Morgunblaðið - 25.01.1961, Page 6

6
MORGVN3LAÐ1Ð
Miðvikudagur 25. jan. 1961
Miklar rœktunarfram-
kvœmdir í Dalasýslu

Lækkun tekjuskaftts og hækkun
aEmaiMiatryggiiiga bændum
til mikLla hagsbóta
Samfal við Friðjón Þórðarson sýslumann
FRIÐJÓN Þórðarson, sýslu-
maður í Dalasýslu, var á ferð
hér í höfuðborginni í síðustu
viku í ýmsum erindagerðum
fyrir hérað sitt. Jafnframt
sat hann fundi í bankaráði
Búnaðarbankans, þar sem
hann á sæti.
Mbl. hitti Friðjón Þórðar-
son snöggvast að máli og
spurði hann tíðinda úr Dala-
sýslu, m. a. um framkvæmd-
ir og afkomu í héraðinu á sl.
Loftieiðir
f'uftu
40,000
FARÞEGAFLUTNINGAR Loft-
leiða jukiust um 14,8% á síðasta
ári miðað við árið áður. Samtals
Voru fluttir 40,773 farþegar,
5,275 fleiri en 1959. Plutt voru
363 tonn af vörum og var aukn
'ingin 15,2% — og 40 tonn af
pósti.
Ferðafjöldin var svipaður og
árið 1959, en vegna hins aukna
farþegarýmis Cloudmaster flug-
vélanna tveggja, sem teknar
voru í notkun á árinu lækkaði
heildartala sætanýtingar lítið
eitt, eða frá 70,4% í 65,3%. Fjöldi
floginna kílómetra var svipaður
og árið 1959.
Núverandi vetraráaetlun lýkur
31. marz n,k., en á tímabilinu
frá 1. apríl til 31. okt 1961 er
gert ráð fyrir að haldið verði
uppi 8 vikulegum ferðum fram
og aftur milli Ameríku og
Evrópu. Flognar verða 3 ferðir
í viku fram og aftur milli Ham-
borgar, Kaupmannaihafnar, Osló
ar og Reykjavíkur, tvær ferðir
milli Gautaborgar, Glasgow og
Reykjavíkur, ein ferð milli
Reykjavíkur, Stafangurs, Aimster
dam, London, Luxemborgar og
Helsingfors og 8 ferðir milli
Reykjavíkur og New York.
Gert er ráð fyrir að 3 Oloud-
masterflugvélar verði notaðar
til áætlunarferða þessara, og ef
svo fer, sem að líkum lætur, að
eftir 1. apríl verði eingöngu not
aðar Cloudmastervélar til áætl-
unarferða Loftleiða þá er þar
með lokið löngum og farsælum
starfsferli Skymasterfliugvél-
anna í þj ónustu Loftleiða, sem
hófst með fyrsta áætlunarflugi
Heklu til Kaupmannahafnar 17.
júní 1947.
Miklar framkvæmdir
Miklar framkvæmdir voru
unnar í Dalasýslu á árinu 1960,
segir sýslumaður. í rafmagnsmál
Gjöf til stofnimar
elliheimilis
FORSTJÓRI Elli- og hjúkrunar
heimilisins Grundar, Gísli Sig.
urbjörnsson, hefur afhent bisk-
upi íslands sparisjóðslbók með
fimm þúsund króna innstæðu.
Fylgir með sú beiðni, að þessi
sparisjóðsbók verði síðar afhent
þeim söfnuði í landinu, sem
fyrstur hefst handa um stofnun
elliheimilis.
Víða erlendis hafa söfnuðir
stofnað elliheimili og reka þau
á sínum vegum. Eru t. d. Danir
mjög framarlega í þessum efn-
um og er einn helzti forgöngu-
maður þeirra nú í líknarmála-
starfi á vegum kirkjunnar, hinn
nýskipaði Kaupmannahafnar-
biskup, Westergaard-Madsen. —
Vonir standa til þess, að hann
muni koma til íslands í sumar
og kynna hér þessa starfsemi. —
Tilgangur gefandans með því
framlagi, sem hann hefur afhent
biskupi, er sá að vekja athygli
safnaða landsins á þessu verk-
efni og örva þá til þess að setja
á fót heimili fyrir aldurhnigið
fólk. (Frá skrifstofu biskups)
um héraðsins gerðist það til
dæmis, að Rafmagnsveitur ríkis.
ins tóku að sér að sjá Búðardal
og nágrenni fyrir rafmagni.
Reistu rafmagnsveiturnar þar
diesel-rafstöð og er áformað að
dreifa raforku út frá þeirri stöð,
fyrst um sinn til Suðurdala og
víðar. í sumar var lögð lína á
13 býli í Laxárdal og Haukadal.
