tígrisdýrs, hef-
ur það að Iokum gleypt.
Þeim þjóðum í kofum og
þorpum yfir hálfan hnöttinn, ,
sem berjast við að brjóta af *n«w rmntiRf'-siœtías
sér hlekki eymdarinnar, heit.
um vér að hjálpa af fremsta JOHN F. KENNEDY
megni til að hjálpa sér sjálf- — Margir biffu þess meff eftir-
um, hversu langan tíma, sem væntingu, aff sjá hinn unga
þórf kann að krefja — ekki forseta, sem jafnan hefUr
sökum þess, að kommúnist. gengiff herhöfffaffur, setja upp
arnir séu að því, ekki af því pípuhatt vegna athafnarinnar
að vér sækjumst eftir at- í gær. Þegar til kom, hélt
kvæðum þeirra, heldur vegna hann, aff því er útvarpsþulir
þess að það er réttmætt. Ef hermdu, affeins á hattinum í
. frjálsa samfé'lag getur hendinni. Myndin hér aff of-
ekki hjálpað hinum mörgu an, sem er af forsíffu vikurits-
fatæku, mun það aldrei geta ins „Newsweek", bætir von-
bjargað hinum fáu ríku.
Húsbóndi í eigin húsi •
Systurlýðveldum vorum sunn
an Iandamæranna veitum vér
serstakt fyrirheit — að breyta
frómum orðum vorum í fróm
ar athafnir — í nýju banda.
lagi framfara — til aðstoðar
frjálsum mönnum og frjáls-
um ríkisstjómum við að
varpa af sér fjötrum fátækt.
ar. En þessi friðsama bylting
vonarinnar mun ekki verða
fórnarlamb fjandsamlegra
afla. Viti allir nágrannar vor-
ir, að vér munum sameinast
þeim í andstöðu við ofbeldi
og undirokun hvarvetna í
heimsálfum. Viti það öll önn.
ur ríki, að þessi álfa hyggst
halda áfram að vera hús-
bóndi í sínu eigin húsi.
☆
Byrjum leitina á ný
Við allsherjarþing fullvalda
ríkja, Sameinuðu þjóðirnar,
síðustu og beztu von vora á
tímum þegar vígvélar eru
komnar langt fram úr cækj-
um friðarins, lýsum vér enn
stuðningi vorum — við að af-
stýra því, að það verði aðeins
vettvangur skammaryrða —.
við að efla vernd þá, er það
veitir hinum nýju og van-
máttugu — og til þess að
færa út endimörk boðskapar
þeirra.
Loks bjóðum vér ekki held-
ur biðjum þær þjóðir, sem
kynnu að vilja gerast and-
stæðingar vorir, að báðir aðil-
ar byrji á ný leitina að friði,
áður en hin myrku öfl eyði-
andi úr skák fyrir hina von-
sviknu.
☆
s^tuiu ctivinj, gexL. Dunar- cu xuu uiyiivu ujli eyoi- cyumierjiuriiar, ux-
aðir, getum vér fátt eitt gert leggingarinnar, sem vísindin - rýma sjúkdómum, ná tökum
—— bví tvÍRt.rflííÍr1 QraaXnrM hafa Ipvst. Úr lapsincfi cylovrr*i Á lirifiirfiiúnnm ciótnoririo r\rr
því að tvístraðir áræðum
vér ekki að bjóða öflugri
mótstöðu byrgin.
Verndum frelsiff
Þeim nýju ríkjum, sem vér
nu bjóðum velkomin í raðir
frjálsra þjóða, heitum vér
því, að eigi skuli nýlendukúg
«a í einni mynd til þess eins
hafa verið rutt úr vegi, að
hafa leyst úr læðingi gleypi
gjörvalt mannkyn í sjálfstor-
tímingu af ráðnum hug eða af
slysni.
Vér áræðum ekki að freista
þeirra með vanmættinum, því
að aðeins þegar vopn okkar
eru án nokkurs efa nóg, get-
um vér án nokkurs efa verið
örugg um, að til þeirra verði
aldrei gripið.

á undirdjúpum sjávarins og
örva listir og viðskipti.
Látum báða aðila í samein-
ingu gefa gaum að boðskap
Esaja — um að „létta af hin-
um þungu byrðum . . . (og)
veita kúguðum frelsi“ hvar í
heimi, sem þeir eru.
Og ef unnt reynist að ná
fotfestu í frumskógi tortryggn
innar og samkomulag næst,
skulum vér háðir sameinast
um að leysa næsta verkefnið:
Skapa, ekki ný valdahlutföll,
heldur nýjan heim laga og rétt
ar, þar sem hinir sterku eru
réttlátir og hinir veiku örugg-
ir — og friðurinn að eilífu
varðveittur.
