Morgunblaðið - 28.01.1961, Side 13

Laugardagur 28. jan. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
13
— Hugleiðingar
Framh. af bls. 6.
vörugæði kalla eftir þörfinni
fyrir ís. Fjöldinn af hraðfrysti-
húsunum þarf að eignast eigin
ísframleiðsluvélar. Flutningur á
ís milli húsa rýrir notagildi
hans mikið, þar sem kuldinn fer
svo fljótt úr honum við slíkar
tilfærslur.
2. Mjög mörg hús þurfa á auk
inni frystivélaorku að halda.
Orsakir þess eru m. a. vaxandi
kröfur um að frysta með meiri
hraða og geyma vöruna við
meira frost. Frysting fiskúr-
gangs til dýrafæðu hefur stór-
aukizt, en það þýðir aukið magn
sem frysta þarf. Stóraukin fryst
ing á síld er þó ef til vill stór-
vægilegust í sambandi við þessi
mál.
3. Kröfur eru gerðar til, að
Ikuldastigið í klefunum sé jafnt
og hátt. Útheimtir það sjálfvirk
tæki á frystivélar, en það kostar
töluverðar breytingar. Sumir
fiskkaupendur krefjast þess, að
kælistigið sé örugglega jafnt, og
er þetta eina leiðin til að upp-
fylla þessa kröfu.
4. I>á þarf fjármagn til að
gera viðeigandi ráðstaf anir vegna
nauðsynjar þess, að vinnusalir
séu tveir, annar fyrir síld og
hinn fyrir fisk. Þetta atriði er
nýtilkomið með hinni auknu
frystingu síldar, sem áður fýrr
var eingöngu fryst vegna beitu-
þarfar.
Kauplag og söluverð.
Nú eru uppi harðar lclröfur
um hækkað fiskverð til sjó-
manna og útvegsmanna og meira
kaup handa verkafólki. Þessum
kröfum er fyrst og fremst beint
að vinnslustöðvunum. Samtímis
er haldið uppi áróðri manna á
milli og opinberlega gegn eig-
endum þeirra og sérstaklega
frjálsum sölusamtökum þessara
sömu aðila.
Einar Olgeirsson, alþm., hefur
lagt til að Alþingi lóti fara
fram rannsókn á starfsemi Sölu
miðstöðvar hraðfrystihúsanna og
einstakra meðlima Vinnuveit-
endasambands íslands.
í greinargerð með tillögunni
kemur fram, að flutningsmaður
gerir m.a. ráð fyrir að ef til
vill sé slælegum rekstri SH og
vinnslustöðvanna að kenna, að
ekki skuli vera unnt að borga
verkafólki hærra kaup. Heyrzt
hefur að það gangi manna á
milli, að Sölumiðstöðin fái heim
aðeins 60% af andvirði sölu-
verðs erlendis, en hin 40% fari
611 í einhvem ótiltekinn kostn-
að. Þessi orðrómur er svo not-
aður sem árásarefni á fyrir-
tækið. Gagnrýnendur og óvild-
armenn geta þess ekki, hvort
hér er miðað við endanlegt sölu
verð vörunnar til heildsala eða
smástHuverð eða verð á veit-
ingahúsum, þ;*r sem fiskurinn
er seldur á veitingaverði. Hér
má skjóta því inn í, að það er
víðar en á íslandi að kvartað
er undan að framleiðendur fái
ekki nægilega mikið fyrir fisk.
inn. f Vestur-Evrópu og víðar
er mikið rætt um það vandamál,
að framleiðendur fái of lágt
verð fyrir framleiðslu sína með
þeim afleiðingum að taprekstur
er á útvegnum. Hafa Vestur-
Evrópuþjóðirnar gripið til þess
ráðs að styrkja fiskveiðarnar.
Sala og dreifing fiskafurða er
lendis er yfirgripsmikið mál, og
leyfi ég mér að efast um hæfni
þingmannanefndar, til að kynna
sér markaðsmál, svo vit sé í,
en þeir vinna að öðru jöfnu að
tugum þingmála cAíkustu' teg.
undar. Við fslendingar flytjum
út til margra landa. Innflutnings
tollar þessara landla eru mis-
munandi og kemur þar margt
til greina bæði fisktegundir,
pakkningar og gæðaflokikun.
