Morgunblaðið - 25.01.1961, Blaðsíða 8

8
MORGVTSBL iÐlfí
Miðvikudagur 25. jan. 1961
Útursnúningur and-
stöðunnar hrakinn
FYRSTI ræðumaður á fundi
neðri deildar Alþingis í gær
var Einar Olgeirsson, en
hann hafði ekki lokið máli
sínu, þegar umræðunni var
frestað í fyrradag. —
Taldi haiín þá erfiðleika, sem
íslendingar hefðu át við að stríða
í efnahagsmálum sínum undanfar
in ár, einkum stafa af því að við
hefðum ekki haft nægilega stjórn
á utanríkisverzluninni og beint
viðskiptum okkar um of í vestur-
veg. Til þess að tryggja, að rétt
hlutfall þjóðarteknanna færi til
gjaldeyrisskapandi og nytsamra
fyrirtækja, þyrfti að koma hér á
víðtækum áætlunarbúskap. Fjár-
festing einstaklinga og þjóðar-
heildarinnar stjórnaðist af ólík-
um forsendum, einstaklingarnir
hugsuðu eingöngu um eigin hag,
en ríkisvaldinu bæri fyrst og
fremst að hugsa um hag þjóðar-
heildarinnar, og því gæti hið
kapitalíska hagkerfi ekki full-
nægt þörfum þjóðfélagsþegn-
anna, svo sem vera bæri. Tvö
verkefni væru brýnust í þjóðar-
búskap okkar, sagði Einar: 1) Að
koma á áætlunarbúskap, sérstak-
lega að því er snsrti utanríkis-
verzlunina, 2) að tryggja þjóð-
inni hagstæð vaxtakjör af þeim
lánum, sem tekin væru. — I>á
mótmælti hann því, sem oft hefði
verið haldið fram, að þjóðin hefði
lifað um efni fram á undanförn-
um árum og að of miklum hluta
þjóðarteknanna hefði verið var-
ið til fjárfestingar. Meinið væri,
að fjárfestingarpólitík landsins
hefði verið röng og að alla skipu
lagningu hefði skort í þeim efn-
um. Þá væri það ekki rétt, að
engin „eðlileg“ lán hefðu verið
fáanleg 1958. Þá hefðu verið fá-
anleg lán í Sovétríkjunum til
langs tíma og með mjög hagstæð-
um vaxtakjörum, og það væri
meira að segja þau lán ein, sem
með réttu mætti kalla „eðlileg“.
Hitt kynni hins vegar að vera
rétt, að ekki hefðu verið fáan-
leg lán, sem viðskiptamálaráð-
herra kallaði eðlileg og venjuleg,
þ. e. lán, sem fengin væru hjá
auðvaldsbönkum með afarkost-
um.
Eysteinn Jónsson bað um að
fá að gera stutta athugasemd, en
hann hafði þegar talað tvisvar
við umræðuna. Lagði hann á-
herzlu á, að þjóðin væri færari
um það nú en 1951 að standa
undir greiðslubyrðinni, þó að
hún væri nú hlutfallslega hærri,
þar sem þeim lánum, sem tekin
hafa verið, hefði ýmist verið var-
ið til fyrirtækja, sem sköpuðu
okkur gjaldeyristekjur eða spör-
uðu gjaldeyrisútlát.
Gylfi Þ. Gislason viðskipta-
málaráðherra kvaddi sér hljóðs
og svaraði rangtúlkunum og út-
úrsnúningum Eysteins Jónssonar
og Einars Olgeirssonar á ummæl
um hans um greiðsiubyrði
landsins. Hann hefði aldrei sagt,
að engu máli skipti, hversu
greiðslubyrðin væri mikil. Hann
hefði hins vegar sagt, að greiðslu
byrðin í sjálfu sér þyrfti ekki að
þýða, að þjóðin hefði lifað um
efni fram. Mergturinn málsins
væri sá, og það hefði hann bent
á áður við þessar umræður, að
greiðslubyrðin mætti ekki fara
yfir visst hlutfall af gjaldeyris-
tekjunum, ef ekki ættu að skap-
ast vandræði í efnahagslífinu. Og
þessi ummæli væri hann reiðu-
búinn til þess að endurtaka hve-
nær sem væri.
