Morgunblaðið - 16.02.1961, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 16. febr. 1961^
MORGUISBLAÐIÐ
11
Karl Halldórsson
Vandræðalöggjöf
á vegamótum
■£ ■■ $V'»í--x>>\ «• x »\ i ^ 4$8$£í&á
Convair 990
— hraðfleygasta farþega
flugvélin
1>AÐ ER ekki ólíklegt að ein-
hverjum finnist bórið í bakkafull
an lækinn með því að birta enn
einu sinni hið bannfærða orð
hjór.
En vegna þess að mér finnst
þeim hljóti að förlast, sem halda
að íslendingum hæfi ekki fullt
frelsi, þeir geti ekki séð fótum
sínum forráð, en verði undir pils
faidi einhverrar maddömu, eru
þessar línur ritaðar enda þótt ég
viti að þser verða ekki síðustu
orðin.
f>að vakti athygli og mikil um
Bvif templara og þeirra sálu-
félaga, þegar tollverðir sam-
þykktu fyrir allmörgum árum,
að skora á Alþingi að setja lög
sem leyfðu framleiðslu á áfeng
um bjór til neyzlu í landinu. Fyr
ir nokkrum dögum hafa tollverð
ir endurtekið þessa áskorun sína.
En vegna hvers þessi stétt þjóð
félagsins? Er ef til vill spurt.
Frá því að regluleg tollgæzla
hófst á Islandi, hafa þjónar henn
ar orðið að fást við áfengislög-
gjöf sem er óframkvæmanleg.
Einu sinni áttu þeir að mæla
nokkur grömm úr flösku til hvers
6kipverja. En alls ekki að láta
ef hendi eina bjórflöeku, hvað þá
meir.
Útlendir farmenn sem áttu hér
leið, um þetta leyti, skildu
hvorki upp né niður í þessum
lagaboðum. Enda ekki von. Það
var ekki óalgengt að þeir segðu
við tollverði, eitthvað á þessa
leið: Við getum vel skilið það,
að á íslandi sé áfengisneyzla
bönnuð, en að við fáum ekki
leyfi til að drekka bjór, ef okk
ur langar í hann, með matnum
okkar, í íslenzkri höfn, hlýtur að
vera skrýtnum stjórnarvöldum
að kenna.
Áður en lengra er haldið, vil
ég taka það fram, að ég drekk
síðast af öllu bjór. En brennivín
þykir mér ágætt, þegar ég hefi
tíma til að sinna því.
Svo kom ,,blessað“ stríðið. Þá
auðvelduðust nú ekki hlutirnir
fyrir tollvörðum, né yfirmönn-
um þeirra. Jafnvel bannvaran
sjálf flæddi inn í landið. Þá voru
víst margir heilar lagðir í bleyti.
En lausn fékkst engin. Það seig
allt í sömu áttina. Bjórinn kom
á ýmsan hátt, nema þann sem
eðiilegastur var, að framleiðslan
skyldi færð í hendur fslendinga,
og til neyzlu fyrir hvern þann
er það kaus.
Oft voru og eru hálf-fullar og
6tundum al-fullar lestar ís.
lenzkra skipa og annarra af bjór,
er þau taka höfn á íslandi. Þessi
vara er öll flutt í land, til neyzlu
fyrir Bandaríkjamenn, og hin er
lendu sendiráð að öðru leyti. Þá
var og er islenzkum farmönnum
leyft — án laga — að hafa nokk
urn „skamrnt" með sér af bjór í
hverri ferð. Einnig það dregur
dilk á eftir sér. Fólk þyrpist um
horð í skipin, margt án þess að
hafa nokkurt erindi, nema eitt,
það gæti verið reynandi að verða
sér úti um eitt bjórglas hjá
„kunningja". En sá sem hefur öl
á könnunni, þarf sjaldnast að
óttast einveruna. Ein bönnuð
þjórflaska getur orðið hættuleg
siðferðiakend mannsins, ekki
vegna áfengisins sem í henni er
heldur vegna þess að hún inni-
heldur óleyfilegan drykk. Það er
verið að brjóta lög landsins, án
þess að finna til sektar. Og hvað
er þá iangt til næsta lögbrots?
