Morgunblaðið - 04.02.1961, Blaðsíða 8

8
MORCVHBLAÐ1Ð
Laugardagur 4. febr. 1961
JHmnpittMðfrifr
Utg.: H.f Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður.Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Öla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalatræti 6.
Auglýsingar og afgieiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 3.00 eintakið.
MERK NÝMÆLI í BANKALÖGGJÖF
| FRUMVARPI því til laga®
um Seðlabanka íslands,
sem lagt hefur verið fyrir
Alþingi, eru mörg merk ný-
mæli.
í fyrsta lagi er gert ráð
fyrir, að Seðlabanki íslands
verði sjálfstæð stofnun. —
Þannig verður Seðlabankinn
rofinn úr tengslum við við-
sviptasvið Landsbankans. —
Staða bankans styrkist við
þetta fyrirkomulag. Annað
nýmæli er um heimild bank-
ans til að lýsa opinberlega
ágreiningi við ríkisstjórnina,
sem spretta kann út af mik-
ilvægum ákvörðunum í pen-
ingamálum. Að lokum verð-
ur bankinn að vísu að fylgja
fram þeirri stefnu, sem ríkis-
valdið ákveður, en mjög
mikilvægt er þó það aðhald,
sem felst í þessum rétti
bankans og ákvæðum um,
hvernig með skuli fara, ef
bankastjóri kynni að þurfa
að víkja sæti vegna ágrein-
ings við stjórnarvöldin.
Ákvæði er um það, að
helmingur af tekjum Seðla-
bankans skuli renna til vís-
indasjóðs. Er þetta merk
ákvörðun með tilliti til þess,
hve mjög skortir hér fjár-
magn til hvers kyns rann-
sóknarstarfa og vísinda, enda
höfum við íslendingar dreg-
izt langt aftur úr nágranna-
þjóðunum á þessu sviði til
hins mesta tjóns.
Síðast en ekki sízt eru svo
ákvæði um kaupþing, sem
verzlað geti með hvers kyns
vaxtabréf og hlutabréf, sem
bankinn telur þess eðlis að
þau eigi að vera á almenn-
i«n markaði. Með þessu á-
kvæði er greitt fyrir því að
hér verði stofnuð almenn-
ingshlutafélög, þar sem öll
alþýða manna geti tekið
beinan þátt í atvinnurekstri
þjóðarinnar, eins og víðast
er í lýðræðislöndum. Enn eru
að vísu aðrar tálmanir fyrir
stofnun almenningshlutafé-
laga, einkum úrelt skatta-
ákvæði, en því verður að
treysta, að einnig þeim á-
kvæðum verði breytt áður
en langt um líður.
f heild verður að segja að
þetta frv. sé stórmerkt og
marki tímamót í efnahags-
sögu íslendinga.
SKIPULAGS-
MÁUN í
REYKJAVIK
CKIPULAGSMÁLIN hafa
^ lengi verið vinsælt um-
ræðuefni meðal Reykvíkinga,
enda þægilegt að benda á
ýmiss mistök og hver ein-
stakur hefur venjulega sín-
ar hugmyndir.
Bæjarstjórn Reykjavikur
hefur nú tekið upp þá merku
nýbreytni að efna til skipu-
lagssamkeppni, sem nær til
allra Norðurlanda um skipu-
lag nýs byggingarsvæðis. —
Jafnframt hefur bærinn ráð-
ið í þjónustu sína um sinn
þekktan danskan prófessor í
skipulagsfræðum, herra
Bredsdorff, sem vinnur um
þessar mundir ásamt íslenzk-
um skipulagsfræðingum að
skipulagi Miðbæjarins og
jafnframt athugar hann meg-
indrætti í heildarskipulagi
þess svæðis, sem kalla mætti
Stór-Reykjavík, þ.e.a.s. suður
fyrir Hafnarfjörð og upp í
Mosfellssveit.
Enginn vafi er á því, að
unnið er ötullega að skipu-
lagsmálum höfuðborgarinnar
um þessar mundir og von-
andi að það starf beri til-
ætlaðan árangur, því að
miklu gildir, að skipulags-
málin komist sem allra fyrst
í fastar skorður.
„VILLULJÓS
UPPBÓTA-
KERFISINS
TllBL. birti í gær greiri eft-
ir Jóhannes Nordal,
bankastjóra, þar sem hann
ræðir um efnahagsmálin og!
sérstaklega lausn fjárhags-
vandamála útvegsins. Hann
rekur þar, hve óheillavæn-
leg áhrif uppbótastefnan
hafði á hag útvegsins og vík-
ur síðan að því, að hinar
nýju ráðstafanir í lánsfjár-
málum útvegsins muni mjög
bæta hag hans.
Morgunblaðið vill vekja
athygli á þessari merku
grein, en í niðurlagi hennar
segir á þessa leið:
„íslendingar hafa allt of
lengi verið reirðir í hafta-
fjötra og villtir af taumlaus-
um eltingarleik við sjón-
hverfingar verðbólgunnar. —
Það sem áunnizt hefur
með því jafnvægi, sem
náðst hefur í efnahags-
málum á undanförnu ári,
er að sýna mönnum hinn
efnahagslega veruleika aftur
í réttu ljósi. Mörgum virðist
sú birta köld í fyrstu eftir
villuljós uppbótakerfisins, en
þeir munu væntanlega fljótt
finna, að hún gerir þeim
kleift að greina það, sem
mestu máli skiptir fyrir af-
komu einstaklinga og þjóða;
UK YMPUM
Vín-
land
KAUPMANNAHAFNAR-
BLAÐIÐ Berlingske Aft-
enavis birti hinn 19. jan.
sl. meðfylgjandi uppdrátt
af leiðangri Þorfinns
Karlsefnis til Grænlands
og Vínlands í sambandi
við frétt um happdrætti,
sem Fremtiden, eftirlauna
sjóður listamanna, stendur
að. —
Meðal vinninga í happ-
drættinu eru málverk,
höggmyndir, leirmunir,
teikningar, bækur og end-
urprentanir.