'V erzlunarálögur, f lutningsrg jöld
og annar kostnaður er breyti-
legur. Þessir kostnaðarliðir og
fleiri, sem minnka það ve)rð.
mæti, sem framleiðendur fá af
því verði, sem neytendur hinna
ýmsu landa borga, eru ekki á
okkar valdi. Það eru erlendir
menn, erlend þjóðþing og vald-
hafar, sem ákveða þá.
Fólki til fróðleiks og þó sér-
staklega tillögumanni Einari Ol
geirssyni, alþm., skal hér tiltek
ið eitt dæimi þessu til sönnunar
Sovétríkin hafa á undanförnum
árum verið langstærsti kaupand
inn á freðfiski oíkkar. Rússar
hafa greitt okkur undanfarin ár
£ 128:10:0 fyrir smálestina af
frystum fiskflökum (karfi og
þorskur) CIF, eða um kr. 13,00
fyrir hvert kíló. Mér hefur ver
ið tjáð, að Rússar selji sama fisk
til neytenda fyrir yfir 100.00 kr.
kílóið. Annað dæmi: Árið 1953
keyptu Rússar samskonar fisk
fyrir um kr. 6,00 kg., en seldu
úr búð í Rússlandi fyrir um kr.
36,00 kg. í þessum viðskiptum
getur hvorki SH né aðrir ís-
lenzkir aðilar breytt verzlunar-
háttum Rússa þannig, að meira
af því verði, sem rússneskir
neytendur eru látnir borga fyrir
fiskinn, komi til framleiðenda.
Ef Rússar eða aðrir neytendur
fengjust til að borga hærra verð
fyrir fiskinn CIF kaemi stærri
hlutur til skiptpanna hérlendis.
Þriðja dæmi: Árið 1953 keyptu
Rússar síld CIF rússneska höfn
fyrir um 4,00 kr. kg. Sama síld
í reyktu ástandi var seld úr búð
í Rússlandi fyrir um kr. 68,00
kg. Lítið þyrfti sölu- og dreif-
ingarkostnaður að breytast okk
ur í hag í þessu ríki við ó.
breytt útsbluverð, svo til góða
kæmi íslenzkri alþýðu.
Kröfur og raunveruleiki.
Að lokum vil ég veikja at-
hyigli á, að árásir á útvegsmenn
og útflutningsframleiðsluna eru
engiin nýlunda hér á landi. Frá
því er ég man hafa slíkar árás-
ir dunið á forustumönnum þess-
arar atvinnugreinar. Fyrir nokkr
um áratuguim gekk þetta svo
langit, að saltsíldarframleiðsla og
sala hennar var tekin úr hönd-
um framleiðenda sjálfra og sett
undir ríkiseinkasölu. Átti Al-
þingi hér frumkvæði og var Ein
ar Olgeirsson gerður að aðai-
stjónanda þessarar einkasölu.
Saltsíldin var á þessum tíma mik
ilvægasli útfluitningurinn. Þessi
ráðstöfun var vitanlega gerð til
-þess að bæta hag þeirra sem
síldarinnar öfluðu þ.e. útgerðar
manna og.sjómanna og svo verka
fólksins sem við síldina vann, en
í stað þess að einkasalan bætti
hag þessara aðila, varð raunin
sú, að þessi síldareinkasala varð
gjaldlþroita. Sjómenn og útvegs-
menn fengu svo til ekkert fyrir
hráefnið síðsta sumarið.
Er ástæða til að minnast þessa
nú, ef einhverjir skyldu láta
sér til hugar koma, að þessi leið
eða svipað fyrirkomulag í fkk-
iðnaði og útflutningsverzlun
gæti orðdð til að bæta kjör fólks
ins í landinu. „Patentið" hefur
'þegar verið reynt, og’ reynslan
er ólygnust.
Vegna þeirrar ádeilu á einstaka
forustumenn sjávarútvegsins, að
þeir stahdi í vegi fyrir því að
betri lífskjör sé unnt að fá út úr
þessari atvinnugrein, ef þeir
gerðu ekki hin og þessi giappa-
skot, er rétt að benda á að, sjáv
arútvegur og fiskiðnaður er og
hefur verið starfræktur undir
mismunandi rekstrarformi, svo
sem 1 ríkis-, bæjar-, sveitar-,
samvinnu- og einstaklingsrekstri.
