Morgunblaðið - 15.02.1961, Blaðsíða 2

2
MORGVWBL AÐIÐ
MiðviKudagur 15. febr. 1961
ífæstiréttur Dana 300 ára
Var æðsta dcmsvaid fslendinga í 259ár
1 GÆR átti Hæstiréttur Dana
300 ára afmæli, en sú stofnun
hafði æðsta dómsvald I málnm
Islendinga um 259 ára skeið.
Gizur Bergsteinsson, núv. for-
seti Hæstaréttar, er fulltrúi ís-
lands á hátíðahöldunum, sem
fram fara í Kaupmannahöfn af
þessu tilefni.
Þegar íslendingar gengu Nor-
egskonungi á hönd, fékk konung
ur æðsta dómsvald í málum
þeirra, og sama grlti um Dana-
konunga síðar, að skjóta mátti
málum til þeirra til endanlegrar-
ar og óáfrýjanlegrar afgreiðslu.
Þegar einveldið var að festa sig
í sessi á árunum 1660—1665
breyttist sú skipan, að konung-
ur dæmdi einn með ráðgjöfum
sínum, og 14. febrúar 1661 var
Hæstiréttur Dana settur á stofn.
Var hann um leið hæstiréttur
Norðmanna fram að Kielarfriðn-
um 1814 og 'hæstiréttur íslend-
inga fram að 16. febrúar 1920, er
Hæstiréttur íslands var stofn-
aður. Var Hæstiréttur Dana því
æðsta dómsvald okkar í 259 ár
Og tveimur dögum betur.
í réttinum sátu lengi 12 dóm-
arar (áður assessorar) og einn
forseti (áður justitiarius). Nú
sitja dóminn 14 dómarar og sá
fimmtándi er forseti hans. —
Fimm dómarar fæstir skulu
kveða upp dóm í máli hverju,
nema öðru vísi sé ákveðið. Rétt
urinn tekur að nokkru leyti
þátt í vali nýrra dómara,
þannig, að sá umsækjenda,
sem ráðherra telur hæfastan,
getur ekki tekið sæti í réttin-
um, fyrr en hann hefur staðizt
Hlaut verðlaun
PARÍS 4. febr. — Hér í París er
árlega fylgzt með því með mikl-
um áhuga, hver hlýtur Copley-
verðlaunin. Verðlaun þessi eru
2000 dollara vinnuverðlaun,
veitt árlega fyrir nýjustu og
merkilegustu hugmyndir sem
líklegar eru til að fleyta mynd-
list fram á við. í dómnefnd
eiga sæti fremstu listamenn og
listagagnrýnendur, svo sem Jean
Arp, Alfred Barr yngri, Max
Ernst, Man Ray, Sir Herbert
Read og Marcel Duchamp.
1 ár hefur Svisslendingurinn
Diter Rot hlotið verðlaun þessi.
Diter er vel kunnur heima,
þar sem hann hefur búið í 3 ár
f Reykjavík. Allt efni sem lagt
var fram hefur hann unnið
heima, er um að ræða útskorn-
ar og prentaðar bækur, sem
hafa víða verið sýndar og vakið
mikla eftirtekt og áhrif. —
Næstu sýningar á verkum Dit-
ers eru í París í Gallerie Iris
Clert og Galleria Danesi í Míl-
acnó. Geta má þess að nútíma
safnið í New York kaupir eitt
hefti af hverri bók sem Diter
Rot gefur út. Beztu kveðjur.
' — Ferró.
Dagskró Alþingis
DAGSKRÁ Sameinaðs þings: 1. Rann-
Sókn kjörbréfs. 2. Héraðsskóli á Snæ-
fellsnesi, þáltill. Hvernig ræða skuli.
3. Lánsfé til Hvalfjarðarvegar, þáltill.
Frh. einnar umr. (Atkvæðagr.). 4. Um
ferðaöryggi á leiðinni Reykjavík—
Hafnarfjörður, þáltill. Frh. einnar umr.
(Atkv.gr.). 5. Rykbinding á þjóðveg-
um. þáltill. Frh. einnar umr. Atkv.-
gr.). 6. Fiskveiðar með netjum, þáltill.
Frh. einnar umr. (Atkvæðagr.) 7.
Rannsókn fiskverðs, þáltill. Frh. einn-
ar umr. (Atkvæðagr.). 8. Eftirlit með
fyrirtækjasamtökum, þáltill. Ein umr.
