Morgunblaðið - 25.01.1961, Page 11

MiðviKudagur 25. jan. 1961
MORGVNBLAÐIÐ
11
Framsóknarþingmaður
hneykslast á málflutningi
stjórnarandstöðunnar
„IVÍundu nú að steinhalda þér saman ..." ÓIi sprengair treður
Emanúel inn í vínskápinn. (Ámi Tryggvason og Reynir Oddss.)
Hversvegna er Pókók farsi?
A FUNDI neðri deildar Al-
þingis í fyrradag var frumv.
ríkisstjórnarinnar um heim-
ild stofnlánadeildar sjávarút-
vegsins við Landsbanka ís-
lands til að opna nýja lána-
flokka, enn til 1. umræðu.
Gylfi Þ. Gíslason viðskiptamála
ráðherra talaði fyrstur og svar-
aði ræðum þeirra Eysteins Jóns-
sonar og Lúðvíks Jósepssonar sl.
föstudag. Sagði hann, að kjarn-
inn í ádeilum þeirra hefði verið
hinn sami, ekkert nýtt hefði kom
ið fram í ræðum þeirra og aðal-
uppistaðan hefði verið hin sama
og í ræðum stjórnarandstæðinga,
ekki aðeins nú síðustu daga eða
síðustu vikur, heldur undanfarna
mánuði. Hrakti hann síðan enn
einu sinni rangfaérslur þeirra í
sambandi við greiðsluhalla þjóð-
arinnar gagnvart útlöndum.
Lagði hann áherzlu á, að þegar
heildargreiðsluhallinn væri gerð
ur upp stoðaði ekki að taka að-
eins greiðsluhallann á vörum og
þjónustu, rétt mynd fengist ekki
xiema þar væru einnig færðar
afborganir af erlendum lánum,
sem tekin hefðu verið. Þessi hátt
ur væri hvarvetna á hafður, og
því til staðfestingar vitnaði ráð-
herrann til greinar í tímaritinu
„International Financial News
Survey" um efnahagslíf Noregs,
sem sýndi, að heildargreiðsluhall
inn er þar einmitt gerður upp á
sama hátt og nú er gert hér.
Þá lýsti ráðherrann því ástandi,
sem ríkti í lánamálum þjóðarinn-
ar um þær mundir, sem vinstri
stjórn Alþýðuflokksins, Fram-
sóknarflokksins og kommúnista
hrökklaðist frá. Sagði hann, að
þeim Eysteini Jónssyni og Lúð-
víki Jósepssyni væri það jafn-
kunnugt og sér, að lánstraust
þjóðarinnar hefði verið gjörsam-
lega þrotið, og 1958 hefði verið
svo komið, að engin e»lend lán
voru fáanleg eftir venjulegum
leiðum og þau lán, sem þá feng-
ust, voru fengin með algjörlega
óeðlilegum hætti.
Ráðherrann kvað það vissulega
rétt, að heildargreiðsluhallinn
við útlönd hefði orðið mikill ár-
in 1959 og 1960. En það væri mik-
1 GREIN í Morg'unb'l aðinu 19.
jan. s.l. varðadi skýrslu Robert
L. Davison um hús'byggingamál,
eegir svo í undirfyrirsögninni:
„Ýmsar leiðir til lækkunar . .
4. Verkfræðingar gætu minnk
að magn steinsteypu, sem notuð
er í vegigi flestra bygginga um
50% ef góðar aðferðir væru fyr
ir hendi í sambandi við gæðaeft
irlit steinsteypu og byggingasam
þykktir leyfðu þeim að nota hag
Ikvæmar lausnir.
í tilefni af þessu þykir okkur
rétt að koma eftirfarandi á fram
færi:
Steypustöðin, sem er stærsti
framleiðandi á steinsteypu í
Reykjavík og nágrenni hefur
undanfarin 5 ár haft á hendi
Igæðaeftirlit á allri seldri stein-
eteypu. Eigin rannsóknanstofa
t>úin fullkomnum tækjum, sér
Btakilega þjálfuðum starfsmanni,
wndir yfirumsjón byggingaverk-
fræðings. Við leyfum okkur að
fulilyrða að eftirlit þetta stenzt
samanburð við það sem bezt ger
Ist erlendis. Jafnframt liggur
það fyrir að rneð tilkomu eftir-
llits þessa sem haft hefur í för
íneð sér meiri gæði steinsteypu
en áður, er farið að nota hærri
epennu í steinsteyptum bygging
um, en> áður þekktist.