Þá sagði ráðherrann, að Einar
Olgeirsson hefði ekki haft það
rétt eftir sér, að vextirnir hefðu
enga þýðingu fyrir atvinniulífið.
Ef ríkisstjórnin hefði verið þeirr
ar skoðunar hefði hún að sjálf-
sögðu ekki hækkað vextina á sl.
ári eða lækkað þá um sl. ára-
mót. Sannleikurinn væri sá, að
ríkisstjórnin gerði sér ljósa grein
fyrir þýðingu vaxtanna sem tæk-
is, t.d. í baráttunni við verðbólg-
una. Sín orð um vextina og þýð-
ingu þeirra hefðu svo verið þau,
að vaxtahækkunin á sl. ári hefði
ekki haft neina úrslitaþýðingu
fyrir sjávarútveginn.
Þórarinn Þórarinsson taldi, að
bezta leiðin til þess að mæta auk
inni greiðslubyrði væri sú að
auka framleiðsluna, sem henni
svarar eða meira. Sagði hann,
að þessi leið væri í samræmi við
ríkjandi skoðanir frjálslyndra
hagfræðinga. Og það væru að-
eins íhaldssamir hagfræðingar
eins og Gylfi Þ. Gíslason, sem
héldu því fram, að aukinni
greiðslubyrði yrði að mæta með
því að draga úr fjárfestingu og
neyzlu.
Þá beindi Þórarinn þeirri
spurningu til viðskiptamálaráð-
herra, hvaða erlendir fjármála-
menn og fjármálastofnanir það
hefðu verið, sem gáfu yfirlýs-
ingar um það 1958, að fjárhag
íslands væri svo komið, að ekki
þótti verjandi að veita landinu
lán.
Gylfi Þ. Gíslason sagðist ekki
vilja skorast undan að svara
þeim fyrirspurnum, sem til hans
væri beint eða benda fyrirspyrj-
endum á, hvar þeir gætu fengið
svör við spurningum sínum. Og
sér væri sérstaklega ljúft að
benda Þórarni Þórarinssyni á
mann, sem gæti gefið honum um-
beðnar upplýsingar, en það væri
einmitt formaður hans eigin þing
flokks, Eysteinn Jónsson, sem
verið hefði fjármálaráðherra á
þeim tíma, sem hér um ræðir.
Eysteinn Jónsson fékk að gera
örstutta athugasemd vegna sið-
ustu ummæla viðskiptamálaráð-
herra. Sagði hann, að ekki hefði
verið erfiðara að fá lán 1958 en
oft áður. Árið 1958 væri ekkert
einsdæmi um það, að tafsamt
reyndist að útvega lán. — En
ekki svaraði Eysteinn fyrir-
spurn Þórarins Þórarinssonar
neinu.
Þá héldu þeir Einar Olgeirsson
og Þórarinn Þórarinsson stuttar
ræður, en að þeim loknum var
frumvarpinu loks vísað til 2. um
ræðu og nefndar.
Spilakvöld
HAFNAFIRÐI — Félagsvist
Sjálfstæðisfélaganna er í Sjálf-
stæðishúsinu í kvöld og hefst
kl. 8,30. — Verðlaun eru veitt
og síðar heildarverðlaun.
