Morgunblaðið - 21.01.1961, Side 9
Laugardagur 21. Janúar 1961
MORCVNBLAÐIÐ
9
BSekkingarnar um
vaxtabyrðina hraktar
A FUNDI neðri deildar Al-
þingis í gær var fram haldið
1. umræðu um frumvarp
ríkisstjórnarinnar um heim-
ild stofnlánadeildar sjávarút-
vegsins við Landsbanka ís-
lands til að opna nýja lána-
flokka. Urðu talsverðar um-
ræður um frumvarpið og
lauk umræðunni ekki enn.
Gylfi Þ. Gíslason viðskiptamála
ráðherra tók fyrstur til máls og
•svaraði ræðum þeirra Eysteins
Jónssonar og Lúðvíks Jósepsson-
ar frá því í fyrradag. Vakti
hann athygli á, að þótt þeir Ey-
steinn og Lúðvík hefðu þá báðir
haldið langar og ítarlegar ræður
um málið hefði ekki verið að
finna í þeim neinar upplýsingar
um það, hvort þeir eða flokkar
þeirra væru með frumvarpinu
eða á móti því.
Gagnrýni stjórnarandstæðinga
é setningu bráðabirgðalaganna
og fullyrðingum þeirra um, að
þeirra hefði ekki verið brýn þörf
svaraði viðskiptamálaráðherra
með því að vísa til forsenda
bráðabirgðalaganna sjálfra, þar
sem segir, að „um leið
og vertíð hefst sé nauð-
synlegt að gera ' ráðstaf-
anir til þess, að allmiklu af skuld
um sjávarútvegsins til skamms
tíma verði breytt í löng lán“.
Ríkisstjórnin hefði talið, að brýn
nauðsyn bæri til, að stofnlána-
deild sjávarútvegsins verði nú
þegar heimilað að opna nýja
lánaflokka, er geri henni kleift
að vinna að lausn þessara mála.
Og öllum hlyti að vera ljóst, að
málið hefði tafizt í a. m. k. 3—4
vikur ef beðið hefði verið eftir
Alþingi með lagasetningu og
gagni, sem ætlað er. Þá hefðu
þeir Eysteinn og Lúðvík haldið
hefði þá ekki getað komið að því
því fram, að reglugerð sú, sem
frumvarpið gerir ráð fyrir, hefði
ekki enn verið sett. Sannleikur-
inn væri þó sá, að reglugerðin
hefði verið sett þegar hinn 14.
janúar s.l. og undirbúningur að
framkvæmd laganna gengið
mjög vel.
Vaxtabyrði útgerðarinnar
I>á vék viðskiptamálaráðherra
að þeim fullyrðingum stjórnar-
andstöðunnar, að vaxtahækkun-
in á sl. ári sé útgerðinni og öðrum
atvinnurekstri landsmanna al-
gerlega óbærileg byrði, og að það
hagræði, sem útgerðin nýtur skv.
bráðabirgðalögunum séu smá-
munir í samanburði við þær bú-
sifjar, sem útgerðin verði fyrir
af völdum efnasagsmálaráðstaf-
ana ríkisstjórnarinnar. Reksturs-
áætlun togara og línubáts fyrir 1
ár sýnir þó, sagði ráðherrann, að
2% vaxtahækkun hefur í för með
sér aðeins 0,7% útgjaldahækkun
hjá togurunum á einu ári og að-
eins 0,6% útgjaldahækkun hjá
línubátum. Hins vegar væri út-
gjaldahækkunin af völdum vaxta
hækkananna nokkru meiri hjá
fiskvinnslustöðvum, eða 2-2%%.
Gleggri mynd af vaxtabyrði út-
gerðarinnar megi þó fá á annan
hátt þ. e. með upplýsingum um
heildarú'tlán bankanna til út-
gerðarinnar. A árinu 1960 hefðu
verið lánað til útgerðarinnar u.
þ. b. 1400 millj. kr. Samkvæmt
því væri útgjaldaaukning útgerð
erinnar af völdum vaxtahækk-
Fyrstu
rigningarnar
HJFUM, 18. jan. — Stormar og
úrkoma hafa verið undanfarna
daga en ekki snjóað neitt að ráði.
Vegir eru allir færir. Miklar rign
ingar gerði hér 14.—15. þ.m. Eru
það fyrstu verulegu rigningarn-
ar, sem komið hafa í marga mán-
uði. — Flestir hestar ganga úti
en sauðfé er allt á húsi. — P.P.
mánuðum ársins 1960, sem vaxía
hækkunin tæki yfir.