il rangtúlkun áð halda því fram,
að hann væri dæmi um stefnu
núverandi ríkisstjórnar og fram-
kvæmd hennar. í efnahagsmála-
frumvarpi ríkisstjórnarinnar í
febrúar sl. hefði einmitt verið
sagt, að um mikinn halla yrði að
ræða 1959—61 vegna hinna miklu
afborgana af erlendum lánum,
sem tekin voru á árunum 1954—
59. Skýringin á greiðsluhallanum
væri fyrst og fremst þessi þunga
greiðslubyrði, og það væri að
snúa hlutunum alveg við að
segja, að þessi halli sé afleiðing
af stefnu núverandi ríkisstjórn-
ar. Núverandi ríkisstjórn hefði
ekki gert neinar ráðstafanir, sem
þyngdu greiðslubyrðina, heldur
hefði hún séð svo um, að unnt
er að standa við þær skuldbind-
ingar, sem gengizt var undir
1954—59. Taldi viðskiptamálaráð
herra það ekki heiðarlegan mál-
flutning, þegar fyrrverandi ráð-
herrar úr ríkisstjórn Hermanns
Jónassonar standa nú upp og á-
telja þá, sem eru að borga þá
reikninga, er þeir sjálfir skrifuðu
upp á. — En afleiðingin af hinni
ábyrgu stefnu ríksstjórnarinnar
væri sú, að nú stæðu þjóðinni
opnir ýmsir lánamöguleikar, sem
lokaðir voru árið 1958 eftir setu
vinstri stjórnarinnar. ,
Eftir ræðu viðskiptamálaráð-
herra tók Björn Pálsson til máls.
Sagðist hann ekki sjá nokkra
ástæðu til að deila á ríkisstjórn-
ina fyrir bráðabirgðalögin eða
frumvarpið til staðfestingar á
þeim. Taldi hann, að stjómarand
stæðingar hefðu gert allt of mik-
ið af því að bera fram áfiakanir
á hendtur ríkisstjórninni án nægi-
legs rökstuðnings og án þess að
benda á betri úrræði. Allir hlytu
t.d. að sjá, að ekki væri hægt
að kenna ríkisstjórninni um afla-
leysi eða verðfall á erlendum
mörkuðum. Ádeilurnar á ríkis-
stjórnina hefðu verið allt of á-
byrgðarlausar í þessum efnum;
og ekkert væri unnið við að við-
urkenna ekki það, sem stjórnin
gerir vel og láta hana ekki njóta
sannmælis. Slík vinnubrögð
mætti ekki viðhafa. Lýsti Björn
því svo yfir, að hann teldi frum
Eftirlit okkar og rannsófcnar-
stofa eru opin öllum, og hefði
Mr. Davison gert sér það ómak
að heimsækja ofckur til athug-
unar á gæðaeftirliti, hefði hann
getað gengið úr sfcug.ga um hvern
ig starfsemin er rekin.
Með þökk fyrir birtinguna.
Steypustöðin h.f.
Félag ungra Sjálf-
stæðismanna
á Ólafsfirði
ÓLAFSFIRÐI, 23. jan. — Fyrir
nokkru hélt Garðar, félag ungra
Sjálfstæðismanna í Ólafsfirði,
aðalfund sinn. Fyrir fundinum
lágu venjuleg aðalfundarstörf. í
stj órn voru kjörnir Svavar
Magnússon, formaður, meðstjóm
endur Guðmundur Þór Bene-
diktsson og Jón Árnason og í
varastjórn Jakób Ágústsson,
Halldór Guðmundsson og Ásgeir
Ásgeirsson. Á fundinum gengu
margir nýir meðlimir í félagið
og ríkti mikill áhugi á fundinum
varðandi framhald félagsstarf-
seminnar í vetur. —.
varpið vel gert og viturlegt, það
horfði til mikilla bóta, og mundi
hann greiða því atkvæði sitt.
Þá vék hann að málflutningi
viðskiptamálaráðherra, sem hann
kvað mjög villandi í ýmsum efn-
um, og það jafnvel svo, að 10
ára börn mundu ekki láta blekkj
ast af málflutningi hans.
