Morgunblaðið - 28.01.1961, Blaðsíða 14

14
MORGVNBLAÐIÐ
LaugardagUr 28. Jan. I9W
Þið getið fengið sjónvarp eftir
3—4 mán. fyrir 4 millj. króna
— segir bandariskur sjónvarpsmaðuf
og býðst til að lána féð
HÉR er staddur bandarískur
sjónvarpsmaður, Harry Eng-
él, og hefur hann átt við-
ræður við forráðamenn Rík-
isutvarpsins og fleiri um
hugsanlega stofnsetningu
sjónvarps hér á landi.
Mr. Engel á sjálfur sjónvarps-
stöð á Guam-eyju í Kyrrahafi,
en annars rekur hann fyrir-
tæki í New York, sem annast
bæði tæknilega aðstoð við upp-
setningu sjónvarpsstöðva og út-
vegar þeim síðan margs konar
efni, skemmti- og fræðsluefni
jafnt sem auglýsingar. I>annig
hefur Mr. Engel veitt aðstoð við
uppsetningu stöðva um allan
heim — og sér fyrirtæki hans
35—60 stöðvum að jafnaði fyr-
ir margs konar efni til flutn-
ings.
í viðtali við fréttamenn sagði
Mr. Engel í gær, að hann hefði
á undanfömum árum haft við-
'skipti við ríkisstjómir jafnt
sem einkafyrirtæki um þessi
mál og segir hann, að hér megi
auðveldlega koma upp sjón-
varpsstöð, nægilega öflugri fyr-
ir Reykjavík og nágrannabyggð-
ina — fyrir minna en 100 þús.
dollara, eða um 4 milljónir kr.
Slík stöð þyrfti ekki að verða
ýkjadýr í rekstri, þyrfti aðeins
15 manna starfslið — og færri,
ef hún yrði rekin í sambandi
við útvarpið.
♦ ★♦
Húsakynni þyrftu ekki að
vera mjög stór, því slík stöð
yrði miðuð eingöngu við flutn-
ing fræðslu- og skemmtikvik-
mynda, frétta og auglýsinga, ef
það þætti heppilegt. Enga stóra
sjónvarpssali þyrfti til starfsem-
innar, aðeins eitt til tvö her-
bergi, þar sem hægt væri að
halda umræðufundi, hafa spurn-
ingaþætti eða annað slíkt. —
Fræðslu-, frétta- og skemmti-
myndir er auðvelt að fá frá út-
löndum og setja í þær íslenzkt
tal — því mér skilst, að íslenzk
kvikmyndaframleiðsla sé enn á
frumstigi, sagði hann. — Slíka
stöð er hægt að fullbúa á 3—4
mánuðum, sagði Mr. Engel, og
mitt fyrirtæki hefur annazt upp
setningu hliðstæðra stöðva við
sams konar skilyrði og hér víða
um héim — í Ástralíu, Aust-
urlöndum, Suður-Ameríku, Af-
ríku, eyjum Kyrrahafsins og
Karabiska hafsins.
— Vettvangur
Frh. af bls. 9
íusi og hvað þeir hétu allir þess-
ir veraldlegu guðir og Krúsjeffs
fyrirrennarar, — já, þeir hróp-
uðu í einum kór, ef fréttist um
hungursneyð, flóð eða drepsótt:
„í ijónsginið með þá kristnu!“
Þetta hefur verið askur einræð-
isins alla tíð: í Ijónsginið með
saiklausan andstæðinginn. Paster
nak hefur lýst þessu ástandi með
svofelldum orðum:
Og föl eins og vofur
flykkjast trén út á veginn
eins og þau veifi og kveðji
bjarta nóttina sem sá svo margt.
Og nú er röðin komin að skáld-
konunni Olgu Ivinskayu og dótt-
ur hennar, þær sáu svo margt.
Skuggi skáldsins er ekki einasta
í verkum hans sjálfs, heldur
einnig vinum hans, þeir verða að
hverfa. Þannig er barizt á öllum
vígstöðvum. En við getum ekki
sagt þetta sé hlægileg barátta.
Við getum ekki sagt, að rúss-
neska kommúnistastjórnin berj-
ist við vindmyllur, þó okkur
langi til, þvi það er ekki satt.
Pasternak, líf hans og starf, er
eitthvert skæðasta vopn, sem
nokkur einvaldsstjórn hefur
þurft við að etja. Auk þess hafa
rússneskir kommúnistar fallið í
þá freistni óttans að magna
draug Pasternaks öðrum rithöf-
undum til aðvörunar. Það getur
orðið dýrt spaug. f ljóðum hans
er ofmikið af skáldskap til að
einræðið geti afborið hann. Hann
getur smitað út frá sér, haft
slæm áhrif á uppeldi þegnanna.