Benti viðskiptamálaráðherra á,
að það hefði verið skýrt tekið
fram af hálfu ríkisstjórnarinnar,
þegar viðreisnarlöggjöfin var til
umræðu, að hin mikla vaxta-
hækkun, sem hún gerði ráð fyr-
ir, væri aðeins til bráðabirgða.
öílum væri sjálfsagt í fersku
minni, að vextirnir hefðu nú
þegar verið lækkaðir aftur um
2%, og ríkisstjórnin hefði lagt á
það ríka áherzlu, að jafnvel nú-
verandi vextir eiga ekki að
standa lengur en nauðsynlegt er
til þess að koma í veg fyrir nýja
verðbólguöldu.
Um áælaða vaxtabyrgði út-
gerðarinnar á þessu ári, sagði
ráðherrann, að væri gert ráð
fyrir, að lán til útgerðarinnar
á árinu verði u. þ. b. 1500 millj.
kr., þá verði útgjaldaaukningin
af völdum vaxtahækkananna ca.
30 millj. kr. miðað við .fyrra
ástand. Þær ráðstafanir, sem nú
eru gerðar hafi hins vegar í
för með sér ca. 10 millj. kr.
lækfcun á vöxtum, svo að hin
raunverulega útgjaldaaukning
sjávarútvegsins af völidum
vaxta verði því ekki nema ca.
20 millj. kr. á þessu ári eða
0,8% af reksturskostnaðinum
— Lýstf ráðherrann fullyxðingar
stjórnarandstæðinga um að ver-
ið væri að sliga útgerðina með
óbærilegum vaxtabyrgðum þann
ig algjörlega staðlausa stafi.
Lánamál
Þessu næst kom viðskipta-
málaráðherra inn á rangfærslur
stjórnarandstæðinga um lána-
mál útgerðarinnar og stefnu
ríkisstjórnarinnar í þeim mál-
um. Hafa þeir haldið því fram
að ríkisstjórnin hafi sett strang-
ar hömlur á öll lán til útgerð-
arinnar. Sannleikurinn sé hins
vegar sá, að í nóvemberlok 1960
voru lán til útgerðarinnar í
bönkunum 209 millj. kr. hærri
en á sama tíma 1959. Af þessu
sé greinilegt, að sjávarútvegur-
inn hefur haft greiðari aðgang
að lánum en áður, eins og eðli-
legt sé vegna þess, hve allur
kostnaður hans hefur aukizt.
Deilurnar um greiðsluhallann
Að lokum sýndi ráðherrann
fram á í alllöngu máli, hvílíkum
blekkingum stjórnarandstæðing-
ar hafa beitt í ræðum sínum um
greiðsluhalla landsins. Þeir hefðu
farið með tölur, sem þýddu sitt
hvað og notuðu hugtakið greiðslu
halli jafnaðarlega í tveim. algjör-
lega óskyldum merkingum. Það
hljóti að liggja í augum uppi, að
rétt mynd af greiðsluhallanum
og breytingum á honum frá ári
til árs fáist ekki nema hann sé
ætíð látinn taka yfir sömu þætti.
Ekki dugi að fara að, eins og
stjórnarandstæðingum sé svo
kært, að sleppa t.d. greiðslum
vegna skipa, báta og flugvéla,
þegar það hentar, en telja þær
greiðslur aðeins með, þegar þeir
vilja fá fram tölur, sem samrím
ast fölsunum þeirra. Þetta væru
greiðslur, sem ætíð væri nauðsyn
legt að taka tillit til. Skýringin
á því t.d., að gjaldeyrishalli lands
ins er ekki nema 145 millj. kr.
minni 1960 en 1959 er einfaldlega
sú, að árið 1959 voru greiðslur
vegna skipa, báta og flugvéla 320
millj. kr. en árið 1960 500 millj.
Árið 1960 var þannig notað 180
millj. kr. meira til kaupa á skif>-
um, bátum og flugvélum, en
næsta ár á undan. Þá bæri auð-
vitað að taka tillit til hinnar sí-
vaxandi þýðingar afborgana áf
erlendum lánum. Á tímabilinu
1956—60 hefði þýðing afborgan-
anna stóraukist, árið 1956 hefðu
þær t.d. ekki numið nema tæp-
lega % hluta af hallanum á vör-
um og þjónustu, en árið 1960
hefðu þessar afborganir hins veg
ar numið meira en helmingi af
hallanum á vörum og þjónustu.
