Morgunblaðið - 05.02.1961, Síða 22

22
MORGUNBLAÐ1Ð
Sunmídagur 5. febr. 1961’
/ heimsókn hjá íslands-
vininum Harald Hope

Sr. Gísli Brynjólfsson skrifar fra Noregi
„VERIB VELKOMIN til okkar
djúpu fjarða og þröngu dala“,
segir fólkið hé,r þegar það veit
að við erum íslendingan Hér
eru íslendingar allsstaðar boðnir
og velkomnir, eins og þeir mörgu
landar bezt vita, sem hér hafa
ferðazt og hér hafa dvalið lengri
eða skemmri tíma.
Enginn hefur þó fagnað okkur
af eins mikilli gleði og innilegri
alúð og sr. Harald Hope, prestur
í Ytre-Arna. Er hann mörgum
kunnur fyrr sína einstöku íslands
vináttu og áhuga á öllu því sem
íslenzkt er. Og Þessi áhugi er
meiri en orðin tóm. Hann hefur
verið sýndur ríkulega í verki.
Einkum eru það tvö mál sem
séra Haraldur ber fyrir brjósti.
Það er skógræktin og endurreisn
Skálholtsstaðar. Að þessum mál-
um vinnur hann af mikilli ósér-
hlífni og ótrúlegum dugnaði.
Skógræktin
Hann vill hjálpa okkur til að
bæta landið, fegra það og rækta,
með því að klæða það skógi. Það
er óvíst, að allar skógargirðing-
arnar heima væru uppistandandi
nú, ef hans hefði ekki notið við,
því að það munu vera orðið hátt
í tuttugu þús. girðingastaurar,
sem sendir hafa verið héðan frá
Noregi fyrir áróður hans og um-
sýslu. Nýlega sýndi Skógræktar-
félag íslands séra Haraldi þann
verðskuldaða virðingarvott að
gera hann að heiðursfélaga. Hann
ffiun vel kunna að meta það eins
og önnur vináttu merki frá fs-
landi. En honum er samt árangur
inn af starfi skógræktarmanna
fyrir öllu. Eg held, að hann gleðj
ist yfir hverri trjáplöntu, sem
festir rætur 1 íslenzkri gróður-
mold.
Skóli í Skálholti
„Menningin vex í lundum
nýrra skóga“, segir skáldið og
þessi orð eru eins og töluð út úr
hjarta þessa ágæta íslandsvinar.
Hann vill, að saman fari ræktun
lands og lýðs, og hann telur að
sönn menning hverrar þjóðar
hljóti að byggjast á kristilegum
og þjóðlegum grudvelli. Af þess-
um rótum er runninn áhugi hans
á endurreisn Skálholts. Hann
telur, að Norðurlönd eigi að
hjálpa til að byggja upp kristi-
legt menningaríetur á þessum
fornhelga stað. Slík hjálp hefur
raunar þegar borizt í hinum stór-
höfðinglegu gjöfum Norðurlanda
trl Skálholtskirkju í því, sem
frá Noregi kom á séra Haraldur
sinn ríka þátt, en ekki skal hann
rakinn að sinni.
i
Enginn má sköpum renna
Séra Haraldur er maður á
bezta aldri, fæddur í Lindás á
Hörðalandi 1913. Faðir hans var
bóndi. Dó hann frá börnunum
ungum, og brauzt Haraldur til
mennta af eigin ramleik án hjálp
ar frá öðrum. Vann hann fyrir
sér með náminu og tók hvaða
vinnu, sem bauðst. Kom sér vel,
að hann var bráðþroska og táp-
mikill og hinn hraustasti til allr-
ar vinnu. Stúdentsprófi lauk
hann 1936. Siðan gekk hann í
guðfræðiskóla Norska kristniboðs
félagsins í Stafangri, því að hug-
ur hans stefndi til að boða fagn-
aðarerindið heiðnum þjóðum. En
margt fer öðruvísi en ætlað er.
Áður en námi lauk, var stríðið
skollið á, og Norðmenn fengu um
annað að hugsa en kristniboð í
öðrum heimsálfum. Tók séra
Haraldur nú prestvígslu og
gegndi embætti á ýmsum stöð-
um Vestafjalls þar sem prestar
voru í fangabúðum eða forfall-
aðir af öðrum ástæðum. M. a.