Ekki á hundrað dögum
Öllu þessu verður hvorki
lokið á fyrstu hundrað dögun
um né fyrstu þúsund dögun-
um, jafnvel ekki í tíð þessar-
ar ríkisstjórnar eða um okkar
daga á jörðunni. En vér skul-
um hef-jast handa. ^
í yðar höndumi, meðborgar-
ar mínir, fremur en mínum,
mun h.víla endanlegur sigur
eða ósigur stefnu vorrar. Allt
frá fyrstu dögum þjóðar vorr-
ar ,hefur sérhver kynslóð ver-
ið kvödd til þess. að sýna þjóð
hollustu sína. Grafir ungra
Bamdaríkjamanna, er hlýddu
þessu kalli, má finna um ger-
vallan heiminn.
Nýr heimur laga og réttar
Látum báða aðila taka hönd
um saman og einbeita sér að
dásemdum vísindanna í stað
ógnana þeirra. Vér skulum í
sameiningu kanna stjörnurn-
ar, sigra eyðimerkurnar, út-
☆
Hvorugur ánægður
En hvorug hinna tveggja öfl
ugustu^ fylkinga þjóða getur
verið ánægð með núverandi
stefnu sína — þar sem báðir
aðilar eru að sligast undan
kostnaði nýtízku vopna, báðir
réttilega uggandi yfir út-
breiðslu hinna eyðandi vetn-
isvopna, en þrátt fyrir þet-ta
báðir að keppast við að breyta
því óvissa jafnvægi óttans
sem stendur í vegi fyrir síð-
ustu styrjöld mannkynsins.
Því skulum vél byrja á nýj-
an leig — minnugir þess báð-
ir aðilar, að háttvísi er ekki
merki vanmáttar, og einlægn
in krefst ætíð staðfestingar í
raun. Vér skulum aldrei
semja af ótta, en eigi heldur
óttast að semja.
Látum oss leita þeirra verk-
efna, sem sameina oss, í stað
þess að fást sífellt við þau
vandamálin, sem sundra oss.
Látum oss nú í fyrsta sinn
semja raunhæfar og ítarlegar
tillögur um eftirlit og umsjón
með vígbúnaði — og færa hið
fullkomna afl til þess að eyða
öðrum þjóðum undir fullkom-
ið eftirlit allra þjóða.
Lúðurinn hljómar
Nú hljómar lúðurinn enn í
eyrum vorum — ekki til þess
að kveðja ofckur til vopna, þo
að vopna sé þörf — heldur
sem kvaðning til að bera árið
út og árið inn byrði hinnar
langvinniu baráttu „glaðir í
voninni, þolgóðir í raun“ —
baráttunni gegn sameiginleg-
um fjendum manhkynsins:
Kúgun, fátækt, sjúkdómum og
stríði.
Getum vér beitt gegn þess-
um fjandmönnum voldugu
veraldarbandalagi, norðurs og
suðurs, austurs og vesturs, er
tryggt getur blémlegra líf alls
mannkyns? Eruð þér fús til
að taka þátt í þeirri sö'gulegu
tilraun?
f hinni löngu sögu heimsins
hefur aðeins fáum kynslóðum
verið falið það hlutverk að
varðveita frelsið, þegar það
hefur verið í mestri hættu. Ég
vík mér efcki undan þeirri á-
byrgð — ég fagna henni. Ég
trúi því ekki, að nokkurt af
oss mundi vilja skipta við
nokkurn annan mann eða
nokkra aðra kynslóð. Afíið,
trúin og einlægnin, sem vér
göngum með til þessa hlut-
verka mun lýsa upp ættjörð
okkar og alla, sem henni
þjóna — og bjarminn frá þeim
eldi getur viss/ilega lýst upp
heiminn.
Hvaff getum vér gert?
Bandarísku meðborgarar
mínir. Spyrjið ekki hvað land
yðar muni gera fyrir yður —
spyrjið, hvað þér getið gert
fyrir land yðar.
Meðborgarar mínir um all-
an heim! Spyrjið ekki, hvað
Bandaríkin muni gera fyrir
yður — heldur, hvað vér get-
um í sameiningu gert fyrir
frelsi mannkynsins.
Og að síðustu, hvort sem
þér eruð bandarískur borgari
eða heimsins, krefjist af oss
sama styrks og sömu fórna og
vér munum krefjast af yður.
