Morgunblaðið - 25.01.1961, Blaðsíða 1

i0r0MiwMaM§i
48. árgangur
19. tbl. — Miðvikudagur 25. janúar 1961
S jómannadeilan :
Heildarsamkomulag
um land allt
Þó ekki utseð um Vestfirði
t FYRRINÓTT náðist sam-
komulag milli deiluaðila í
sjómannadeilunni, LÍÚ ann-
ars vegar og sjómannasam-
takanna innan ASÍ hins veg-
ar, um kaup og kjör á báta-
flotanum. Hafði sáttasemjari
flutt miðlunartillögu í fyrra-
kvöld, sem deiluaðilar síðan
féllust á. Var þar lagt til að
hlutur skipverja í heildarafla
verðmæti skyldi vera 29.5%.
Samkomulagið var undiritað-
að af báðum aðilum að
áskildu samþykki félags-
funda. Hófust fundir í mörg-
um sjómanna- og útgerðar-
félögum í gærkvöldi og segir
frá þeim í frétt á öðrum stað
í blaðinu.
★ Ekki róið á Vestfjörðum
Eins og frá var skýrt í Mbl.
í gser, tóku sjómannafélögin á
Vestfjörðum sig út úr heildar-
sanmingunum og óskuðu frekar
að róa eftir gömlu samningun-
um. Útgerðarmenn á Vestfjörð-
um telja hins vegar að málið
sé í höndum allsherjarsamninga
nefndanna og sáttasemjara. Þeg-
ar blaðið hafði samband við
sáttasemjara í gærkvöldi, sagði
hann að ekkert hefði verið að-
hafzt með tilliti til þessara nýju
viðhorfa á Vestfjörðum. Og þeg-
ar blaðið frétti síðast í gær-
kvöldi voru deilumálin óútkljáð
og bátar á Vestfjörðum reru þar
af leiðandi ekki.
A 29,5% í hlut sjómanna
Meginatriði samkomulags
þess, sem náðist, eru á þá leið
að skiptiprósenta á línu- og neta
veiðum verður 29,5% af heild-
araflaverðmæti báta yfir 30 rúm
lestir að stserð. Af bátum 12—
18 rúmlestir verður það 40% og
af 18—30 rúmlesta bátum 34%.
Á togveiðum rennur 31,5% af
aflaverðmætinu í hlut sjómanna,
en á dragnótum og humarveið-
um 37%.
Eins og áður greinir er gert
„I natni Delgados
réttkjörins forseta'
Skeyti frá foringja sjóræningjanna
í gær sendi uppreisnarfor-
inginn á Santa Maria út svo
hljóðandi skeyti, sem NCB-
útvarpsstöðin í New York
tók upp.
Fyrsta frétta tilkynning stjórn
anda liðsins, sean hefur hernum
ið hafskipið Santa Maria, — til
aillra lýðræðissinnaðra blaða og
útvarpsstöðva í hinum frjálsa
hekni.
— Ég hef hernumið hafskipið
Santa Maria í nafni Freisisnefnd
ar Portugal, sem Umberto Del-
gado stjórnar, en hann var rétt
kjörinn forseti Portugal, þótt
Salazar-stjórnin hindraði með
kosningasvikum að hann tæki
við embætti.
Ég hef tekið skipið, með her-
liði sem lýtur yfirstjórn minni
og er það fyrsti hiúti portugalsiks
yfirráðasvæðis sem við höfum
frelsað. Til stuttra vopnaátaka
kom, en skipshöfnin hefur fall-
izt á pólitíska valdatöku okkar
á skipinu og flestir farþeganna
lýstu yfir hrifningu og stuðningi
við aðgerðir okkar. Þeir hafa full
komið næði og öryggi um borð í
ekipinu. Skipið og hUt starf um
borð í því gengur eins misfeilu-
laust eins Og í hverri venjulegri
ekemmtiferð. Fer vefl. á með far-
þegum og þeirn sem stóðu að
valdatökunni. Legg ég heiður
minn og drengskap við, að þetta
eé rétt. Farþegar og áhöfn biðja
mig að koma þeim boðum til
valdamanna, að þeir séu heilir á
húfi og frjálsir ferða sinna um
borð í skipinu.