Það er kominn tími til þess
fyrir alþingismenn að hugleiða
vel eftirfarandi: Setjið ekki lög
sem eru gagnstæð réttlætiskend
þjóðarinnar.
En þannig hefur áfengislög-
gjöf Islendinga verið nálægt
hálfri öld. Heiðarlegasta fólk hik
ar ekki við að brjóta hana, sem
hefði að öðrum kosti aldrei látið
sér í hug koma annað en fullur
þegnskapur við land sitt og þjóð.
Þessa kend hefur Alþingi stund.
um sljógvað á undanförnum ár-
um, og þá fyrst og fremst með
óraunhæfum aðgerðum, varð-
andi áfengislöggjöfina.
Fyrst var sett bann. „L.andið
þurrkað". Miklir menn vorum
við Hrólfur minn!!!!! En þrátt
fyrir lög og bann, var landið
ekki „þurrt“. Áfengið streymdi
inn í landið, og fljótlega hófst
framleiðsla á heimatilbúnu
brennivíni, Landa. Hann var ó-
dýr, og gat verið gott vín, ef vel
var að unnið.
Þá komu til skjalana viðskipta
samningar við Spán. fslendingar
þurftu að selja saltfisk, en gátu
ekki fengið hann greiddann í
fríðu, þeir urðu að taka sem and
virði ákveðið magn af ákveðinni
vöru. Þá verzlunarhætti hafa ís-
lendingar þekkt vel að undan-
förnu, og sjaldan að góðu. En að
þessum Spánarsamningum hafi
staðið „áfengisunnendur“ ein-
göngu, eins og nú er látið í skína,
er rakin sögufölsun.
Hin léttu spönsku vín urðu
aldrei sérstaklega vinsæl meðal
íslendinga. Þessvegna hélt fram
leiðsla Landans áfram, og orð
stír hans óx.
Greindir menn og góðviljaðir
höfðu af slíku áhyggjur. Þeir
sáu lög landsins virt að vettugi.
Hættunni var boðið heirn. En
hvernig átti að greiða úr flækj
unni?
Loks var ákveðið, þrátt fyrir
taumlausa baráttu templara að
leyfa innflutning og sölu á
sterku áfengi. Skyldi ríkisverzl-
un sjá um innkaup og dreifingu
á þessari vöru. En eins og fyrr
og síðar, voru alþingismönnum
mislagðar hendur í þessu máli.
Áfengisverzlanir máttu ekki
vera opnar eftir hádegi á laugar
dögum og brennivín skyldi ekki
fást, nema þrír pelar væru
keyptir í einu. Ekki var heldur
hægt að fá vín í veitingahúsum,
nema á einum stað. en þrátt fyr-
ir þessa vankanta, minnkaði til
muna, eða jafnvel hvarf með
öllu, framleiðsla á ólöglegu á-
fengi ,einnig óleyfilegur innflutn
ingur á sömu vöru, enda var þá
verðinu stillt í hóf.
Síðan fór aftur að síga á ógæfu
hliðina. Templarar geistust í á-
róðri sínum, og birtu m.a. niður-
stöðutölur sem áttu að sýna ört
vaxandi áfengisneyzlu þjóðar-
innar, eftir að löglegt sterkt á-
fengi var fáanlegt í landinu, og
höfðu þá til samanburðar tíma-
bilið þegar ekkert slíkt var til,
nema í gegn um lögbrot, og þá
auðvitað enginn stafur fyrir því.
En það voru, og eru furðu marg-
ir sem hlusta á heimskuna og
forherðinguna, ef hún er nægi-
lega oft endurtekin. Alþingis-
menn eru þar ekki undanskild-
ir.
Vegna þeirra takmarkana sem
áfengisverzlunin var háð, upp-
götvuðust allskonar hliðargötur.