Eftir ræðu viðskiptamálaráð-
'ferra héldu þeir Liiðvík Jóseps-
son og Eysteinn Jónsson langar
ræður, sem að venju voru mjög í
sama dúr. Býsnuðust þeir báðir
mjög yfir hinni ógurlegu vaxta-
j byrði útgerðarinnar og gagn-
rýndu útgáfu bráðabirgðalag-
anna, þar sem þeir töldu, að skil
yrði þau, sem stjórnarskráin set.
ur . fyrir setningu bráðabirgða-
laga, hafi ekki verið fyrir hendi.
Um afstöðu sína til frumvarps
ins sagði Eysteinn annars, að
hann teldi það stefna í rétta átt
að meginstefnu til, en á því væru
ýmsir gallar ,sem leggja yrði á-
herzlu á að bæta úr.
Að lokinni ræðu Eysteins var
umræðunni enn frestað.
Ilafnarfjarðarbíó hcíur sýnt frá þvi um jól dönsku gaman-
myndina Frænku Charles, tekna í litum og fögru umhverfi.
Er þetta ný útgáfa af þessum vinsæla gamanleik með hinum
þekkta danska gamanleikara, Dirch Passer, í hlutverki frænk-
unnar. — VerSur myndin sýnd í bíóinu núna um helgina.
Frá bæjarstjórn:
Umíramtekjum bæjarsjóðs
jafnan varið til framkvæmda
Tillaga um ráðstöfun tekna vegna
auka-álagningar útsvara
A BÆJARSTJÓRNAR-
FUNDI í fyrradag var tekin
fyrir tillaga frá Guðmundi
Vigfússyni bæjarfulltrúa Al-
þýðubandalagsins um að
aukaútsvör bæjarsjóðs 1960
skuli ganga til Framkvæmda
sjóðs Reykjavíkurbæjar.
Guðmundur Vigfússon fylgdi
tillögunni úr hlaði og sagðist með
henni vilja tryggja að féð rynni
til framkvæmda í þágu bæjar-
félagsins. Einnig legði hann höf-
uðáherzlu á, að bæjaEstjórnin
fengi jafnan tækifæri til að tafca
ákvörðun um ráðstöfun þeirra
tekna bæjarsjóðs, sem væru um
fram fjárhagsáætlun.
Álagning aukaútsvaranna
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri, gerði grein fyrif álagn-
ingu aukaútsvaranna, sem lögð
•ru á með stoð í útsvarslögun-
um, einkum á aðila, sem ekki
hafa verjð teknir á aðalskrá svo
og þá sem taldir eru hafa skilað
ófullnægjan.di og of lágum fram
tölum. Upplýsti borgarstjóri, að
dagana 27. okt. og 1. des. og síðan
28. og 30. des. sl. hefðu verið
lögð á aukaútsvör samtals að
upphæð tæplega 5,7 milljónir
króna. Hinsvegar mundi þessi
upphæð lækka verulega, eftir
úrskurði á kærum, fyrst í nið-
urjöfnunarnefnd og síðan í yfir-
skattanefnd og ríkisskattanefnd.
Til innheimtu mundi miðað við
Rætt um stöðuveiring-
ar í bæjarstjórn
NOKKRAR umræður urðu á
síðasta bæjarstjórnarfundi í
sambandi við veitingu raf-
magnsstjóraembættisins og
stöðu yfirverkfræðings raf-
magnsveitunnar, sem bæjar-
ráð hafði afgreitt frá sér í
gærmorgun.
Guðmundur J. Guðmundsson
stóð upp og sagði frá því, að
hann hefði ekki haft hugmynd
um, hverjir væru umsækjendur
um rafmagnsatjórastöðuna, fyrr
en í fyrradag síðla, þegar hann
hefði frétt það á skotsþónum.
Það væri því „móðgun“ og
„skortur á lýðræði", að ætla
bæjarfulltrúum að gera upp við
sig á svo skömmum tíma, hvern
þeir vildu styðja til starfsins.
Hann þekkti t. d. ekkert til
a. m. k. tveggja af umsækj-
endunum.
Kynnti sér ekki málið
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri, benti GJG á það, að
starfið hefði verið auglýst laust
til umsóknar í desembernvánuði
með umsóknarfresti til 5. janú-
ar sl. í vikunni þar á eftir
hefði svo verið tilkynnt í bæj-
arráði, hverjir sæktu um starf-
ið. Hefði GJG því verið í lófa
lagið ,að kynna sér málið í
gegnum bæjarráðsmann Alþýðu
bandalagsins, Guðmund Vigfús-
son, sem mátt hefði ætla, að
hann hefði nokkurt samstarf
við, auk þess sem borgarstjóri
kvaðst að sjálfsögðu mundu
hafa skýrt honum frá þessu
sjálfur, ef hann hefði óskað eft-
ir þvi.