Einar Olgeirsson tók næstur til
máls. Sagði hann, að hinir nýju
lánaflokkar virtust vera mútur
ríkisstjórnarinnar til þeirra, sem
ráða sjávarútveginum, til þess að
þeir efndu til stöðvunar. Þá lýsti
Einar því í löngu máli hvernig
Reykjavíkurauðvaldið pískaði út
gerðarmenn úti á landi til þess
að semja ekki við sjómenn, og
sagði að ríkisstjórnin væri eins
og þumalfingurinn á þeirri járn-
krumlu, sem stóratvinnurekend-
ur krepptu nú utan um smáút-
gerðarmenn og sjómenn.
Hafði Einar talað í a. m. k. þrjá
stundarfjórðunga, þegar umræð-
unni var frestað og hafði hann
þá ekki enn lokið máli sínu.
--------------------------------
UNDANFARNA daga hefir mátt
lesa í blöðunum að leikrit Jökuls
Jakobssonar, Pókók, væri farsi.
Sjálfur veit ég ekki íyllilega
hvað átt er við með orðinu, nema
hvað sumsstaðar má skilja af
samhenginu að það tákni gam-
anleik án tilrauna að höfða til
æðri skynfæra mannskepnunn-
ar, og ekki gætt boðskap af einu
eða öðru tagi.
Leikritið hefir nú verið flutt
þrisvar við mikla aðsókn og
hrifningu, og hefir sá sem þess-
ar línur skrifar verið tvívegis
viðstaddur flutning þess, og horf-
ið enn einu sinni úr gömlu Iðnó
að leikslokum, þakklátur og
nokkurri lífsreynslu ríkari.
Ymsir þættir leiksins eru vit-
anlega gaman eitt, þó það gaman
sé oft nokkuð grátt. Allt mjög
ýkt, eins og tíðkast í gamanleikj-
um, sviðið morandi af skringi-
legum týpum, sem ekki verða oft
beinlínis á vegi manns í bænum
okkar, vesalingum, örþreyttum
af ofnautnum eða skorti, slæp-
ingjum, sem mistekizt hefir að
finna verkefni við sitt hæfi, og
lent á Litlahrauni, í hálfgerðum
misgripum, og átt þar beztu daga
ævinnar, lífsþreyttum konum og
geðstirðum, sem þó hafa minni
hæfileika en hið sterka kyn til
að láta með öllu bugast undan
þunga lífsfargsins, ög svo fólki,
sem er ákveðið í að bjarga sér
hverju sem tautar og helzt heim-
inum líka, í framhjáleiðinni.
Leikurinn er næsta lærdóms-
ríkur á marga lund, víða vel
skrifaður, samtöl og tilsvör hitt-
in, að vísu nokkuð gróf eins og
lífið og manneðlið að tjaldabaki,
með köflum kannske óþarflega
hrjúft og ódulbúið, en höfuð-
kostur þess er, að því lýkur ekki
með öllu er staðið er upp af bekkj
unum, eins og tíðast er um svo-
kallaða gamanleiki.
Þó aðalpersóna sögunnar, Jón
Bramlan, leikinn af logandi
fjöri og eftirminnilegri reisn, af
Þ. O. Steph. og öli sprengur, sem
höfundur og leikari (Arni
Tryggvason) keppast um að blása
svo upp að hann kemur sjaldan
niður á jörð, en stendur þar ör-
uggum fótum er svo ber við, séu
mikinn hluta sýningarinnar á
sviðinu, annar eða báðir, eru
það þó fremur aðrar persónur,
sem fylgja leikhúsgestum heim
og jnn í svefninn, enda frá hendi
skáldsins höfuðtúlkendur þess,
sem fyrir því vakir. Iða Brá, er
einkadóttir Jóns Bramlan táp-
mikil að upplagi en gjörspilt af
eftirlæti, og Elín Tyrfingsdóttir,
bóndadóttir að norðan,. komin á
mölina í leit að lífsreynslu og
eiginmanni. Eg verð að biðja
höfundinn afsökunar ef mér
missýnist um það hvað hann er
að fara, en mér finnst þessi leik-
ur vera mjög athyglisverð tii-
raun til að draga upp hrollvekj-
andi myndir af þeim harmleik,
sem menning nútímans og ríg-
bundin skólakerfi, neyða mikinn
hluta ungu kynslóðarinnar að
gerast þátttakendur í. Æskufólk
Vesturlanda skortir fæst mennt-
un eða lífsþægindi, heldui eitt-
hvað, sem vert er að lifa fyrir,
örfandi verkefni, sem gera lífið
þess virði ac lifa því. Hin dap-
urlega sjóndeyfð margra á fegurð
lífsins og fjölbreytilega mögu-
leika þess, stafar af andlegri
þreytu. Eldri kynslóðin réttir
fólki steina fyrir brauð; veitir
því meiningarlaus þægindi í stað
baráttu fyrir æðri munaði; gling-
ur en ekki listir, úrtölur þegar
allt veltur á baráttukjarki og
lifandi trú.