Þess vegna var skáldið hirt. Slík
mistök máttu ekki endurtaka sig,
og nú skal komið í veg fyrir það.
Orð eins og „heimsvaldasinnar"
og „fjandsamlegur ríkinu" heyr-
ast nú aftur á vettvangi rúss-
neskra bókmennta. Og svo gapa
menn af aðdáun þegar Rússar
skila tveimur flugmönnum eða
svo og halda að rússneska heims-
veldið hafi breytt um hjartalag!
Olga Ivinskaya var ágætt skáld
ög frábær ljóðaþýðari að flestra
dómi. Hún hafði verið náinn
samstarfsmaður Pasternaks um
allangt skeið og hann metið hana
öðrum fremur: „Uppspretta inn-
blásturs míns, líftaug trúar minn
ar á manninn", hafði hann sagt
um hana. f bréfum til erlendra
vina sinna hafði skáldið oft látið
í ljós ótta um, að vinir hans
heima yrðu fyrir barðinu á
harðstjórn kommúnismans, þeg-
ar hann sjálfur væri farinn.
Hann vissi að frægð hans og
almenningsálitið í heiminum
nægðu t»l að forða honum
sjálfum frá fangelsi. En gat
Olga Ivinskaya gert ráð fyrir að
skuggi skálds nyti jafnmikillar
frægðar og skáldið sjálft? Gat
hún vænzt þess að ótryggt al-
menningsálit gengi að erfðum til
sín? Gat hún treyst á húmanisma
lýðræðisríkjanna? Rússnesk
stjómarvöld eru augsýnilega
ekki á þeirri skoðun. En Past-
ernak hafði beðið vin sinn einn
fyrir svofelld skilaboð til almenn
ingsálitsins í heiminum: i
„Ef að því skyldi koma að þeir
handtaka Olgu, sem ég vona þó
að guð forði okkur frá, mun ég
senda þér símskeyti um að ein-
hver sem ég tiltek liggi í skarlats
sótt. Ef þér berst slíkt skeyti,
vil ég að klingt sé öllum bjöllum
henni til bjargar, alveg eins og
ég veit að gert yrði, ef um sjálf-
an mig væri að ræða, því að til-
ræði við hana jafngildir árás á
mig“.
Það er skylda okkar að klingja
þessum bjöllum nú, þegar skarl-
atssótt hefur verið nefnd. Að vísu
var það ekki Pasternak, sem
nefndi orðið, heldur ráðstjórnin
sjálf. Því réð ótti hennar við
minningu skálds, ótti við ljóð
sem ekki er hægt að taka af lífi.
Allt þetta sýnir okkur einfald-
lega að mestu erfiðleikar komm-
únismans í dag eru þeir, að fólk
hefur meiri áhuga á því en góðu
hófi gegnir að lifa eins og mann-
eskjur. Af ótta við þessa stað-
reynd er gripið til örþrifaráða.
Með örþrifaráðum var jafnvel
rómverska keisararíkinu stefnt í
glötun. Það lenti sjálft í gini
ljónsins.
Þessar stöðvar gegna eink-
um tvíþættu hlutverki, eins og
áður var drepið á: Annast frétta
flutning og fræðslustarfsemi í
sambandi við atvinnumál — og
þar sem skortur er á kennurum,
hafa þessar stöðvar verið not-
aðar í vaxandi mæli við kennslu
fyrri hluta dagsins. í öðru lagi
er þar flutt ýmist skemmti-
efni, svo og þættir úr heimi
lista og visinda.
♦ ★♦
Eftir að hafa kynnt sér stað-
hætti hér sagði Mr. Engel, að
óskynsamlegt væri að reisa end-
urvarpsstöðvar um allt land til
þess að sjónvarpið næði til allra
landsmanna samtímis. Slíkar
stöðvar væru mjög dýrar í upp-
setningu. Mun hagkvæmara væri
Harry Engel
að byggja 2—3 sjálfstæðar
litlar stöðvar fyrir þéttbýlustu
héruðin — og senda sjónvarps-
efnið þangað á filmum til flutn-
ings eftir að það hefði verið not-
að í Reykjavík. Ein slík stöð
kostaði ekki nema um 15 þús.
dollara, eða 600 þús. krónur.
Hana væri hægt að setja upp
á einum mánuði og til starf-
rækslu stöðvarinnar þyrfti að-
eins tvo menn.