Við getum ekki skýrit frá því,
hvert ferðinni er heitið þar sem
við erum í opinni andspyrnu
Frh. á bls. 23
ráð fyrir að samningur þessi
gildi um land allt (þó er ékki
útséð um hvað verður á Vest-
fjörðum), en áður voru samn-
ingarnir milli 20 og 30.
Við samninginn er miðað við
fiskverð það, sem samkomulag
hafði áður tekizt um milli LÍÚ
annars vegar og fiskvinnslu-
stöðvanna hins vegar, þ.e.a.s. kr.
3,11 á kg. fyrir bezta linufisk
og hlutfallslega af öðrum.
Á þeim stöðum þar sem kaup
tryggingartímabil voru tvö á
vetrarvertíðinni, er sá háttur
felldur niður. Getur það í ýms
um tilfellum stuðlað að því, að
róðrar byrji fyrr en ella. En
kauptrygging á vetrarvertíð
hækkar þó hvergi.
Samkomulag þetta náðist eftir
9 fundi með sáttasemjara, sem
margir stóðu frana undir morg-
un.
Frh. á bls. 2.
-<S>
Portúgalski hershöfðinginn
Humberto Delgado dvelst
nú í útlegð í Sao Paulo í
Brasilíu. Foringi uppreisn-
armanna á hafskipinu Santa
Maria tilkynnir að hann
hafi tekið skipið í nafni Del-
gados. Sjálfur lýsti Delgado
því yfir í Brasilíu í gær,
að hann hefði vitað f,yrir-
fram um ráðagerðir Galva-
os. Delgado var í framboði í
síðustu forsetakosningum í
Portugal, sem andstæðingur
Salazar-stjórnarinnar. Hon-
um var þá stjakað til hliðar.
Prentsmiðja Morgunb'luðsias
Somningui um
smíði
tunglskips
WASHINGTON, 24. jan. —
Geimferðastofnun Band*
ríkjastjórnar hefur gert
samning við Hughes flug-
vélaverksmiðjurnar í Kali-
forníu að þær smíði geim-
skip sem geti lent mann-
laust á tunglinu, farið um
yfirborð tunglsins og gefið
upplýsingar um það hvernig
þar sé umhorfs.
Það er gert ráð fyrir að
í geimskipi þessu megi
koma fyrir mælitækjum.
Aðalatriðið er að fram-
kvæma efnafræðilegar at-
huganir og senda sjónvarps
myndir af landslagi tungls-
ins til jarðar. Hefur Hughes
fyrirtækinu verið falið að
smíða að minnsta kosti sex
slík geimskip og er áætlaS
að skjóta þeim í áttina til
tunglsins á tímabilinu 1963
—66. Á geimskipum þessum
verður komið fyrir eld-
flaugahemlum, sem eiga að
draga úr fallinu, þegar þau
koma niður á tunglið.
«>-
Sjoræni«ig]ar taka hafskip:
600 farþegar eru gíslar
LONDON, 24. jan. (Reuter) — Portúgalska hafskipið Santa
Maria, sem er 21 þús. lestir, siglir nú á fullri ferð suður Karíba-
haf. XJppreisnarmenn eða sjóræningjar hafa skipið og 600 far-
þega þess á sínu valdi. Þeir virðast stefna til Brasilíu, og
hóta að sökkva skipinu, ef herskip nálgast.
Portúgalska stjórnin hefur beðið Bretland og Bandarikin um
aðstoð til að ná skipinu úr höndum uppreisnarmanna.
Brezka freigátan Rothesay hóf leit og eltingu í dag, en þegar
brezka þingið kom saman í fyrsta skipti eftir jólafríið bar Hugh
Gaitskell fram mótmæli við brezku stjórnina. — Mynduð þið
veita rússnesku stjórninni aðstoð, ef uppreisn brytist út á
rússnesku skipi, hrópaði Gaitskell.