Er línan nú komin að Hauka-
dalsá. Áformað er að halda lagn.
ingu hennar áfram á þessu ári
um Miðdali að Kolsstöðum.
Straumnum var hleypt á þessa
nýju sveitalínu 21. desember sl-
Var þeim atburði almennt fagn.
að í héraðinu.
— Var töluvert unnið að bygg
ingarframkvæmdum í sveitum
Dalasýslu á sl. ári?
— Já, byggingarframkvæmdir
voru á 38 stöðum í sýslunni á
árinu, þar af voru 15 íbúðarhús.
Var bygging 5 þeirra hafin á
árinu. í Búðardal var byggt eitt
nýtt íbúðarhús og nokkur eldri
voru endurbætt mikið.
Þá var samkomuhúsi staðar-
ins breytt í rafstöð. En áformað
er að byrja á byggingu félags.
heimilis í Búðardal á næsta vori.
Veitingahúsið „Bjarg“ í Búðar-
dal var einnig stækkað og end.
urbætt.
Þá var hafizt handa um bygg-
ingu dýralæknisbústaðar á staðn
um og er hann nú kominn nokk.
uð á veg. ^
300 þús. teningsmetrar
Ræktunarframkvæmdir voru
allmiklar í sýslunni. Unnu þrjár
skurðgröfur í héraðinu, ein
þeirra á vegum landnáms ríkis-
ins. Teknir voru út 183 hektarar
af fullræktuðu landi. Eru það 12
hekturum meira en árið 1959.
Grafnir voru samtals um 300
þús. teningsmetrar af skurðum.
Munu þeir vera um 55 km að
lengd samtals.
Þá er áformað að reisa mjólk.
urbú í Búðardal, vonandi á
Friðjón Þórðarson
þessu ári. Mun væntanlega
Mjólkursamsalan í Reykjavík
hafa forgöngu um þá fram-
fcvæmd. Er hér um að ræða
stærsta hagsmunamál bænda í
Dalasýslu um þessar mundir.
Undanfarin ár hefur mjólk verið
seld úr Dölum suður í Borgarnes
að sumarlagi, en að vetrum hafa
þau viðskipti legið mðri að
meira eða minna leyti. Með stofn
un mjólkurbús í Búðardal mun
mjólkurframleiðsla í héraðinu
stóraukast og aðstaða bænda
batna.
Stórfelld skattalækkun —
hærri almannatryggingar
— Hvernig er afkoma bænda
um þessar mundir ?
— Ég held, að óhætt sé að
segja að hún sé sæmileg. Hækk.
að verðlag og ýmsar ráðstafanir
hins opinbera í efnahagsmálum
hafa að vísu valdið erfiðleikum,
sérstaklega þeim, sem eru að
hefja búskap eða standa í mikl-
um framkvæmdum. En hagstætt
tíðarfar hefur verið til mikils
hagræðis. Þess má einnig geta að
tekjuskattur hefur lækkað al.
mennt og verulega á gjaldþegn-
um héraðsins fyrir atbeina nú.
verandi ríkisstjórnar. Til dæmis
má nefna að árið 1959 nam
greiddur tekjuskattur í allri
Dalasýslu á 5. hundrað þúsund
krónum.
• Glæný síld í soðið
í fyrri viku kom mikil
síldarganga svo að segja rétt
við bæjardymar hjá íbúum
höfuðstaðarins og annarra
kaupstaða hér við Faxaflóa.
Bátarnir streymdu inn með
glænýja síld, hún var komin
á land nokkrum klukkutím-
um eftir að hún kom sprikl-
andi upp í skipið. En hvað
skyldu margar húsmæður
hafa notað sér þetta einstaka
tækifæri til að bera slíkt góð
gæti á borð hjá sér? Ekki
margar, segir fiskkaupmaður-
inn minn. Þó var síldin hrein
asta hunang, hæfilega feit til
að fara beint á pönnuna, rétt
eins og hún kom upp úr sjón-
um, og steikjast í eigin fitu.
Það er í rauninni furðu-
legt hvað við íslendingar,
sem þó lifum mikið til á
fiski, kunnum lítið að borða
síld. Sömu konurnar, sem
daglega kvarta undan því í
fiskbúðinni að þær fái aldrei
nógu nýjan fisk í soðið, grípa
ekki svona tækifæri.
Má vera að allir fiskkaup-
menn hafi ekki boðið við-
skiptavinum sínum upp á
nýju síldina. í tvo sólar-
hringa a. m. k. komu þó síld-
arbátar inn með þennan glæ-
nýja fisk að næturlagi, svo
auðvelt hefði verið að hafa
hana á boðstólum kl. 7 um
morguninn, þegar verzlunin
opnaði. En ætli þeir hafi þá
orðið varir við óánægju við-
skiptavina sinna?