Stefán Bjamason, yfirverk-
fræðingur útvarpsins, sem við-
staddur var fundinn, sagði, að
yrði þess konar stöð t. d. sett
upp á Vaðlaheiði, næði hún til
alls Eyjafjarðar og Mývatns-
sveitarinriar, : til Húsavíkur.
Önnur stöð af sömu gerð, reist
í Vestmannaeyjum, næði til Suð
urlandsundirlendisins, milli Hell
isheiðar og Víkur í Mýrdal. —
Stóra stöðin, sem Mr. Engel
ræðir um, að vel hæfði Reykja-
vík og nágrenni, næði til heim-
ila á Suðumesjum, austur að
Hellisheiði og norður með
strönd Faxaflóa.
♦ ★♦
1 viðræðum við Benedikt
Gröndal, form. útvarpsráðs, og
Villhjálm Þ. Gíslason, kvaðst
Mr. Engel hafa boðizt til að
reisa eina slíka stöð hér. Hann
sagðist reiðubúinn að lána það
fé, sem til þyrfti, veita tækni-
lega aðstoð til þjálfunar starfs-
fólks — og síðan geta útvegað
margs konar sjónvarpsefni, ef á-
hugi væri fyrir hendi. Hins veg-
ar sagðist hann ekki hafa
minnsta áhuga á að eignast
neinn hlut í þessari stöð — og
íslendingar þyrftu ekkert að
skipta við sig eftir að stöðin
væri komin upp frekar en þeir
sjálfir vildu.
♦ ★♦
Hann sagðist hafa mikinn á-
huga á að setja upp sjónvarps-
stöð hér, því ísland væri eitt
af fáum, ef ekki eina landið
á norðurhveli jarðar, sem enn
hefði ekki fengið sjónvarpið —
og þar eð konan hans væri ís-
lenzk, Kristín Hallvarðsdóttir,
Árnasonar, Langholtsvegi 184 í
Reykjavík — þá hefði hann af
skiljanlegum ástæðum meiri á-
Bæjarbíó hefir nú síðan á annan dag jóla sýnt myndina
Vínardrengjakórinn (Wiener-Sángerknaben) við góða aðsókn.
Verður hún sýnd í bíóinu núna um helgina og eru það síð-
ustu sýningar. —
huga á Islandi en flestum öðr-
um löndum utan heimalandsins.
Sjónvarpið kæmi hér fyrr eða
síðar, hvort sem hann ætti
sjálfur hlut að máli eða ekki.
Að lokum saigði Mr. Engel,
að þeir Benedikt Gröndal og
Vilhjálmur Þ. Gíslason hefðu
sýnt mikinn áhuga á málinu og
það væri nú til athugunar hjá
þeim.
Matvœli
til Kongó
WieSbaden, Vestur Þýzkalandi,
26. jan, (Reuter).
FLUGVÉLAR úr bandaríska
flughernum hófu í dag að flytja
matvæli til Kasaihéraðs í Kongó,
þar sem hungursneyð ríkir.
Sjö flugvél-ar féru frá Frakk-
landi til Flesland í Noregi til að
sækja þangað 100 lestir af skreið,
sem fara á til Luluaborg í Kongó.
Aðrar flugvélar flytja síðar í
vikunni vistir frá ýmsum Afríku-
löndum á vegum matvælastofn-
unar SÞ. Þarna'er um 100 lestir
af matvælum að ræða og verða
tuttugu flugvélar notaðar til
flutninganna.
Hermitage, flutningaskip úr
bandaríska flotanum er nú í
höfninni í Lome í Togo að lesta
20,000 poka af hveiti og 2.000
kassa af mjólkurdufti, sem skip-
ið mun flytja til hafnartoorgar-
innar Matadi við Kongófljót.
Helgitónleikar
á sunnudagskvöld
HAFNARFIRÐI. — A sunnu-
dagskvöldið klukkan níu verða
helgitónleikar í Þjóðkirkjunni og
með svipuðu sniði og hinir fyrri.
Prestur er séra Garðar Þorsteins
son prófastur, Páll Kr. Pálsson
leikur á orgelið, bæði einleik og
sem undirleikari, Pétur Þorvalds
son leikur á selló, og Arni Jóns-
son syngur einsöng. Dagskráin
verður annars, sem hér segir:
Fyrst er preludíum, ritningar-
lestur og bæn. Þá verður leikin
Fúga í G-dúr eftir Bach, Selló-
sónata eftir Wivaldi, Arni syngur
Kirkjuaríuna eftir Stradella,
Largó eftir Handel og Lofsöng
eftir Beethoven. Þá leikur Páll
þætti úr sóló-svítu etir Bach og
loks perludxu og Mgu eftir Bach.