Menn sem höfðu ráð á því
keyptu t.d. nokkrar flöskur í
ÞESSI mynd var tekin fyrir
skömmu vestur í Kaliforníu
— og sýnir heimsins hrað-
fleygustu farþegaflugvél, þotu
báknið „Convair 990 Coro-
nado“, í flugtaki er hún lagði
af stað í fyrsta reynsluflugið.
♦ * *
Reynsluflugið tókst vel i
alla staði. Notaði þotan 1.067
metra braut í flugtaki en 1.372
metra í lendingu. Flughraði
Convair 990 er 1.030 kílómetr-
ar á klukkustund, og er engin
þeirra farþegaþota, sem nú
eru í notkun, svo hraðfleyg.
Convair 990 er ekkert smá-
smíði — 42,4 metrar á lengd
einu, og hjálpuðu svo náungan-
um, fyrir hæfilega þóknun, þeg-
ar „Ríkið“ var lokað.
Þá datt hinu háa Alþingi snjall
ræði í hug. Gefa út skömmtunar
bækur fyrir áfengi, með ákveðn-
um skammti á mánuði, fyrir
hverja fullveðja manneskju.
Ég hef nokkuð oft komið í á-
fengisverzlun í Reykjavík, en
aldrei hef ég séð þvílíkan mann-
grúa við þær búðardyr, eins og
á skömmtunartímabilinu. Þá sá
ég fyrst konur í löngum biðröð-
um við áfengisverzlun, konur og
karla sem aldrei höfðu látið sér
koma til hugar áður að kaupa
áfengisflösku.
Reynslan sýndi að ráðleysi var
þetta.
Eitt sinn harst sá orðrómur
út að leigubifreiðastjórar gætu
stundum hjálpað kunningjum
um eina flösku, auðvitað af lög-
legu áfengi.
Ríkisstjórnin brá við og hann-
aði áðurnefndum bifreiðastjór-
um að flytja áfengi í vögnum
sínum. Þó minnir mig að þetta
sé leyfilegt, ef þors’tadrykkurinn
er merktur farþega, enda hvort-
tveggja jafn gáfulegt.
Nú langar mig til þess að
spyrja. f fyrsta lagi: Er ekki
þetta bann á bifreiðastjóranna
stjórnarskrárbrot? Hér er um
löglegan varning að ræða, en svo
er ákveðinni atvinnustétt manna
baínað að flytja hann heim til
sín eða til annarra, eða hafa
hann í sinum hirzlum. Töbum
dæmi: Bifreiðatjóri er að verða
fimmtugur, ann ætlar að gera
sér glaðan dag með ættingjum
sínum og vinum. Hann fer í á-
fengisverzlunina og kaupir
nokkrar flöskur. Á leiðinni heim
og 12 á hæð, en vænghafið er
36,6 m. Grunnflötur véiarinn-
ar er 209 fermetrar. — Mesta
þyngd viff flugtak má vera
110,8 lestir, en í lendingu 81
lest. Flugvélin hefir geyma
fyrir 59.350 lítra af eldsneyti.
* * *
Ekki er enn vitaff, hvenær
þessi risaþota fer aff „láta til
sín taka“ í farþegafluginu, en
mörg flugfélög hafa þegar
pantaff Convair 990. — Norr-
æna flugsamsteypan SAS og
svissneska félagiff Swissair
munu verffa fyrst evrópskra
flugfélaga aff taka hinn nýja
,loftrisa“ í notkun.
stöðvar lögreglan hann, leitar í
bílnum hjá houm, finnur áfengl
ið, gerir það upptækt og sektar
manninn. í öðru lagi: Bannið
verkar öfugt, nema það sé hugs-
að sem atvinnuaukning fyrir bif
reiðastjórana. Það er rökstutt á
eftirfarandi hátt: Það er kom
ið kvöld. Jón vantar flösku af á
fengi, hann hefur frétt um að
einhver bifreiðastjóri ætti þetta
til, og fer á hans fund. Jú, til var
drykkurinn, en geymdur vestur
á Seltjarnarnesi eða inn við Ell-
iðaár. Ekki var um að ræða ann
að en fara eftir flöskunni, og þá
var hún orðin nokkuð dýr. Bif-
reiðastjórinn hafði grætt á bann
inu.