9. Heildarskipulag Suðurlandsundir-
lendis, þáltill. — Ein umr. 10. Vitar og
leiðarmerki, þáltill. Ein umr. 11. Leið
beiningarstarfsemi í niðursuðuiðnaði,
þáltill. Ein umr. 12. Sameining lög-
gæzlu og tollgæzlu, þáltill. Ein umr.
13. Sjálfvirk símstöð á Siglufirði, þál-
till. Ein umr. 14. Sjálfvirkt símakerfi
á Suðurlandi, þáltill. Ein umr. 15.
Vaxtakjör atvinnuveganna, þáltill Frh.
einnar umr. 16. Ákvæðisvinna, þáltill.
17. Læknaskortur, þáltill. Ein umr. 18.
Brottflutningur fólks frá islandi, þál-
till. Ein umr. 19. Skóli fyrir fiskmats-
menn o. fl., þáltill. Ein umr.
nokkurs konar reynslupróf í
hæstarétti að mati dómara
sjálfra. Forsetar eru kjörnir til
starfsævilangrar setu. Núver-
andi forseti er Otto Iver Kaars-
berg.
Kvitíunin
kom í gær
FYRIR meira en tveimur mán
uðum eða 2. desember sl. var
gefin út fréttatilkynning um
fund fulltrúa kommúnista-
flokkanna, sem haldinn var í
Moskvu í nóvember. Fulltrúar
islenzkra kommúnista þar
voru þeir Einar Olgeirsson og
Kristinn Andrésson.
Rússneska sendiráðið hafði
fyrir löngu sent yfirlýsinguna
út í íslenzkri þýðingu, en Þjóð
viljinn birti hana ekki fyrr en
í gær.
Þá er heilt Þjóðviljablað til-
einkað samþykkt kommún-
istaflokkanna og hafa þeir
Þjóðviljamenn því látið undan L
kröfum húsbænda sinna um/
samábyrgð á ályktuninni. En*
dálítið er það einkennilegt, að
þessi yfirlýsing skuli nú allt
í einu birt í sambandi við f jár
öflunarherferð kommúnista-
flokksins. Varð mönnum því
að orði, er þeir sáu blaðið i
gær: „Nú, þá er búið að kvitta
fyrir peningunum". Ætti því
að vera nokkur von til þess
að raknaði úr fjármálaóreiðu
kommúnistaflokksins.
VEGNA fréttarinnar um maðk-
aða mjelið austur í Vopnafirði
um daginn, hringdi reykvískur
borgari til blaðsins og kvaðst
hafa orðið var við maðka í hveiti,
sem keypt var hér í bæ. Athugaði
hann þá í smásjá og segir þá hafa
verið rj ómagula eða fílabeinslita
með rauðri skellu eða rák á haus-
totunni. Tilgreindi hann ákveðna
verzlun, þar sem hveitið hafði
verið keypt. Blaðið lét skrifstofu
borgarlæknis vita um málið, en
hún lét aftur athuga allar hveiti-
tegundir hjá umræddri verzlun
og fjölmörgum öðrum, svo og í
vöruskemmum. Fannst þar ekk-
ert athugavert. Hins vegar ber
þe.ss að gæta, að hveititegund
sú, sem um var að ræða í Vopna-
firði, var þegar tekin af mark-
aðnum ,er um maðkana fréttist.
Þess má og geta, að hið maðk-
aða hveiti í Vopnafirði var flutt
Missögn leiðrétt
í FRÁSÖGN um „pressuleikinn“
í handknattleik kom það fram
hér í blaðinu á laugardaginn, að
Matthías Ásgeirsson, sem blaða-
menn völdu í lið sitt, væri for-
fallaður vegna þess að hann
fengi ekki leyfi yfirvalda
íþróttakennaraskólans til að
keppa. Þessi frásögn blaðsins var
byggð á röngum og ósönnum
upplýsingum. Blaðið vill því
leiðrétta þessi ummæli og
er Ijúft að geta þess, að
skólastjóri Íþróttakennaraskól-
ans hvatti Matthías fremur til
keppninnar en hitt að hann
drægi úr eða bannaði honum að
keppa.
Þegar hæstiréttur var stofnað-
ur, átti konungur fast sæti í hon-
um, Fyrst í stað neytti hann rétt-
ar síns til setu þar, en smám sam
an lagðist sá siður niður, og réðu
dómarar þá einir niðurstöðum
mála, en formlega átti konungur
sæti í hæstarétti fram til 1849, er
einveldið var afnumið.