Það er einn höfuðandstæðingur Salasar forsætisráðherra
Portugal, sem beitti sér fyrir uppreisnarsamsærinu á Santa
Maria. Heitir hann Henricue Galvao og hefur setið í pólitísku
fangelsi í Portugal, en slapp úr fangelsiuu og tii Argentínu í
maí 1959.
r Vel undirbúið.
Galrvao laumaðist
um borð í
'm
IHimmimmiiin
iijiiii’iliijismimð
ftriintm
Hafskipið „Santa Maria“
skiipið með 70 fylgismönnum sín
um í ihöfnum í Brasilíu og
Curacao. Allt var þetta vel und
irbúið og skipulagt fyrirfram.
Höfðu uppreisnarmennirnir
vopn falin í farangri sínum og
svo eina nóttina meðan skipið
var á siglingtu í Kariibajhafi, með
an farþegar voru í fastasvefni,
skömmu fyrir fótaferðatíma, þá
réðust uppreisnarmenn upp í
Norðmenn víkka land-
helgi 1. apríl og 1. sept.
NORSKA stjórnin leggur nú
til að 6 mílna fiskveiðiland-
helgi verði komið á við
strendur Noregs frá og með
1. apríl og 12 mílna fiskveiði
landhelgi frá og með 1. sept.
Einar Gerhardsen forsæt-
isráðherra skýrði nýlega frá
þessu á fundi með frétta-
mönnum og kvað hann frum
varp um landhelgisvíkkun
þessa verða lagt hið bráð-
asta fyrir Stórþingið.
Hann sagði að það hefði
dregizt að leggja frumvarpið
fyrir þingið, af því að nauð-
synlegt hefði verið að ljúka
samningaviðræðum við ríki sem
hagsmuna hefðu að gæta í sam-
bandi við víkkunina.
Sagði Gerhardsen, að sam-
komulag hefði náðst við Breta
og vonir stæðu til að samninga-
umræður við Vestur-Þjoðverja
bæru árangur. Auk þess taldi
hann að samkomulag myndi
auðveldlega nást um þessi mál
við Svíþjóð og Danmörku.
Sovétríkin, sem þegar hafa
tekið sér tólf mílna landhelgi,
virðast ekki kæra sig um neina
samninga varðandi fiskiréttindi
innan norskrar landhelgi, sagði
Gerhardsen.
brúna, niður í vélarúm, inn í loft
skeytaklefa. Taka skipsins var
framkvæmd á skömmum tíma,
þó veittu skipstjórnarmenn mjög
harða mótspyrnu í skipstjórnaír-
'klefanum. Þar var skotum hleypt
af. Þriðji stýrimaðuir skipsine
lét lífið í þeim átökum Oig nær
tugur manna særðisit.
★ Auðugir skemmtiferðamenn.
Farlþegarnir á skipinu voriu
skemmtiferðamenn og margt
þeirra auðugt fólk, sem vilöi
eyða vetrarmánuðunum á
skemmtiferð suður í sólinni,
varð ekki fyrir neinum óþægind
um og lífið á skipinu gekk eftir
sem áður inn gang, þótt nú væri
ski'pt um stjórnendur. Nokktur
uggur hlýtur þó að hafa verið
meðal farþeganna um það hvern
ig þessari siglingu muni ljúka.
Frh. á bls. 23
Stevenson
kemur til
stnrfn í SÞ
NEW York, 24. jan. — Adlai
Stevenson hinn nýi aðalfull
trúi Bandaríkjanna hjá SÞ
gekk á mánudaginn á fund
Dags Ilammarskölds og af-
henti honum embættisskilríki
sín.
Þeir notuðu tækifærið og
ræddust við í eina klukku-
stund um heimsmálin. Steven
son sagði fréttamönnum á eft
ir, að þeir hefðu m.a. komið
inn á Kongó-málin.
Fundur þeirra fór fram í
skrifstofu framkvæmdastjór-
ans á 38. hæð í skrifstofubygg
ingu SÞ. Þeir hafa afur mælt
sér mót á miðvikudaginn.
%