Á undanförnum árum
hefur Fremtiden gefið út
nokkrar bækur, og er bók
ársins meðal aukavinninga
Leið sú er prófessor Steensby telur víkinga hafa slglt frá
Grænlandi til Vínlands.
50 km. frá Quebez
í happdrættinu. í ár var
valin saga Eiríks rauða. —
H. P. Rohde hefur séð um
útgáfuna og skipulagt bók
ina og Knud Hendriksen
séð um myndir, en hún er
prentuð í Kohns Bog-
trykkeri. Einar Storgaard
ritar formála um fund
Vínlands.
Sagan uppspuni
Segir blaðið að útgáfan sé
að öllu leyti hin fegursta. í
formála er rakin saga hinna
ýmsu kenninga varðandi Vín-
landsfundinn og afdrif vík-
inganna. Þar segir að venju-
lega hafi verið að því spurt
hvar í Bandaríkjunum Vín-
land Leifs heppna hafi verið
þar til 1910 þegar Fridtjof
Nansen lýsti því yfir í fyrir-
lestri að frásögn sögunnar
væri uppspuni. Hann neitaði
að vísu ekki að víkingarnir
hafi verið í Ameríku, heldur
trúði hann því ekki að þeir
hafi komizt það sunnarlega að
þeir hafi séð vínvið.
Nákvæm leiðarlýsing
H. P. Steensby prófessor
svaraði þessari yfirlýsingu
Nansens í bók um siglingarleið
víkinganna frá Grænlandi til
Vínlands, og kom bókin út á
dönsku árið 1917, en á ensku
1918.
Steensby var Iandfræðing-
ur, en hafði einnig mikinn á-
huga á sögu. Hann benti á það
í bók sinni að frásögnin í sög-
unni um ferð Leifs heppna til
Vínlands sé svo ófullnægjandi
að útilokað sé að vita hvar
hann hafi verið. En í annarri
frásögn, þ.e. um þriggja ára
leiðangur Þorfinns Karlsefnis
frá Grænlandi til Vínlands,
gegni öðru máli. Siglingarleið
inni er þar svo nákvæmlega
lýst, að unnt er að fylgja henni
frá stað til staðar.
Vínland endurfundið
Steensby taldi að siglt hafi
verið meðfram strönd Labra-
dor og inn í ósa St. Lawrence-
fljótsins. Við rannsókn á kana-
dískum sjókortum, komst
hann að því að staður sá á
ströndinni, sem víkingarnir
lentu á og nefndu Vínland,
hlyti að vera þar sem nú heit-
ir Montm.agny, lítil borg um
fimmtíu km frá Quebec. Á
þessum slóðum finnst villtur
vínviður.
Sumarið 1920 tók Steensby
á sig ferð til að sannreyna
kenningar sínar. Hann kom
ekki aftur úr þeirri ferð, því
hann lézt á heimleiðinni um
borð í skipinu Frederik VIII.
En dagbækur hans úr ferðinni
eru mjög nákvæmar og sýna
að hann hefur talið sig fá sann
anir þær er hann leitaði að.
Aívopnun Kongó-hers
svarað með árás
Leo'poldville, 3. febrúar.
— (Reuter/N TB) —
M O B U T U , valdsmaður í
Kongó, sagði í dag, að sér-
hverri tilraun af hálfu Sam-
einuðu þjóðanna til þess að
afvopna Kongóher yrði svar-
að með árás á herlið sam-
takanna.
hversu beita skuli huga og
hönd til þess að leysa hvert
verk af hendi á sem einfald-
astan og ódýrastan hátt“.
■ie SÞ brugðust Kongómönnum
Mobutu hélt furid með
fréttamönnum í Leopoldville í
dag ásamt Bomboko, utanríkis-
ráðherra. Þeir réðust harkalega
á þá beiðni Hammarskjölds,
framkvstj., er nú liggur fyrir
Öryggisráði SÞ um að hann fái
aukið umboð til þess að endur-
skipuleggja Kongóher og afstýra
því að hann hafi afskipti af
stjórnmálum.
Bomboko sagði, að SÞ hefðu
ekki veitt Kongó þá hernaðar-
aðstoð, sem ríkisstjórn landsins
óskaði. Voru þeir Mobutu sam-
mála um, að herinn væri ágæt-
lega skipulagður — þar væri
engra breytinga þörf — hins-
vegar skorti þá mjög fé. Þeir
sögðu, að sú skipulagsbreyting,
sem Hammarskjöld óskaði eftir,
væri afvopnun hersins, en hún
yrði aldrei samþykkt. Mætti
Hammarskjöld enda vita, að
hann væri nú að leika sér að
eldi. Þeir sögðu alrangt, að
Kongóher hefði fengið vopn er-
lendis frá — margar herdeiltiir
hefðu ekki yfir að ráða einum
einasta riffli hvað þá meir.
Mótl skiptingu landsins
Bomboko sagði, að bersýni-
legt væri, að Sameinuðu þjóð-
irnar vildu helzt skipta landinu,
en það skyldi aldrei ná fram að
ganga, Kongó ætti ekki að
verða önnur Kórea eða Pales-
tína. Þeir Mobutu sögðust hafa
trú á Sameinuðu þjóðunum sem
Frh. á bls. 9