Á síðustu árum hafa nokkur
veitingahús fengið leyfi til að
selja áfengi, og er það vissulega
mikill menningarauki, frá því
sem áður var.
En þó eru alveg undanskilin
hin svokölluðu félagsheimili. Þar
skal aldrei áfengi haft um hönd.
Og mér er tjáð, að enginn hafi
vald til að veita þar undanþágur,
hvernig sem á stendur.
Maður skyldi nú ætla að þetta
væru fyrirmyndarhús, varðandi
siðgæði og annan í íenningar-
blæ, þegar þar væru haldnar
samkomur. En misbrestur er þar
mikill á. Og þar sem ég þekki
til, flæðir úr flestum vösum rót
sterkt áfengi, undan borðum,
bak við gluggatjöld o. s. frv.
Ungir og aldraðir eru þarna sam
ferða. Engum er þetta ófremdar-
ástand að kenna, nema alvit-
lausri löggjög, sem stríðir á móti
mannréttindakennd heilbrigðra
manna.
Þá hefur enn eitt axarskaftið
verið tilbúið af yfirvöldunum,
en það er að hækka úr hófi fram
verð á áfengi. Slíkar aðfarir
kalla á Landann aftur, og óleyfi-
legan innflutning. Einhver kann
að segja, að við því sé hægt aff
gera, með því að herða löggæzl-
una. Vitanlega er það leið út
af fyrir sig, og sjálfsagt að fara
hana. En hin vogskorna strönd
fslands er löng og landið strjál-
býlt. Og ef lög eru sett sem ná-
lega enginn virðir, fer Htið fyrir
löggæzlunni.
Ég kem þá aftur að bjórnum,
hinni fjárhagslegu hlið. Eins og
minnst var á fyrr í þessari grein,
eru fluttir til landsins heilir
skipsfarmar af bjór til útlend-
inga sem hér dvelja. Þær eru
ótaldar milljónirnar sem hafa
gengið úr greipum þjóðarinnar,
vegna þess að varan hefur ekki
verið hér til sölu. Þá er þaff
magn sem íslenzkum farmönn-
um, bæði á skipum og flugvél-
um, er leyft að hafa með sér, ekki
svo lítið yfir árið. Einnig þaff
sem farþegar drekka í ferðum.
Við lauslegto athugun sýnist
mér að þetta magn muni nmea
árlega að minnsta kosti tveim-
ur milljónum íslenzkra króna.
Það er sama hvert litið er varff
andi áfengislöggjöf fslendinga,
hún ber dauðann í hverjum bók-
staf. f sambandi við hana hafa
of margir alþingismenn verið á
eyðimerkurgöngu síðastliðin 50
ár.
Þeir hafa oft verið á vega-
mótum, en undantekningarlítiff
villzt.
Magnús Thorlacius
hæstaréttarlögmaður.
Málflutningsskrifstofa.
Aðalstræti 9. — Síml 1-1875.
Sigurður Ólason
hæstaréttarlögmaffur
Þorvaldur Lúðvíksson
héraffsdómslögmaffur
Málflutningsskrifstofa.
Austurstræti 14 — Sími 1-55-35.
4ra herbergja
nýleg íbúð óskast til kaups á hitaveitusvæðinu.
Upplýsingar gefur
GUÐJÓN HÓLM, hdl.,
Aðalstræti 8, sími 10950.
Gott skrifstofustarf
Vér óskum að ráða stúlku til skrifstofu-
starfa strax.
Starfsmannahald S.Í.S.
SPARIÐ
Þér getið sparað verulega peninga með því að verzla hagkvæmt.
Verksmiðjuútsalan hefur fjölda góðra vara á ótrúlegu verði.
Magabelti, Brjóstahöld, Handklæði, Crepesokkabu.vur, Herra-
frakkar, Telpnakápur, Drengjafrakkar, Morgunsloppar, Herra-
hálsbindi, Greiðslusloppar.
Verksmið ju-
utsalan
Ey mundssons
k jallaranum