,Þ*6nar drottins4
Frumsýning í Þjóðleikhúsinu annað kvöld
N.K. FIMMTUDAG frumsýnir
Þjóðleikhúsið leikritið „Þjónar
drottins" eftir norska skáldið
Axel Kielland. Leikurinn var
frumsýndur 1955 í þjóðlieikhús-
inu norska í Osló og var sýndur
68 sinnum á sama leikárinu og
hafði þá ekkert leikrit gengið
jafn vel í því leikhúsi uim 1-ang-
an tíma. Síðan hefur leikurinn
verið sýnd-ur í fl-estum leikhús-
um Noregs við ágætar viðtökur
og á seinni ár-um hefur hann
einnig verið sýndur í öllum
helztu leikhúsum hinna Norður
landanna.
Iæikurinn er byggður á sann-
sögulegum aífeurði, er gerðist í
Svíiþjóð fyrir nokkrum árum,
eða nánar tiltekið máli Heland-
er biskups. Þetta mál var mjög
mikið rætt á sínum tíma og mik
ið um það skrifað I blöð og
tknarit. Það má segja, að þetta
hafi orðið eitt me-sta deilumál,
sem risið hefur innan kirkj-
unnar á Norðurlöndum hin síð-
ari ár.
Eins og kunnugt er var Hel-
ander biskup sakaður um að
hafa skrifað níðbréf um keppi-
naut sinn í biskupsembætti. Út
af þessu spannst miki-11 mála-
rekstur og margir álíta, að aldrei
hafi sannazt hver hinn seki var
í raun og veru. Var Helander
biskup dæmdur sakla-us?, eða
var hann sekur?
Þetta er uppistaðan í leikriti
Kiellands „Þjónar drottins" og
finnur höfundur sína skáldllegu
lausn við þvi svari.
Kielland fléttar ýmsu öðru inn
í leikinn, einkum kirkjulegum
málum frá sínu eigin landi. Hann
fer skáldlegum höndum um efn-
ið og honum tekst að skapa
spennu, sem helzt frá byrjun til
leiks-loka.
—o—■
Axel Zetlitz Kielland, höfund
ur leikritsins, er fædd-ur 1907 og
er einn aí þekktus-tu rithöfund-
um Noregs á síðari árum. Hann
&*•> -wjé *.. vwj
Axel Kielland
Drottning á tígrisveiðum
Jaipur í Indlandi 23. jan.
— (ReuterJ —-
ELÍSABET drottning fór á
tígrisdýraveiðar í dag með
manni sínum Edinborgarher-
toga. Var sótt til fanga í
frumskógasvæði sem er eign
Jaipur fursta.
Elísabet og fylgdarlið henn
ar fór upp í háa veiðiturna
í skógunum. Fóru síðan hóp-
ar manna um skóginn og leit
uðu að tígrisdýrum. Sagt var
að þeim hefði tekizt að finna
eitt dýr og ráku þeir það
með hávaða og sköllum í átt
til veiðiturnanna.
Þegar tígrisdýrið er í svo sem
hundrað metra fjarlægð frá
veiðiturnunum hefst veiðin. —
Ekki var búizt við að drottn-
ingin sjálf myndi skjóta af veiði
byssu. Maður hennar, Edinborg-
arhertogi, er hins vegar talinn i slík veiðiför skuli vera einn lið-
góð skytta. ur í Indlandsför drottningar. —
Það skal tekið fram að lok-1 Indverksir fakírar hafa og hót-
um, að samtök dýravina í Eng-1 að því að svelta sig til bana
landi hefur komið fram harð- | vegna þess að drottning hyggist
orðum mótmælum yfir því að1 gera dýrum mein í ferð sinni.
Herloginn fengsœll
JAIPUR í {ndilandi, 24. jan. —
("Reuter). — Ei'ginmaður Breta-
drottningar vann það þrekvirki
í morgun að skjóta tígrisdýr
með eigin hendi. Hann skaut dýr
ið í Jaipur-frumskóginum og
lagði það að velli. Daginn áður
höfðu tvær tilraunir til að reka
tígrisdýrið fram fyrir riffilhlaup
hertogans mistekizt. En drottn-
ingin og fylgdarlið hennar var
reiðubúið að bíða í allan dag,
til þess að hertoginn gæti unnið
fyrsta tígrisdýrið sitt.