þjónaði hann um tveggja ára
Harald Hope
skeið fjölmennu brauði með fjór-
um kirkjum á Týsnesi skammt
sunnan við Bergen. Var þetta ó-
venju rnikil og lærdómsrík
reynsla fyrir ungan mann, því
að venjulega byrja þrestar hér
embættisferil sinn sem aðstoðar-
prestar hjá eldri mönnum fyrstu
árin. — Eftir stríð tók séra Har-
aldur aftur til þar sem fyrr var
frá horfið og fór að búa sig und-
ir kristniboðið Sigldi hann til
Englands til náms í kínversku og
ensku. En í annað sinn tóku ör-
lögin fram fyrir hendur hans.
Hann hafði fengið snert af maga-
sári og fékk ekki læknisvottorð
til utanfarar. Var nú séð, að
honum var ætlað að þjóna kirkj-
unni heima í Noregi. Sótti hann
um embætti sem kallskapellan í
Ytre-Arna. Þar hefur hann verið
prestur síðan 1952.
Ytre-Arna
Ytre-Arna er þrjú þús. m,anna
þorp og byggist atvinna þorps-
búa eiginlega eingöngu á einni
verksmiðju — Arna-fabrik. Þar
er dúkagerð mikil, bæði úr ull
og baðmull og er framleitt allt
frá fínasta lérefti til þykkustu
ullarefna. Þess má geta, að úr
dúkum frá þessari verksmiðju
eru íslenzkum skógarvörðum
skorin klæði. Mun séra Haraldur
hafa haft milligöngu um útveg-
un þeirra. Þarna vinna um þús-
und manns, konur og karlar, allir
í ákvæðisvinnu. — Ytre-Arna er
aðeins um hálftíma ferð frá Berg-
en. Byggðin er í örum vexti og
flytur fólk þangað víðs vegar að,
því að atvinna er mikil. — Húsin
standa í brattri fjallshlíð þar sem
Arnavogur skerst inn úr Suður-
firði. Er þar einkar fagurt eins
og yfirleitt í fjörðunum hér Vest-
anfjalls Handan yfir Suðurfjörð
sér til eyjunnar Ostr. Hún er
víðlend og hálend, skógur í öll-
um hlíðum, alveg niður í fjöru-
mál. Þar er margt byggða, smá-
þorp við sjóinn og bændabýli í
dölum inn á milli fjallanna. Aust
an við eyna er Ostrarfjörður, —
kunnur úr Egilssögu. Þar lagði
Kirkjan í Ytre-Arna
Skallagrímur að landi er hann
fór til Vors á fund Haralds kon-
ungs að beiðast bóta fyrir Þórólf
bróður sinn-
Góður heim að sækja
Eg kom fyrst til Ytre-Ama
sunnudag einn í október sl. Það
var einn af þessum fögru, logn-
kyrru dögum þessa blíðviðra-
sama hausts. Skógurinn var enn
allaufgaður og trén í fjallshlíð-
inni skörtuðu í sínum þúsund
litum. Há og tíguleg fjöllin á
Ostruey stóðu á höfði í spegil-
sléttum firðinum Allt andaði af
friðsæld og fegurð þessa haust-
dags.
Síðan höfum við verið tíðir
gestir í Ytre-Arna, einnig nú
þessa votu og rysjóttu vetrar-
daga, þegar vestanrosinn og
skammdegismyrkrið hafa slegið
sér saman um að reyna að gera
tilveruna dapra og dimma. En
heima hjá séra Haraldi Hope
finnur maður hvorki til vetrar-
myrkurs né vetrarkulda. Þangað
er alltaf jafngott að koma. Herða
breiður og hýr í bragði kemur
húsbóndinn til dyra og fagnar
gestum af innilegri alúð. Hús-
freyjan, Hanna Soffía, kennara-
dóttir frá Sokndal, veitir af
rausn.Það er því miður allt of
auðvelt að borða yfir sig af henn-
ar ágætu góðgerðum. Prestur
heldur uppi glaðværum samræð-
um og fræðir mann um allt, sem
Framhald á bls. 23.