Ætti það að tryggja hagsmuni
fólksins og samkeppni um góð-
an og hagkvæman rekstur þess-
ara fyrirtækja innan sömu at-
vinnugreinar.
Vertíðina 1923 var ég háseti á
bát, sem gerður var út frá Sand
gerði á vegum Alþýðusambands
Islands. Þótt Alþýðusambandið
væri eigandi og útgerðaraðili, var
útgerð þessi ekki rmeð neinum
sérstökum myndarbrag, þótt mið
að væri við þeirra tíma venjur,
veiðarfæri voru af skornum
skammti og flest áf lakari endan
um. Ekki var heldur mikill á-
bugi fyrir hag okfcar sem við
bátinn unnum t.d. var hann tek
inn fiskflutninga kafla af ver-
tíðinni, og vorum við tekjulaus-
ir á meðan, þar sem ekki var
kauptrygging, enda varð aflahlut
ur okkar aðeins kr. 93,00 yfir
vertíðina jan. — maí. Þar sem
peningaverðmæti var allt annað
1923 en nú, vil ég geta þess til
samanburðar að sama vorið eft
ir vertíð var ég mánaðartíma á
togara í einkarekstri frá Reykja
Vík og varð þéhusta mín þénnan
eina mánuð röskar kr. 300,00. Á
sama- tíma voru harðar ádeilur
á togaraeigendur af hálfu Al-
•þýðusamband Islands um það,
hvað þeir borguðu lítið kaup.
Það virðist hægara að deila á
og gera kröfur, en að finna leið
ir, sem til hagsbóta geta orðið,
en þótt ýmsar tilraunir takist
ekki sem bezt, er sjálfsagt að
halda áfram með tilraunir eftir
nýjum leiðum, en ekki finnst
mér kóima til greina að rífa nið
ur það sem bezt hefur tekizt
til þessa, svo sem starfsemi sölu
félaganna og dugmestu framleið
endanna fyrr en eitthvað ligg-
ur fyrir sem gefizt hefuir betur
í raun. Ég vil því eindregið skora
á Aliþýðusamband íslands og Ein
ar Olgeirsson að hefja á ný til-
raunir með útgerð, fiskiðnað og
útflutning og sýna hvort þeim
tekst betur niú en í fyrri til-
raunum, án þess að gera kröfu til
þess að aðrir hætti sinni starf-
serni á meðan tilraimir fara
fram. Ef þeim tekzt að stjórna
þessari starfsemi svo mikið bet-
ur að hægt sé að koma til móts
við þarfir og óskir manna um
breyttar tekjur með sínum nýju
aðferðum, er sjálfsagt að þeir
auki sína starfsemi, aðrir dragi
saman seglin. Ég hefi því miður
ekki trú á að sivo verði, en
reynslan verður ólygnust.
Biíreiðasala
Björgúlfs Sigurðssonar
. er í Borgartúiú 1
SímarluKog 10815
Heima eftir kl. 18, sími 36548
Bifreiðasalan
Borgartúni I
Björgúlfur Sigurðsson
— Hann selur bílana —
Löglegur bifreiðasali
K A U P U M
brotajárn og málma
HAXT VERÐ — SÆKJUM
Guð/ón Eyjólfsson
löggiltur endurskoðandi.
Skólavörðustíg 16. Simi 19658.
Halló stúlkur!
Vélskólinn heldur DANSÆFINGU í sal
Sjómannaskólans í kvöld kl. 9.
Góð hljómsveit — Húsinu lokað kl. 11,30
Skemmtinefndin
GLAÐHEIMAR VOGUM
HLÖÐUDANSLEIKUR í kvöld kl. 9
Sextett Berta Möller
(áður Falcon)
Öll óskalögin leikin:
Are you lonesome to night
Rocking Deal
Tenor Boggie
Lazy Day o. m. fl.
'k k *
Látið ykkur ekki vanta!
★ * *
Það verður glatt í Glaðheimum !
k * *
Sætaferðir frá Reykjavík og Keflavík GLAÐHEIMAR
Landsmalafélagið Vörður
heldur fund í Sjálfstæðishúsinu mánudaginn 3 0. janúar kl. 20,30.
tlmræðuefni:
BAIMKAMÁLIIM
Frummælandi: Juhann Hafstein bankastjóri
Allt Sjálfstæðisfólk velkomið meðan húsrúm leyfir
Landsmálafélagið Vörðua*