Einn íslendingur
Einn fslendingur átti sæti í rétt
inum. Það var Vilhjálmur Fin-
sen, sem var hæstaréttardómari
— Tshombe
Framh. af bls. 1
þó, þar sem þeir segja hann hafa
bjargað þeim frá glötun er óeirð-
irnar hófust í Kongó í sumar.
Frá Leopoldville berast þær
fregnir að flugvellinum í Stanley
ville hafi verið lokað snemma í
morgun og símasamband sé rof-
ið milli Leopoldville og Stanley-
ville.
Ennfremur er sagt, að Kongó-
hermenn í Stanleyville hafi í
gær haft í hótunum við hvíta
menn, er fréttist um morð Lum-
umba. En að því er fulltrúi Sam-
einuðu þjóðanna segir, tókst
Victor Lundula, stuðningsmanni
Lumumba í Oriental-héraði að
róa hermennina, áður en þeir
framkvæmdu hótanir sínar. Ann-
ar stuðningsmaður Lumumba.
Jean Foster Manzikala, sjálfskip-
aður forseti Oriental hefur hvatt
menn til þess að sýna ró og still-
ingu.
Talsmaður S. Þ. í Leopoldville
segir að þar sé allt með kyrrum
kjörum og engar fregnir borizt
um átök annars staðar.
til landsins í síðasta lag í nóv-
ember 1959.
Skrifstofa borgarlæknis fylgist
með innflutningi matvara pg at-
hugar að jafnaði matvörur í verzl
unum bæjarins og eins, ef kvart-
anir berast frá kaupendum. Er
stundum ekki gott að ákvarða,
hvort skordýr þau eða lirfur, sem
finnast kunna í matvöru, stafa
frá framleiðendum, flytjendum,
verzlunum eða heimilum, en afar
erfitt er að koma í veg fyrir, að
slík dýr geti á einn eða annan
hátt borizt í mjelvöru.
1871—1888. Með sambandslögun-
um 1918 var svo ákveðið, að ís-
lendingur hlyti næsta sæti, sem
losnaði, en aldrei varð af því, þar
eð Hæstiréttur íslands var stofn-
aður, áður en til þess kæmi.
Óhætt er að segja að Hæstirétt
ur Dana hafi notið trausts hér á
landi, og að íslendingar hafi yfir
leitt verið ánægðir með hann og
dómsniðurstöður hans. Dómurinn
var fjarlægur deilustað og deilu-
aðilum, gat metið mál manna ó-
hlutdrægt og gegnum ólitað gler,
enda varð hann ekki fyrir neinu
aðkasti eða árásum íslendinga,
þótt yfir.rétturinn, sem sat hér á
landi, væri oft harðlega gagn-
rýndur. Pólitískar árásir náðu
því lítt eða ekki til hæsta-
réttarins í Kaupmannahöfn. Þá
má þess og að lokum geta, að
hæstiréttur linaði fremur og dró
úr refsingum, sem íslenzk dóms-
völd höfðu lagt á sakborninga,
heldur en hitt.
FULLTRtJARADSFUNDUR Sam
bands íslenzkra sveitarfélaga,
sem haldinn var í Reykjavík dag
ana 7.—11. febrúar sl. gerói ýms-
ar samþykktir um þau málefni
sveitarfélaganna, sem nú ber
hæst. Sendum vér yður meðfylgj-
andi nokkrar, sem aðgengilegar
eru til birtingar og varða al-
menn málefni
Af öðrum samþykktum, sem
fundurinn gerði, má nefna álits-
gerð um frumvörp til nýrra
sveitarstjórnarlaga, sem nú ligg-
ur fyrir Alþingi. Taldi fundur-
inn mikils vert, að öll ákvæði um
skiptan sveitarstjórnmála skuli
nú verða sameinuð í einn laga-
bálk, en samþykkti ýmsar ábend
ingar um atriði, sem talin voru að
mundu ve.rða til bóta.
Við fundarslit sl. laugardag
benti Jónas Guðmundsson, for-
maður Sambandsins, á að full-
trúaráðið hefði á fundi sínum
fjallað um tvö mikilsverðustu
málefni sveitarfélaganna í land-
inu, löggjöf um sveitarstjórnir og
Sjöunda innbrotið
AKRANESI, 14. febr. Sjöunda
innbrotið hér á Akranesi á þessu
ári var framið hér í fyrrinótt. Var
þá brotizt inn í verkstæðislager
hjá H. Böðvarssyni & Co. og stol-
ið um 170 kr. í peningum og bor-
byssu.