Sjöfugur i dag:
Jón Brynjólfsson, sjómaður
Þ A Ð var á fögru vorkvöldi í
maí 1919. — Við sátum þrír
félagar „frammi á odda“, en
hér er átt við oddatána á Flat-
eyri, sem skagar fram og inn í
Önundarfjörð áður en sveigt er
inn á höfnina, en hún er og
verður frá náttúrunnar hendi
lífhöfn, enda hafa innlend og
erlend skip um áratugi leitað
þar vars í óveðrum.
Ég var nýkominn vestur og
þekkti fáa í kauptúninu. Sát-
um við þarna í kvöldkyrrðinni
og röbbuðum saman er allt í
einu birtist maður, svipmikill
og frjálslegur í hreyfingum,
snýr sér að heimamönnum og
segir: „Hver er hann þessi?“ Að
fengnum þeim upplýsingum
réttir hann mér höndina og seg-
ir: „Ég heiti Jón Brynjólfsson,
kallaður Brilló, vertu velkom-
inn.“ Ég gleymi aldrei þessu
ávarpi og þétta handtakinu sem
því fylgdi, þótt síðan séu liðin
rúmlega fjörutíu ár. —
Jón er fæddur 5. febrúar
1891 á Mosvöllum í Önundar-
firði og heitir fullu nafni Jón
Elías. — Brynjólfur Davíðsson
faðir hans bjó þar lengi, en
fluttist til Flateyrar 1912 og þar
dó hann 1921. — Brynjólfur var
mikill þrifa- og dugnaðarmað-
ur og sérlega snyrtilegur í allri
umgengni. Davíð Þorkelsson
faðir Brynjólfs bjó í Tungu í
Valþjófsdal, dáinn 1866, meðal
annarra barna hans var Davíð
bóndi í Álfadal á Ingjaldssandi,
faðir þeirra bræðra í Hjaraðar-
dal í Dýrafirði, Kristjáns og
Jóhannesar, sem þar hafa búið
um langt árabil og verið for-
ystumenn í Mýrahreppi. —
Kristín Ólafsdóttir móðir Jóns,
var glaðvær kona og létt í lund.
Hún andaðist á Flateyri -1838
hjá Kristjáni syni sínum, spari-
sjóðshaldara þeirra Önfirðinga.
1 — Ólafur Kolbeinsson faðir
Kristínar bjó í Neðrihúsum,
(dó 1857), þegar Kristín var á
öðru ári). — Dóttiir hans önn-
ur en Krist var Ingileif á
Kirkjubóli í Bjarnardal, amma
þeirra Ólafs skólastjóra í Flens-
borg, Guðmundar Inga skálds
og Halldórs bónda. — Eru þeir
bræður allir þjóðkunnir.
Af þessari ættleiðslu, þótt
stiklað sé á stóru, má sjá að
styrkar stoðir renna undir vin
minn Jón Brynjólfsson. Eins og
siður var á Vestfjörðum og
víðar hér á landi á þessum
tíma var ætlazt til að unglingar
færu fljótlega að aðstoða við
framdrátt heimilisins. — Strax
eftir ferminguna, vorið 1905, fór
Jón að róa á árabát frá Kálf-
eyri, sem er nokkru fyrir utan
Flateyri og var útræði önfirzkra
sjómanna yfir vorvertíðina. —
Var hann þetta vor yfirskips,
sem kallað var, í skjóli föður
síns og fekk hálfan hlut. —
Vorið eftir réðst hann sem há-
seti á „Geir“, sem var lítil
skonnorta, en henni stjórnaði
Páll Rósinkransson, viðurkennd-
ur aflamaður, bróðir Kjartans
skipstjóra og hákarlaformanns,
síðar kaupmanns á Flateyri. —
Voru þeir bræður mikilir skip-
stjómar- og aflamenn um langt
árabil. Atvikin höguðu því svo
síðar að Páll Rósinkransson,
fyrsti skipstjóri Jóns, varð tengda
faðir hans. Haustið 1913 réðst
Jón á brezkan togara sem kom
inn til Flateyrar vegna þess að
hann hafði misst út tvo menn.