Skammir á flokksbróður
Svo kynlega brá við, að þrátt
fyrir þessar upplýsingar, ítrek-
aði GJG kvartanir sínar, sem
að sjálfsögðu hittu þá ekki aðra
fyrr fyrir en hann sjálfan og
flokksbróðurinn, Guðmund Vig-
fússon, sem sat hnípinn undir
ræðu nafna síns.
Þá kvartaði Þórður Björnsson
yfir því, að of skammt væri
liðið frá afgreiðslu málsins í
bæjarráði, til þess að fundar-
sköp leyfðu að málið yrði tekið
fyrir í bæjarstjórn. Vakti for-
seti bæj arstjórnar, Gunnar Thor
oddsen, þá athygli ÞB á því, að
samkvæmt venju væri svo
ekki. Þar sem ÞB hins vegar
vildi draga það í efa, væri ekk-
ert á móti því, að leita álits
bæjarstjórnarinnar allrar á því,
hvort ræða skyldi málið eða
ekki. Við atkvæðagreiðslu voru
allir bæjarfulltrúar því með-
mæltir — nema Þórður og
Guðm. J. Guðmundsson. Það
kom einnig fram hjá Þórði
Björnssyni, að hann var í sama
Framh. á bls. 15
fyrri reynslu um 3.5 millj.'kr.
og yrði að gera ráð fyrir van-
höldum í innheimtu.
' Við aðalniðurjöfnun útsvara
hefði verið jafnað niður 220 millj
ónum 340 þúsund krónum, en sú
upphæð hefði lækkað um 8
milljónir 343 þúsund krónur,
eftir að kærur hefðu verið af-
greiddar. Þá hefðu staðið eftir
211 milljónir 997 þúsund og væru
þá um ekki nema 5,7% til þess
að mæta lækkunum ríkisskatta-
nefndar og væntanlegum van-
höldum í innheimtu, en í lögum
væri gert ráð fyrir 5—10% um-
framálagningu eingÖngu vegna
vanhalda í innheimtu.
Óvissa um innheimtu
Nokkur fleiri atriði komu frarA
í skýrslu borgarstjóra, sem hann
kvaðst hafa talið rétt að hafa
svo ítarlega, til þess að sýna
fram á, hver óvissa enn væri
ríkjandi um innheimtu útsvar-
anna.
Borgarstjóri kvaðst vel skilja
það sjónarmið Guðm. Vigf., að
bæjarstjórn fengi tækifæri til
að ákveða, hvernig umframtekj
um væri ráðstafað. Það væri þó
ekki hægt að gera, fyrr en ljóst
væri, hve hárri upphæð þær
næmu. Þar sem innheimtum
aukaútsvörum væri ekki haldið
aðgreindum frá öðrum útsvör-
um, myndi heldur ekki vera
hægt að framkvæma tillögu GV
án töluverðrar aukafyrirhafnar
og kostnaðar.
Alltaf varið til framkvæmda
Þá mætti einnig hafa það í
huga, að aukatekjum hefði að
jafnaði alltaf verið varið til
framkvæmda, sökum þess að
rekstraráætlun hefði yfirleitt
staðizt. Með hliðsjón af framan
greindum atriðum kvaðst Geir
Hallgrímsson borgarstjóri telja
rétt að tillögunni yrði vísað til
bæj arráðs.
Guðmundur Vigfússon tók því
næst stuttlega til máls aftur.
Sagði hann, að þó að ekki inn-
heimtust af aukaútsvörunum
nema 3,5 millj. kr. væri þar „um
ærna upphæð að ræða á okkar
mælikvarða“ og legði hann ekki
mikið upp úr að fénu yrði ráð-
starfað til Framkvæmlastjóðsins
eða með öðrum hætti trygg að
því yrði verið til framkvæmda.
Oþarft væri að vísa tillögunni til
bæjarráðs heldur ætti bæjar-
stjórn sjálf að taka ákvörðun um
málið og mætti ekki gera það of
seint.
Fleiri kvöddu sér ekki hljóðs,
og var að svo búnu samþykkt
með 11 atkvæðum gegn 3 að iúsa
tillögunni til bæjarráðs.