Bretadrottning og hertoginn
og nokkrir aðrir úr föruneyti
þeirra fóru upp í s-kotturna, sem
furstinn af Jaipur hefur látið
reisa í frumskóginum. Síðan
gekk hópur þjóna með sköllum
og látum um skógana og höfðu
það hlutverk að reka tígrisdýr
fram fyrir byssuhlaup h-efðar-
fólksins. Voru tígrisdýrin erfið í
rekstri að þessu sinni.
Að lokum tókst 200 smölum þó
að reka stórt og fallegt tígris-
dýr fram fyrir skotturn hertog
ans og þá skeikaði hon-um e-kki.
Kúlan hitti í mark beint í haus
hins gri-mma villidýrs. Þetta var
með -stærri tígrisdýr-um sem fen-g
izt hafa í Jaipur-skógi. Það var
8 fet og 9 þurnl. að lengd.
Ceislavirk
dýr
í Reggane í Sahara, þar
sem Frakkar sprengdu síð-
ustu kjarnorkusprengju sína,
hafði verið komið fyrir um
1000 dýrum, sem urðu fyrir
geislavirkni. Visindamenn
eru nú að rannsaka þær breyt
ingar er orðið hafa í lífí dýr
anna við hina hættulegu
geisla. —- Hér er vísindamað
ur að undirbúa rottur til rann
sóknar.
er af hinni þekktu Kiellla-nds ætt
í Noregi, en eins og kunnugt er
hafa mar-gir frægir tónlistar-
menn, málarar og rithöfundar
borið það nafn í Noregi. Þekkt-
astur hér á landi mun vera hljóm
sveitarstjórinn O-lav Kielland,
sem margsinnis hefur dvalið hér
og stjórnað Sinfóníuhljómsveit-
inni.
Axel Kielland er sonur skálds
ins fræga Alexanders Kiellanas,
er var eitt þekktasta sk-áld á
Norðurlöndum á sínum tíma.
Axel Kieliland gerðist ungur að
árum blaðamaður við norska
Dagbladet. Flúði til Sviþjóðar
þegar Þjóð-verjar gerðu innrás-
ina í Noreg 1940 og tók virkan
þátt í baráttunni gegn Þjóðverj-
um á stríðsárunum.
Hann skrifaði tvö leikrit um
hersetu Þjóðverja í Noregi og
voru þau bæði sýnd við góðan
orðstí. Auk þess skrifaði hann
bók, sem er svipmyndir úr bar-
áttu Norðmanna gegn innrásar
mönnunum.
Ei-tt síðasta verk Kiellands er
leikritið „Þjónar drottins“, sem
Þjóðleikhúsið sýnir á næstunni,
en það leikrit byggir höfundur
á sannsögulegum atburði eða
nánar ti-ltekið máli Helilanders
biskups í Uppsölum.
Myndin er a-f Axel Kiellan-d.
— O —
Leikstjóri er Gunnar Eyjólfs-
son og er þetta þriðja leikritið,
sem hann setpr á svið hjá Þjóð-
leikhúsinu. Hin voru „Á yztu
nöf“ og „Tengdasonur óskast“,
sem sýnt var við miklar vin-
sældir á s.l. vetri.
Þýðingin er gerð af séra Sveint
Víkingi, en leiktjöld máluð aí
Gunnari Bjarnasyni.
Hlutverkin í leiknum eru 13
að tölu, Va-lur Gíslason leikur
biskupinn, Anna Guð-mundsdótt-
ir er biskupsfrúin, Rúrik Har-
aldsson leikur dr. Forn-kvist,
keppina-ut um bisk-upsembættið.
Auk þeirra fara með stór hlut
verk Ævar Kvaran, Róbert Arn-
finnsson, Lárus Pálsson, Herdís
Þorvaldsdóttir, Haraldur Björns
son o. fL