Átti þessi ráðning aðeins að
gilda meðan verið væri að fiska
í skipið, en sú varð raunin á
að skipstjóri vildi ólmur halda
Jóni áfram og fór hann út til
Grimsby með skipinu. •— Þegar
fyrri heimsstyrjöldin hófst í
ágústbyrjun 1914 var Jón á Norð
ursjávar togara, en 25. s. m. var
skip hans skotið í kaf af þýzk-
um kafbáti, skipshöfn bjargaðist
öll og var flutt til Wilhelms-
hafen. Eftir 3ja daga varðhald
var þeim af skipshöfninni, er
vom frá hlutlausum löndum,
sleppt og greitt fyrir þá fargjald
til Kaupmannahafnar. Réðst
Jón þar á s.s. ,,Ask“ eign Thore
félagsins, sem Guðmundur
Kristjánsson, síðar skipamiðlari
og framkvæmdamaður mikill
hér í Reykjavík, stýrði og sigldi
með honum næstu mánuði í
fiskflutningum til Spánar og
ftalíu. Var svo á fiskiskútum
fram til 1920 að hann réðst aft-
ur á togara og var næstu árin
með ýmsum viðurkenndum afla-
mönnum t. d. Bimi Ólafs frá
Mýrarhúsum, Einari frá Nesi og
Guðmundi Sveinssyni frá Hvylft
og með Guðmundi var hann á
„Eiríki rauða“, eign Geirs Thor-
steinsson útgerðarmanns, er
hann strandaði við Kúðafljót í
marz 1928. Á árinu 1929 réðst
Jón á olíuflutningaskipið „Skelj-
ung“ og var þar til ársins 1940
að hann fluttist til Flateyrar,
en 1949 hvarf hann þaðan aftur
til Reykjavíkur. Hefur síðan
stundað algenga verkamanna-
vinnu, aðallega hjá Eimskip.
Vorið 1951 festi hann kaup á
Austurkoti við Faxaskjól og býr
þar búi sínu, sjálfráður allra
athafna, hvort heldur er róið
trillu sinni til hrognkelsa- og
handfæraveiða eða unnið í vöru
geymslum Eimskipafélagsins.
1934 hinn 16. nóvember kvænt-
ist hann Jóhönnu Pálsdóttur, Rós
inkranssonar frá Kirkjubóli í
Korpudal, myndar- og dugnaðar-
konu eins og hún á kyn til. Hefur
sambúð þeirra verið til fyrir-
myndar og kann Jón vel að méta
mannkosti konu sinnar og virðir
hana að makleikum. Þau eiga
eina fósturdóttur, önnu að nafni,
sem gift er Georg Stefánssyni
sjómanni. ,
Eins og að framansögðu má sjá,
er starfsdagur Jóns orðinn lang-
ur nokkuð, en guð og hollir vætt-
ir gáfu honum veganestið, sem
bezt verður á kosið: mikið þrek
og hreysti. — Gengur hann enn
til vinnu, hvort heldur er á sj'ó
eða landi, æðrulaus og léttur á
fæti. — Þegar eftir fyrstu lagnir
hrognkelsanetanna á vorin, fer
hann sjálfur á heimili góðkunn-
ingja sinna, og þeir eru margir,
útdeilir rauðmaga í soðið og
ljómar þá allur af ánægju. —
Jón er glaður og hress í vina-
hópi, hefur gaman af léttri
kímni og hnittnum tilsvörum og
lætur þá oft fjúka í flkntingum,
en í eðli sínu er hann alvöru- og
trúmaður, minnugur þess er móð
ir hans kenndi honum í æsku.
Megi guð og gæfan gefa hjón-
unum í Austurkoti við Faxaskjól
gott og friðsælt ævikvöld og að
Jón megi enn um margra ára
skeið ýta trillu úr vör, leggja net
og renna færi í sjó, minnugur
þess, sem einn af okkar slingu
hagyrðingum kvað: ,
,,Gef þú drottinn mildur mér,
minn á öngul valinn:
Flyðru þá sem falleg er
fyrir sporðinn alin“.
Með kærri kveðju og árnaðar-
óskum frá mér og fjölskyldw
minni. ,
Guðm. Sigurðsson.