Þær húsmæður, sem ekki
gerðu tilraun til að hafa
síld á borðum þegar tæki-
færið bauðst í fyrri viku,
hafa þar farið á mis við
afbragðs fæðu, og ættu að
vera nú á verði næst.
• Kaup til
„laghentra manna“
„Dalakarl" kvartar yfir
þeim afarkostum, sem sveita
menn þurfa oft að ganga að,
til að fá menn til að vinna
fyrir sig. Hann segir:
Það er aumt hvernig við
úti á landsbyggðinni erum
fákunnandi, ráðalausir og
varnarlausir í samskiptum
við íbúa kauptúnanna, sem
— ■' ■ «1*
Árið 1960 var greiddur
tekjuskattur í sýslunni hins
vegar um 58 þús. kr.
Einnig má á það benda, að
greiddar bætur almanna
trygginga námu árið 1959 um
einni millj. kr. í Dalasýslu.
Á árinu 1960 námu bætur
tryggingannra í sýslunni hins
vegar um 2,2 millj. kr.
Sæmilegt f®lagslíf
— Hvað er tíðinda af félags-
málum Dalamanna?
— Félagslíf í sýslunni er sæmi
legt eftir aðstæðum. Ungmenna.
félög og kvenfélög eru í flestum
hreppum héraðsins. Eru sum
þeirra athafnasöm, eins og til
dæmis á Fellsströnd og í Saur-
bæ, þar sem unnið er að bygg.
ingu myndarlegs félagsheimiiis,
og í Laxárdal, þar sem kvenfé-
lagið starfar af miklum brótti.
Húsmæðraskólinn á Staðar.
felli starfar í vetur með svipuðu
sniði og undanfarin ái og er frú
Kristín Guðmundsdótcir for-
stöðukona hans. Er mikill fengur
að rekstri skólans fyrir héraðið.
Heimavistabarnaskólar starfa
að Laugum í Hvammssveit og
Kjarlaiksvöllum í Saurbæjar.
hreppi. Heimagöngubarnaskóli
er í Búðardal.
Brýna nauðsvn ber til að
koma upp unglingaskóla í sýsl-
unni.
Nauðsyn bættra samgangna
Annars eru bættar samgöng.
ur eitt mesta hagsmunamál Dala
manna, segir Friðjón Þórðarson.
Á sl- sumri voru byggðar tvær
brýr í Hvammssveit, á Hvamms-
á og á Hafnará. Unnið var að
vegagerð fram á vetur. Hinum
nýja Svínadalsvegi er nú lokið
og byrjað á lagningu nýs vegar
inn með Gilsfirði. Veit ég að
Vestfirðingar hafa mikinn áhuga
á þeim vegi, eigi síður en við
Dalamenn. Við höfum einnig
mikinn áhuga á nýja veginum
um Heydal og vegi um Laxár.
dalsheiði í Hrútafjörð áleiðis til
Norðurlands. Teljum við, að þar
muni opnast örugg og fjölfarin
samgönguleið milli héraða, jafnt
sumai; sem vetur, þegar stundir
líða, segir sýslumaður að lokum.
— SBj.
einhver spa'ugsamur hefur
kallað þorpara af því þeir
búa í þorpi.
En hvað um það. Við í
dreifbýlinu þurfum oft að fá
laghenta menn til að laga
ýmislegt, gera við fjárhús eða
glugga, stundum til að slá
upp mótum fyrir húsum og
hlöðum og jafnvel starfa við
íbúðarbyggingar. Það er seg-
in saga, að þó þeir menn
sem fást, hafi ekki fagmanna
réttindi, þá setja þeir upp
kaup eftir geðþótta, kaup,
sem jafnast á við kaup það
sem verðlagsyfirvöldin heim-
ila faglærðum og það jafn-
vel fyrir útselda vinnu á
verkstæðum, sem þó þurfa
að standa undir dýrum bygg.
ingum, vélum og sköttum.
Þetta kaup fá þessir menn,
þó þeir þurfi ekki að leggja
sér til önnur tæki en fáein
handverkfæri í pokahorni.
Og þar að auki krefjast þeir
kaups á ferðum, kannski
klukkutímagreiðslu, og bíl-
flutning heim og heiman dag
lega, oft alllanga leið. Ofan
á þetta kemur svo frítt fæði
og fullt kaup fyrir kaffitíma
— og þykir lítið til koma þó
tínt sé til það bezta í kot.
inu. Allt þetta verður mörg-
um bónda þungt í fangi, sem
af veikum mætti en mikilli
nauðsyn er að bæta híbýli
fólks síns og fénaðar.
Vill „Dalakarl" láta setja
kaupákvæði fyrir þessa menn
sem þeir verði að fylgja, al-
veg eins og sett er ákveðið
verð á selda vinnu verka-
manna, rafvirkja, vélsmiða,
skipasmiða o. s. frv. og eins
og hömlur eru settar á vöru-
verð.