Séra Sigurður Pálsson.
Stjórnmála-
námskeið TÝS
STJÓRNMÁLANÁMSKEI®
á vegum TÝS, Félags ungra
Sjálfstæðismanna í Kópavogi,
hefst kl. 8,30 í kvöld í félags-
hemilinu, Melgerði 1. Dag>
skráin í kvöld:
1. Kennsla í framsögn: Helgl
Tryggvason, kennari.
2. Erindi: Séra Sigurður Páls
son á Selfossi.
fyrirhugaða lagasetningu um
fjárhagsmál sveitarféiaga, sér.
st-aklega um útsvör og aðra hugs-
anlega tekjustofna þeirra.
Auk þessara stórmála, fjallaði
fundurinn um frumvarp til laga
um ríkisábyrgðir, sem varðar
sveitarfélögin miklu, og um gatna
gerð í kaupstöðum og kauptún-
um, sem talið var á fundinum að
mundi verða einn stærsti þáttur
í verklegum framkvæmdum
margra kaupstaða og kauptúna á
allra næstu árum.
— Venusar-flaug
Framh. af bls. 1
þessi tilraun Rússa með að
senda eldflaug til Venusar muni
auka mjög á þekkingu og trú
manna á geimflugi um stjarn-
fræðilegar vegalengdir.
Fjarlægðin minnst
um miðjan apríl
í gærkvöldi var tilkynnt i
Moskvu, að eldflaugin hefði .1
gærmorgun farið 480 þús. km
og væri á réttri leið. Er talið
að hún komist í nágrenni Ven-
usar um miðjan marz. Minnsta
fjarlægð Venusar frá jörðu er
talin 26 milljón mílur, en hin
mesta 160 milljón mílur. Sam-
kvæmt umferðartíma Venusar
og Jarðarinnar verður minnst
fjarlægð þeirra í milli um miðj-
an apríl og í maílok verður hún
um 40 milljónir mílna.
í tilkynningunni frá Moskvu
segir, að hraði geimflaugarinn.
ar hafi minnkað niður í 14.400
km á klst. vegna aðdráttarafls
jarðarinnar, en innan fárra daga
mun hún komast út úr aðdrátt-
arsviði jarðarinnar og stjórnast
þaðan í frá af aðdráttarafli sól-
ar. —
Þá hefur prófessor Vladimir
Blaganrovov upplýst, að gervi-
hnötturinn, sem sendur var á
loft 4. febrúar sl. (sem mest
þögn ríkti um í Rússlandi), hafi
verið til þess ætlaður að undir-
búa þessa síðustu tilraun.
HeiIIaskeyti frá Kennedy
Mikil ánægja er ríkjandi í
Rússlandi yfir tilraun þessari
og hefur borizt þangað fjöldi
heillaskeyta.
í dag var birt i Washington
heillaskeyti sem Kennedy hefur
sent Krúsjeff. Segir í skeytinu
að Bandaríkjamenn fylgist af
áhuga með tilraunum Rússa á
'þessu sviði og þessi síðasta til-
raun sé enn einn þáttur í við-
leitni mannsandans til þess að
kynna sér alheiminn.
S* A/A /5 hnúhn K Snjókomo SV50hnútar\ 9 Ú6i V Síúrir^ K Þrumur mts, Kuldaskil 'Zs' Hitaskit H Hmt L Lai»
LÆGÐIRNAR eru enn á Veðurspáin kl. 10 í gærkvöldi
hreyfingu NA fyrir SA land. SV-mið og Faxaflóamið:
i j SV gola og él í nótt en austan
EJjagangur var sunnan lands Qg ^ rigning . morg.
og vestan í gær, en bjart áun
NA-landi. —• Breiðafjörður, Vestfirðir og
miðin: Sunnan gola, smáéL
I París er nú kominn 15* Norðurland, NA-land og
hiti og vorlegt veður, sólskinmiðin: Sunnan og Sv gola,
og sunnan andvari. I Meist- yíðast úrkomulaust.
aravík var 54 stigum kald- Austfirðir, SA-land og mið-
ara, 39 stiga frost um há-in: Sunnan kaldi, slydduél og
degið og frostmóða. víða skúrir.
Mjelið 'ómaðkað
Sveitarfélaga-
fundinum lokið