Með góða samvizku sem einiu
vísu viðurkenninguna, með
söguna sem hinn endanlega
dómara yfir verkum okkar,
mamum vér stjórna landinu
sem vér elskum, biðjandi um
Hans blessun og hjálp, en vit-
andi það, að hér á jörðu munu
Guðs verk sannlega verða
ofckar eigin.

STAKSTEINAR
Hvers vegna lögðu
þeir á skatta?
Kommúnistar fjölyrffa nl
mjög um „útgerffarauffvald“ «c
„stórgróffamenn“ í hópi útvegs-
manna. Á þaff hefur veriff bent,
aff fyrir rúmum mánuffi siffan
hélt Lúffvík Jósefeson og Þjóð-
viljinn því fram, aff útgerffar-
menn á fslandi væru allra manna
fátækastir. Þeir þyrftu á mikilli
affstoff hins opinbera aff halda tM
þess aff geta gert skip sín út á
komandi vetrarvertíff.
En nú hefur slegiff í baksegi
hjá kommúnistum. Vegna þese
aff útgerffin og affrir atvinnurek-
endur treysta sér ekki til þesa
aff auka tilkostnaff sinn meff stór-
hækkuffu kaupgjaldi, skamma
kommúnistar þá blóffuguna
skömmum.
f þessu sambandi má einnig
minna á þaff, þegar kommúnistar
tala um aff útgerffin hafi safnaff
ofsagróffa á undanförnum árum,
aff í tíff vinstri stjórnarinnar
höfffu kommúnistar forystu nm
þaff meff öffrum flokkum stjórn-
arinnar aff leggja stórkostlega
skatta á almenning. Xil hvers áátt
aff nota þessa skatta og til hvers
voru þeir notaffir?
Þeir voru notaffir til þess ag
borga hallann á rekstri útgerðar-
innar. „Ofsagróffi" útgerffarinnas
var meff öffrum orðium ekki meiri
en svo, ál tímabili vinstrí stjóm-
arinnar, en aff leggja varff á al.
menning 1200 millj. kr. á árí f
nýjum sköttum, tö þess aff hægt
væri aff halda útgerffinni í gangil
Hver getur svo tekiff mark á
kommúnistum, þegar þeir léta
blaff sitt nú staffhæfa aff útgerff-
in hafí safnaff „ofsagróffa" á und
anförnum árum og ekkert sé því
auffveldara en láta hana greiffa
stórliækkaff kaupgjald?
Eitt rekst á annars horn
Þannig rekst ævinlega eitt á
annars horn í málflutningi komm
unista. Þeir eru aldrei sjálfum
ser samkvæmir í neinu, nema
því einu aff stefna stöffugt aff
niffurrifi þjófffélagsins. Á því
markmiffi missa þeir aldrei sjón-
ar. Hvort sem Lúffvík Jósefsson
er staddur a affalfundi Landssam-
bands íslenzkra útvegsmanna ttt
þess aff útmála bágindi þeirra
effa hann skrifar greinar í Þjóff-
viljann mánuffi seinna, um þaff,
hve stórríkir þeir séu, og hve
auffvelt þeir eigi meff áff greiffa
stórhækkaff kaupgjald, þá er til-
gangur hans einn og hinn
Aff grafa undan efnahagsgrundl
velli bjargræffisveganna, skapa
nýja verffbólgu, sem hlyti aff hafti
i for meff sér hrun og randræfff
i Þjófffélaginu.
Síldveiðin og verkföllin
Meff sjómannaverkföllunum I
byrjun þessarar vertíffar ætluffu
kommúnistar og Framsóknar-
menn sér aff skapa hallærisá-
stand í verstöffvum landsins og
stefna öllum efnahag þjófffélags-
ins í stórfellda hættu. Hin mikla
síldveiffi hér viff Faxaflóa og Suff
vesturland hePur í bili spillt þess-
um áformum hallærismannanna.
Fólkiff hefur nóg aff gera og góff-
ar tekjur. Fleiri og fleiri bátar
búa sig á síldveiffar, því yfirgnæf
andi meirihluti sjómannanna viH
ekki vera í landi á hávertíffinnl.
Þetta þykir kommúnistum og
Framsóknarmönnum mjög í-
skyggilegt. Hallæriff virffist ætla
aff fara út um þúfur, áffur en
þaff fæddist. Þaff er mörg mæff-
an sem dynur á tvíburabræffrun-
um, Framsóknarmönnum og
kommúnistum wnj þessar mund-
ir. En álbyrgffarleysi þeirra á þó
eftir aff leika þá ennþá grárra
síðarmeir. Og Framsóknarmenn
eru ekki búnir aff bíta úr nálinni
meff hW algera bandalag sitt viff
kommúnista.