Þá verður bæn; Faðir vor, bless
un og síðan er sameiginlegur
söngur: Vor Guð er borg á bjargi
traust.
Eins og fyrr gefst kirkjugest-
um tækifæri að láta peninga af
hendi rakna við útgöngu, en
þeim verður varið til kaupa á
stundaklukku í kirkjuturninn.
Nú hefir verið stofnuð sérstök
nefnd til að annast framkvæmdir,
og er hún að leyta fyrir sér um
tilboð í klukku. Er vonast til
að unnt verði að kaupa klukku
á þessu ári og koma henni fyrir
í turninum. Verða skífurnar fjór-
ar og upplýstar í myrkri. A fyrsta
kortérinu á klukkan að leika einn
laghluta, hálfa tímanum tvo
hluta, þriðja þrjá og svo á heila
timanum allt lagið. — G.E.
— Utan úr heimi
Framh. af bls. 8
stund á læknisnám (með til-
styrk Alþjóða-heilbriðismála-
stofnunarinnar). Hinir læra
veðuríræði. Næsti hópurinn var
tvískiptur. Annar hópurinn fór
til náms í fjarskiptatækni, hinn
mun kynna sér ýmislegt, er lýt-
ur að atvinnumálum, m. a. beit-
ingu og nýtingu vinnuaflsins.
Alþ j óða-f lugmálastofnunin,
sem er sérstofnxxn innan vé-
banda SÞ, vinnur nú að því að
endúrskipuleggja flugumferðar-
stjóm og annað, er lýtur að
flugsamgöngum í Kongó. Fyrst
og fremst var þörf á að senda
hæfa menn til starfa á flugvöll-
um landsins, og var fyrsti hóp-
ur sérmenntaðra manna sendur
til Kongó eftir að Dag Hamm-
arskjöld hafði beðið Alþjóða-
flugmálastofnunina um skjóta
hjálp, til þess að hægt yrði að
halda mikilvægustu flugvöllum
í landinu opnum. Var þetta m.
a. nauðsynlegt vegna aðgerða
gæzluliðsins, sem SÞ sendu til
landsins.
Nær 30 þessara sérmenntuðu
manna starfa á flugvöllunum í
Leopoldville, Stanleyville, Lulua
borg og öðrum hinna stærri
flugvalla, en Alþjóða-flugmála-
stofnunin telur, að samtals
þurfi þar 80 manns til starfa.
Dagleg stjórn og lausn vanda-
mála líðandi stundar eru ekki
einu verkefni hinna sérmennt-
uðu manna, því að ekki er það
síður mikilvægt að hugsa um
framtíðina — og byrja að þjálfa'
innfædda til þessara starfa sem
annarra. Ætlxmin er, að Alþjóða
flugmálastofnunin sendi í fram-
tíðinni starfslið með þetta tví-
þætta verkefni til 21 flugvallar
í Kongó.
Þá ber að geta aðgerða
Barnahjálparinnar til þess að
koma í veg fyrir hungursneyð i
landinu. í nóvember varði hún
250 þúsundum dala til mat-
mælakaupa, flutnings á þeim og
til varna gegn útbreiðslu far-
sótta. I desember fór fram-
kvæmdastjóri Barnahjálparinn-
ar, Maurice Pate, fram á 286
þúsund dala fjárveitingu til við-
bótar — í sama skyni.
En allir vita, að þetta hrökk
skammt. Mikil neyð ríkir f
sumxxm héruðum Kongó — og
hafði Dag Hammarskjöld varað
við hinni óheillavænlegu þróxm,
er hann talaði um Kongómálið
á Allsherjarþinginu skömmu
fyrir jólin.
Sagði hann þá, að algert öng-
þveiti ríkti í Kongó. Ríkiskass-
inn væri tómur, en SÞ hefðu
reynt að gera það, sem í þeirra.
valdi stóð til • að hjálpa. En
hvað hafa hinir innfæddu gert
til bjargar? Hvað aðhafðist
stjórn Lumumba meðan hún
sat? Allir þekkja hið neikvæða
svar, sagði Hammarskjöld. Og
eftir það hefur ekki heldur ver-
ið unnið neitt að þessum málum
af hálfu innlendra stjórnarvalda.
Nú er ástandið þannig, sagði
Hammarskjöld fyrir jólin, að
250—300 þúsund manns í suðxxr-
hluta Kasai-héraðsins búa við
hxxngur, og daglega deyja þar
um 200 manns af næringar-
skorti.