Elín Tyrfingsdóttir er fulltrúi
hins rómahtíska sakleysis (hefir
þó sofið í hlöðu og ekið í Rússa-
jeppa). Hún á jörð, fugla og
blóm, og þráir að komast sem
fyrst heim aftur í sveitasæluna.
En hún vill þá menntast fyrst,
kynnast lífinu og lokkandi spill-
ingunni á mölinni, sem á sér
leyndardómsfullar freistingar,
sem sveitin hennar þekkir ekki
nema í blöðunum. Og hún leit-
ar einmitt að eiginmanni á þess-
um slóðum. Hér er vissulega
harla áleitið umhugsunarefni
fyrir menningarforustu strjál-
býlisins. Er þá ekki lengur nóg að
eiga jarðarskika og kvenmann,
eins og skáld liðinnar kynslóðar
kenndi okkur í æsku? Þarf nú
orðið að krydda gjafir skaparans
syndsamlegum mannaverkum á
borð við listir, svo lífið haldi
á fram að endurnýjast?
Guðrún Stephensen leikur
Eiínu Tyrfingsdóttur, og gerir
hvorttveggja í senn, sýna hið
kátbroslega í fari þessarar ein-
földu sveitastúlku og minna þó
áhorfandann allhrottalega á þá
staðreynd að jörð, fuglar og blóm
eru varla nema hálf lífshamingj-
an, jafnvel vitgrannur glæpamað
ur getur skyggt á þessa dýrð fyp-
ir saklausri sveitapíu.
Iða Brá er eftirlætisbarn og
lífið borið inn til hennar á guR-
diski. Hún hefir aldrei reynt aö
berjast til sigurs eða bíða ósig-
ur. Sigurinn er henni ávallt
tryggður, hvort sem hún kýs sér
að verða bara fegurðardrottning
eða glæpadrottning. Hún hefir
skilið að betra er illt að gera en
ekki neitt, er köld og ósveigjan-
leg, en úrræðalaus er á reynir
Sökum andlegs aflleysis, afleiS-
ing skorts á lífsreynslu er veit-
ir hyggindi sem í hag koma og
þokka sem laðar að lífsnautnina.
Þó má sjá lífsmark með sam-
vizkunni er hún afþakkar meS
fyrirlitningarsvip fimm hundruð
þúsundin hans pabba síns. Þegar
Iða Brá birtist á sviðinu er sem
hvellur dissonans skeri eyrun.
Mig minnlr að einhversstaðar
standi á prenti að ekkert sé aS
marka þennan kvenmann, hann
sé bara amerískur en ekfci okkar,
— virðist ekki hafa komið auga
á það að við lifum einmitt inn í
miðri Ameríku. Hér túlkar
Kristín Anna hlutverkið sem
hina fullkomnu andstæðu Elínar
Tyrfingsdóttur, með eldsnöggum
tilbúnum hreyfingum, kaldrifj-
uð, markviss og ekkert elsku
mamma ef einhverju þarf að ná,
sem ekki liggur á lausu. Og fyrst
við nefndum útlönd má það
gjarnan koma fram hér að auð-
velt var að gleyma því and-
spænis Kristínu Örinu að við vær
um staddir í gömlu Iðnó, en ekki
sunnar í álfunni. Listafólk okk-
ar á öllum sviðum er sem óðast
að leggja niður þann óvana að
sætta sig við að vera huldufólk
norður undir pól. Þið eruð hluti
af heiminum — munum það ölk
Þó leikritið Pókók hefði vissu-
lega þurft að fara enn eina ferð
gegnum hreínsunareld höfundar
síns, og geti raunar vel gert það
ennþá, er að minnsta kosti með
öllu ástæðulaust að kalla það
farsa í einhverri niðrandi merk-
ingu. Þetta er mjög glæsilegt
byrjendaverk í leikritun.
Hin skemmtilega tónlist er
leikin var milii atriða var mik-
ilsverður þáttur í leiknum, og
leiktjöldin þóttu mér framúrskar
andi, Leikstjórinn hefir tek-
izt á hendur mikið og erfitt
verk og að langflestu leyti leyst
það frábærlega vel af hendi.
Bagnar Jónsson
Aihugasemd
varðandi gœoaeftirlit á steinsteypu